Konspekt spotkania
Temat: Drugie przykazanie Boże: „Nie będziesz wzywał Imienia Jahwe, twego Boga, na próżno, gdyż Jahwe nie pozostawi bezkarnie tego kto wzywa Jego Imienia na próżno.” (Wj 20,7).
Cel dydaktyczny: Głębsze uświadomienie treści i znaczenia drugiego przykazania Bożego.
Materiały: Pismo Święte, Katechizm Kościoła Katolickiego, przemówienia papieskie, książki i czasopisma religijne.
Naszą dyskusję rozpoczynamy i kończymy modlitwą prosząc Boga o dary Ducha Świętego, by to spotkanie pozwoliło bliżej poznać wolę Pana wobec nas i pomogło nam ją wiernie wypełniać w życiu.
Informacje dla prowadzącego
Bóg objawił nam wielkość i świętość swego Imienia. Jezus Chrystus pouczył nas, że jest to Imię miłującego Ojca. Jeżeli wolno więc nam Go wzywać „po Imieniu”, to musi towarzyszyć temu należna cześć i szacunek. Wprawdzie Imię to wypełnia nasze codzienne modlitwy, ale wzywamy je również w momentach szczególnych naszego życia, wtedy, kiedy podejmujemy decyzje podstawowe, na całe życie, a nawet na wieczność. Są to chwile uroczystej przysięgi lub ślubowań i wówczas Imię Boga stanowi dla nas imię ostatecznego Gwaranta.
Drugie przykazanie, podobnie jak pierwsze, uwypukla cnotę religijności, wrażliwość na to, co święte. Określa ono bardziej szczegółowo nasze posługiwanie się słowem w sprawach świętych.
Wprowadzenie
Aby zrozumieć sens tego przykazania, należy najpierw podkreślić, że ludy starożytne, także Izrael, uważały, że imię nie tylko określa człowieka zewnętrznie i pozwala odróżnić go od innego człowieka, ale że stanowi ono ważny element jego osobowości. Rzecz nie nazwana nie istnieje, człowiek bez imienia nie zdobywa uznania. Stąd znajomość czyjegoś imienia pozwala zbliżyć się do osoby nim określonej, a nawet nawiązać z nią ścisły kontakt i korzystać z jej wpływów. Imię wyrażało odrębność i istotę osoby. Istotna zmiana w życiu człowieka pociągała za sobą zmianę imienia (w Piśmie Świętym mamy bardzo wiele przykładów na to, np. Abraham, Jakub, Piotr Apostoł). Nadanie imienia było też prawem wskazującym na władzę (np. Adam nazywający zwierzęta). Objawienie przez Boga Swego Imienia ludziom było więc olbrzymim wyróżnieniem, ale łączyło się też z ryzykiem. Tutaj na straży stoi właśnie drugie przykazanie.
Imiona Boga w Piśmie Świętym:
JAHWE (JESTEM KTÓRY JESTEM) - Żydzi nie wymawiali tego Imienia, w zamian za to używali pozostałych:
Adonai (Pan)
El, Elohim, Elohenu (Bóg, nasz Bóg)
Sabaoth (Pan Zastępów)
Shaddai (Wszechmogący)
Kadosh (Święty)
Ab (Ojciec)
Melek (Król)
Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba
i inne.
Dyskusja
1. W jakich okolicznościach można uważać używanie Imienia Bożego za nadaremne?
W gniewie
W żartach
Opowiadanie dowcipów dotyczących wiary i Pana Boga, świętych itd.
W zabawie
Mimowolnie w sytuacjach nieuzasadnionych
Oprócz imienia Jezusa nadaremnie równie często zdarza się wzywać imienia Matki Bożej i wszystkich świętych, co też jest uznawane za grzech przeciwko temu przykazaniu.
2. Kiedy wzywanie Imienia Bożego jest uzasadnione?
w aktach strzelistych
w kościele
podczas modlitwy
(kiedy wypowiadamy je w pełni świadomie ze czcią i szacunkiem)
3. Co jest nadużyciem Imienia Bożego?
Bezmyślność i lekceważenie
Wielu ludzi mówi o Bogu i Jego Imieniu bez miłości i czci, niekiedy tak obojętnie, bez osobowego i wewnętrznego zaangażowania, jakby to było coś zwyczajnego. Tymczasem Imię Boga jest święte i nie można go wymawiać tak, by ktoś zwątpił, że rzeczywiście stanowi ono podstawową wartość w naszym życiu. My, chrześcijanie, bezmyślnie wypowiadamy święte zwroty, a potem dziwimy się, że nikt nie bierze na serio naszego religijnego nastawienia i przywiązania do Boga. Prawdopodobnie nie zdajemy sobie sprawy, że w ten sposób pomniejszamy znaczenie naszej wiary u innych.
Bluźnierstwo
Jest to bezpośredni sprzeciw wobec drugiego przykazania. Polega ono na wypowiadaniu przeciw Bogu (wewnętrznie lub zewnętrznie) słów nienawiści, wyzwań, wyrzutów, także na mówieniu źle o Bogu, Kościele Chrystusa, świętych lub rzeczach świętych. Bluźniercze jest też nadużywanie Imienia Boga w celu popełniania zbrodni, zniewalania narodów itp. Bluźnierstwo ze swej natury jest grzechem ciężkim.
Krzywoprzysięstwo
Przysięgać lub uroczyście przyrzekać oznacza wzywać Boga na świadka tego co się twierdzi. Oznacza odwoływanie się do prawdomówności Bożej jako do rękojmi swojej własnej prawdomówności (Pwt 6,13). Przysięga angażuje Imię Pańskie, krzywoprzysięstwo wzywa Boga, by był świadkiem kłamstwa.
Wiarołomstwo
Wiarołomcą jest ten, kto pod przysięgą składa obietnicę, której nie ma zamiaru dotrzymać, lub ten, kto złożywszy pod przysięgą obietnicę, nie 2476 dotrzymuje słowa. Wiarołomstwo jest poważnym brakiem szacunku względem 1756 Pana wszelkiego słowa. Zobowiązanie się pod przysięgą do dokonania złego czynu sprzeciwia się świętości Imienia Bożego.
Przekleństwa posługujące się Imieniem Boga lub wzywające złego ducha.
„Co w sercu, to i na języku”, „Z obfitości serca mówią usta”. Człowiek jest istotą rozumną i do niego należy wybór słów właściwych, nawet wtedy, gdy jest wzburzony. Jest to skrajne przeciwieństwo modlitwy. Pragnie się tu wprzęgnąć Boga w działanie nienawistne i pozbawione miłości.
Magiczne używanie Imienia Bożego.
Możemy tu też wliczyć poważne traktowanie przesądów i zabobonów, zwłaszcza tych związanych z religią, liturgią czy rzeczami i słowami świętymi.
Brak odpowiedzialności za swoje chrześcijaństwo
W bardzo ciekawy i mądry sposób problem drugiego przykazania potraktował Ojciec Święty Jan Paweł II podczas pobytu w Rzeszowie 2 VI 1991 r.: „Chrześcijanami nazywamy się my wszyscy, którzy jesteśmy ochrzczeni i wierzymy w Chrystusa Pana. Już w samej tej nazwie zawarte jest wzywanie Imienia Pańskiego. (...) Zatem jeśli jesteś chrześcijaninem, niech to nie będzie wzywanie Imienia Pańskiego nadaremno. Bądź chrześcijaninem naprawdę, nie tylko z nazwy, nie bądź chrześcijaninem byle jakim.”
Inne problemy dotyczące drugiego przykazania.
Czy przewinieniem są żarty religijne? „Czy Pan Bóg zna się na żartach?”
W przekazywaniu religijnych żartów i anegdot trzeba być bardzo ostrożnym, by nikogo nie zgorszyć. Zresztą wiele takich żartów wprost i często złośliwie przeciwstawia się Bogu, wierze, czy Kościołowi i wtedy nie należy ich propagować. Są jednak sytuacje, gdy w pewnych okolicznościach można podejść do tego faktu „wielkodusznie”, kierując się, co może zdziwić, racjami wiary. Tak jest, gdy w tego rodzaju żartach kryje się nie tyle złośliwość wobec Boga, ile raczej krytyka ludzkiej słabości, lenistwa, czasem głupoty, śmiesznych ambicji, niezdrowych stosunków w Kościele, zwłaszcza jeśli skłania to do zastanowienia oraz szukania autentycznej wiary.
Czy wykroczeniem jest umieszczanie Imienia Bożego, Jezusa, Maryi, świętych na miejscach „przypadkowych”, na koszulkach, naklejkach itp.? Jak jest z wykorzystaniem Imienia Boga do celów komercyjnych?
Czy grzechem jest przedstawianie Jezusa Chrystusa, świętych w innym niż tradycyjne ujęciu np. w filmach (np. Jesus Christ Superstar), na obrazach, na fotografiach?
Podsumowanie
Drugie przykazanie nakazuje szanować Imię Pańskie. Imię Pańskie jest święte. Tymczasem jak surowo, lecz słusznie, brzmią słowa ostrzeżenia Martina Bubera: „Ze wszystkich ludzkich słów, największy ciężar posiada słowo Bóg. Żadnego innego słowa tak bardzo nie sponiewierano i nie zniekształcono. Ale właśnie dlatego nie wolno mi z niego zrezygnować. Całe pokolenia ludzkie zwaliły na to słowo ciężar swego niespokojnego życia i przygniotły je ku ziemi: leży ono w prochu i dźwiga cały ich ciężar. Pokolenia ludzi ze swymi rozłamaniami religijnymi rozdarły to słowo na części: za to słowo zabijali i za nie umierali. Tkwią na nim ślady ich palców, ich krew... Nie potrafimy słowa Bóg ani umyć do czysta, ani scalić; ale możemy je, takie jakie jest, splamione i pokieraszowane, podnieść z ziemi i jak sztandar wznieść w godzinę wielkiej troski.”
W poetyckiej formie wypowiedział się na ten temat też ks. Jan Twardowski w wierszu „nic więcej”:
Napisał „Mój Bóg” ale przekreślił, bo przecież pomyślał
tyle mój, o ile jestem sobkiem
napisał „Bóg ludzkości” ale się ugryzł w język, bo przypomniał
sobie jeszcze aniołów i kamienie podobne w śniegu do królików
wreszcie napisał tylko „Bóg”. Nic więcej
Jeszcze za dużo napisał
Konspekt opracował kl. Paweł Batory
1