Ćwiczenia z zoologii, 2.02.2012

Rząd: Kinetoplastida

- posiadają kinetoplast (zawiera DNA, stanowi część dużego, pojedynczego mitochondrium

- jedna lub dwie wici, często występuje błona falująca

- ciałko podstawowe wici znajduje się w pobliżu kinetoplastu i mitochondrium

- pellikula wzmocniona jest elementami tubularnymi biegnącymi wzdłuż ciała

- niekiedy występują wodniczki tętniące ( na ogół ciało gospodarza zapewnia dobre ciśnienie osmotyczne)

- większość to formy pasożytnicze

- przedstawiciel: Trypanosoma brucei sp. (świdrowiec)

Świdrowiec

- rozmnaża się tylko i wyłącznie bezpłciowo, przez podział podłużny, u obydwu żywicieli

- przenosicielami parazytów są muchy z rodzaju Glossina (Tse-Tse)

- pasożytuje w płynach ustrojowych człowieka i antylop

- mucha Tse-Tse dostaje się do naczyń krwionośnych żywiciela, a świdrowiec przedostaje się do jego krwiobiegu, czasem też może występować w innych płynach ustrojowych, np. w płynie rdzeniowo-mózgowym.

- metabolizm pierwotniaków jest podobny do metabolizmu ludzkiego, dlatego też o wiele łatwiej jest znaleźć substancję blokującą metabolizm bakterii (który bardzo się różni), dlatego też leki na pierwotniaki mają wiele skutków ubocznych.

- występuje ogromna zmienność dominującej glikoproteiny w błonie komórkowej (ok.1000wariantów)

- Gdy świdrowiec dostaje się do krwiobiegu, układ immunologiczny stara się go zwalczyć (prezentacja antygenu z błony komórkowej pierwotniaka pobudzenie limfocytów namnażanie limfocytów produkcja odpowiednich przeciwciał), ale w momencie rozpoznania i podjęcia odpowiednich kroków, pasożyt zmienia glikoproteinę w błonie komórkowej i staje się niewidoczny dla systemu immunologicznego – cały proces zaczyna się od nowa.

- nieleczona śpiączka afrykańska jest zawsze śmiertelna

- gdy pasożyt dotrze do płynu mózgowego, żywiciel zapada w śpiączkę, a wtedy nie ruszając się i nie odpędzając od much stanowi dla nich łatwy cel, a pasożytowi daje to możliwość rozprzestrzeniania się dalej poprzez muchy.

Gromada: Lobosa (Wytwarzają lobopodia)

Rząd: Amoebida – ameby nagie

- Acanthamoeba castellani

Na zarażenie tymi pasożytami najbardziej narażone są osoby z obniżoną odpornością (zarazić się można np przez zadrapanie skóry) oraz osoby noszące soczewki kontaktowe (pod soczewką są bardzo dobre warunki do życia takich pierwotniaków, które odżywiają się rogówką).

Infekcje zawsze są groźne, dotyczą często układu oddechowego i mózgu, prowadzą do nieodwracalnych zmian w rogówce, ślepoty, następnie do infekcji mózgu i śmierci. Ważne jest zachowanie szczególnej ostrożności i higieny soczewek w ciepłych krajach (temperatura silnie wpływa na rozwój infekcji)

- Entamoeba invadens

Pasożyty żółwi lądowych, żyją też we wnętrzu układu pokarmowego ssaków, niszczą błonę śluzową jelita, co prowadzi do jego uszkodzenia – dostanie się pierwotniaków do jamy brzusznej powoduje zarażenie ogólne (sepsę). W kale zarażonego występują głównie cysty, ale także nieincystowane osobniki.

Preparat II – acanthamoeba

Preparat III – Entamoeba invadens

Foraminifera (otwornice)

- Występuje przemiana pokoleń, pokolenia haploidalne i diploidalne,

- Po kopulacji zygota, z niej nowy osobnik, który otacza się komorą zarodkową

- Do komory dobudowywane są następne w różny sposób, np liniowy, naprzemienny w jednej linii, naprzemienny w obu kierunkach etc

- wiele kształtów skorupek

- z reguły każda komora jest wielokrotnie większa od poprzedniej

- wszystkie komory wypełnia jedna, niepodzielna komórka wielojądrowa

- skorupki otwornic są dobrze zachowane w skałach osadowych (szybka i tania metoda datowania skał)

Gromada: Coccidia

- Pasożyty wewnątrzkomórkowe, większość to pasożyty kręgowców, najczęściej występujące w komórkach jelita

- zazwyczaj o małych rozmiarach

- nie posiadają wyspecjalizowanych organelli ruchu

- organelle kompleksu apikalnego bardzo dobrze rozwinięte – łatwe wnikanie do komórek żywiciela

- rozmnażanie – najczęściej schizogonia

Rząd: Toxoplasmidia

Przedstawiciel: Toxoplasma gondii

Toxoplasma gondii

- żywiciel ostateczny – kotowate

- bardzo niebezpieczny w czasie ciąży – poronienia, silne patologie w rozwoju, wodogłowie

- jest w stanie modyfikować behawior żywiciela (np. gryzonie przestają unikać kotów, a wręcz podążają za ich zapachem – przyspiesza to dostanie się pierwotniaka do ciała żywiciela ostatecznego

- może wpływać też na zachowanie ludzi – osoby zakażone częściej są sprawcami wypadków drogowych – podejmują bardziej ryzykowne decyzje, nie umieją właściwie określić poziomu ryzyka

- pasożyt może obudzić się podczas ciąży i przedostać do płodu powodując uszkodzenie płodu, dlatego w takich przypadkach podaje się leki przeciw jego aktywacji

- cysta w mózgu uwalnia substancje modyfikujące zachowania

- pasożytuje w miocytach i neuronach

- żywicielami są: człowiek, psy, koty, przeżuwacze, gryzonie, ptaki

- zarażone tym pasożytem jest 50% populacji ludzkiej

- zakażenie następuje za pośrednictwem krwi (np. pracownicy rzeźni) i zanieczyszczonego cystami pożywienia oraz wody

- poważnym źródłem zakażenia jest surowe i półsurowe mięso zarażone cystami

- dzieci zarażają się najczęściej wkładając do ust przedmioty zanieczyszczone cystami i przytulając się do zakażonych zwierząt

- u kota opisano pełen cykl parazyta wraz z rozmnażaniem płciowym

- z cyst (oocyt) rozwijają się trofozoity atakujące komórki gospodarza

- toksoplazmoza występuje w formie aktywnej lub utajonej. Ma zdolność przenikania do krwi płodu, wywołując toksoplazmozę wrodzoną

- profilaktyka: niespożywanie surowego mięsa, zwłaszcza podczas ciąży, unikanie piaskownic i gleb zanieczyszczonych odchodami zwierzęcymi, zwłaszcza kocimi.