1.Działalność operacyjna Obejmuje zestaw działań podejmowanych w przedsiębiorstwie dla wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług bezpośrednio związanych z ich powstawaniem. Zalicza się do nich: -Działania projektowe – obejmujące projektowanie wyrobów i usług oraz procesu technologicznego ich wytwarzania. -Działania realizacyjne – wytwarzanie wyrobów i świadczenie usług -Działania kontrolne – kontrola jakości wyrobów i usług 2.Koncepcja 5P Jest to koncepcja pięciu podstawowych czynników zapewniających sprawność działalności podstawowej (operacyjnej) przedsiębiorstwa: -Produkt – traktowany jako wyrób lub usługa, efekt powiązania marketingu i produkcji -Przedsiębiorstwo – składające się z zakładów, obiektów, wyposażenia i infrastruktury. -Procesy – organizowanie produkcji i pracy -Programy – dotyczące planowania, alokacji, wykorzystania zasobów. -Personel – szczególnie polityka kadrowa i umiejscowienie człowieka w procesie produkcyjnym. 3.Usługi (schemat)– cechy usług (w tym koncepcja pierwsza linia-zaplecze), strategia usług (usługa materialna i niematerialna), pakiet usług, stopień indywidualizacji usług. Usługa jest to dowolne działanie jakie jedna strona może zaoferować drugiej, które z zasady jest niematerialne i nieprowadzące do własności. Jej wytworzenie może ale nie musi być związane z materialnym przedmiotem (np. fryzjer) Cechy usług: Usługi mogą mieć charakter materialny lub niematerialny. Usługa może się wiązać z komunikacją, środowiskiem zachowaniami. Bez względu na formę usługi, musi być konsekwentna i łatwa do wykorzystania -Nienamacalność (niematerialność) -Nierozłączność (świadczenie i konsumpcja usługi zachodzi jednocześnie, kontakt z klientem) -Brak możliwości przechowywania -Brak możliwości transportowania -Koncepcja „pierwsza linia – zaplecze” to struktura najczęściej spotykana w działalności usługowej. Koncepcja ta związana jest z tym, że klient musi być obecny podczas świadczenia usługi na tzw. „pierwszej linii”, natomiast jego obecność nie zawsze jest wymagana na tzw. „zapleczu”. Pakiet usług – Im większe znaczenie komponentów materialnych, tym więcej uwagi menadżerowie poświęcają inwestycjom kapitałowym ( budynki, samoloty, samochody ciężarowe itp.) kosztom materiałów i innym aktywom fizycznym Im większe znaczenie komponentów niematerialnych, tym ważniejsze jest szkolenie i zatrzymywanie wykwalifikowanych pracowników oraz rozwój i pielęgnacja posiadanych przez firmę zasobów wiedzy Indywidualizacja usług ma duży wpływ na projektowanie usług i zarządzanie nimi. Kontrola stopnia indywidualizacji usług pozwala skuteczniej i dokładniej obserwować proces usługowy W miarę jak zwiększa się stopień indywidualizacji, pakiet usług ulega standaryzacji. Firma, która chce świadczyć standardowe usługi, może zatrudnić bardziej wyspecjalizowanych pracowników oraz kupić specjalistyczną technologię. Firmy mogą bardziej skupić się na produktywności i kosztach W miarę jak zwmniejsza się stopień indywidualizacji, pakiet usług staje się mniej przewidywalny i bardziej zmienny. Trudniej mierzyć i kontrolować efektywność i produktywność, gdyż każdy klient może mieć inne potrzeby. Takie firmy zwykle w mniejszym stopniu konkurują w oparciu o koszty, a częściej w oparciu o zdolność dostarczenia do klienta dokładnie tego, czego chce. 4.System produkcyjny i jego elementy Jest to celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka, służy do produkowania określonych produktów ( wyrobów i usług) w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb klientów. System składa się z 5 elementów: 1 Wejście x – składa się ze wszystkich czynników produkcyjnych 2 Wyjścia y składa się z wyrobów, usług jak również odpadów produkcyjnych 3 Proces produkcyjny T – proces przetwarzania wejścia x w wyjścia y 4 Proces zarządzania systemem 5 Sprzężenie materiałowe, energetyczne i informacyjne pomiędzy elementami składowymi systemy produkcyjnego 5.Proces produkcyjny i jego struktura (schemat) Jest procesem przekształcania wejścia systemu produkcyjnego w wyjście (stanowi element systemu produkcyjnego) To uporządkowany zespół działań ( operacji i czynności) których celem jest wykonywanie określonego produkty dla użytkownika (klienta) Do procesu produkcyjnego będą zaliczane wszystkie czynności, począwszy od pobrania surowców i materiałów wejściowych z magazynu, przez czynności technologiczne, transportowe, kontrolne i magazynowe, aż do przekazania gotowego wyrobu 6.Cechy procesu produkcyjnego Celowość – oznacza, że proces produkcyjny jako uporządkowany zespół działań i czynności musi być zaprojektowany i zorganizowany dla realizacji określonego celu lub grupy celów, które mogą się zmieniać Dynamika – proces produkcyjny przebiega wg z góry zaprojektowanej reguły działania, ale w warunkach zmienności zasileń materiałowych, energetycznych i informacyjnych. Ekonomiczność – proces produkcyjny powinien przebiegać zgodnie z zasadami ekonomi, czyli maksymalizacja efektu produkcji i minimalizacja zasileń w czynniki produkcji 7.Klasyfikacja procesów produkcyjnych Kryteria klasyfikacji: 1 Ciągłości i przebiegu w czasie (procesy dyskretne, procesy ciągłe) 2 Rodzajów stosowanych technologii (wydobywcze, montażowe, przetwórcze, naturalne, obróbkowe) 3 Cech organizacyjnych (proces w ujęciu: komórki produkcyjnej, technologii grupowej, produkowanego wyrobu) 4 Zastosowanych środków pracy (ręczne, zautomatyzowane, maszynowe, wspomagane komputerowo, aparaturowe) Cechy procesu produkcyjnego: celowość, dynamika, jakość, szybkość dostawy, niezawodność dostawy, wydajność procesu 8.Wydajność procesów produkcyjnych (mierniki wydajności: produktywność, efektywność, czas przepływu). Zadanie do obliczenia wybranego miernika. Cztery wymiary wydajności. Większość mierników wydajności wywodzi się z czterech podstawowych wymiarów: -jakość cechy charakterystyczne produktu, które rzutują na jego zdolność do zaspokojenia potrzeb: ( osiągi, zgodność, niezawodność) -czas ma dwie podstawowe cechy charakterystyczne: szybkość i niezawodność -elastyczność - koszt Produktywność = wynik / nakłady Efektywność = wyniki rzeczywiste / wyniki standardowe x100% Czas przepływu (OCZW) = czas zwiększenia wartości / całkowity czas trwania procesu x100%	9.Elementy składowe procesu produkcyjnego (operacje i ich rodzaje) 1 Technologiczne (operacja technologiczna jest główną częścią procesu produkcyjnego i ma miejsce wtedy, gdy występuje zmiana kształtu, własności fizycznych lub chemicznych materiału wyjściowego lub półwyrobu) 2 Kontrolne (operacja kontroli występuje gdy część , zespół lub gotowy wyrób jest sprawdzany przez wykonawcę lub specjalne służby zgodnie z programem kontroli 3 Transportowe (operacja transportu to operacja produkcyjna, w której występuje przemieszczenie materiału lub wyrobu, wg metody i czasie ustalonym przez program realizacyjny) 4 magazynowanie i składowanie 5 konserwacja (operacja konserwacji ma na celu zachowanie cech wyrobu przez okresowe oddziaływanie środków konserwujących) 6złożone z powyższych 5 rodzajów procesów lub operacji 10.Zasady racjonalnej organizacji procesu produkcyjnego 1) Zasada proporcjonalności – zaleca podział zadań procesu między komórki produkcyjne, aby były względem siebie w odpowiednich proporcjach co zapewnia harmonijne wykonywanie planowanych zadań (wszystkie stanowiska mają taką samą ilość pracy – linia jest idealnie zrównoważona) 2) Zasada liniowości – nakłada na każdą część procesu warunek jednokierunkowości przebiegu, bez nawrotów skrzyżowań drogi przemieszczania przedmiotu pracy powinny być możliwie najkrótsze 3) Zasada ciągłości – nakazuje eliminację z procesu wszelkiego rodzaju przerw które wpływają niekorzystnie na kształtowanie się parametrów produkcji co zapewnia skrócenie cyklu produkcyjnego i zwiększenie stopnia wykorzystania maszyn 4) Zasada równoległości – zaleca się wytwarzanie poszczególnych wyrobów w tym samym czasie poprzez jednoczesne wykorzystywanie w tym samym czasie operacji na kilku zespołach, co skraca cykl produkcyjny i obniża koszty produkcji 5) Zasada koncentracji – polega na skupieniu czynników produkcji w określonym obszarze produkcji w celu uzyskania wyższego stopnia wykorzystania tych czynników 6) Zasada rytmiczności – potrzebne jest planowanie przebiegu produkcji w ustalonych rytmach, co pozwala na regularne powtarzanie się tych samych zjawisk w procesie 7) Zasada elastyczności – konieczność szybkiego i łatwego przystosowania procesu do nowych warunków które zmniejszają się w zależności od sytuacji 8) Zasada specjalizacji – zaleca organizowanie różnych zadań produkcji i asortymentu produkcji co ułatwia organizację i planowanie oraz zwiększa efektywność produkcji 11.Struktura produkcyjna – co to jest oraz jak tworzy się strukturę produkcyjną, komórka produkcyjna. Struktura produkcyjna – wyraża sposób organizacji procesu produkcyjnego w przestrzeni. To zestaw komórek produkcyjnych w ujęciu technologicznym w przedmiotowym lub w ujęciu technologicznym grupy o określonej wielkości wynikającej z zadań produkcyjnych o pewnych powiązaniach kooperacyjnych Komórka produkcyjna – to element struktury produkcyjnej wraz z wydzielonymi określonymi czynnikami produkcji zdolny do wykonywania przydzielonych zadań produkcyjnych, wyróżnia się : -komórki podstawowe (wykonujące podstawowe procesy produkcyjne) -komórki pomocnicze ( wykonujące procesy pomocnicze) Tworzenie struktury produkcyjnej: powstaje w wyniku grupowania stanowisk roboczych w komórki pierwszego stopni, komórek pierwszego stopnia w komórki drugiego stopnia itd. 12.Stanowisko robocze- pojęcie oraz klasyfikacja stanowisk Stanowisko robocze to przestrzeń, w której pracownik lub zespól pracowników wykonuję pracę. W przestrzeni tej znajdują się sprzęty i materiały niezbędne do produkcji, gotowe wyroby oraz odpady. Klasyfikacja stanowisk roboczych: -Proste (1 pracownik – 1 maszyna) -Wielowarsztatowe (1 pracownik – kilka maszyn) -Brygadowe ( co najmniej 2 pracowników – 1 maszyna) -Złożone ( co najmniej 2 pracowników – 2 maszyny) 13.Przedmiotowe i technologiczne uporządkowanie stanowisk roboczych. Technologiczne uporządkowanie stanowisk oparte jest na zasadzie skupienia urządzeń produkcyjnych i wyposażenia wg. Ich technologicznego podobieństwa. Zalety: - łatwa koordynacja pracy - wysokie klasyfikacje prac - zmiana programu produkcji lub asortymentu nie oznacza zmiany w organizacji produkcji i pracy - brak wyrobów i absencja w produkcji nie narusza w dużym stopniu przebiegu całej produkcji Wady: - uciążliwy wygląd w całej produkcji - tworzenie zapasów materiałów przy maszynach -pracownicy dotykają większą liczbę różnych maszyn, co zwiększa nakłady na produkcję Przedmiotowe uporządkowanie stanowisk oparte jest na zasadzie takiego skupienia maszyn i urządzeń, które jest zgodne z przebiegiem produkcji odpowiedniego przedmiotu produkcji. Zalety: - zwiększenie odpowiedzialności za jakość i liczbę wytwarzanych wyrobów -przejrzyste zarządzanie produkcją - płynne przechodzenie obrabianych przedmiotów przez poszczególne stanowiska -ścisła współpraca robotników -pracownicy dysponują urządzeniami potrzebnymi jedynie do danego programu produkcji Wady: -zmiany programu produkcji powodują konieczność przestawiania maszyn - powstanie braków narusza pracę wielu następujących po sobie stanowisk -możliwość naruszania produkcji w całym cyklu produkcyjnym w wyniku niedotrzymania terminów napraw maszyn 14.Metoda trójkątów jako metoda racjonalnego rozmieszczenia stanowisk roboczych Polega na rozmieszczeniu obiektów (stanowisk) w węzłach siatki trójkątów równobocznych pominięcia wielkości obiektów oraz przyjęcia równej między nimi odległości. Wynik takiego postępowania wygląda następująco: stanowiska robocze, między którymi transportowanego materiału jest największa, są blisko siebie, natomiast stanowiska ostatnie są oddalone od siebie 1.Równoważenie linii produkcyjnej – zadanie 2.Typy produkcji	Stopień specjalizacji poszczególnych stanowisk roboczych, związanych z wykonywaniem wyznaczonych części i operacji ( detalooperacji) wraz z ich obciążeniem, określają typ organizacji produkcji na stanowisku roboczym ( typ produkcji) Typ produkcji wynika z częstotliwości przezbrojenia stanowiska roboczego i odnosi się do konkretnego stanowiska. 15.Wyróżniamy typy produkcji: masowy – charakteryzuje się wykonywaniem tylko jednej ściśle określonej detalooperacji seryjny: -wielkoseryjny – charakteryzuje się wykonywaniem od 2 do 5 detalooperacji -średnioseryjny – od 5 do 20 detalooperacji -małoseryjny - od 20 do 50 detalooperacji Jednostkowy – charakteryzuje się na ogół niepowtarzającym się lub powtarzającym się nieregularnie wykonywaniem nieograniczonej liczby detalooperacji. 16.Formy produkcji Nie potokowa - kierunek przebiegu przedmiotów pracy między stanowiskami jest zmienny tzn. Każde stanowisko pracy może współpracować z różnymi stanowiskami, kolejność operacji technologicznych może być zmienna Cechy: - na stanowiskach roboczych wykonywane są różne przypadkowe przydzielone operacje - ich przebieg w czasie nie jest regularny cyklicznie powtarzalnymi harmonogramami w związku z czym stanowiska robocze są ze sobą powiązane w minimalnym stopniu Potokowa – kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami pracy jest stały tzn. stanowiska pracy są rozmieszczone w kolejności odpowiadającej poszczególnym etapom przebiegu procesu, produkcja potokowa odbywa się w potokowych liniach produkcyjnych Cechy: - ścisły przydział detalooperacji do poszczególnych stanowisk - praca stanowisk wg ściśle określonego harmonogramy przebigu produkcji - liniowe rozmieszczenie maszyn i urządzeń produkcyjnych (zasada liniowości) - wysoki stopień specjalizacji stanowisk roboczych - ciągłość ruchu obrobionych przedmiotów - rytmiczność pracy stanowisk roboczych 17.Zdolność produkcyjna – pojęcie, poziomy zdolności produkcyjnej, czynniki wpływające na zdolność produkcyjną Czynnik określający wewnętrzne możliwości produkcyjne przedsiębiorstwa. Jest to miara możliwości wytwórczych w określonym czasie (zwykle roku) w przedsiębiorstwie maksymalna liczba wyrobów odpowiadających obowiązującym normom jakościowych, przy optymalnym wykorzystaniu czynników produkcyjnych i przy zastosowaniu najlepszych metod wytwarzania 18.Poziom zdolności produkcyjnej: -potencjalna: określa, co może udostępnić w ramach swych kompetencji najwyższe kierownictwo przedsiębiorstwa -aktualna: określa, co może udostępnić w ramach budżetu bieżącego okresu planistycznego - efektywna – określa, co jest faktycznie wykorzystane w bieżącym okresie planistycznym Czynniki wpływające na zdolność produkcyjną Wewnętrzne: - czynniki produkcyjne: zainstalowane maszyny i urządzenia produkcyjne, ich rodzaj, liczba i charakterystyki techniczne oraz wielkość powierzchni pracy - struktura asortymentowa produkcji – program asortymentowy produkcji oraz stosowane surowce, materiały i paliwo techniczne - organizacja produkcji: optymalne normy technologiczne odzwierciedlające technologię produkcji, możliwe do uzyskania na posiadanych maszynach, optymalny czas eksploatacji maszyn i urządzeń oraz powierzchni produkcji w ciągu roku, typ produkcji, poziom organizacji pracy Zewnętrzne -czynniki polityczne -czynniki ekonomiczne -popyt wyrażony ilością, asortymentem i jakością wyrobów Teoria ograniczeń – ogólna idea Podejście do wizualizacji mocy produkcji i zarządzania nią oparte na spostrzeżeniu, że niemal wszystkie wyroby i usługi są tworzone w ramach serii połączonych ze sobą procesów (te łańcuchy procesów mogą się mieścić w jednej organizacji lub być rozciągnięte pomiędzy wieloma firmami, np. należącymi do łańcucha dostaw. Każde ogniwo łańcucha procesów charakteryzuje się określoną możliwością wytwarzania produktu i zawsze istnieje przynajmniej jedno ogniwo, które limituje wydajność całego łańcucha. Ogniwo to nosi nazwę ograniczenia. 19.Cykl produkcyjny – pojęcie, struktura cyklu produkcyjnego, przebieg partii produkcyjnych (szeregowe, równoległe, szeregowo-równoległe) Cykl produkcyjny jest jednym z najistotniejszych parametrów produkcyjno – organizacyjnych charakteryzujących czasową strukturę procesu produkcyjnego. Jest to czas trwania (okres przebiegu) procesu produkcyjnego. Rozpoczyna się w momencie pobrania materiału z magazynu i wprowadzeniu ich do produkcji a kończy się z chwilą przyjęcia wyrobu do magazynu wyrobów gotowych. Struktura cyklu produkcyjnego: Okres cyklu produkcyjnego : czas trwania operacji technologicznych, kontrolnych, transportu, magazynowania. Okres przerw: -przerwy wynikające z organizacji procesu produkcyjnego: w związku z obróbką partii, w oczekiwaniu na zwolnienie stanowiska roboczego, czas oczekiwania w magazynach -przerwy wynikające z organizacji dnia roboczego: planowane przerwy wewnętrzne zmiany, przerwy między zmianowe, wolne zmiany i dni wolne od pracy, inne przerwy Przebieg szeregowy – poszczególne części przechodzą w procesie do następnej operacji gdy przez poprzednie operacje przejdą wszystkie części danej partii, transport wszystkich części z jednego stanowiska na drugie Przebieg równoległy – przechodzenie każdej części podczas obróbki materiału na następną operację natychmiast po ukończeniu danej operacji niezależnie od tego czy inne części zostały już obrobione – cykl produkcji skrócony 20.Klasyfikacja zapasów Poza cykliczne w magazynach wejściowych i rezerwowych – zapasy maszyn i urządzeń produkcyjnych, materiałów, pół fabrykantów z zakupu	20.Klasyfikacja zapasów Poza cykliczne w magazynach wejściowych i rezerwowych – zapasy maszyn i urządzeń produkcyjnych, materiałów, pół fabrykantów z zakupu 1.Cykliczne w procesie wytwarzania: -operacyjnego -miedzy operacyjnego 2.Wyrobów gotowych ( w magazynach wysyłkowych, w transporcie, hurtowniach, sklepach, serwisach i reklamach) 21.Rodzaje planów w przedsiębiorstwie, planowanie. Rodzaje planów -strategiczne -taktyczne -operacyjne (obejmują procesy rzeczowe i finansowe) Planowanie – centralny proces każdego systemu zarządzania produkcja obejmuje opracowanie strategii, programowanie zapotrzebowań, projektowanie (produktu, zdolności produkcyjnej, struktury produkcyjnej) i planowanie lokalizacji produkcji