główne drogi przerzutowania:
- NACIEK LOKALNY – bezpośredni rozrost do sąsiednich tkanek
- Rozsiew limfatyczny – wtórne guzy tworzące się w węzłach chłonnych
- rozsiew drogą naczyń krwionośnych – komórki dostają się do krwi gdzie tworzą wtórne guzy w narządach unaczynionych przez krew spływająca z guza
- rozsiew przez jamy ciała – w opłucnej osierdziu i otrzewnej
2. Mechanizmy obronne gospodarza przeciw nowotworowi:
- Odporność wrodzona – aktywacja makrofagów i limfocytów NK może zapobiec wzrostowi niektórych nowotworów
- Odporność adaptacyjna – mogą odgrywać rolę obronną przecie pojedynczym komórkom przerzutujących nowotwory
- odporność komórkowa – bierze udział w rozpoznawaniu komórek przekształcających się w nowotworowe. Zostają rozpoznane jako „obce” zniszczone przez układ odpornościowy (dotyczy to głównie nowotworów o wirusowej etiologii)
3. Uważa się że 18% nowotworów złośliwych powstaje wskutek infekcji wywołanej mikrobami
- rzęsistek pochwowy (pierwotniak) jest jednym z czynników odpowiedzialnych za raka prostaty. Produkuje specyficzne białko które przyśpiesza raka prostaty
- Brodawczak ludzki HPV – (wajrus) wykryto ponad 100 jego typów, tylko niektóre sa niebezpieczne dla człowieka. Prawie wszystkie raki szyjki macicy są nim wywołane
HPV wywołuje również raka prącia odbytu, jamy ustnej i gardła. U ponad jednej trzeciej Europejczyków z rakiem gardła wykryto rakotwórczy HPV.
- wirus HPV częściej zakaża osoby z problemami stomatologicznymi typu próchnica, paradontoza zapalenie dziąseł także osoby palące fajki i ganjamafije.
- WZW typu C – może być przyczyną pierwotnego raka wątroby. Infekcja bezobjawowo może rozwijać się przez wiele lat. Ponadto infekcja może rozwijać się przez wiele lat. Ponadto infekcja ta zwiększa dwukrotnie ryzyko zachorowania na raka nerki.
- helicobacter pylori – przewlekły stan zapalny wywołany przez ta bakterie sprzyja rozwojowi raka żołądka. Bakteria ta produkuje rakotwórcze białko CAgA czemu dodatkowo sprzyja dieta bogata w sól kuchenną. W krajach rozwiniętych 30% osób zainfekowanych jest tą bakterią a w rozwijających się 70%. Tylko niewielka część z nich cierpi na chorobę wrzodową żołądka, a jeszcze mniejszej części grozi rak.
- Epsteina-Barr EBV – Wirus bardzo powszechny czasami wywołuje mononukleozę zakaźną. Latami może przebywać w naszym organizmie bezobjawowo i doprowadzić do rozwoju raka gardła bądź chłoniaka. Rozprzestrzenia się drogą kropelkową
4. Ogólne zasady leczenia nowotworów:
A. Leczenie chirurgiczne – dotąd uznawane za najbardziej skuteczne w leczeniu raków (z wyjątkiem raków anaplastycznych), może być planowane jako:
- Leczenie radykalne (wycięcie guza w granicach zdrowych tkanek
- Leczenie ablacyjne ( zmniejszenie masy guza lub wycięcie przerzutu)
- Leczenie paliatywne ( operacje podtrzymujące naruszone przez raka funkcjonowanie życiowe organizmu, u pacjentów w zaawansowanym okresie choroby
B. Radioterapia:
- Stosowana u chorych z wykrytym i zlokalizowanym anatomicznie guzem złośliwym, do zniszczenia tkanki zarażonej wystarczy mniej energii niż do zniszczenia tkanki zdrowej, źródłem promieniowania rentgen, akcelerator liniowy, pierwiastki i izotopy promieniotwórcze.
Wyróżnia się 3 główne terapie:
- teleterapie – źródło promieniowanie na zewnątrz ciała choergo
- brachyterapie – izotop promieniotwórczy jest umieszczany w obrębie tkanek rakowych (terapia śródtkankowa, śródjamowa, kontaktowa)
- izotopową – podanie dożylne lub doustne izotopu, który jest wybiorczo wychwytywany w narządzie. Stosowany w nowotworach w których pierwiastek kumuluje się w określonych tkankach np. przerzuty raka stercza do kości, oraz rak pęcherzykowy tarczycy.
radioterapia może być stosowana jako samodzielna terapia leczenia onkologicznego lub w połączeniu z leczeniem chirurgicznym lub chemioterapeutycznym. W przypadku połączenia radioterapii z leczeniem chirurgicznym guz może być napromieniowany przez operacje (chodzi tu głównie o zmniejszenie masy guza, i ułatwienie techniczne podczas zabiegu) lub po operacji Radioterapia paliatywna jest stosowana w nieoperacyjnych przypadkach raków i ma na celu zmniejszenie dolegliwości u chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową.
C. Chemioprewencja nowotworów
- jest to leczenie farmakologiczne obejmującym wczesne postacie raka. (jeszcze na etapie przedinwazyjnym). Podwawne są związki które spowalniają zjawisko kancerogenezy. Stosuje się ją u grup objętych ryzykiem rozwoju poszczególnych typów nowotworu. Metoda ta na razie jest w fasie testów i gromadzenia informacji, obserwacji z już podjętych programów badawczych. Hamuje syntezę białek produkujących czynniki rakotwórcze. Podawane są substancje naturalne i syntetyczne.
D. Chemioterapia:
- Leki przeciwnowotworowe używane w chemioterapii nowotworów mogą być podawane metodą perfuzji narządowej lub stosowane systemowo (często uzupełniane leczeniem hormonalnym) Leczenie perfuzyjne ma obecnie małe zastosowanie. Chemioterapia może być samodzielną metodą lub uzupełnieniem operacji bądź radioterapii. Chemioterapia paliatywna, ma zastosowanie w przerzutowaniu, uśmierzanie bólu i przekładanie śmierci na później. Różnorodne cytotoksycznie, działanie polega na blokowaniu, hamowaniu podziałów komórkowych, działaniu antyangiogennym, hamowaniu syntezy białek
E. Hormonoterapia:- Jako składnik leczenia systemowego hormonoterapia ma zastosowanie zwłaszcza w przypadkach raka piersi, raka gruczołu krokowego, nowotworów gonad i raka trzonu macicy. Są to tzw. Nowotwory hormonozależne tzn takie dla których rozwoju niezbędny jest odpowiedni dla nich stan hormonalny organizmu
Jak działa?
- blokuje rozwój nowotworu wywołany przez hormony. Jest ona jednak skuteczna tylko wówczas, gdy komórki nowotworowe reagują na hormony, dlatego potrzebne są specjalne miejsca, tzw receptory hormonów.
- u około 40-60% kobiet po menopauzie występują takie miejsca. Im więcej receptorów hormonów w tkance nowotworowej tym skuteczniejsze leczenie hormonalne.
- to jak leczenie hormonami a właściwie antyhormonami jest przeprowadzane zależy w dużej mierze od tego czy kobieta jest w, po, czy przed okresem menopauzy. Badania wskazują że leczenie hormonalne zmniejsza ryzyko zarówno wznowy jak i śmiertelności z powodu choroby
F. Immunoterapia – podawanie przeciwciał łączących się wybiórczo z takimi antygenami, których zwiększoną ekspresję obserwuje się w komórkach rakowych, niegdyś było to tylko wzmacnianie naturalnej odpowiedzi immunologicznej.5. DIAGNOSTYKA: Niektóre z badań mających znaczenie w rozpoznawaniu chorób nowotworowych
- tomografia komputerowa
- rezonans magnetyczny
- pozytonowa tomografia emisyjna
- mammmografia
- tomografia emisyjna pojedynczych fotonów SPECT
Występowanie nowotworów złośliwych wykazuje różnice w różnych krajach
czynniki środowiskowe takie jak dieta, czynniki zawodowe, społeczne, geograficzne, bardziej niż genetyczne odpowiadają za większość obserwowanych różnic pomiędzy krajami.