Sole
Budowa soli prostych - sole proste to związki jonowe zbudowane z kationów metali i anionów reszty kwasowej. Sole proste zawierają jeden rodzaj kationów i jeden rodzaj anionów.
MenRm
n i m - indeksy stechiometryczne
Me - kation metalu (K+, Zn2+) lub kationy złożone NH4+, UO22+
R - anion prosty lub złożone
Nazwy soli prostych - nazwy soli prostych są dwuczłonowe, pierwszy człon określa resztę kwasową a drugi nazwę metalu i w razie potrzeby jego stopień utlenienia lub amonu (Me=NH4+) i uranylu (Me=UO22+)
Wg systemu Stocka nazwę reszty kwasowej tworzy się następująco:
sól kwasu tlenowego - nazwa reszty kwasowej z końcówką -an i w razie potrzeby stopień utlenienia atomu centralnego reszty kwasowej, np. NaNO3 azotan (V) sodu, NaNO2 azotan (III) sodu
sól kwasu beztlenowego - nazwa anionu R z końcówką -ek, np. FeCl3 chlorek żelaza (III), FeCl2 chlorek żelaza (II)
Inne sposoby tworzenia soli:
Nazwy soli kwasów tlenowych (oksokwasów) można tworzyć używając anion soli za jon kompleksowy:
Na2[SO4] tetraoksosiarczan (VI) disodu
K3[PO4] - tetraoksofosforan (V) tripotasu
Nazwy soli kwasów beztlenowych można tworzyć uwzględniając indeksy stechiometryczne jej składników:
FeCl3 - trichlorek żelaza
Sb2S3 - trisiarczek diantymonu
Wodorosole
Budowa wodorosoli - wodorosole to sole proste pochodzące od kwasów polihydronowych o wzorze ogólnym:
Men(HR)m
HR - wodororeszta (wodoroanion, np. HCO3-, H2PO4-)
Wodoroaniony (wodororeszty) powstaja podczas etapowej dysocjacji kwasów polihydronowych.
Nazwy wodorosoli - tworzy się dodając przed nazwę reszty kwasowej przedrostek wodoro-, gdy wodoroanion zawiera jeden atom wodoru i dodatkowo przedrostek liczebnikowy di-, tri-, gdy atomów wodoru jest więcej.
NaHCO3 - wodorowęglan sodu
NaH2PO4 - diwodoroortofosforan (V) sodu
Niektóre metody otrzymywania wodorosoli
Metoda |
Przykład |
Reakcje zobojętniania |
NaOH(aq) + H2SO4(aq) → NaHSO4 (aq) + H2O |
Reakcje wodorotlenków z tlenkami kwasowymi |
NaOH(aq) + CO2(g) → NaHCO3(aq) |
Reakcje soli z kwasami |
CaCO3(s) + H2O(c) + CO2(g) → Ca(HCO3)2(aq) |
Sole podwójne (złożone)
Sole podwójne pochodzą od:
kwasów polihydronowych, zawierają dwa rodzaje kationów
wodorotlenków polihydroksylowych; zawierają dwa rodzaje anionów
Sole podwójne istnieją tylko w stanie stałym. Podczas rozpuszczania ulegają dysocjacji jonowej z wytworzeniem jonów wchodzących w ich skład, np.:
K2SO4 + Al2(SO4)3 * 24H2O(s) → 2K+(aq) + 2Al3+(aq) + 4SO42-(aq) + 24H2O
Przykład soli podwójnych:
Ałuny, to sole podwójne zawierające dwa rodzaje kationów
Me2SO4*Me'2(SO4)3*24H2O lub MeMe'(SO4)2*12H2O (prostsza forma):
Me - kation jednododatni
Me' - kation tridodatni
Fosgenit, to sól podwójna mająca dwa rodzaje anionów: Pb2Cl2CO3
Nazwy soli podwójnych: nazwę soli podwójnej tworzy się w taki sposób, aby zawierała wg kolejności:
liczbę cząsteczek wody, np. 12-hydrat
nazwę anionu
nazwy kationów w porządku alfabetycznym
Przykłady:
NaCr(SO4)2 * 12H2O - 12-hydrat siarczanu (VI) chromu (III) i sodu
(NH4)Fe(SO4)3 * 12H2O - 12-hydrat siarczanu (VI) amonu i żelaza (III)
Hydroksosole
Są solami podwójnymi pochodzącymi od wodorotlenków polihydroksylowych. Zbudowane są z co najmniej trzech rodzajów jonów: kationu metalu, anionu hydroksylowego i anionu reszty kwasowej o wzorze:
Men(OH)kRm
n, k, m -indeksy stechiometryczne
Wzory hydroksosoli nie podlegają regule krzyżowej
Hydroksosól jako sól podwójna |
Wzór sumaryczny |
Wzór empiryczny |
Nazwa |
|
|
|
|
Obecnie stosowana |
Dawna |
AlCl3 * 2Al(OH)3 |
Al3Cl3(OH)6 |
Al(OH)2Cl |
Chlorek diwodorotlenek glinu |
Chlorek dihydroksoglinu |
CuCO3 * Cu(OH)2 |
Cu2CO3(OH)2 |
Cu2(OH)2CO3 lub [Cu(OH)]2CO3 |
Węglan diwodorotlenek dimiedzi |
Węglan hydroksomiedzy (II) |
Sole uwodnione (hydraty)
Sole uwodnione to sole zawierające w swych kryształach cząsteczki wody, tzw. wodę krystalizacyjną.
Cząsteczki wody mogą być połączone z kationem lub anionem soli, np. w CuSO4*5H2O cztery cząsteczki wody połączone są z kationem miedzi (II), a jedna cząsteczka z anionem siarczanowym (VI).
Podczas ogrzewania sole uwodnione stopniowo tracą wodę.
CuSO4*5H2O →(nad T, pod -2H2O) CuSO4*3H2O → (nad T, pod -2H2O) CuSO4*H2O → (pod -H2O)CuSO4
Popularne sole uwodnione i ich nazwy zwyczajowe
CaSO4*2H2O - gips krystaliczny
Na2SO4*10H2O - sól glauberska
CuSO4*5H2O - siny kamień
MgSO4*7H2O - sól gorzka
Na2CO3*10H2O - soda kalcynowana
Związki amfoteryczne
Istnieje pewna grupa pierwiastków, których wodorotlenki i tlenki mają zdolność reagowania z mocnymi kwasami i mocnymi zasadami. Wodorotlenki tych metali w roztworach mocnych kwasów przejawiają właściwości słabych zasad, a w roztworach mocnych zasad są słabymi kwasami. Zjawisko to nosi nazwę amfoteryczności. Właściwości amfoteryczne posiadają niektóre metale grup głównych i przejściowych takiej jak np.: glin, cyna, ołów, arsen, antymon, cynk, chrom, mangan.
Wodorotlenek cyny reagując z mocnymi kwasami jako wodorotlenek tworzy sole, w których cyna jest kationem jak ma to miejsce w siarczanie (VI) cyny (IV):
Sn(OH)4 + 2H2SO4 = Sn(SO4)2 + 4H2O
Reagując z mocnymi zasadami tworzy sole, w których cyna występuje jako składnik anionu, jak np. w metacynie (IV) sodu:
H2SnO3 + 2NaOH = Na2SnO3 + 2H2O
Przedrostek meta- sygnalizuje odszczepianie się cząsteczki wody od kwasu ortocynowego (IV) H4Sn4.