Marmur
Definicja marmuru.
Słowo marmur pochodzi od greckiego słowa marmoros, co znaczy połyskujący.
Marmur definiowany jest w dwojaki sposób. Jednym ze sposobów definiowana marmuru jest oczywiście sposób definiowana przez geologów. Drugi natomiast to sposób definiowania przez kamieniarzy i zakłady kamieniarskie.
Marmur z punktu widzenia geologicznego to skała metamorficzna, która powstała z przeobrażenie wapieni (lub rzadziej z przeobrażenia dolomitów). Jej głównym składnikiem jest kalcyt krystaliczny lub dolomit (marmur, gdzie głównym składnikiem jest właśnie dolomit geolodzy nazywają marmurem dolomitowym). Krócej mówiąc marmur tworzy się ze skrystalizowanego wapienia przy udziale wysokiej temperatury i ciśnienia w skorupie ziemskiej, co powoduje zmianę w jego strukturze i wyglądzie. W marmurze znajdziemy takie same skamieniałości jak w wapieniach, co potwierdza pochodzenie tej skały.
Często nauka geologii marmurem nazywa tylko skały węglanowe, które uległy przeobrażeniu w warunkach tzw. głębokiego metamorfizmu strefy kata, to znaczy w temperaturze ok. 500-700oC i wysokim ciśnieniu. Skały, które uległy przeobrażeniu w strefach niższego metamorfizmu (epi i mezo) nazywają wapieniem krystalicznym. Dlatego wśród geologów i kamieniarzy można spotkać się z różnym nazewnictwem, często uzasadnianym nazwami geologicznymi a czasem stosowanym według własnego uznania przed dany zakład kamieniarski. Najczęściej jednak termin wapień krystalicznyużywany jest przez geologów jako nazwa dla skały metamorficznej, będąc równocześnie synonimem dla terminu marmur dla wszystkich skał węglanowych poddanych metamorfozie, co może być mylące dla osoby nieobeznanej w temacie kamieni naturalnych.
Drugim sposobem definiowania marmuru jako kamienia naturalnego jest sposób handlowy stosowany przez kamieniarzy i zakłady kamieniarskie. I tak jeśli w rozumieniu geologii marmur powstał z wapienia, który został poddany dużemu naciskowi przez naturę oraz wysokim temperaturom wewnątrz ziemii, a warunki te doprowadziły do zmiany struktury krystalicznej i zmieszania się z innymi minerałami, co w rezultacie wzbogaciło produkt o nowe kolory i fakturę widoczne w kamieniu, tak marmur w rozumieniu kamieniarzy, czyli typowo handlowym i uproszczonym, to każdy kamień, który można ciąć, szlifować i polerować uzyskując ładne kolory i fakturę kamienia, włączając w to wapień, onyks, trawertyn i serpentynit a wyłączając z tego oczywiście granit, który definiowany jest niezależnie nawet przez zakłady kamieniarskie, firmy budowlane i inne firmy handlowe. W ostatnim czasie jednak firmy mające w ofercie kamienie naturalne wyłączają z pojęcia marmuru takie kamienie jak onyks, wapień, czy trawertyn przedstawiając je w osobnej ofercie jako inny kamień naturalny, co z punktu widzenia nauki geologii jest oczywiście ruchem prawidłowym. Dla klienta również ma to swoje znaczenie, ponieważ w użytkowaniu kamieni naturalnych inaczej zachowuje się marmur jako ten prawidłowy, a inaczej wapień, onyks, czy trawertyn, również nazywane marmurami. Informacja prawidłowa na temat kamienia naturalnego i wyszczególnienia różnic pomiędzy marmurem a np. serpentynitem ma więc istotne znaczenie dla kupującego.
Na rynku polskim stosuje się również pojęcie marmur techniczny. Poza marmurem określenie to odnosi się również do węglanowych skał osadowych, które dają się polerować na połysk, a ich powierzchnia staje się silnie błyszcząca. Określenie to stosowane wg polskiej normy i wybranych publikacji technicznych, z geologicznego punktu widzenia jest oczywiście stwierdzeniem nieprawidłowym ale także silnie zakorzenionym w polskiej branży kamieniarskiej. Marmur techniczny, czyli węglanowa skała osadowa wydobywany jest głównie na terenie naszych Gór Świętokrzyskich. Dla marketingowych potrzeb właściciele świętokrzyskich kopalń skałę tą nazwali marmurem kieleckim, co ma na celu oczywiście podniesienie wartości tego kamienia naturalnego, niewiele jednak ma wspólnego z prawidłowo zdefiniowanym marmurem. Innym przykładem samozwańczych marmurów są również marmur dębnicki i marmur chęciński, które również nie są marmurami tylko wapieniami. Należy pamiętać, że dla kupującego ma istotne znaczenie prawdziwe pochodzenie skały, a marmur i wapień należą do zupełnie innych grup skał pod względem ich pochodzenia. Użytkowanie, wytrzymałość i wartości mechaniczne tych kamieni są zupełnie inne.
Miejsca występowania marmuru.
Marmur jest surowcem, który występuje tylko w niektórych rejonach naszej planety. Największe złoża marmuru na świecie to regiony we Włoszech i Grecji. Te dwa kraje są potentatami w wydobyciu i obróbce marmuru. Dostarczają wyroby marmurowe na cały świat. Większość znanych w Polsce marmurów, takich jak Bianco Carrara, Breccia, czy diament wśród marmurów - Statuario, to właśnie marmury pochodzące z Włoch. Przykładowo Bianco Carrara wydobywane jest w mieście Carrara we Włoszech, stąd ta nazwa. Jeszcze jednym faktem potwierdzającym, że Włochy i Grecja są potentatami wśród dostawców marmuru na świecie jest fakt, że duża część elementów budowli już od starożytności w tych krajach jest właśnie wykonana w marmurze. Na uwagę zwraca również fakt ilości rzeźb wykonanych z marmuru w tych regionach.
Innymi znanymi w świecie regionami „marmurowymi” są regiony na chorwackiej wyspie Brač, regiony w Turcji, Chinach i USA.
Aktualnie w Polsce marmur (ten prawidłowy) wydobywany jest wyłącznie w Sudetach, ściślej w Masywie Śnieżnika. Dwoma głównymi odmianami tego marmuru są Biała Marianna i Zielona Marianna.Jeszcze jednym złożem marmuru w Polsce jest złoże w Sławniowicach - bardzo ładny szary kolor kamienia z niebieskawym odcieniem. Poza tym eksploatuje się jeszcze złoże w Rędzinach, gdzie mamy marmury tzw. dolomity krystaliczne. Z geologicznego punktu widzenia nie jest to jednak marmur lecz dolomit przeobrażony.
Wydobycie i produkcja marmuru.
Marmur, w przeciwieństwie do granitu wydobywa się za pomocą narzędzi tnących. Nie stosuje się materiałów wybuchowych jak w przypadku granitu, gdzie odstrzeliwane są całe bloki, ponieważ spowodowałoby to pęknięcia w odstrzelonym materiale. Pęknięcia takie uniemożliwiają przygotowanie odpowiednich płyt, z których można by wyciąć elementy zadowalające klientów swymi rozmiarami. Odstrzał marmuru doprowadziłby również do drastycznej redukcji bloczności złoża, czyli użycie materiałów wybuchowych doprowadziłoby nie tylko do uszkodzenia danego wydobywanego bloka, ale również uszkodziłoby złoże, z którego wydobywane będą dalsze bloki marmurowe. Przy wydobyciu bloki trzeba zachować w jak największych rozmiarach również ze względu na to, że marmury często wykorzystywane są przez rzeźbiarzy, a mały rozmiar uniemożliwiłoby przygotowanie rzeźby w satysfakcjonujących rozmiarach.
Marmur - zastosowanie.
Piękno marmuru doceniono już w starożytności i już tam kamień ten znajdował swoje zastosowanie. Doceniony został zarówno jako materiał budowlany i architektoniczny, jak i również jako doskonały materiał rzeźbiarski ze względu na łatwą obróbkę oraz przewidywalną kolorystykę. Już w starożytności miał swoją wartość i nie był materiałem tanim.
W dzisiejszych czasach marmur również uważany jest za materiał luksusowy i służy do wykańczania wnętrz i wykonywania rzeźb. Rzeźby wykonane wieki temu do dziś stoją w muzeach całego świata co potwierdza trwałość tego materiału. Marmur zawsze był i do tej pory jest materiałem klasycznym i eleganckim.
Aktualnie z marmuru najczęściej wykonuje się posadzki, elewacje i wewnętrzne okładziny ścienne (w postaci płytek lub elementów ciętych na wymiar) oraz parapety, blaty kuchenne i łazienkowe, lady, kominki, schody. Rzadziej już spotykane jest wykonywanie nagrobków z marmuru. Częściej wykonywane to jest już tylko na indywidualne zamówienie klienta. Jeszcze kilkanaście lat temu z marmuru produkowało się sporą część całych nagrobków lub tylko wybranych elementów do nagrobka, np. samej płyty napisowej, na której piaskowało się i malowało dane zmarłej osoby. Ciekawą kompozycją było łączenie lastriko z marmurem. Dziś tego typu praktyki odchodzą do lamusa.
Marmur jest materiałem, który ponadczasowo komponuje się z innymi elementami wykończeniowymi domu bądź mieszkania. Meble, kolory ścian, czy inne elementy domu lub ozdoby zawsze dobrze będą współgrały z marmurem niezależnie od jego koloru.
W obecnych czasach z marmuru nadal wykonuje się rzeźby. Na korzyść marmuru jako materiału na rzeźbę przemawia trwały połysk, niezwykły wygląd i trwałość tej skały, a zarazem miękkość w obróbce.
Do tej pory z marmuru wykonuje się, tak jak w starożytności, kolumny, postumenty urny i ołtarze. Z odpadów marmurowych lub bloków, które nie dają się przerobić na całe, duże płyty produkuje się grys marmurowy, z którego następnie produkuje się aglomarmur lub rzadziej już - lastriko.
Innym zastosowaniem marmurów zbudowanych z dolomitu jest produkcja tabletek magnezu, gdzie służą jako podstawowy surowiec do ich produkcji.
Marmur - właściwości:
- smugowa faktura kamienia,
- łatwy w obróbce,
- wytrzymały i odporny na ogień i erozję,
- dający się polerować na wysoki połysk.
Kolorystyka marmuru.
Na kolor marmuru ma wpływ wieleczynników. Natura kształtuje ten surowiec według własnego uznania od jasnych i białych, przez kolorowe, po ciemne i czarne odmiany.
Głównymi czynnikami wpływającymi na ukształtowanie koloru są woda i stosunek innych minerałów, których obecność wynika z różnych zanieczyszczeń i nadaje marmurom szeroką gamę kolorów. Przykładowo, czysty kalcytowy marmur jest zupełnie biały, marmur z hematytem ma zabarwienie czerwone, marmur z limonitem jest żółty, a marmur z serpentyną ma kolor zielony. Jego wzorzystość i bogactwo kolorów jest zawsze doceniana przez projektantów przy realizacji wybranych projektów.
Marmur może mieć barwę śnieżnobiałą, białą, kremową, żółtawą, szaro-zielonawą, jasnoniebieską, szaro-niebieską, różową, czerwoną, fioletową, stalową, brunatną lub czarną. Może również zawierać wybraną kombinację tych w kolorów. Marmur często bywa wielobarwny, czyli zawiera więcej niż dwa kolory co dodaje mu piękna i indywidualizmu.
Autorzy:
Karol Mikołajczyk
Łukasz Miśta
Mateusz Waksmundzki
Mateusz Nędzi