BIOFEEDBACK
DEFINICJA
Feedback - proces zwracania informacji zwany również sprzężeniem zwrotnym.
Biofeedback - ponieważ dotyczy funkcji żywych organizmów.
Proces monitorowania parametru fizjologicznego, najczęściej jest uwarunkowany jakimś paradygmatem (koncepcja modelowania sprzężenia zwrotnego), a próbę spełnienia uwarunkowań paradygmatu nazywamy treningiem Biofeedback.
RODZAJE
Istnieje całe mnóstwo odmian Biofeedback, w zależności od tego, jaki parametr fizjologiczny chcemy monitorować i kształtować. Najbardziej znane to:
Oporności skóry: GSR
Temperatury
Oddechu
Pulsu serca
Mięśni: EMG
Czynności bioelektrycznej mózgu: EEG Biofeedback
DEFINICJA EEG BIOFEEDBACK
EEG Biofeedback (neurofeedback) jest formą Biofeedback, wykorzystującą do monitorowania i trenowania czynność bioelektryczną generowaną przez pracujący mózg. Podstawą treningu jest wykorzystywanie "plastyczności mózgu", polegającej na zdolności neuronów do trwałych przekształceń funkcjonalnych. Poprzez specjalistycznie uwarunkowany trening prowadzi do wzrostu walorów funkcji poznawczych mózgu oraz poprawia jakościowo pracę mózgu sprawiając lepsze funkcjonowanie organizmu. Metoda stwarza możliwość korygowania dysfunkcji mózgowych powstałych w wyniku zaburzeń rozwoju mózgu oraz urazów mózgu.
Metoda ta należy do metod uczenia się, a uczenie może wyłącznie nasz mózg wzmocnić.
Mimo, że w tej metodzie na głowę zakładane są czujniki, to są one używane tylko do zapisu czynności mózgu (EEG)- podobnie jak czujniki EKG stosuje się do zapisu pracy serca. Dzięki tej metodzie dziecko samo uczy się jak jego własny mózg powinien pracować przy jak najmniejszym wysiłku, wykorzystując wszystkie możliwości funkcji poznawczych i udoskonalając koncentrację, pamięć, organizację i twórczość.
HISTORIA
Biofeedback narodził się w amerykańskim ośrodku szkoleniowym NASA, w latach 60-ych. Służył do szkoleń astronautów
i pilotów, którzy w warunkach dużego stresu byli zmuszani do wykonywania nałożonych na nich skomplikowanych czynności. Pod koniec lat sześćdziesiątych profesor M.B. Sterman, stwierdził
w czasie badań nad kotami, że aktywność rytmu fal ok. 14 Hz jest obecna zarówno podczas snu, jak i czuwania.
DLA KOGO ZALECANA JEST TA METODA?
Dla osób:
z zaburzeniami snu
z zaburzeniami mowy
z zaburzeniem koncentracji
z problemami przyjmowania pokarmu (bulimia, anoreksja)
z problemami zachowania i społecznego przystosowania
z przewlekłymi bólami głowy, migrenami
z tikami
z padaczką
z zespołem chronicznego zmęczenia
z mózgowym porażeniu dziecięcym
po urazach i udarach
z impulsywnością, agresją
z zespołem ADHD i ADD
z zaburzeniami psychosomatycznymi
z upośledzeniem umysłowym
MÓZG
Ludzki mózg stanowi masę różowawo-szarej tkanki i jest złożony z około 10 miliardów komórek nerwowych (zwanych neuronami), z których każda łączy się z innymi, a wszystkie sprawują kontrolę nad całością procesów umysłowych. Ta sieć połączeń nerwowych jest w stanie, w trudny do wytłumaczenia sposób, regulować funkcjonowanie wszystkich układów fizjologicznych i anatomicznych naszego ciała, odbierając równocześnie (i przy okazji ucząc się) nieprzerwany strumień myśli, odczuć i wspomnień. Mózg jest ośrodkiem zawiadującym czynnościami motorycznymi, snem, odczuwaniem głodu
i pragnienia.
LATERALIZACJA
Jest używana na określenie każdej z form większej sprawności narządów położonych po jednej stronie ciała. Najbardziej znanym przejawem lateralizacji jest lewo i praworęczność. Mózg człowieka jest również lateralny. U każdego z nas wyraźnie dominuje jedna lub druga półkula.
FALE MÓZGOWE
Cykle aktywności bioelektrycznej mózgu, rejestrowane za pomocą aparatury elektroencefalograficznej. Charakterystycznym częstotliwościom fal mózgowych, oznaczanym za pomocą nazw liter alfabetu greckiego odpowiadają w dużym stopniu stany świadomości człowieka.
PRZEBIEG
Przed rozpoczęciem terapii należy przeprowadzić wywiad
z rodzicami dziecka. Podstawą jest zebranie informacji dotyczących ewentualnych urazów głowy. Przed terapią wymagane jest wykonanie badania EEG. Terapeuta sprawdza lateralizację mózgu, dzięki temu może ustalić program terapii.
JAK DŁUGO TRWA TERAPIA?
Każdy trening składa się z 10 rundek po 3 minuty- po każdej jest
20-sekundowa przerwa na relaks.
Najczęściej w stanie zdrowia wystarczy 10 treningów w stanie lekkich i średnich zaburzeń pracy mózgu od 20 do 60, a przy ciężkich zaburzeniach do 100. Skuteczność treningu zapewnia systematyczność. Odstępy między treningami nie mogą przekraczać 7 dni, najlepiej aby odbywały się dwa, trzy razy w tygodniu o stałej porze.
Z ŻYCIA WZIĘTE
Najszybciej regulują się zaburzenia snu, czasami wystarcza: 5-7 sesji
Poprawa funkcji poznawczych (osoby zdrowe): 10-20 sesji
ADD, ADHD: 40-60 sesji
Lekkie dysfunkcje mózgowe: 40-80 sesji
Poważne uszkodzenia mózgu, z ograniczeniem lub zanikiem funkcji: 80-300 sesji
Treningi przeprowadza się nie mniej jak 1 sesja tygodniowo. Optymalnie to 2-3 sesje tygodniowo.
TERAPIE WSPOMAGAJĄCE
Terapia neurofeedback (EEG Biofeedback) może być samodzielną, a także bardzo często łączona jest z różnymi technikami relaksacyjnymi takimi jak: muzykoterapia, światłoterapia i innymi technikami zapewniającymi rozluźnienie i relaks. Można używać techniki dźwięków binaural AVS, a nawet magnetoterapii.
Ta ostatnia jest bardzo obiecującą, ponieważ wykazuje efektywność niezależnie od naszej woli, a więc nie ma formuły treningu, a raczej "zabiegu".
W szczególności zaleca się magnetoterapię podczas urazów mózgowych, wylewów i udarów. Magnetoterapia ma właściwości normalizujące pracę mózgu oraz pozytywnie wpływa na cały organizm dokonując "regeneracji" na poziomie zwykłej komórki.
Często praktykowane jest łączenie EEG Biofeedback z EMG Biofeedback oraz GSR Biofeedback. EMG Biofeedback jest techniką Biofeedback wykorzystującą sygnały emitowane przez pracujące mięśnie. Natomiast GSR Biofeedback wykorzystuje monitorowanie i kontrolę zmian przewodnictwa skóry pod wpływem zjawisk zewnętrznych, jak i wewnętrznych , zachodzących
w organizmie. Połączone techniki zapewniają wyższą skuteczność treningu.