UKŁAD NERWOWY

Układ nerwowy :

• Somatyczny

• Autonomiczny

Autonomiczny:
- współczulny
- przywspółczulny

Somatyczny:
- układ nerwowy ośrodkowy (mózgowie i rdzeń kręgowy)
- układ nerwowy obwodowy (nerwy rdzenne i czaszkowe)

Funkcje:
- odbiór informacji
- przetwarzanie
- zapamiętywanie
- reakcja (wysyłanie inf. do efektorów)

Budowa rdzenia:
-istota szara
- istota biała
- korzeń brzuszny
- włókna czuciowe (odbierają bodźce od skóry)
- włókna ruchowe (w korzeniu brzusznym i na końcu rogu brzusznego)
- korzeń grzbietowy

Istota białą – tworzy tzw. sznury (przedni, boczny i tylny)
W sznurach biegną drogi działające na: krótkie(własne) i długie (korowo-rdzeniowe, rdzeniowo-wzgórzowe)
Sznur przedni i boczny to drogi ruchowe i czuciowe
Sznur tylny to drogi czuciowe

Istota szara- tworzy słupy (przedni, boczny, tylny)

W słupach przednich leżą skupienia neuronów zwane jądrami ruchowymi nerwów rdzeniowych

W słupach tylnych leżą skupienia neuronów – jądra grzbietowe lub czuciowe.

W słupach bocznych leżą skupiska neuronów zwane jądrami pośrednio-bocznymi oraz jądra pośrednio – przyśrodkowe od których wychodzą włókna nerwowe współczulne i przywspółczulne.

DROGI WSTĘPUJĄCE – drogi czuciowe z rdzenia do mózgowia:
- do mózgu: czucie ciepła, zimna dotyku
- do móżdżku: impulsy z mięśni, ścięgien i powierzchni stawów

DROGI ZSTĘPUJĄCE – kontrolują ruchy dowolne z mózgowia (nadrzędnych ośrodków ruchowych) do neuronów ruchowych rdzenia kręgowego.

Różnica w przypadku ruchu dowolnego polega na tym, że bodźce czuciowe dochodzą drogami wstępującymi aż do kory a impulsy z kory przekazywane są do rdzenia.

MÓZG:

• Pień mózgu

• Rdzeń przedłużony

• Most

• Śródmózgowie

-móżdżek
-międzymózgowie
- kresomózgowie

Płyn mózgowo-rdzeniowy

- Produkowany w splotach naczyniówkowych komór (ok. 650 ml/d) – bariera krew/mózg
- krąży w przestrzeniach płynowych OUN
- wchłaniany zwrotnie ziarnistościach pajęczynówki

Cyrkulacja płynu
- zewnętrzne przestrzenie płynowe (wokół mózgu i rdzenia)
- Wewnętrzne przestrzenie płynowe

• 2 komory boczne

• Komora trzecia

• Wodociąg

• Komora czwarta

• Kanał środkowy rdzenia

Funkcje płynu:
- mechaniczna (amortyzacja)
- Transportowa

• O₂, CO₂, H₂O – dyfuzja bierna

• Glukoza, aminokwasy – transport aktywny

RECEPTORY:
Pobudzane zwykle jednym rodzajem energii
- mechanoreceptory
-termoreceptory

-chemoreceptory
- fotoreceptory

RECEPTORY WEDŁUG POŁOŻENIA:

• Eksteroreceptory – w obrębie powłok (dotyk, ucisk, temp, ból, smak

• Interoreceptory – w narządach i jamach ciała (bólu, chemo-, baroreceptory)

• Proprioreceptory – w mięśniach, stawach, więzadłach, przedsionku (położenie części ciała, kształty przedmiotów, wibracja)

• Telereceptory – wrażenia na odległość (wzrok, słuch, węch)

Cechy wspólne receptorów:
- próg pobudliwości – poziom stanu komórki, po przekroczeniu którego ulega ona pobudzeniu
- prawo swoistej energii zmysłów Mullera: rodzaj czucia (wrażenia) zależy od rodzaju receptora, a nie od rodzaju bodźca

Czucia skórne
- mechanoreceptory
- Ciałko Paciniego – wibracja
- ciałko Meissnera – częstość
- tarcza Merkela – lokalizacja
- Ciałko Ruffiniego – wielkość i czas

Termoreceptory:

- Receptory zimna – aktywne w temp od 15 do 38 stopni C
- receptory ciepła – aktywne w temp od 30 do 43 stopni C