ZAKAZY DOWODZENIA OZNACZONEJ TEZY DOWODOWEJ

Pewna okoliczność nie może być w ogóle dowodzona za pomocą jakichkolwiek środków dowodowych. Wyraźny przepis to przewiduje.

Wypadki wyłączenia:

-Przebieg narady i głosowania nad orzeczeniem (tajne)

-Zakaz dowodzenia prawa lub stosunku prawnego wbrew ustaleniom konstytutywnym orzeczenia innego sądu

-Oświadczenie oskarżonego co do zarzucanego mu czynu, złożone wobec biegłego lub lekarza udzielającego pomocy medycznej.

ZAKAZY DOWODZENIA ZA POMOCĄ OKREŚLONEGO DOWDOU

Wykluczają możliwość zarówno wprowadzania, jak i przeprowadzania określonego dowodu w procesie karnym ze względu na oznaczony interes społeczny.

Dowód jest niedopuszczalny. Bezwzględne zakazy:

-Zakaz przesłuchania obrońcy oskarżonego co do faktów, o których się dowiedział przy udzieleniu porady prawnej lub prowadząc sprawę.

-Zakaz przesłuchania duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.

-Zakaz odczytania lub odtworzenia wcześniej złożonych zeznań, jeśli świadek skorzystał z prawa odmowy zeznań lub został zwolniony z obowiązku zeznań

-Zakaz odczytania protokołu przesłuchania świadka, jeżeli osoba ta jest następnie przesłuchana w charakterze oskarżonego

Względne zakazy (mogą być w procesie przeprow, np.pod warunkiem uzyskania zgody odpowiedniego organu.) Np.:

-Zakaz ze względu na tajemnicę państwową

-Zakaz ze względu na tajemnicę służbową lub zawodową

-Zakaz ze względu na prawo odmowy złożenia zeznań

-Zwolnienie od złożenia zeznań osoby pozostającej z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym

ZAKAZ PRZESŁUCHANIA OBROŃCY

Wynika on z potrzeby pełnego zagwarantowania zaufania oskarżonego do swego obrońcy, co umożliwia oskarżonemu nieskrępowaną realizację jego prawa do obrony. Nie obejmuje adwokata wyst w pk w roli pełnomocnika strony.

Zakazem tym objęte są wszelkie informacje, o których obrońca lub adwokat dowiedział się, udzielając porady lub prowadząc sprawę, bez względu na źródło ich pochodzenia.

Zakaz ten nie obejmuje wiadomości, które dotarły do obrońcy przed wystąpieniem w sprawie w tej roli, np. jako świadka określonego zdarzenia.

ZAKAZ PRZESŁUCHANIA DUCHOWNEGO

Obejmuje fakty o których dowiedział się przy spowiedzi. Ma on charakter bezwzględny. Nawet wówczas, gdy duchowny wyraził zgodę na przesłuchanie, dowód taki jest niedopuszczalny. Obowiązuje także, gdyby duchowny porzucił stan kapłański.

ZAKAZ UJAWNIENIA POPRZEDNIO ZŁOŻONYCH ZEZNAŃ

Osoba ta nie tylko nie może być przesłuchana w charakterze świadka, ale poprzednio złożone przez nią zeznania nie mogą służyć za dowód, ani nie mogą być odtworzone. Jednak sporządzone w postępowaniu karnym protokoły oględzin ciała podlegają ujawnieniu na rozprawie.

ZAKAZ PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA ZE WZGLĘDU NA TAJEMNICĘ PAŃSTWOWĄ

Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej mogą być przesłuchane co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, tylko po zwolnieniu ich od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej przez organ przełożony. Informacje takie określa się klauzulą „ściśle taje” lub tajne.

Zwolnienia wolno odmówić tylko wówczas gdy złożenie zeznania mogłoby wyrządzić poważną szkodę państwu.

W razie odmowy zwolnienia z zachowania tajemnicy państwowej przez organ przełożony sąd lub prokurator mogą się zwrócić do właściwego naczelnego organu administracji rządowej o zwolnienie świadka z obowiązku zachowania tej tajemnicy, jeżeli tego wymaga interes wymiary sprawiedliwości. Rozstrzygnięcie tego organu jest ostateczne.

W razie zwolnienia świadka od zachowania tajemnicy państwowej może on być na rozprawie przesłuchany z wyłączeniem jawności.

ZAKAZ PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA ZE WZGLĘDU NA TAJEMNICĘ SŁUŻBOWĄ LUB ZAWODOWĄ

Klauzula „poufne” lub „zastrzeżone”.

Sąd lub prokurator może zwolnić te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy, ustalając czy uchylenie to jest nieodzowne dla osądzenia sprawy. Zwolnienie z tego obowiązku powinno przybrać postać postanowienia.

Odrębna regulacja dotyczy zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej… tylko wtedy gdy:

Jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.

Decyduje wyłącznie sąd. Na post. przysługuje zażalenie.

PRAWO ODMOWY ZEZNAŃ

Osobom najbliższym w stosunku do oskarżonego pozostawiono swobodę wyboru między zeznawaniem a odmową zeznawania w charakterze świadka.

Małżonek, Wstępny, Zstępny, Rodzeństwo, Powinowaty w tej samej linii lub stopniu, Osoba pozostająca faktycznie we wspólnym pożyciu.

Jeżeli świadek skorzystał z prawa odmowy zeznań we wcześniejszym stadium procesu, na rozprawie może swoje zdanie zmienić i wyrazić gotowość zeznawania. W razie skorzystania z prawa odmowy zeznań nie później jednak niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym, poprzednio złożone zeznania, tej osoby nie mogą służyć za dowód ani być odtworzone.

UCHYLENIA SIĘ ŚWIADKA OD ODPOWIEDZI NA PYTANIE

Świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie wtedy, gdy udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Ma obowiązek zeznawania. Zwolniony jest z udzielenia odpowiedzi na pytanie.

ZAKAZ SUBSTYTUOWANIA WYJAŚNIEŃ LUB ZEZNAŃ

Dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub z zeznań świadka nie wolno zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych. Nie dotyczy to biegłego. Nie są objęte inne materiały pisemne, jak prywatne notatki, grypsy pamiętniki itp.

ZAKAZY STOSOWANIA NIEDOPUSZCZALNYCH METOD DOWODZENIA

niedopuszczalne jest:

-Wpływanie na wypowiedź osoby przesłuchiwanej z pomocą przymusu lub groźby bezprawnej

-Stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej organizmu w związku z przesłuchaniem.

Wyjaśnienia, zeznania oraz oświadczenia nie mogą stanowić dowodu.

NOTORYJNOŚĆ

Notoryjność powszechna – obejmuje fakty powszechnie znane. Ma ona charakter względny. Można przyjąć, że z notoryjnością tą mamy do czynienia, kiedy znajomość faktów jest tak znana, że przeprowadzenie dowodu byłoby zbędną stratą czasu. Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu.

Notoryjność urzędowa – obejmuje fakty znane organowi procesowemu z urzędu, a zwłaszcza sądowi, co określa się nazwą notoryjności sądowej. Znajomość tych faktów wynika z urzędowania tego organu. Są one organowi na tyle znane, że nie wymagają sprawdzenia. Różni się od powszechnej tym, że okoliczności nią objęte wymagają notyfikowania stronom.

DOMIEMANIA

Z domniemaniem prawnym mamy do czynienia, kiedy przepis prawa z jednym faktem wiąże istnienie innego faktu. Jeżeli wykaże się istnienie faktu stanowiącego podstawę domniemania, to z mocy przepisu prawa przyjmuje się istnienie następnika, i to bez względu na to, czy odpowiada to obiektywnemu stanowi rzeczy, czy ten nie.

Domniemanie prawne dzieli się na:

Znoszące przeciwdowód

Nie znoszące przeciwdowodu

W pierwszym wypadku możliwe, a w drugim niedopuszczalne jest prowadzenie dowodu przeciwko następnikowi domniemania.

Domniemanie faktyczne – jest rodzajem wnioskowania. Określa się je jako zdanie, w którym na podstawie jednego ustalonego faktu wyciąga się wnioski o istnieniu innego faktu z uwagi na występowanie między tymi faktami powiązania przyczynowego, które uzasadnia wnioskowanie oparte na prawdopodobieństwie.

PRAWNY OBOWIĄZEK DOWODZENIA(f) I CIĘŻAR DOWODOWY(m)

Jest to obowiązek przeprowadzenia wszystkich dowodów mających istotne znaczenie dla spray, przemawiających zarówno przeciwko oskarżonemu, jak i za nim. Ciąży on wyłącznie na organach procesowych.

Prawny obowiązek dowodzenia nie odnosi się do oskarżyciela prywatnego, posiłkowego ani powoda cywilnego.

Oskarżony, korzystając z domniemania niewinności, nie ma obowiązku, lecz uprawnienie dowodzenia. Obrońca ma natomiast prawny obowiązek dowodzenia okoliczności dla oskarżonego korzystnych.

Ciężar dowodowy obciąża stronę, która jest dotknięta niekorzyścią płynącą z braku dowodu lub niedowiedzenia określonej okoliczności. Niekorzyść ta obciąża stronę czynną, a więc oskarżyciela i powoda cywilnego.

Ciężar dowodowy z zasady nie dotyczy ani oskarżonego, ani jego obrońcy. Jeżeli oskarżony nie przedstawi dowodów lub nie składa wyjaśnień albo oskarżonemu lub jego obrońcy nie uda się wykazać istnienia lub nieistnienia okoliczności, to wcale nie oznacza, że obciąża to oskarżonego

Jedynie w sprawach o pomówienie ciężar dowodowy może obciążać oskarżonego.

ŚWIADEK

Świadkiem w znaczeniu procesowym::

Każda osoba która w tym charakterze została wezwana przez organ procesowy w celu złożenia zeznań w toku procesu karnego

Osoba zgłaszająca się do organu procesowego bez wezwania w celu złożenia zeznań.

Świadek w procesie jest osobowym źródłem dowodowym a jego zeznania są środkiem dowodowym.

Od czasu wezwania osoby w charakterze świadka lub zgłoszenia się bez wezwania ciążą na niej określone obowiązki:

-Stawiennictwa na wezwanie organu procesowego

-Pozostawania do dyspozycji organu procesowego

-Zeznawania

-Złożenia przyrzeczenia

-Zeznawania prawdy

KONTROLA WARUNKÓW FORMALNYCH AKTU OSKARŻENIA

Kontrola warunków formalnych dokonywana jest przez prezesa sądu. Jego uprawnienia realizować może przewodniczący wydziału albo upoważniony sędzia.

Po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu, prezes poddaje go kontroli pod kątem wypełnienia przez to pismo procesowe wymogów szczególnych, właściwych wyłącznie aktowi oskarżenia. Prezes jest zobowiązany do badania pod tym kątem każdego aktu oskarżenia.

Jeżeli prezes stwierdzi istnienie braków formalnych zwraca go oskarżycielowi, wzywając do ich uzupełnienia w terminie 7 dni. Niespełnienie przez akt oskarżenia jakiegokolwiek warunku formalnego jest traktowane jako tożsame z brakiem skargi.

Wniesiony zamiast aktu oskarżenia wniosek o warunkowe umorzenie postępowania musi spełniać takie same warunki formalne

Jeżeli oskarżyciel publiczny nie wniesie do sądu poprawionego lub uzupełnionego aktu oskarżenia, spowoduje to ustanie stanu zawisłości sprawy przed sądem i sprawa na powrót przejdzie w fazę postępowania przygotowawczego o ile post było w tej fazie prowadzone.

Jeżeli prezes sądu stwierdzi że wniesiony akt oskarżenia odpowiada warunkom formalnym albo jeśli stwierdzone przez niego braki zostały w wyznaczonym terminie usunięte, zarządza doręczenie jego opisu oskarżonemu oraz obrońcy oskarżonego, jeżeli został w sprawie ustanowiony.

Akt oskarżenia doręcza się oskarżonemu i jego obrońcy, a także w określonej sytuacji pokrzywdzonemu, zawsze z uzasadnienie.

Oskarżony jest uprawniony do wniesienia w terminie 7 dni od daty otrzymania pisemnej odpowiedzi na akt oskarżenia.

POSIEDZENIE Obligatoryjne –kodeks wymaga, w takich przypadkach prezes sądu jest zobowiązany wnieść sprawę na posiedzenie sądu. Następuje to wówczas, gdy:

-Prokurator złoży wniosek o orzeczenie środków zabezpieczających

-Zachodzi potrzeba rozważenia kwestii warunkowego umorzenia postępowania, a zwłaszcza wtedy gdy prokurator złożył odpowiedni wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

-Akt oskarżenia zawiera wniosek, o którym mowa w art. 335

-Oskarżony jest tymczasowo aresztowany – w celu rozstrzygnięcia o utrzymaniu w mocy, zmianie lub uchyleniu tego środka.

Fakultatywne POSIEDZENIE - prezes wnosi sprawę na posiedzenie, jeżeli według jego oceny zachodzą stany wymagające wydania postanowienia przez sąd. Niewątpliwie wpływ na nią mogą mieć stosowne wnioski stron i osób bezpośrednio w tym zainteresowanych.

Jest ono zależne od wyników wstępnego badania sprawy, którego dokonuje prezes sądu.

Kodeks wskazuje na potrzebę:

-Umorzenia postępowania z powodu niedopuszczalności procesu

-Umorzenia postępowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia

-Wydania postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie oskarżenia trybu postępowania

-Zwrotu sprawy prokuratorowi

-Wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania

-Wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu

-Wydania wyroku zakazowego

-Rozważenia celowości przekazania sprawy do postępowania mediacyjnego

-Wydania rozstrzygnięcia przez sąd na tym etapie procesowym co do innych wyżej niewyliczonych kwestii

Prezes może skierować sprawę na powiedzenie:

Ze względu na zawiłość sprawy lub inne ważne powody

Posiedzenie przed rozprawą ma charakter przygotowawczy i stanowić może forum wypowiedzenia się przez sąd co do kwestii, których rozstrzygnięcie na rozprawie mogłoby spowodować jej przerwanie lub odroczenie.

CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z ORGANIZACJĄ ROZPRAWY

Prezes sądu wydaje pisemne zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej, w którym wskazuje:

-Sędziego albo członków składu orzekającego, określając równocześnie przewodniczącego tego składu

-Dzień, godzinę i miejsce rozprawy

-Strony i inne osoby które należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić o jej terminie

-Inne czynności konieczne dla przygotowania rozprawy

Sędzia albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności według wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sądu lub wydziału. W drodze losowania, gdy

-Przestępstwo jest zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności

-Dożywotniego pozbawienia wolności

-Gdy został zgłoszony taki wniosek przez prokuratora lub obrońcę.

Ustalając miejsce rozpoznania sprawy, prezes wskazuje salę w której rozprawa ma się .

Do obowiązków prezesa należy także ustalenie osób które:

Wzywa się – oskarżonego, świadków, biegłych

Zawiadamia się – pozostałe strony procesowe, osoby występujące w charakterze przedstawiciela procesowego stron. Prokuratora zawiadamia się poprzez doręczenie wykazu spraw (wokandy) które maja być w danym dniu rozpoznane.

PRZERWA I ODROCZENIE W CELU NADZWYCZAJNEGO UZUPEŁNIENIA DOWODÓW

Sąd pomimo stwierdzenia w toku rozprawy braków postępowania przygotowawczego, których usunięcie przez sąd uniemożliwiałoby wydanie prawidłowego orzeczenia w rozsądnym terminie, jeśli przeszkód tych nie można usunąć dokonując tzw. Rekwizycyjnego przeprowadzenia dowodu, nie zwraca sprawy prokuratorowi do usunięcia tych braków, lecz przerywa lub odracza w tym celu rozprawę wyznaczając oskarżycielowi stosowny termin do przedstawienia dowodów, których przeprowadzenie pozwoliłoby na usunięcie dostrzeżonych braków. Zatem nie ustaje zawisłość sprawy przed sądem, a tym samym kierowniczym organem postępowania pozostaje sąd.

Braki postępowania przygotowawczego mogą polegać bądź to na niewykorzystaniu możliwości dowodowych bądź też na niedokonaniu lub wadliwym dokonaniu czynności procesowych.

Oskarżyciel publiczny może wystąpić z wnioskiem o przedłużenie wyznaczonego mu przez sąd terminu.

PRZEDMIOTOWE ROZSZERZENIE OSKARŻENIA (proces wypadkowy)

Rozszerzenie oskarżenia na rozprawie przeciwko temu samemu oskarżonemu o inny czyn, oprócz czynów objętych aktem oskarżenia, jest wyjątkowo możliwe w ramach art. 298 KPK.

Okoliczności ujawnione na rozprawie wskazują, że oskarżony dopuścił się innego czynu, oprócz objętego aktem oskarżenia. Oskarżyciel zarzuca na rozprawie popełnienie tego czynu i domaga się natychmiastowego rozszerzenia postępowania o ten czyn. (ustnego oskarżenia). Oskarżony wyraża zgodę na rozpoznanie czynu w ramach nowego oskarżenia na tej samej rozprawie. Nie zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, co do nowego czynu

Sąd może także odroczyć rozprawę, powodując czasowe wstrzymanie biegu procesu. Może to mieć miejsce wówczas, gdy oskarżony zgadza się na rozpoznanie nowego czynu, jednak nie wyraża zgody na czynienie tego natychmiast, uznając, że winien mieć czas na przygotowanie obrony. Wówczas nie ustaje zawisłość sprawy przed sądem o oba czyny, lecz oskarżyciel wnosi nowy, uzupełniający akt oskarżenia, który umożliwia oskarżonemu przygotowanie obrony. W takim wypadku pisemny akt oskarżenia powinien być oskarżonemu doręczony przed rozprawą.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie oskarżenia może wystąpić nie tylko w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, ale nadto w sprawach o przestępstwa prywatno – skargowe, a także wówczas gdy z subsydiarnym aktem oskarżenia wystąpił oskarżyciel posiłkowy.

ZMIANA KWALIFIKACJI PRAWNEJ CZYNU NA ROZPRAWIE

Sąd w toku rozprawy nie jest związany ani opisem tego czynu, ani zastosowaną kwalifikacją prawną. W toku rozprawy może się okazać, że kształt czynu opisanego w akcie oskarżenia uległ modyfikacji na skutek ujawnionych okoliczności. Opis czynu musi więc być dostosowany do materiału dowodowego, wynikającego z rozprawy, pod jednym warunkiem, że chodzi o to samo zdarzenie co do którego wniesiono akt oskarżenia.

Kwalifikacja prawna – jest zastosowaniem normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego, stanowiącego czyn przestępczy.

Pierwotna – nie wiąże się ze zmianą ustaleń faktycznych, zostały one dowiem dokonane w sposób prawidłowy tylko błędnie zastosowano kwalifikację prawną.

Wtórna – ma miejsce wówczas gdy zmiana dokonana w opisie zarzucanego oskarżonemu czynu pociąga za sobą zmianę jego kwalifikacji prawnej.

Na wniosek oskarżonego rozprawa może zostać przerwana w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.

ODROCZENIE WYDANIA WYROKU

Stanowi ona wyjątek od zasady ciągłości rozprawy i oznacza w rzeczywistości przerwę w rozprawie, orzeczoną w toku wyrokowania przed ogłoszeniem wyroku.

Jest ono możliwe:

-W sprawie zawiłej lub z innych ważnych powodów. Zawiłość sprawy może dotyczyć zarówno stanu faktycznego jak i strony prawnej.

-Zbyt późna pora

-Zmęczenie ograniczające w znacznym stopniu prawidłowe wyrokowanie

O odroczeniu wydania wyroku sąd orzeka postanowieniem. W postanowieniu należy wskazać czas i miejsce ogłoszenia wyroku. Odroczenie wydania wyroku jest możliwe na czas nie przekraczający 7 dni.

Jeżeli termin 7 dniowy zostanie przekroczony rozprawę prowadzi się od początku, co wiąże się w szczególności z powtórzeniem wszystkich dokonanych uprzednio czynności dowodowych. W takim wypadku prowadzenie rozprawy w dalszym ciągu, nawet za zgodą stron jest niemożliwe.

CZYNNOŚCI KOŃCOWE W SĄDZIE I-INTSNCJI

Od ogłoszenia wyroku biegnie ustawowy termin do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, gdy określona osoba taki wniosek złoży, powoduje to powstanie obowiązku sporządzenia uzasadnienia i doręczenia go wraz z odpisem wyroku osobie, która wniosek złożyła.

Doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem otwiera z kolei termin do wniesienia skargi apelacyjnej. Jej wniesienie powoduje przejście postępowania do następnego etapu procesu – postępowania odwoławczego.

Czynności końcowe obejmują: Czynności dokonywane między zamknięciem rozprawy, a wniesieniem środka odwoławczego oraz pomiędzy zamknięciem rozprawy, a skierowaniem wyroku do wykonania, jeśli nie wniesiono środka odwoławczego.

Do czynności końcowych należą:

-Doręczenie odpisu wyroku oskarżonemu

-Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku

-Sporządzenie uzasadnienia wyroku

-Czynności związane z uprawomocnieniem się wyroku

-Uzupełnienie wyroku

WYROK ZAOCZNY

Konstrukcja ta ma charakter fakultatywny, tzn. wydanie go pozostaje w kompetencji sądu.

-Niestawienie się zarówno oskarżonego, jak i jego obrońcy na rozprawie, o której zostali prawidłowo powiadomieni oraz brak wniosku oskarżonego o odroczenie rozprawy, który byłby połączony z usprawiedliwieniem jego nieobecności

-Możliwość odczytania wyjaśnień oskarżonego

Wyrok wydany na rozprawie, na której wprawdzie nie stawił się oskarżony, nie usprawiedliwiając swojej nieobecności, ale był obecny jego obrońca nie jest wyrokiem zaocznym.

W każdym wypadku niestawiennictwa oskarżonego na rozprawie prowadzone w postępowaniu uproszczonym odczytuje się uprzednio złożone przez niego wyjaśnienia.

Treścią wyroku zaocznego może być każde rozstrzygniecie.

Wyrok zaoczny podlega z urzędu doręczeniu oskarżonemu. W terminie 7 dni od doręczenia odpisu wyroku zaocznego oskarżony może wnieść sprzeciw usprawiedliwiając swą nieobecność na rozprawie. Sprzeciw przysługuje jedynie oskarżonemu.

W razie nieprzyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu, a którym połączono wniosek o uzasadnienie wyroku zaocznego na piśmie, sąd jest zobowiązany sporządzić uzasadnienie, które następnie doręcza się oskarżonemu.

Uwzględnienie sprzeciwu otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy. Nie powoduje ono jednak automatycznej utraty mocy prawnej przez wyrok zaoczny. Do wywołania takiego skutku konieczne jest stawienie się oskarżonego lub jego obrońcy na rozprawie wyznaczonej w następstwie uwzględnienia sprzeciw.

OSKARŻENIE WZAJEMNE

Oskarżony może do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu, będącemu pokrzywdzonym, wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Jego wniesienie wymaga zachowania przez oskarżonego formy aktu oskarżenia.

W postępowaniu przed sądem każdy z oskarżycieli prywatnych korzysta jednocześnie z uprawnień przysługujących oskarżycielowi prywatnemu oraz uprawnień służących oskarżonemu.

Każdemu z oskarżycieli prywatnych – oskarżonych przysługuje prawo do:

Składania wyjaśnień, Odmowy składania wyjaśnień Odmowy udzielenia odpowiedzi na poszczególne pytania.

Wykluczone jest ich przesłuchanie w charakterze świadka.

Pierwszeństwo zadawania pytań w wygłaszania przemówień przysługuje temu spośród oskarżycieli, który jako pierwszy wniósł akt oskarżenia

W razie odstąpienia przez jednego z oskarżycieli od oskarżenia sąd umarza postępowanie w części dotyczącej wniesionego przezeń oskarżenia.

Jeżeli organ prokuratorki wstępuje do toczącego się postępowania, po wniesieniu wzajemnego aktu oskarżenia, poprzez przyłączenie się do jednego z oskarżeń, oskarżenie, do którego prokurator się nie przyłączył, podlega włączeniu do odrębnego postępowania.

Jeżeli prokurator wstępując do toczącego się postępowania obejmuje zakresem swej ingerencji obydwa oskarżenia wzajemne postępowanie toczy się z urzędu, a oskarżeni korzystają w odpowiednim zakresie z uprawnień oskarżycieli posiłkowych.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE - CECHY

-Skargowość – kontrola jest uruchamiana na żądanie

-Charakter dewolutywny – wniesienie środka odwoławczego powoduje przekazanie sprawy do rozpoznania organowi wyższej instancji

Dewolutywność bezwzględna – gdy wniesienie środka odwoławczego w każdym przypadku pociąga za sobą konieczność przekazania sprawy wyższej instancji do rozpoznania.

Dewolutywność względna – gdy obowiązujące przepisy zezwalają na załatwienie środka odwoławczego w tej samej instancji np. wniesienie zażalenia

Brak pełnej dewolutywności – w razie rozpoznania zażalenia na zarządzenie prezesa sądu przez sąd właściwy do rozpoznania sprawy

-Charakter suspensywny – przejawia się w powstrzymaniu prawomocności i wykonalności zaskarżonego orzeczenia. Powstrzymanie prawomocności orzeczenia zaskarżenie wyklucza możliwość uprawomocnienia się decyzji do czasu rozpatrzenia środka odwoławczego przez uprawniony organ procesowy.

-Charakter reformacyjny –powoduje uruchomienie merytorycznej kontroli orzeczenia, w wyniku której organ procesowy może zaskarżone orzeczenie nie tylko uchylić lub utrzymać w mocy, ale także zmienić.

Wśród środków odwoławczych można wyodrębnić:

1. Zwyczajne środki odwoławcze pozwalają na zaskarżenie i badanie prawidłowości decyzji nieprawomocnych. (APELACJA, ZAŻALENIE)

2. Nadzwyczajne środki odwoławcze umożliwiają kontrolę prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie sądowe (KASACJA, WZNOW.POST.ZAKOŃCZ.PRAWOMOC.ORZECZ.SĄDU)

ZAKAZ REFORMATIONIS IN PEIUS - Zakaz ten stanowi zatem gwarancję procesową oskarżonego, że w wyniku zaskarżenia orzeczenia na jego korzyść nie zostaną zwiększone dolegliwości oznaczone w zaskarżonym orzeczeniu.

Warunkiem działania zakazu jest zaskarżenie orzeczenia wyłącznie na korzyść oskarżonego. Zakaz ten nie działa, gdy jednocześnie wniesiono środek odwoławczy na niekorzyść oraz środek odwoławczy na korzyść oskarżonego. Występuje on w postaci:

Zakazu bezpośredniego, adresowanego do sądu rozpoznającego środek odwoławczy

Zakazu pośredniego, obowiązującego w postępowaniu ponownym

Bezpośredni zakaz - sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy i tylko w granicach zaskarżania.

Pośredni zakaz – dotyczy on postępowania ponownego po uchyleniu wyroku zarówno w postępowaniu apelacyjnym, jak i w postępowaniu w trybie kasacji oraz procedowania w ramach wznowienia zakończenia prawomocnym orzeczeniem sądu.

W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżenia. Brak zaskarżenia na niekorzyść wyłącza możliwość orzekania na niekorzyść oskarżonego.

Wyłączenie zakazu reformationis in ma miejsce w sytuacjach, gdy sąd pierwszej instancji orzekał z zastosowaniem:

-Łagodząc karę orzeczoną wobec sprawcy przestępstwa współdziałającego z organami ścigania

-Stosując sankcje łagodniejsze w zamian za przekazanie określonych informacji przez sprawcę przestępstwa skarbowego

-Skazując sprawcę przestępstwa na karę z nim uzgodnioną lub przez niego zaproponowaną

-Skazując sprawcę przestępstwa lub wykroczenia skarbowego wyrażającego zgodę na orzeczenie określonych kar i środków probacyjnych

REGUŁA NE PEIUS

-Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został w pierwszej instancji uniewinniony, lub co do którego w tej instancji postępowanie umorzono bezwarunkowo lub warunkowo

-Sąd odwoławczy może orzec surowszą karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku

-Sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary przez wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności

W razie wniesienia środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego sądowi pozostaje w tych wypadkach możliwość uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Orzeczenie w tym przedmiocie jest możliwe, lecz jedynie przed sądem I instancji.

ROZSTRZYGNIĘCIA SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Sąd odwoławczy wydaje jedno z następujących rozstrzygnięć:
-Utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia – rozstrzygnięcie to wydaje sąd odwoławczy wówczas, gdy przeprowadzona kontrola nie stwierdziła uchybień wymagających zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia. powoduje uprawomocnienie się orzeczenia pierwszo instancyjnego.
-Zmiana zaskarżonego orzeczenia – oznacza ona wydanie rozstrzygnięć, co do istoty odmiennych do tych, które zawiera zaskarżone orzeczenie. Zmiana zaskarżonego orzeczenia może być następstwem orzekania zarówno w granicach, jak i poza granicami środka odwoławczego, może dotyczyć poszczególnych rozstrzygnięć, mieszczących się w zaskarżonym orzeczeniu, lub powodować wydanie orzeczenia całkowicie odmiennego w swej treści od zaskarżonego.
-Uchylenie zaskarżonego orzeczenia –na mocy którego zaskarżone orzeczenie traci byt procesowy, przestaje obowiązywać. Uchylając zaskarżone orzeczenie, sąd odwoławczy musi wydać rozstrzygnięcie wtórne, a więc zadecydować o losie dalszego postępowania karnego.
Uchylając zaskarżone orzeczenie, sąd odwoławczy ma możliwość:
-Przekazania sprawy do ponownego rozpoznania,
-Umorzenia postępowania
Uchylenie może dotyczyć całego orzeczenia lub odpowiednich jego części.

PODSTAWY WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO

Nazywamy nimi przyczyny od których ustawa uzależnia możliwość wzruszenia prawomocnego orzeczenia w ramach wznowienia postępowania sądowego. Ex delicto , De novis , Inne przyczyny

Podstawa ex delicjo – pozwala na wznowienie postępowania zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Może ona nastąpić, gdy w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to wpływać na treść orzeczenia.

Do wznowienia postępowania na tej podstawie jest konieczne:

Ustalenie popełnienia przestępstwa, Istnienie związku między tym przestępstwem a treścią orzeczenia

Podstawa de novis – umożliwia wznowienie postępowania sądowego wówczas, gdy po wydaniu orzeczenia ujawniają się nowe fakty lub dowody nie znane sądowi, a wskazujące na to że:

-Skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze-

Skazano go za przestępstwo, zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary, albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary

-Sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu.

Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy:

-W wyniku orzeczenia TK stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący podstawą skazania lub warunkowego umorzenia postępowania

-Potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez PR.

Wznowienie z tych podstaw powinno następować z urzędu.

KASACJA PODMIOTÓW SPECJALNYCH

PG, RPO oraz MS mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe, więc bez względu na to w jakim stadium zostały wydane.

PG I RPO mogą wnieść kasację:

-Bezpośrednio do SN

-Od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie

-Niezależnie od terminu, do wniesienia kasacji, przewidzianego dla stron

Skarżący w tym trybie musi jednak mieć na uwadze następujące ograniczenia:

-Niedopuszczalne jest wniesienie kasacji od orzeczenia SN

-Kasację w stosunku do tego samego oskarżonego i od tego samego orzeczenia każdy uprawniony może wnieść tylko raz

-Niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.