Ekologia ćw. Jeziora

Limnologia – nauka o jeziorach

Strefy jezior:

Warunki ekologiczne panujące w jeziorach są bardzo zróżnicowane, co związane jest z istnieniem charakterystycznych stref i warstw w obrębie jeziora. Wyróżniamy:

• strefę litoralną – jest to strefa wody płytkiej, prześwietlonej do samego dna,litoral, zwłaszcza jego płytkie części, jest najbardziej zmienny ze środowisk jeziornych. Płytsza część litoralu podlega również bezpośrednim wpływom lądu.

• strefę pelagiczną zwaną też strefą nerytyczną – strefa wody otwartej, niestykającej się ani z brzegami, ani z dnem zbiornika,

• strefę profundalną – strefa wody głębokiej stykającej się z dnem i znajdującej się poza zasięgiem promieniowania słonecznego, w związku z dużym nagromadzeniem szczątków organicznych poddana wahaniom stężenia tlenu, a nawet okresowym i krótkotrwałych całkowitym deficytom tlenowym.

• strefę denną (bental) – strefa obejmująca warstwę osadów i mułów wyściełających dno jeziora.

Ze względu na stopień żyzności wody wyróżnia się :

• oligotroficzne (oligotrofia) (patrz jezioro oligotroficzne, jeziora płone)

• mezotroficzne (mezotrofia) (patrz jezioro mezotroficzne, jeziora umiarkowanie żyzne)

• eutroficzne (eutrofizm) (patrz jezioro eutroficzne, jeziora żyzne

• politroficzne (politrofia) (patrz jezioro politroficzne, jezioro hypertroficzne, jeziora bardzo żyzne)

• saprotroficzne (saprotrofizm) (patrz jezioro saprotroficzne, jezioro przeżyźnione)

Z pojęciem trofii wiąże się zjawisko eutrofizacji wód.

Jezioro oligotroficzne – w typologii jezior: jezioro słodkowodne, charakteryzujące się niską zawartością substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie i dobrym natlenieniem. Cała wyprodukowana materia organiczna podlega procesowi mineralizacjii powraca do obiegu, stąd mała ilość osadów.

Jeziora oligotroficzne odznaczają się bogactwem gatunków flory i fauny, przy niewielkiej jednak liczebności osobników danego gatunku. Są to cechy jezior młodych (w sensie geologicznym), dużych i głębokich, także górskich jezior polodowcowych.

Wskutek procesu naturalnego użyźniania jezioro oligotroficzne przekształca się w eutroficzne. Proces eutrofizacji może przyspieszyć dopływ zanieczyszczeń produkowanych przez człowieka.

Duża głębokość, do której dociera światło, mała ilość pierwiastków biogennych.

Jezioro eutroficzne – w typologii jezior: jezioro słodkowodne odznaczające się dużąkoncentracją substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie, co powoduje silny rozwójżycia biologicznego przy jednoczesnym spadku ilości tlenu w wodzie i ograniczeniu procesówmineralizacji. Jeziora eutroficzne nie są głębokie, ich woda obfituje w sole mineralne i ma odcień zielony lub zielonożółty co spowodowane jest masowym rozwojem glonów. Charakteryzują się małą przezroczystością wody, w takich zbiornikach zasięg penetracji światła słonecznego do wód jest niewielki, szczególnie latem, i sięga niekiedy tylko 20–100 cm. Wody takich jezior mają odczyn zasadowy lub obojętny.

Skutkiem tego jest pojawienie się organizmów beztlenowych i powstawanie mułu jeziornego, które prowadzi do powolnego wypłycania zbiornika, przekształcania go w torfowisko, bagno itp., później całkowitego zaniku jeziora.

Naturalne jeziora eutroficzne zostały w systemie Natura 2000 uznane za siedlisko przyrodnicze (nr 3150) wymagające ochrony

Jezioro politroficzne – w typologii jezior: jezioro słodkowodne, odznaczające się bardzo dużą koncentracją substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie, co powoduje silny rozwój życia biologicznego przy jednoczesnym spadku ilości tlenu w wodzie wprofundalu i hypolimnionie.

Jezioro politroficzne jest jeziorem przeżyźnionym, zazwyczaj o bardzo wysokiej pierwotnej produkcji biologicznej, objawiającej się często intensywnymi zakwitami glonów (fitoplankton). W okresie letnim, na skutek zakwitów glonów w epilimnionie, woda uzyskuje zieloną barwę, a przezroczystość spada nawet do kilku- kilkunastu centymetrów. Duża produkcja w epilimnionie i mała przezroczystość prowadzi do zaniku roślinności w głębszych partiach jeziora, nagromadzenia detrytusu, szybkiego zużycia tlenu, a w dalszej kolejności prowadzi do deficytów tlenu przy dnie. Przy dużej mineralizacji i deficytach tlenu dochodzi do śnięcia ryb oraz zaniku wielu gatunków bezkręgowców wodnych oraz powstawania osadów dennych typu sapropel.

Jeziora politroficzne powstają najczęściej z jezior eutroficznych, zasilanych nadmierną ilością biogenów, pochodzących ze zlewnirolniczej lub ścieków komunalnych.

Eutrofizacja wód – do jeziora dostają się tzw. Biogeny – czyli substancje odżywcze (zw. Azotowe, i zw. Fosforowe).

Nadmierny rozwój producentów (sinic i bakt) powoduje zaburzenie równowagi ekologicznej.

Następuje proces rozkładu ( Amoniak NH3 i Siarkowodór H2S )

Mieszanie wód:

-amiktyczne ( nie mieszają się w ogóle – bardzo głębokie i małe, arktyczne jeziora)

- monomiktyczne (w tajdze i tundrze)

-dimiktyczne (mieszają się dwa razy- Strefa umiarkowana )

- polimityczne (wiele razy, przy równiku, płytkie jeziora)

Jezioro mieszając się- odświeża się

Kolejny podział :

- meromiktyczne

-holomiktyczne

Miksja zbiornika wodnego :