EDUKACJA POLONISTYCZNA
Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych.
Cele edukacji polonistycznej:
Kształcenie umiejętności komunikowania się (edukacja językowa).
Dziecko powinno opanować słownictwo, gramatykę, ortografię i interpunkcję języka polskiego, zasady poprawnej wymowy oraz umieć je zastosować w praktyce.
Przygotowanie dziecka do odbioru dzieła literackiego (edukacja literacka).
Rozbudzanie u dziecka twórczej ekspresji słownej.
Wymienione cele edukacji polonistycznej realizowane są równocześnie, przeplatają się i wzajemnie uzupełniają.
TREŚCI PROGRAMOWE KLASA I
Mówienie
wdrażanie do poprawnego artykułowania poszczególnych głosek i całych wyrazów,
zwracanie uwagi na właściwe akcentowanie wymawianych wyrazów,
dobieranie słów adekwatnych do rodzaju i intencji wypowiedzi: informuje, pyta, odpowiada, prosi, dziękuje, wita się, żegna,
dbałość o kulturę mówienia - uczeń nawiązuje kontakt wzrokowy i słuchowy z odbiorcą informacji,
ćwiczenia w mowie monologowej: wypowiadanie się dziecka na temat własnych przeżyć, wydarzeń, lektury, filmu, zachowań w kilkuzdaniowej formie; udzielanie odpowiedzi na pytania; wygłaszanie z pamięci wierszy,
ćwiczenia w mowie dialogowej: udział dziecka w rozmowie na określony temat; przeprowadzanie krótkiej rozmowy telefonicznej,
improwizowanie scenek z życia codziennego,
opowiadanie treści pojedynczego obrazka i krótkiej historyjki obrazkowej.
Słuchanie
uważne słuchanie i wykonywanie prostych poleceń,
uważne słuchanie tego, co przekazuje rozmówca, nieprzerywanie wypowiedzi innych osób,
skupione słuchanie czytanego tekstu, audycji telewizyjnej, nagrania na CD, by po wysłuchaniu w miarę dokładnie opowiedzieć treść, odpowiedzieć na pytania dotyczące treści.
Czytanie
poprawne rozpoznawanie i odczytywanie wszystkich liter alfabetu,
analiza i synteza wyrazów - wyróżnianie liter, głosek, sylab,
czytanie wyrazów jedno-, dwu-, a następnie wielosylabowych oraz krótkich zdań i tekstów,
wdrażanie do czytania całymi wyrazami,
czytanie indywidualne, zespołowe, głośne i ciche krótkich tekstów z podręcznika,
wdrażanie do czytania naturalną intonacją,
naśladowanie wzorowego czytania nauczyciela,
wspólne czytanie fragmentów wybranych przez nauczyciela lektur,
podejmowanie próby samodzielnego czytania książeczek oraz pisemek dla dzieci,
odczytywanie i rozumienie sensu uproszczonych rysunków, piktogramów, znaków informacyjnych i napisów.
Pisanie
przygotowanie do nauki pisania poprzez kreślenie linii, kształtów literopodobnych i pisanie po śladzie,
kształtne, prawidłowe pisanie kolejno poznanych liter.
mieszczenie liter liniaturze,
poprawne łączenie liter w pisanych wyrazach,
układanie wyrazów z rozsypanki literowej i ich zapisywanie,
przepisywanie wyrazów i krótkich zdań z tablicy, z książki ( z druku),
pisanie z pamięci poznanych i omówionych wcześniej wyrazów,
podpisywanie ilustracji,
kodowanie i odkodowywanie tekstu obrazkowo-literowego.
Ortografia
pisanie wyrazów ze spółgłoskami miękkimi,
zapisywanie dwuznaków (ch, cz, dz, dź, dż, rz, sz),
pisanie poznanych wyrazów „ę” i „ą”,
wielka litera na początku zdania, w pisowni imion, nazwisk, w nazwach państw, miast, rzek,
pisanie poznanych na zajęciach wyrazów z „ó” i „rz”.
Wiedza o języku
rozróżnianie pojęć: głoska, litera (świadomość, że głoski zapisuje się za pomocą liter),
analiza i synteza głoskowa i sylabowa wyrazów,
wyróżnianie sylab w wyrazach,
wyróżnianie wyrazów w zdaniu,
wyróżnianie zdań w tekście,
układanie krótkich zdań z rozsypanki wyrazowej.
Wiedza o literaturze
wyodrębnianie w utworze literackim postaci, wskazywanie głównego bohatera,
określanie nastroju utworu, wskazywanie fragmentów zabawnych smutnych, wzruszających itp.
zabawa w teatr, odgrywanie scenek dramowych,
ilustrowanie ruchem, gestem, mimiką zachowań bohatera literackiego lub wymyślonego,
posługiwanie się rekwizytem, rozumienie jego umownego znaczenia,
odkrywanie z pomocą nauczyciela, że w utworze literackim (baśń, legenda, opowiadanie, komiks, wiersz) wszystko jest możliwe - postacie i wydarzenia realne i fantastyczne.
Słownictwo
wyjaśnianie znaczenia nowych wyrazów i zwrotów występujących w czytanym tekście, w opowiadaniu nauczyciela, w rozmowach w toku zajęć,
wprowadzenie do czynnego słownika dzieci wyrazów i zwrotów oznaczających stosunki przestrzenne i czasowe,
wzbogacanie słownika przetworzenie prostych wyrazów pochodnych, zdrobnień, np.koń - konik.
Uwagi o realizacji programu edukacji polonistycznej
W klasie pierwszej wyróżniamy dwa okresy: przygotowawczy i zasadniczy.
W okresie przygotowawczym skupiamy się na poznaniu uczniów, ich poziomu rozwoju, możliwości poznawczych. Podejmujemy działania integrujące zespół klasowy. Poznajemy warunki środowiska domowego uczniów, obserwujemy dzieci podczas wykonywania różnych zadań, ćwiczymy ich spostrzegawczość, sprawność manualną. Częste prowadzenie rozmów z dziećmi, omawianie obrazków, wydarzeń, nauka na pamięć wierszy, krótkie inscenizacje wyrabiają w dzieciach śmiałość w wypowiadaniu się.
W tym okresie przeprowadzamy też pierwsze próby analizy i syntezy wyrazów łatwych pod względem fonetycznym.
Długość okresu przygotowawczego ustala sam nauczyciel, biorąc pod uwagę poziom rozwoju i przygotowania do nauki szkolnej dzieci z zespołu klasowego.
Po okresie przygotowawczym przystępujemy do nauki czytania i pisania, prowadzonej metodą analityczno-syntetyczną. Wykorzystujemy różnorodne ćwiczenia przygotowujące dzieci do pisania liter; po śladzie, palcem na ławce, w powietrzu, lepienie liter z plasteliny, itp.
Stopniowo przechodzimy do pisania wyrazów, zwracając uwagę na poprawne łączenie liter. Wdrażamy dzieci do sprawdzania poprawności napisanego wyrazu przez porównanie go z wzorem podanym w podręczniku lub na tablicy.
Ważnym ćwiczeniem w nauce pisania jest przepisywanie wyrazów i krótkich zdań. Naukę pisania liter i wyrazów łączymy z ich czytaniem.