mgr Beata Bąk
Konsekwencje nieleczonych wad postawy
MOTTO: „...dobrze ukształtowanego dziecięcia trzeba pilnować, aby równie dobrze rosło, aby tej pierwiastkowej budowy nie nadwyrężyło, słabych zaś i źle utworzonych tak należy kierować i prowadzić, aby te zboczenia sprostować i uchybienia, ile można naprawić.”
Jędrzej Śniadecki
Organizm ludzki to nie tylko zespół cech somatycznych, ale psychofizyczna całość. Dlatego też mówiąc o korzystnym wpływie postawy prawidłowej należy brać pod uwagę, poza aspektem biologicznym, także aspekt psychologiczny i społeczny. Dobra postawa, podniesione czoło, to wiara we własne siły, w ludzi, w sens życia, to świadectwo stosunku do swego ciała i do swego zdrowia; świadomość posiadania dobrej postawy poprawia samopoczucie, a postawy złej budzi kompleksy. Społeczeństwo chce by młodzież była dorodna, sprawna i zdrowa, czego odzwierciedlenia doszukuje się w postawie ciała, chce by młodzież miała cechy osobowości kojarzące się z postawą prawidłową. Osoby z dobrą postawą spełniają niejako takie oczekiwania - sprawiając wrażenie ludzi w pełni sił, odważnych i przedsiębiorczych budzą zaufanie i mają w kontaktach międzyludzkich ułatwiony start.
Niestety nieustanne i szybkie tempo zmian zachodzących w środowisku otaczającym człowieka odbija się na nim w niekorzystny sposób. Człowiek w swych mechanizmach adaptacyjnych - przekształcaniu samego siebie, swej biologicznej natury - nie nadąża za dynamizmem zmian cywilizacyjnych.
Wynikiem tego są schorzenia na tle niedostosowania: nerwice, częste zaburzenia psychiczne i układu krążenia. W zakresie narządu ruchu częstą dolegliwością u dorosłych są tzw. bóle krzyża, które wiążą się z przeciążeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa, spowodowanym pionizacją i siedzącym trybem życia, u dzieci zaś - wady postawy i płaskostopie. Zapobieganie im i korygowanie, gdy już wystąpiły, istotne jest nie tylko z punktu widzenia estetyki, ale przede wszystkim ze względu na wpływ jaki mogą wywierać na funkcjonowanie całego organizmu.
Najważniejsze negatywne oddziaływania to:
pogłębienie kifozy piersiowej - wywołuje wysunięcie głowy ku przodowi, to zaś z kolei przyczynia się do większego obciążenia i spłaszczenia klatki piersiowej, co zarazem pogarsza warunki pracy układów krążeniowego i oddechowego (zmniejszenie pojemności życiowej płuc, zła wentylacja płuc);
nadmierna lordoza lędźwiowa - towarzyszy jej wystawanie brzucha, a związane z tym rozciągnięcie mięśni i opuszczenie trzewi jest niekorzystne dla pracy układu trawiennego (narządy wewnętrzne łatwo ulegają przemieszczeniom i zaburzeniom w funkcjonowaniu);
zbyt małe lub zbyt duże krzywizny kręgosłupa, a także wszelkie objawy asymetrii ciała przyczyniają się do nierównomiernego, niewłaściwego obciążania powierzchni nośnych narządów ruchu, a to stanowi zagrożenie powstawania w przyszłości zmian degeneracyjnych stawów i dolegliwości bólowych.
U osób z postawami nieprawidłowymi może ponadto dochodzić do zmian wtórnych takich jak np. zmniejszenie wydolności krążeniowo-oddechowej.
Przy najczęściej spotykanych wadach postawy - skoliozach (bocznych skrzywieniach kręgosłupa) zmiany zachodzą przeważnie we wszystkich trzech płaszczyznach (strzałkowej, czołowej, poprzecznej). Przy skrzywieniach tych prawdopodobne jest zmniejszenie pojemności życiowej płuc, przerost prawej komory i prawego przedsionka serca oraz nadciśnienie krwi, co może być przyczyną ciężkiej niewydolności krążeniowo-oddechowej, a w skrajnych przypadkach przedwczesnego zejścia śmiertelnego (Engler, Kelim, Lawin, Caillet, Bates i wsp.).
Do innych zmian wtórnych można zaliczyć także osłabienie mięśni oraz ograniczenie zakresu ruchów w stawach ramiennych, biodrowych i kręgosłupa, co w sumie upośledzi ogólną sprawność fizyczną.
Według najnowszych badań naukowych coraz większy procent młodzieży już od najmłodszych lat ma źle rozwinięte albo zniekształcone stopy niedostosowane do warunków jakie mają spełniać. O prawidłowy rozwój stóp trzeba dbać już od najmłodszych lat, gdyż jest to okres, który ma decydujący wpływ na późniejsze lata naszego życia. Prawidłowo rozwinięte stopy mają dzieci zdrowe oraz ludzie, którzy żyją w środowisku naturalnym. Chodząc i biegając nieproporcjonalnie więcej niż rówieśnicy z krajów cywilizowanych w naturalny sposób wzmacniają układ mięśniowy. Osłabienie i rozciągnięcie mięśni powoduje obniżenie lub zanik łuków stopy, a to z kolei doprowadza do zniekształceń, zaburzenia funkcji i bolesności, towarzyszyć temu może nawyk nieprawidłowego ustawiania stopy.
Stosowanie ćwiczeń korekcyjnych ma poprawić postawę ciała z uwagi na jej znaczenie dla organizmu i usprawnić funkcje organizmu, które w związku z postawą nieprawidłową zostały upośledzone.
W każdym zniekształceniu bierze udział, i dostosowuje się do niego cały układ ruchu: mięśnie, więzadła, stawy, kości oraz sfera czuciowo-ruchowa. Naturalny ruch przebiega w tej sytuacji nieprawidłowo - zgodnie z zasadą najmniejszego wysiłku, dlatego też głównie ruchy wyrozumowane, uzasadnione i dobrane specjalnie, na podstawie znajomości charakteru zmian zniekształcających, mogą stanowić czynnik wyrównujący odchylenie od normy.