1 Akumulacja rzeczna.

to proces gromadzenia osadów na dnie rzeki przez jej nurt. Materiały akumulowane w ten sposób określane są mianem aluwiów. Rodzaj przenoszonego przez rzekę materiału zależy od podłoża geologicznego, po którym płynie, jak również od prędkości nurtu.

2. Akumulacja eoliczna.

(inaczej akumulacja wiatrowa) najbardziej podstawową formą akumulacji eolicznej jest wydma. Jej stok zwrócony w stronę wiatru jest łagodnie nachylony, natomiast przeciwny stok jest stromy. Istnieje kilka rodzajów wydm, które powstają zależnie od kierunku i siły wiatrów, ilości materiału piaszczystego, wilgotności oraz obecności roślinności.

• Barchany są typowe dla pustyń, na których przeważa jeden kierunek wiatru. Środek wydmy jest bardziej zwięzły i przesuwa się wolniej od ramion wydmy.

• Wydmy paraboliczne powstają na terenach o nieco większej wilgotności, gdzie roślinność lub wilgoć podłoża unieruchamia ramiona wydm.

• Wydmy nieregularne powstają przy zmiennie wiejących wiatrach. Na obszarach o dużej ilości piasku przy umiarkowanych wiatrach barchany łączą się ramionami, tworząc wydmy poprzeczne, zaś przy silnych wiatrach łączą się tworząc wydmy podłużne, biegnące zgodnie z kierunkiem wiatru.

3. Akumulacja lądolodów i lodowców górskich.
4. Astenosfera - granice i własności.
5. Budowa skorupy ziemskiej.
6. Stożek napływowy i delta.
7. Budowa wnętrza Ziemi na podstawie obserwacji sejsmicznych.
8. Charakterystyka strefy akrecji i subdukcji.
9. Cios i kliważ.
10. Ekshalacje wulkaniczne.
11. Elementy budowy i klasyfikacja wulkanów.
12. Erozja eoliczna.

   Wiatr to poziomy ruch powietrza. Jest zjawiskiem powszechnym na kuli ziemskiej, zarówno na oceanach gdzie tworzy fale i prądy , jak i na lądach, gdzie tworzy charakterystyczne formy eoliczne. Podobnie jak inne czynniki zewnętrzne (np. woda, lodowce) wiatr niszczy, transportuje i buduje.

Erozyjna (niszcząca) działalność wiatru:

Niszczenie skał przez wiatr może zachodzić na drodze : deflacji i korazji

Deflacja - to erozja eoliczna polegająca na wywiewaniu, wynoszeniu materiału przez wiatr. Drobne ziarna takie jak pył są unoszone (wywiewane), zaś ziarna grubsze (piasek, żwir) wykonują skoki lub toczą się i ślizgają.

Formami powstałymi w wyniku deflacji są:

• rynny (misy) deflacyjne czyli zagłębienia powstałe w wyniku deflacji

• ostańce deflacyjne
  
        ostaniec deflacyjny

• bruk deflacyjny zbudowany z grubych okruchów po wywianiu piasku

Korazja - to mechaniczna erozja eoliczna, która polega na modelowaniu powierzchni skał przez uderzanie ziarnami przenoszonymi przez wiatr.

Formami powstałymi w wyniku korazji są:

• graniaki - głazy o ściętych i wypolerowanych powierzchniach

• nisze (misy) korazyjne

• grzyby skalne

• ostańce korazyjne

• żebra korazyjne (jardangi)

Akumulacyjna (budująca) działalność wiatru:

      Wiatry osadzają przenoszony materiał skalny, tworząc z niego różne formy akumulacyjne.

Wynikiem budującej działalności wiatru są:

• wydmy - wzniesienia piaszczyste na pustyniach i wybrzeżach morskich; przybierają one zazwyczaj kształty barchanów*, wydm parabolicznych*, wydm podłużnych i poprzecznych*

• draa - długie wały, powstałe prawdopodobnie z połączenia wydm piaszczystych przez wiatry operujące na przedpolach lądolodów

• pokrywy lessowe - powstają na skutek akumulacji pyłów przenoszonych przez wiatr na znaczne odległości

• zmarszczki eoliczne (ripple - marki) - powstają na skutek unieruchomienia nawianego materiału na wilgotnym podłożu

Największą działalność wiatru obserwuje się na pustyniach.

Możemy wyróżnić następujące rodzaje pustyń:

• erg - pustynia piaszczysta

• serir - pustynia żwirowa

• hamada - pustynia kamienista (skalista)

• takyr - pustynia ilasta

13. Erozja lodowcowa.
14. Erozja morska.
15. Erozja rzeczna.

Erozja rzeczna:

Siła erozyjna rzeki zależy od:

• masy niesionej wody

• spadku terenu

Rodzaje erozji rzecznej :

• wgłębna (denna) - polega na pogłębianiu dna rzeki

• boczna - polega na poszerzaniu koryta rzecznego

• wsteczna - polega na niszczeniu progów skalnych

Erozja denna (wgłębna) prowadzi do powstawania:

• wąskich v-kształtnych dolin o stromych ścianach

• progów skalnych powodujących powstawanie wodospadów i bystrzy

Erozja boczna prowadzi do powstawania:

• meandrów czyli zakoli rzecznych

• starorzeczy czyli jezior będących odciętymi meandrami

      Erozja wsteczna występuje w górnych odcinkach rzek i prowadzi do stopniowego likwidowania wodospadów oraz cofania progów skalnych

      Rzeka nie może bez końca erodować w głąb lub na boki. Granica erozji rzecznej nosi nazwę bazy (podstawy) erozyjnej.

Baza erozyjna jest różna dla różnych rzek:

• dla rzek głównych - jest nią poziom morza

• dla dopływów - jest nią poziom ujścia dopływu do innej rzeki

      Zasięg podstawy erozyjnej może się zmieniać wraz z ruchami skorupy ziemskiej (wznoszenie lub obniżanie obszaru). Powstają wtedy terasy (tarasy) rzeczne, czyli wcięcia w dnie lub zboczach doliny rzecznej

Transport rzeczny:

Siła transportowa rzeki zależy od dwóch czynników:

• ilości niesionej wody

• spadku rzeki (im większy tym zdolność transportowa większa)

Rzeka transportuje :

• materiał rozpuszczony

• materiał zawieszony (w postaci zawiesiny)

• gruboziarnisty materiał denny

• materiał organiczny

      Podczas transportu w wodzie, materiał skalny jest obtaczany mechanicznie czego efektem są otoczaki w rzekach górskich oraz rozkruszenie skał.

Akumulacja rzeczna:

      Osadzanie (depozycja) materiału skalnego niesionego przez rzekę może zachodzić na całej długości koryta. Im większa siła transportowa rzeki tym większa akumulacja. Osady powstałe w wyniku akumulacji rzecznej nazywamy aluwiami.

Formy akumulacji rzecznej:

• stożki napływowe są usypywane przez wody u wylotu dolin

• odsypy śródkorytowe (mielizny, wyspy)

• delty - czyli nagromadzenie osadów przy ujściu rzeki do morza

Rodzaj delty zależy od budowy linii brzegowej:

• delta schowana (np. Wisły)

• delta wysuwająca się (np. Nil, Pad, Dunaj)

• delta wysunięta (np. Mississipi)

W zależności od odcinka rzeki mamy:

• w górnym jej biegu (duży spadek) dominację erozji wgłębnej i wstecznej

• w środkowym jej biegu (nieco mniejszy spadek) przewagę erozji bocznej

• w dolnym jej biegu (minimalny spadek) dominację akumulacji

Erozja eoliczna  

Erozja eoliczna przejawia się w dwóch podstawowych zjawiskach: deflacji i korazji. Deflacja polega na wywiewaniu cząstek mineralnych, podatne są na nią głównie skały luźne. Natomiast korazją nazywamy rysowanie skały przez piasek unoszony przez wiatr.

   

Transport materiału przez wiatr może następować na trzy sposoby:

• poprzez suspensję - najmniejsze minerały;

• poprzez ruch skokowy (saltację)- materiał średniej wielkości;

• poprzez pełznięcie po powierzchni - największe fragmenty materiału.

Wywiewanie dużych ilości piasku i pyłu z dużych obszarów prowadzi do powstawania tzw. niecek deflacyjnych oraz rynien, wanien i mis deflacyjnych. Jeśli na takim terenie znajdą się odporniejsze okruchy skalne, to powstanie bruk deflacyjny. Podobnie kiedy fragment materiału skalnego jest chroniony przed deflacją przez roślinność lub bardziej odporne skały, wtedy powstają ostańce deflacyjne.

16. Fale sejsmiczne.
17. Fałd elementarny.
18. Intruzje magmowe zgodne i niezgodne.
19. Klasyfikacja fałdów.
20. Klasyfikacja uskoków.
21. Kształt Ziemi.
22. Metody określania czasu względnego i radiometrycznego
23. Osady limnoglacjalne i fluwioglacjalne.
24. Parametry zalegania powierzchni geologicznych.
25. Powstawanie płaszczowin.
26. Powstawanie i ruch lodowców.
27. Powstawanie, migracja, dyferencjacja i krzepnięcie magmy.
28. Przyczyny, przebieg i rezultaty erupcji wulkanicznych.
29. Sferyczna budowa Ziemi.
30. Stan termiczny Ziemi.
31. Struktury załomowo-uskokowe.
32. Uskok elementarny.

Rajchel wysyła zagadnienia na kolosa.będzie 28 stycznia czyli w środę za tydzie od 14.30-16.30

---