„KRONIKA POLSKI” ANONIM ZWANY GALLEM
KSIĘGA III
LIST
życzy kapelanom książęcym i innym duchownym w Polsce, żeby łatwo było im się pogodzić ze śmiercią,
nie pisze „Kroniki…” dla chwały, lecz, aby móc zabrać ze sobą „owoc swej pracy” do miejsca ślubów zakonnych, aby uniknąć próżnowania, nie marnować czasu, zrobić coś dla Polski,
chce, żeby pamięć o królach polskich nie przeminęła,
przytacza wielkich tego świata, których mówiono więcej wiele lat po ich śmierci niż za ich życia,
wspomina, że oczekuje zapłaty za napisanie dzieła.
SKRÓT- to, co wydarzy się w księdze.
KSIĘGA TRZECIA
1. Bolesław III chciał zdobyć Nakieł (gród na pograniczu Polski i Pomorza). W tym celu otoczył go ze swym wojskiem. Ludzie z grodu wiedzieli, że nie mogą odeprzeć ataku, dlatego zawarto układ- jeśli do określonego dnia nikt im nie przyjdzie z pomocą, to dobrowolnie oddadzą się w ręce wrogów. Polska zawiesiła broń, ale dalej oblężała Nakieł. Pomorzanie postanowili walczyć za ojczyznę i przybyli do grodu w dzień św. Wawrzyńca (10.08.1109r). Pomorzanie zaatakowali ludzi, gdy ci wychodzili z uroczystości mszalnych. Szybko uformowano dwa oddziały rycerstwa, którym dowodzili Bolesław i Skarbimir. Oddział Bolesława zaczął otaczać Pomorzan (pojawiają się epitety wartościujące, opis Pomorzan jest b. negatywny). Pomorzanie było skoncentrowani na oddziale Bolesława i wtedy Skarbimir wdarł się w środek wrogów. Barbarzyńcy stawiali opór, ale w końcu byli zmuszeni do ucieczki. Na miejscu zginęło 27 tys. pogan. Nakło i sześć innych grodów oddało się w ręce wroga.
2. „List cesarza do Bolesława”
List napisał do Bolesława Henryk IV, który przygotowywał się do wkroczenia do Polski. W liście napisał, że cesarz nie powinien atakować kraju bez uprzedniego porozumienia się o tym z jego królem, w celu zawarcia pokoju. Jeśli Bolesław chce załatwić to pokojowo to powinien oddać pół królestwa Zbigniewowi i płacić rocznie cesarzowi 300 grzywien trybutu lub dostarczyć mu tylu żołnierzy. Jeśli się na to nie zgodzi czeka ich wojna o Polskę. Bolesław nie przystał na warunki Henryka IV i napisał, że Polska będzie walczyć, jeśli zostanie zaatakowana.
3. Zbigniew i Czesi przekonywali cesarza do ataku na Polskę. Cesarz wkroczył do Polski z nadzieją na zwycięstwo, ale kiedy wkroczył do Bytomia zobaczył, że jest on uzbrojony i obwarowany. Cesarz chciał ominąć Bytom, ale ze względu na jego położenie nie było to możliwe, dlatego niektórzy z jego rycerzy podeszli pod gród. Polacy walczyli bez zbroi, samymi mieczami. Cesarz wysłał kuszników i łuczników, żeby przestraszyć Polaków, ale ani nie zwracali uwagi na pociski i strzały. Cesarz się wycofał.
4. Bolesław „ruszył w pochód” i kazał zabarykadować przejścia na rzece Odrze. Pewną ilość rycerzy wysłano do Głogowa dla pilnowania przejść. Mieli oni tak długo stawiać opór, ażby zwyciężyli lub doczekali się przyjścia pomocy. Bolesław z wojskiem był niedaleko Głogowa.
5. Cesarz próbował przedostać się przez Głogów. Był to 24.08.1109r. Cesarz złupił gród, a rycerzy, którzy mieli go bronić, w większości pojmano. Jeden z rycerzy, któremu udało się uciec, opowiedział Bolesławowi, co się stało. Bolesław się nie poddał, ściął drzewa i zawalił nimi rzekę.
6. Cesarz wziął od głogowian zakładników i wysłał z poselstwem, pod przysięgą, że jeśli w ciągu pięciu dni zdołają doprowadzić do pokoju lub zawarcia układu, to, niezależnie od decyzji, odzyskają zakładników.
7. Bolesław wysłuchał poselstwa i powiedział, że lepiej cesarz wysłuchał odpowiedzi Bolesława i odmówił wydania zakładników oraz zagroził, że ich zabije, jeśli nie zostanie zawarty pokój.
8. Bolesław zaczął szturm do miasta ze wszystkich stron przy pomocy „żelaza, ognia i machin”. Mieszczanie również przygotowywali się do obrony- rozdzielili się i umacniali warownie. Cesarz wybrał spośród zakładników tych lepszego pochodzenia oraz syna grodowego i przywiązał ich do maszyn oblężniczych. Grodzianie nie oszczędzali własnych krewnych i synów. Kiedy cesarz zorientował się, że nieuka mu się wygrać podstępem rozpoczął szturm na gród.
Niemcy:
-nakręcali kusze,
-obracali proce z kamieniami,
-osłonięci przykryciem z belek próbowali podejść pod mur,
- podprowadzali pod wieże tarany,
- wchodzili po drabinach
Polacy:
- używali różnych maszyn z wyj. kusz,
- używali kamieni młyńskich z zaostrzonymi końcami,
- potraktowali Niemców płonącymi głowniami i wrzącą wodą,
- staczali na wrogów koła nabijane żelazem,
- nabijali Niemców na żelazne haki.
9. Cesarzowi nie udało się zdobyć miasta, codziennie ginęli jego rycerze, których zabalsamowane ciała mu przysyłano z wiadomością, że to jedyny trybut, który dostanie z Polski.
10. Cesarz ruszył w stronę Wrocławia. Gdziekolwiek cesarz nie robił obozu zawsze w pobliżu czaił się Bolesław. Jeżeli jakiś większy oddział Niemców odłączał się od reszty, aby łupić lub znaleźć pożywienie, stawał się od razu łupem Bolesława. W wojsku cesarza zapanował strach, wszędzie widziano Bolesława, obawiano się go w dzień i w nocy. Rycerze musieli pościć lub zjadać własne zapasy.
11. Piosenka o Bolesławie- wychwalająca go jako rycerza. Bardzo nie podobała się cesarzowi.
12. Uważano, że Bolesławowi pomaga Bóg. Cesarzowi nie podobała się piosenka o wielkości i wspaniałości Bolesława. Cesarz postanowił wysłać do Bolesława posłów w sprawie pokoju.
13. „List cesarza do króla polskiego Bolesława”
W dowód miłości i pokoju chciał dostać 300 grzywien. Jeśli Bolesław się nie zgodzi, to cesarz ruszy do Krakowa.
14. „Odpowiedź cesarzowi”
Bolesław napisał, że woli stracić Polskę, broniąc jej honoru, niż zachować wolność w hańbie poddaństwa.
15. Cesarz kręcił się nad rzeką, udając, że rusza na Kraków i mając nadzieję, że Bolesław zmieni zdanie, ale ten był nieugięty. W końcu cesarz postanowił wracać i zabrał ze sobą tylko trupy własnych rycerzy.
16. „O śmierci Świętopołka”
był dziedzicznym księciem morawskim,
wydarł księstwo czeskie swemu panu- Borzywojowi,
był dzielny, miał szlacheckie pochodzenie, ale był również niewierny i chytry,
za jego namową cesarz wkroczył do Polski, chociaż Świętopołk przysięgał wierność Bolesławowi, bo to dzięki niemu znalazł się na tronie,
kiedy został księciem czeskim nie dotrzymał obietnic danych Bolesławowi,
Bóg go ukarał- został przebity oszczepem rzuconym przez „mało znanego rycerza” i nikt go nawet nie pomścił.
17. „Rozdział o Czechach”
Bolesław zorganizował najazd na Czechów, aby pomścić swojego krewnego- Borzywoja, któ®ego przywrócił na tron.
18. „Rozdział o Pomorzanach”
Bolesław ruszył na Pomorzan. Zdobył na Pomorzy trzy gródki, które spalił i zrównał z ziemią, zabierając jeńców i łupy. Ponadto umocnił w tamtych okolicach swoje miasta, aby były nie do zdobycia.
19. „Rozdział o Czechach i Polakach”
Gdy Bolesław stał z wojskiem pod Głogowem, rycerze Zbigniewa ruszyli wraz z Czechami, aby ograbić Polskę. Zostali oni złapani i zamordowani przez margrabiów.
20. „O zdradzie Czechów”
Czesi przyjęli Borzywoja, aby zwieść Bolesława. Niedługo po tym został on wypędzony przez średniego brata (Władysława) i cesarz do uwięził.
21. „O wojnie i zwycięstwie nad Czechami”
Bolesław ruszył na Czechy. Jego czyn i wyprawa zostały porównane do wyprawy przez Alpy wodza Hannibala. Wkroczył od Czech po trzech dniach i przemierzał je w poszukiwaniu wojny ale Czesi przed nim uciekali. Najmłodszy brat Borzywoja- Sobiesław- błagał Bolesława, żeby nie niszczył kraju, ponieważ wierzył, że może odzyskać królestwo bez wojny. Książę czeski czekał na Bolesława nad rzeką Cydliną. Bolesław nie miał jak przekroczyć rzeki, ponieważ przy wszystkich przejściach czekali Czesi, a sama rzeka była zbyt bagnista. Bolesław zaproponował Władysławowi, żeby przeszedł na jego stronę lub przepuścił go na swoją stronę. Zaznaczył, że nie chce zdobyć stolicy, ale walczy w słusznej sprawie, dlatego albo Władysław przyjmie swojego brata i pozwoli mu rządzić jego częścią królestwa albo będą walczyć i Bóg zadecyduje, po czyjej stronie leży racja. Władysław powiedział, że przyjmie brata, ale nie da mu rządzić i zrobi to tylko, jeśli Bolesław przyjmie z powrotem swojego brata, jak również, że nie ma zamiaru z nim walczyć.
22. „Rozdział o spustoszeniu ziemi czeskiej przez Polaków”
Bolesław zwinął obóz i ruszył w dół ku rzece Łabie, gdzie bez problemu przekroczył Cydlinę i ruszył na poszukiwanie walki. Zwołano radę i z powodu braku żywności zdecydowano się na odwrót, ponieważ na miejscy nie zastali oni Czechów. Bolesław kazał wszystkim być w gotowości i w piątek 7.10.1110r w czasie modlitwy usłyszał krzyki.
23. „Rozdział o odwadze i przezorności Bolesława”
Przemowa Bolesława do Polaków, w której zagrzewa ich do walki. Mówi, żeby byli spokojni, ponieważ wygrają, przypomina im, że powinni się zemścić za wyrządzone krzywdy. Wspomina porwane niewiasty i żony. Polacy powinni zostać pomszczeni i zapamiętani. Po przemowie biskupi odprawili mszę świętą. Wojsko rozeszło się po lasach, których w ogóle nie znali, a Bolesław rozpoczął atak. Pierwszy hufiec Czechów i Niemców legł. Z każdym kolejnym wysyłanym oddziałem ginęło coraz więcej Czechów i Niemców, którzy w końcu zaczęli uciekać. Polacy rzucili się w pościg i odnieśli zwycięstwo.
24. „Rozdział o spustoszeniu Prus przez Polaków”
Bolesław wkroczył do Prus. Złupił kraj, wziął do niewoli ludzi, spalił budynki i wrócił do Polski bez bitwy.
25. „Rozdział o nieszczerym pogodzeniu się Zbigniewa z bratem”
Bolesław zmusił Władysława by dopuścił Sobiesława do części dziedzictwa. Zbigniew wysłał do Bolesława poselstwo, aby ten również odstąpił mu części dziedzictwa, pod warunkiem, że będzie on traktować Bolesława jako Pana i będzie go zawsze słuchać. Bolesław zgodził się i przyjął brata z powrotem pod kilkoma warunkami: Zbigniew będzie pokorny, będzie się uważał za wasala, nie będzie pyszny i nie będzie się zachowywał jak Pan Bolesława. Zbigniew przybył do Bolesława w wyzywającej postawie, bez pokory, jakby miał panować, a nie służyć- zrobił to za radą „głupich doradców”. Autor usprawiedliwia zarówno zachowanie Zbigniewa, jak i czym Bolesława (nie jest podane, jaki jest to czyn, ale z kroniki Wincentego wiemy, że niedługo po powrocie Zbigniew został oślepiony). Czyn Bolesława usprawiedliwia w znacznie większym stopniu jego wiekiem, zapalczywością i słuchaniem rad innych. Książkę pościł przez 40 dni, leżąc na ziemi w popiele i w włosienicy, płacząc, z nikim nie rozmawiając i żywiąc się jedynie chlebem i wodą. Pogodził się z bratem. Bolesław odbył pielgrzymkę do św. Idziego i św. Stefana króla. Podczas pielgrzymki szedł pieszo, często boso. Pomagał ubogim, dawał im jałmużnę, czyścił im stopy. Odśpiewywał pieśni i odmawiał nabożeństwa. Zostawiał dary w kościołach. Gdy dotarł do groby św. Wojciecha rozdał jałmużnę i złożył dary w kościołach. Bolesław kazał stworzyć dzieło złotnicze (trumienkę) na relikwie świętego.
26. „Pomorzanie oddali Polakom gród Nakieł”
Po stoczonej bitwie Bolesław oddał ten gród pewnemu Pomorzaninowi, spokrewnionemu z nim- Świętopołku- pod warunkiem dochowania mu wierności, której ten nie dochował. Bolesław zwołał oddziały swoich rycerzy i obległ gród Nakieł. Siedział tam od 29.9 do 25.12.1112, ale wilgotny teren nie pozwalał wprowadzić maszyn. Bolesław został tam zraniony strzałą. Świętopołk wysyłał poselstwa do Bolesława w celu zawarcia pokoju, więc Bolesław wrócił do Polski, aby zemścić się innym razem, zabierając ze sobą najstarszego syna Świętopołka. Bolesław ruszył na Nakieł rok później, ponieważ Świętopołk nie dotrzymał obietnic i nie stawił się na umówionym zjeździe. Najpierw zdobył gród Wyszegrad (zajęło mu to 8 dni). Po umocnieniu tego grodu ruszył na Nakieł. Poganie zacięcie się bronili, ponieważ woleli zginąć w walce niż dobrowolnie dać się zabić, co by nastąpiło po zdobyciu grodu przez Bolesława. W końcu zawarli jednak układ z Bolesławem, a mianowicie dobrowolnie oddali gród, a sami odeszli ze wszystkim, co mieli, dokąd tylko chcieli.