Wymagania egzaminacyjne z Wprowadzenia do psychologii

1. Podstawowe teorie psychologiczne i koncepcje człowieka:
a. okres przednaukowy (Platon, Hipokrates, Arystoteles), XIX-wieczna psychologia (animizm, metoda introspekcji)
- Platon wprowadził pojęcie duszy- Animy, Arystoteles stwierdził, że wszystko, co dzieje się w duszy, dzieje się świadomie.
- psychologia introspekcyjna- zadajemy pytania człowiekowi, w którym przebiega jakiś proces, na temat właśnie tego procesu; jest to metoda zbierająca informacje
b. psychoanaliza Freuda ( warstwy osobowości - id, ego i superego, ich funkcje i geneza, rola nieświadomej motywacji
- Freud ogłosił, że:
> najważniejsze przyczyny zachowań maja charakter nieświadomy
> wszystkie zachowania człowieka maja swoje przyczyny
> człowiek jest skazany na przeżywanie konfliktów pomiędzy mrocznymi siłami biologicznymi i przyswojonymi normami społecznymi
> zaburzenia zachowania są przejawem trudności w uspokojeniu biologicznych popędów
- warstwy osobowości wg. Freuda (słowo „psychika” zastępujemy „osobowością”):
> ID- biologiczne popędy, Eros (popęd seksualny) i Tanatos (śmierć, zło i zniszczenie); nieświadome; kieruje się zasadą przyjemności; od przyjścia na świat
> EGO- nabyte przekonania, ustosunkowania; świadome i przedświadome; wartości; zasada realizmu; wykształcają się (wiem, że nie wolno kłamać)
> SUPEREGO- nabyte normy i zasady postępowania; moralność i sumienie, zasada powinności (rozumiem dlaczego i że nie wolno kłamać)
- metody psychoanalizy:
> rozmowy o snach
> analiza skojarzeń
> analiza zapomnień
> analiza czynności pomyłkowych
c. behawioryzm (Watson, Skinner), badanie bodźców i reakcji (psychologia SR), rola wzmocnień, aktywne środowisko, reaktywna jednostka
- behawioryzm- twierdzi, że emocji nie da się naukowo zbadać; bada się przyczyny zachowań, czyli bodźce, które do nas docierają i wywołują reakcje; przedmiot nauki można badać obiektywnie; przyczyn zachowań nie szuka się w psychice, ale w otoczeniu (nie krzyczę, bo się boję, ale dlatego, że zobaczyłam mysz); przedmiotem badań jest tylko to, co obserwowalne, za każdym razem wyniki mają by takie same; człowiek jest istotą bierną, reaktywną.
-Watson- człowiek jest kulą bilardową, którą porusza środowisko;
-Skinner- wymyśla przykłady, które obrazują tę tezę (gołębie, koty, szczury);
- złożone przypadki sprowadzamy do najprostszych i dopiero wtedy przeprowadzamy badania; wyniki uogólniamy; koncepcja redukcjonistyczna
- mechanizm zachowania: docierają do nas bodźce (S), co powoduje uruchomienie łańcuchów skojarzeń i razem prowadzi do określonego zachowania (R) ; aktualne bodźce działają jak naciśnięcie na spust, tzn. wyzwalają reakcję; ale to jaka ona będzie zależy od naszych wspomnień związanych z taką samą/ podobną sytuacją (jeśli nie przydarzyło mi się to jeszcze to moje zachowanie będzie losowe)
- prawo efektu: zachowujemy się tak, by uzyskać maks. nagród i min. kar
d. psychologia poznawcza (Bruner, Tomaszewski): znaczenie przetwarzania informacji, interpretacja zdarzeń
- człowiek to badacz, decydent, „kowal własnego losu”; sami kierujemy swoimi zachowaniami
- informacja- znaczenie bodźca, który sami interpretujemy
- aktywne przetwarzanie informacji:
> interpretacje bodźców (selekcja lub poszukiwanie, nadawanie znaczenia)
> rola struktur poznawczych (systemu informacji o sobie i o świecie zakodowanych w pamięci)
> informacje pochodzą od bodźców (innych ludzi) i od siebie (świadomość i podświadomość; struktury poznawcze i pamięć)
> część czynności wykonujemy świadomie, część nie
- zachowania człowieka zależą od cech organizmu i środowiska
- człowiek jest podmiotem swoich emocji, wiedzy, postaw, zdolności itd.
- podmiotowe wyznaczanie zachowań:
> aspekty statyczne- cechy człowieka (zdolności, temperament, osobowość)
> aspekty dynamiczne- procesy regulacyjne
* procesy kierunkowe (emocje i motywacje)
* procesy instrumentalne (procesy poznawcze i wykonawcze)
2. Procesy uczenia się i pamięci
a. uczenie proste ; istota warunkowania klasycznego i instrumentalnego (odruch bezwarunkowy, istota i schemat przebiegu warunkowania klasycznego i instrumentalnego)
- uczenie się to proces prowadzący do zmian w zachowaniu w wyniku nabywania doświadczeń. Zmiany te są
> względnie stałe
> niezależne tylko od funkcji receptorów i efektorów
> nie ograniczające się do zmian rozwojowych
- metody badań uczenia się:
> odruchowo-warunkowe
> reprodukcji (odtwarzania)
> repoznawania
> ponownego uczenia się
- warunkowanie- to proces, w którym pomiędzy sposobem zachowania a nowym bodźcem wytworzone zostaje skojarzenie (asocjacja)
- warunkowanie klasyczne
bodziec bezwarunkowy-> reakcja bezwarunkowa
B neutralny (twarz matki) -> B bezwarunkowy(mleko) -> R bezwarunkowa (ssanie)
i tak ciagle i ciagle i wytwarza się schemat:
b warunkowy (twarz matki) -> R. warunkowa (ssanie)
- warunkowanie instrumentalne
R1 -? R2-> R3-? … R65(płacz) -> B bezwarunkowy(mleko) -> R bezwarunkowa (ssanie)
R65= R instrumentalna -> B bezw. -> R bezw.
b. uczenie się złożone ; sensomotoryczne i werbalne (dosłowne i złożonych treści słownych)
- uczenie się złożone- sensomotoryczne (złożone rekacje ruchowe kontrolowane zmysłami) i werbalne – pamięciowe (dosłowne) treści złożonych (tekstu)
c. pamięć w klasycznych badaniach (Ebbinghaus), rola powtórzeń, ich rozkładu w czasie
- pamięć to właściwość zachowawcza tkanki nerwowej, przejawiająca się w możliwości gromadzenia, przechowywania i przypominania minionych doświadczeń
- Ebbinghaus- listy słów i głosek (pewność, że materiały będą nieznajome)
- rola powtórzeń:
>krzywe uczenia się i przypominania- im większa fascynacja materiałem tym wyższa krzywa, im gorszy dzień tym niższa
> zapominanie- po kilku dniach krzywa spada i w pewnym momencie zatrzymuje się i utrzymuje na jednym poziomie; w momencie przeuczenia (powtarzania materiały mimo 100% wyuczenia) nie zapominamy niczego
d. pamięć w teoriach przetwarzania informacji; procesy bazowe (strukturalne) i sterujące; pamięć ultrakrótkotrwała, krótkotrwała,
długotrwała, deklaratywna i proceduralna, semantyczna i epizodyczna
- czynniki z zewnątrz -> SR, ultrakrótkotrwała, tyle, ile zmysłów ->STM, krótkotrwała ->LTM, długotrwała
- długotrwałą dzielimy na deklaratywną i proceduralną. Deklaratywna to wiedza, a proceduralna to czynności.
- pamięć uttrakrótkotrwała – to przechowywanie pełnego bezpośredniego obrazu informacji sensorycznej (zmysłowej), niezależnie od woli, wyznaczanej przez cechy bodźca
> czas przechowywania- 2-5 sekund
> kod (forma danych)- sensoryczny
> pojemność- bardzo duża, nieograniczona?
> podłoże- aktywność bioelektryczna komórek kory sensorycznej
- pamięć krótkotrwała- to przechowywanie bezpośredniej interpretacji danych sensorycznych, dokonanej w kategoriach naszej wiedzy, postaw – pole robocze dla świadomych procesów przetwarzania informacji (procesów sterujących)
> czas przechowywania- kilka sekund/ minut
> kod- głównie słuchowy
> pojemność- 7 plus, minus 2 jednostki znaczeniowe
> podłoże- rewerbalizacja (okresowa aktywność bioelektryczna obwodu neuronów; rewerbalizacja- krążenie pobudzenia po zamkniętym układzie neuronów)
- pamięć długotrwała- to przechowywanie dotychczas zgromadzonych wiadomości (pamięć semantyczna), wspomnień, jednostkowych zdarzeń (pamięć epizodyczna, autobiograficzna)
> czas przechowywania- nieograniczony
> kod- semantyczny (pojęciowy, znaczeniowy) i sensoryczny (ślady przetwarzania, zmysłowy)
> pojemność- nieograniczona (podłoże stanowi 10 ^ 10 neuronów)
> podłoże- trwałe zmiany chemiczne i/lub strukturalne (mikroprzyrosty) powstałe w wyniku konsolidacji śladu pamięciowego (zmiany w RNA?)
3. Procesy poznawcze
a. percepcja jako poznawanie rzeczywistości materialnej; receptory, analizator
- percepcja- odzwierciedlenie świata konkretów, rzeczywistości materialnej; aktywny odbiór, analiza i interpretacja zjawisk zmysłowych; tworzenie wewnętrznego obrazu rzeczywistości zmysłowej
> odbiór zdarzeń- rezultatem jest wrażenie, czyli wewnętrzna reprezentacja bodźca prostego jednej cechy
> spostrzeganie- rezultatem jest spostrzeżenie, czyli wewnętrzna reprezentacja złożonego bodźca- wielu cech jednocześnie
- bodziec- zdarzenie w środowisku fizycznym powierzchni receptora, czyli zmiana energii wystarczająco duża, Abu mogła wywołać pobudzenie receptora
- receptor- komórka wyspecjalizowana w odbiorze określonego (jednego) rodzaju energii
- narząd zmysłu- narząd skupiający receptory danego rodzaju oraz elementy pomocnicze (np. gałka oczna)
- analizator- układ funkcjonalny, w obrębie którego zachodzi odbiór, analiza i interpretacja wrażeń zmysłowych
> części składowe- receptory, nerw dośrodkowy i ośrodek w korze mózgowej
b. spostrzeżenia jako wynik odbioru cech sensorycznych bodźców oraz wiedzy, emocji, nastawień i oczekiwań jednostki (aktywne organizowanie pola percepcyjnego, wyróżnianie figury i tła, stałość spostrzeżeń, złudzenia)
- wyznaczniki percepcji
> cechy sensoryczne bodźca
> właściwości tła
> uprzednie doświadczenia sensoryczne i wiedza jednostki o spostrzeganym obiekcie
> nastawienie, postawy, uczucia, chwilowe stany emocjonalne jednostki
c. myślenie jako poznawanie uogólnione, abstrakcyjne
- myślenie to zinterioryzowana (uwewnętrzniona) czynność umysłowa, polegająca na przetwarzaniu informacji i prowadząca do uogólnionego, pośredniego poznawania rzeczywistości abstrakcyjnej
> uwewnętrzniona- bo percepcję widać
> uogólniona- oswajamy większy fragment świata
> pośrednie- obiekty, z którymi nie mamy kontaktu; pośrednikiem jest mowa
d. rodzaje przetwarzanych danych (istota pojęć i ich cechy, pojęcia naturalne i matrycowe), operacje umysłowe, reguły algorytmiczne i heurystyczne
- STRUKTURA MYŚLENIA:
> materiał
> operacje
> reguły
- materiał myślenia:
> spostrzeżenia (konkrety)
> wyobrażenie- reprezentacja obrazowa obiektu, którego właśnie nie spostrzegamy
> pojęcia i sądy (abstrakcje)
- pojęcie- to wewnętrzna reprezentacja (myśl), w której odzwierciedlone są cechy istotne, wspólne dla całej klasy przedmiotów czy zdarzeń, albo też stosunki między elementami rzeczywistości
> składniki pojęć:
* zakres przypadków (zbiór desygnatów)
* zasada decydująca o zaliczeniu dowolnego obiektu do zbioru desygnatów
*etykieta słowna, czyli nazwa
> podziały pojęć
* naturalne (intuicyjne) i matrycowe (precyzyjne, np. kąt prosty)
* ogólne (uczucie) i specyficzne (np. nienawiść)
* konkretne (meble) i abstrakcyjne (wartości)
> sąd- wewnętrzna reprezentacja związku między dwoma lub więcej pojęciami (spaniel to pies myśliwski; Polki są piękne)
- operacje- transformacje, jakim podlegają informacje w procesie myślenia
> operacje elementarne
* analiza i synteza
*abstrahowanie pomijanie pewnych aspektów) i uogólnianie (wspólne pojmowanie istotnych cech)
* porównywanie- jednoczesne zestawienie dwóch lub więcej elementów
- reguły- kierują przebiegiem myślenia
> algorytm- niezawodny
* określony- jeden wynik
*masowy- 1 rozwiązujemy całą klasę zadań
> heurystyka- zawodna; jakieś wskazówki („no pomyśl”), odwoływanie się do doświadczeń
* mało określona
* szczegółowa lub ogólna
4. Emocje i motywacja
a. istota, cechy i funkcje emocji (wykrywanie wartości, dostosowywanie poziomu mobilizacji), związek emocji z układem autonomicznym i hormonalnym; zmiany poziomu pobudzenia, zmiany psychologiczne i behawioralne, zachodzące pod wpływem emocji; teorie emocji (Jamesa-Langego, Cannona-Barda, Schachtera-Singera);
- emocje- to proces regulacyjny, którego istotą jest odzwierciedlenie stosunku jednostki do rzeczywistości, czyli odzwierciedlenie:
> stosunku ja-świat
> przebiegu czynności zewnętrznych i wewnętrznych
> przebiegu procesów regulacyjnych
- komponenty emocji:
> znak + lub (to składnik afektywny, który opisuje pozytywność lub negatywność emocji)
> siła pobudzenia od zera do afektu) (to składnik pobudzeniowy, ocena ważności obiektu dla jednostki, ocena siły oddziaływania obiektu)
<- te dwa są obecne w każdym procesie emocjonalnym
> jakość (treść; np. szacunek i pożądanie, miłość i nienawiść) – czasem odczuwamy emocje, których nie możemy opisać (składnik treściowy, wiążący się z rodzajem aktywizowanych potrzeb i rodzajem odbieranych bodźców- zapowiadających lub właściwych)
- zmiany poziomu aktywacji:
> zmiany w CUN
> zmiany w AUN
> zmiany w układzie dokrewnym (napięcie mięśni, praca serca, praca układu oddechowego, pocenie się i podobne)
- zmiany psychologiczne:
> zmiana treści świadomości
> zmiany w przebiegu innych procesów (percepcji, myślenia itd.)
- zmiany behawioralne
> zachowania ekspresyjne (mimika, pantomimika, wokaliza)
> zachowania wyładowawcze
- teoria James’a Langego- teoria peryferyczna
> dlatego jest mi smutno, że lecą mi łzy
> informacje z receptorów -> zmiany w autonomicznym układzie nerwowym, gruczołach dokrewnych i mięśniach -> doznawanie emocji
- teoria Cannona- Barda- teoria talamiczna
> informacje z receptorów -> wzgórze -> uczucia
informacje z receptorów -> podwzgórze -> zmiany w autonomicznym układzie hormonalnym i mięśniach (wszystko w tym samym czasie, niezależnie od siebie)
- teoria Schachtera- Singera – teoria dwuczynnikowa (poznawcza)
> badania z zastrzykiem z adrenaliny, Suproxinu
> informacje z receptorów -> rekacja fizjologiczna + interpretacja poznawcza -> emocje
b. istota i cechy motywacji; warunki wzbudzania procesu motywacyjnego (wartość, użyteczność celu i subiektywne prawdopodobieństwo jego osiągnięcia), istota i rodzaje potrzeb, ich rola w powstawaniu motywacji
- koncepcja Le Doux- dwie drogi wzbudzenia emocji
> droga górna (wolna)
* zmysły- odebranie bodźca
* kora mózgowa- ocena poznawcza (świadome rozpoznanie i identyfikacja bodźca)
* ewentualna emocja
> droga dolna (szybka)
* zmysł
* ciało migdałowate
* impulsy do mięśni i narządów wykonawczych
- mechanizmy uwarunkowania działań:
> mechanizmy emocjonalno- popędowe (odruchy)
> wymagania i wzory z otoczenia (trwałe lub doraźne)
> mechanizm motywacyjny
- motywacja to proces regulacyjny, od którego zależy kierunek ludzkich czynności i ilość energii w działaniu (ogół motywów wzbudzanych w danej chwili). Jej efekt to dążenie do osiągnięcia określonych celów.
_-cechy motywacji:
> kierunek (czyli cel czynności, stan podmiotu, który ma być rezultatem wykonania czynności)
> siła natężenia (zdolność wyłączania konkurencyjnych motywów; stopień kontroli nad zachowaniem)
> współwystępowanie emocji
- determinanty kierunku i siły motywacji
> atrakcyjność celu
> przekonanie o możliwości jego osiągnięcia
M= Wartość celu + PRAWDOPODOBIEŃSTWO SUKCESU
- atrakcyjność celu zależy od:
> napięcia motywacyjnego (wewnętrzny stan niespełnienia)
> wartości gratyfikacyjnej celu (zdolność celu do redukcji napięcia)
M= (N+G+P)
- potrzeby- właściwość człowieka (organizmu- biologiczne lyb osobowości- psychologiczne), mające charakter wymagań, bez spełnienia których jednostka nie może normalnie funkcjonować
- formy wzbudzania potrzeb
> brak niezbędnego składnika
> działanie bodźców szkodliwych
> rozbieżność między trwałymi oczekiwaniami a rzeczywistością
> rozbieżność między ideałami a rzeczywistością
> brak jakiejkolwiek rozbieżności
- klasyfikacja potrzeb E. Hilgarda
> biologiczne > społecznie > osobiste
- determinanty oceny prawdopodobieństwa sukcesu:
> obiektywne prawdopodobieństwo zdarzeń (z informacji o faktach, powszechnych przekonań, wiedzy o osiągnięciach ludzi podobnych)
> minione doświadczenia własne
> obraz świata i własna samoocena (przeświadczenie o tym, jacy są inni ludzie, moja opinia o mnie)
c. regulacyjna rola emocji i motywacji (wpływ na kierunek działań, na procesy poznawcze, na ilość energii mobilizowanej do działań i na ich efektywność)
- regulacyjna rola procesów kierunkowych (czyli wpływ emocji i motywacji na kierunek działania)
> wybór kierunku dzialania (procesy kierunkowe pełnią rolę kryterium selekcji możliwych sposobów zachowań)
*wybór określonego celu spośród kilku- możliwość konfliktu motywów (dążenie- dążenie, dążenie- unikanie, unikanie- unikanie)
* wybór wielkości osiągnięć (formułowanie poziomu aspiracji, zależne też od prawdopodobieństwa sukcesu)
*wybór sposobów osiągnięcia celu
> selekcjonujący wpływ motywów zależy od:
*siły motywacji (chwiejność selekcji przy zbyt małej sile i sztywności selekcji przy sile bardzo dużej, czasem przerwanie czynności zadaniowej i wykonanie czynności emocjonalnej)
* odległość od przedmiotu, którego motyw dotyczy (im więcej trudności włożyliśmy, tym trudniej nam coś porzucić)
*korygującej roli przewidywanych konsekwencji wyboru (ogranicza impulsywność działania)
- wpływ motywów na procesy poznawcze
> procesy poznawcze zależą od doświadczeń i stanów emocjonalnych czy motywów
*emocje i motywy działają jako czynniki selektywnie ułatwiające/ utrudniające związane z nimi procesy umysłowe
* wielkość wpływu zależy od: siły motywu, stopnia organizacji procesów poznawczych, dojrzałości osobowości (krytycyzmu wobec własnych sądów i ocen)
> wpływ motywacji na ułatwienie/ utrudnienie dostępu danych w czasie percepcji (selekcja; jestem głodny- wszędzie widzę jedzenie)
> modyfikowanie percepcji (efekt „aureoli” lub „diabelski”- projekcyjne spostrzeganie innych, spostrzeganie sytuacji niejednoznacznych)
> wpływ na procesy pamięci („wybiórcze” zapamiętywanie treści)
> wpływ na procesy wyobraźni (skłonność do wyobrażenia sobie tego, co odpowiada stanowi rzeczy związanemu z motywacją)
> wpływ na procesy myślenia (oceniamy jako bardziej prawdopodobne coś, na czym nam zależy, szanse pomyślne oceniamy wyżej niż niepomyślne)
- motywacja a energia działania
> motywacja wpływa na:
* szybkość działań
*siłę działań
* czas poświęcony działaniu
* odporność na zmęczenie
> zdolność do wysiłku jest proporcjonalna do natężenia motywacji
d. dwa prawa Yerkesa Dodsona
- motywacja a sprawność działania, czyli dwa prawa Yerkesa- Dodsona
I. w miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność wzrasta do pewnego momentu, a przy dalszym wzroście motywacji sprawność spada (wyjątkami są lęk i zainteresowanie)
II. Im trudniejsze zadanie tym niższy poziom motywacji zapewni wyższą sprawność
5. Różnice indywidualne
a. zdolności jako wyznaczniki sprawnościowego aspektu zachowań
- zdolności to różnice indywidualne, które sprawiają, że:
> przy jednakowej motywacji
> przy jednakowym uprzednim przygotowaniu
> w tych samych warunkach zewnętrznych
ludzie uzyskują niejednakowe rezultaty w uczeniu się i działaniu
- rodzaje zdolności:
> sfera wpływa na zachowanie poznawcze, organizacyjne i wykonawcze (które są względnie niezależne od siebie)
> zakres wpływu: ogólne (inteligencja), specjalne
b. pojęcie inteligencji i zdolności specjalnych, ich rola w życiu człowieka; teorie inteligencji (hierarchiczne -Spearman, Cattel,
czynników równorzędnych - Guilford), rola dziedziczenia i oddziaływań środowiskowych, pomiar i wskaźniki inteligencji, norma i upośledzenie umysłowe
- definicje inteligencji:
> Stern- ogólna zdolność przystosowania się do nowych warunków i zadań przez wykorzystywanie myślenia (no nie do końca- osoba, która dobrze radzi sobie w więzieniu nie musi być inteligentna)
> Ferguson- zdolność uczenia się, nabyty przez jednostkę zasób zgeneralizowanych sposobów uczenia się
> Spearman- zdolność ogólna spostrzegania zależności i wyciągania wniosków
> Boring- to, co mierzą testy inteligencji
> Strelat- względnie stała właściwość jednostki determinująca efektywność działań związanych z myśleniem i uczeniem się
- struktury inteligencji:
TEORIE HIERARCHICZNE
> teorie 2ch czynników Spearmana- g to inteligencja ogólna, s to czynniki specjalne. Mamy jedno g i dużo s
> teoria Vernona ( 5 poziomów czynników)
I. g
II. G werbalne i g praktyczne
III. Czynniki: słowny, liczbowy, szkolny, przestrzenny, manualny, mechaniczny itd.
> teoria Cattela (inteligencja płynna i skrystalizowana)
g dzielimy na gf i gs. f- biologiczny potencjał intelektualny, s całokształt możliwości intelektualnych (rezultat nałożenia na gf wiedzy, praktyki itd.)
TEORIE CZYNNIKÓW RÓWNORZĘDNYCH
> teoria Thursteonea ( 7 równorzędnych podstawowych zdolności umysłowych):
* rozumienie słów, płynność słowna, operowanie liczbami, zdolność przestrzenna, szybkość spostrzegania, zdolności rozumowania, pamięć
> teoria Guilforda (120-150 zdolności składowych) – 4-5 treści- co odbieram x 5 operacji x 6 rezultatów
- wskaźniki inteligencji
> wiek inteligencji- Binet
> klasyczny obraz inteligencji (Stern, II= wu/ wż *100)
> dewiacyjny (standaryzowany)- Wechsler
- rola czynnika genetycznego
> Bouchard i Mc Gue- 16 kombinacji pokrewieństwa genetycznego – im bliżej jedności tym bardziej podobne wyniki; bliźnięta jednojajowe wychowywane razem miały 87% zgodności, rodzeństwo wychowywane razem już 47%)
- stopnie upośledzenia umysłowego:
> od 84 do 116 norma
> 67-52 u.u w stopniu lekkim
> 51-36 u,u, w stopniu umiarkowanym
> 35- 20 u.u. w stopniu znacznym
> poniżej 20 w stopniu głębokim
c. temperament: podejście typologiczne (Hipokrates-Galen, Kretschmer i Sheldon) oraz współczesne podejścia opisowo-wyjaśniające; koncepcja Strelaua - temperament jako zespół cech formalnych zachowania, pojęcie reaktywności człowieka i aktywności jego zachowań (dostosowywanie wartości stymulacyjnej sytuacji do zapotrzebowania
jednostki na pobudzenie), znaczenie parametrów czasowych zachowań
- typologie temperamentu- koncepcja Hipokratesa- Galena
> rodzaj dominujących soków organicznych przesądza o usposobieniu człowieka
* krew- sangwinik
* flegma- flegmatyk
* żółć- choleryk
*czarna żółć- melancholik
- typologie konstytucjonalne
> związek między typem budowy ciała a temperamentem
> koncepcja Kretschmera
* chudy- schizofrenik, izoluje się, ciągle myśli, jest drażliwy itd.
* gruby- ma depresje
* atleta- flegmatyk, powolny, nie lubi zmian
> koncepcja Sheldona- wszystko zależy od listków zarodkowych
* endoderma- jak gruby wyżej
* ektoderma- jak chudy wyżej
* mezoderma- typ atletyczny; ale to osoba z nadmiarem energii, optymista, towarzyski itp.
- współczesne koncepcje temperamentu
> temperament to takie cechy zachowania, które mają charakter formalny, stylistyczny (to, jak się kłócę, jak się cieszę itd.), u człowieka obecne są od urodzenia, występują także u zwierząt, ja jednym z regulatorów zachowań
- koncepcja Jana Sterlaua- temperament to zespół formalnych, względnie stałych cech zachowania, które przejawiają się w
> poziomie energetycznych zachowań
* reaktywność- względnie stała cecha jednostki, siła reagowania na określony bodziec;
* wrażliwość na bodźce
* odporność (wydolność) na bodźce silne lub długotrwałe
* aktywność zachowań- ilość i wartość stymulacyjna podejmowanych zachowań
* = ilu bodźców dostarczamy sobie dzięki realizowanemu działaniu
niska aktywność = wysoka reaktywność
> parametrach czasowych zachowań
6. Osobowość
a. różnorodność teorii osobowości (teorie psychodynamiczne, teorie uczenia się, teorie postaw itp.)
b. teorie cech i teorie czynnikowe (na przykładzie "wielkiej piątki" Costy i McCrae)
c. koncepcja poznawcza Reykowskiego
d. osobowość jako system nadrzędnej integracji i regulacji zachowań
e. wpływ na integrację informacji oraz na wybór celów i ukierunkowywanie zachowań; (sieć wartości, sieć operacyjna i struktura ja)