POETYKA BOILEAU Sylwia Kwiatkowska
KSIĘGA III
Boileau w swej poetyce opisuje ogólne prawidła tragedii, eposu i komedii.
TRAGEDIA
Istotą tragedii jest ukazywanie tego, co przeraża, ludzkie cierpienie może być rozrywką dla ludzi (tak było w tragediach Ajschylosa i Sofoklesa). Twórca musi zadbać o to, by swoje dzieła tworzyć z pasją i namiętnością, bo tylko wtedy zostaną zapamiętane! Tragedia nigdy nie może nudzić.
MA ROZGRZEWAĆ SERCA I DUSZĘ I WZRUSZAĆ – „Podobać się i wzruszać oto sztuka cała”
Należy określić temat dzieła – musi być znany widzowi od samego początku;
Jasno zawiązać wątki;
Określić miejsce i czas akcji (najlepiej od wschodu do zachodu słońca);
Umiejętnie rozwijana akcja (niezbyt długi okres trwania) – jedność czasu, miejsca i akcji;
Zasada decorum – zgodność treści z formą
Powinno się dążyć do nagromadzenia wątków w punkcie kulminacyjnym i rozwiązania ich na końcu utworu
Zasada prawdopodobieństwa = MIMESIS;
To, co się nie da pokazać trzeba opowiedzieć
Tragedia ma przyciągać uwagę, ukazywać różnorodność
Bohaterowie tragedii mają cechy ludzkie: dobre i złe
Nie powinno się tworzyć nowych postaci na swój obraz, ani ich ujednolicać.
Bez używania pompatycznych, zawiłych słów
Aktor ma operować nie tylko głosem, ale też emocjami, mimiką – budować nastrój.
Początki tragedii:
zawody ku czci Bachusa
dopiero Ajschylos wprowadził na scenę aktorów w maskach, którzy występowali na deskach prawdziwego teatru w koturnach
Sofokles dodał chór komentujący wydarzenia („nie masz większego nad niego”)
Potem we Francji odgrywano śmieszne sceny (parodie) dodano grę skrzypiec
Powrót do tematów antycznych
Mistrz – Racine
EPIKA
Duża zdobniczość eposu przejawiająca się poprzez:
Wielość tematów eposu
Upiększenie go przez poetę
Różnorodność wątków, bogactwo treści.
Mityczne odwołania są bardzo pożądane, dlatego dawne imiona: Ulissesa, Agamemnona, Oresta, Menelaosa, Eneasza, jak najbardziej pasują do eposu. Aby się przypodobać trzeba nadać postaciom bohaterskie cechy
Trzeba dbać o wartki tok akcji i wytworność wiersza:
Bez zbędnych szczegółów, zbytniej egzaltacji, wywyższania się i uniesienia
Nie należy łączyć motywów antycznych z chrześcijańskimi.
Dobry poemat wymaga czasu, trudu, talentu; nie stworzy go tylko dobrze wyszkolony poeta.
Mistrzem eposu był Homer.
KOMEDIA
Narodziła się w Atenach, drwiła z mądrości, cnoty, honoru, autorytetów (Sokrates w „Chmurach”). Potem wprowadzono dekret zakazujący używania nazwisk w celu ich ośmieszenia => „Komedia nauczyła się bawić bez złości.” Menander. Śmiano się z przywar ludzkich, skąpstwa, pychy, rozrzutności, zazdrości, dziwactwa. Ważna jest zasada prawdopodobieństwa: starzy powinni mówić jak starzy, a młodzi jak młodzi. „Niech się waszym postaciom przenigdy nie zdarzy gadać starym jak młodzi, a młodym jak starzy.” Komedia ma nawiązywać do natury.
Chwalił Moliera za komedie, ale ganił za farsy.
KSIĘGA IV
Boileau odnosi się do ogólnych prawideł dla twórców poetyckich. Podkreśla, że nie każdy musi być poetą, bo istnieją inne, równie ważne, zawody. Nikt nie będzie chciał czytać kiepskich czy przeciętnych autorów. Boileau wskazuje też na potrzebę słuchania krytycznych uwag o swoich dziełach, zwłaszcza od osób, które się na tym znają, a podchodzenia z dystansem do pochwał pochlebców. Sprawiedliwa krytyka może pozytywnie wpłynąć na doskonalenie warsztatu. Dobre dzieło wymaga pracy, zaangażowania oraz talentu, bez których nie powstanie nic wartościowego. W wierszach powinien gościć ład i porządek, przemyślane konstrukcje.
W dziełach nie może zabraknąć pożytku dla rozumu, powinno nie tylko bawić, ale i uczyć. Nie może być w utworze pochwały złego.
Boileau wymienia takich mistrzów jak: Corneille, Racine, Menserde, Segais, lecz największym mistrzem był i jest Horacy.
Twierdzi, że za talent trzeba podziękować muzom i obchodzić ich święto.
Poeta-artysta powinien wieść życie zgodne z ideałami cnoty i nie zazdrościć.