„OSOBOWOŚCI NAUCZYCIELA „
-WYWIAD
Edyta Cichocka, pedagogika
Moja rozmówczyni to pani magister Dorota Plochocka, nauczycielka przyrody w Szkole Podstawowej w Dobrem, absolwentka Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku wydziału Ochrony Środowiska oraz Akademii Podlaskiej wydziału Informatyki
Nauczany przedmiot: przyroda
Staż w zawodzie nauczyciela: 13 lat
Status szkoły (podstawowa/gimnazjum/ wyższa) podstawowa
Nauczyciel i równocześnie wychowawca : (tak/nie) tak
Uczeń to.....
Osoba, którą ja jako nauczyciel mam za zadanie wyposażyć w takie wiadomości, umiejętności i postawy, które pozwolą mu w przyszłości osiągnąć „mądrość życiową”. Uczeń to mój współpracownik.
Idealny nauczyciel to.....
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy zapytać najpierw, co to znaczy: idealny. Z pewnością dla każdego oznacza to coś innego. Znane powiedzenie mówi, że ideałów nie ma. A zatem definicja idealnego pedagoga musiałaby być fikcją. Niemniej jednak, istnieje pewien zbiór cech, które pomagają dążyć do bycia ideałem i stać się nim w oczach uczniów. Nauczyciel to nie tylko osoba przekazująca wiedzę, ale również, a może przede wszystkim - wychowawca. To osoba, która potrafi nawiązać bezpośredni i dobry kontakt z uczniem oparty na wzajemnym szacunku i dialogu. Jeśli uczeń zwraca się do niego po pomoc czy wsparcie, niekoniecznie związane z przedmiotem, którego naucza, nauczyciel powinien znaleźć dla niego czas i go wysłuchać. Kolejną kwestią jest indywidualne podejście do ucznia. Pedagog nie może traktować wszystkich osób w klasie jednakowo; powinien dostrzegać także słabszych uczniów. Ważna jest umiejętność przekazywania informacji: mają być jasne i konkretne. Podobnie jak wymagania - uczniowie mają wiedzieć, czego konkretnie oczekuje od nich nauczyciel. Następną sprawą, która z pewnością czyni nauczyciela idealnym jest ciekawy sposób prowadzenia zajęć i umiejętność „zarażenia” pasją do swojej dziedziny wiedzy. Osoba, która uczy innych nie może wymagać znajomości tego, czego nie przedstawiła, nie zadała do sprawdzenia. Przekazując informacje o danym zagadnieniu musi zwracać uwagę na to, czy dla wszystkich są one zrozumiałe, a jeśli tak nie jest - tłumaczyć, tłumaczyć i tłumaczyć.
Idealny nauczyciel jest wymagający na tyle, aby uczeń wiedział, że poprzeczka została podniesiona po to, aby osiągał lepsze wyniki, a nie dlatego, żeby miał więcej do zrobienia, kiedy wróci ze szkoły do domu. Ważne jest, aby w klasie utrzymywany był porządek i dyscyplina, nie oznacza to jednak wprowadzania atmosfery, w której uczeń czułby się zdenerwowany. Na lekcje do idealnego nauczyciela wychowankowie przychodzą bez stresu.
Cechy pożądane by być dobrym nauczycielem....
Musi mieć przede wszystkim autorytet i być przygotowany merytorycznie. Musi też lubić swoją pracę - to jeden z tych zawodów, w których ważne jest powołanie. Dobry nauczyciel to ktoś, kto pod płaszczykiem śmiechu, zabawy, przyjaznej atmosfery na lekcji potrafi przemycić wiedzę. I przychodzą takie dni, kiedy potrafi ją wyegzekwować. Z całą stanowczością...
Zawód nauczycielski to powołanie czy praca jak każda inna?
Zawód nauczyciela jest szczególny i nie da się porównać z żadnym innym. Nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować podstawowe funkcje szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą; dążyć do pełni rozwoju osobowości ucznia i własnej. Powinien kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji, w duchu humanizmu, tolerancji, wolności sumienia, sprawiedliwości społecznej i szacunku do pracy, dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między narodami.
Nauczyciel nie tylko uczy, on wychowuje. I swój zawód pedagoga winien widzieć nie tylko jako nauczyciela przekazującego wiedzę, ale jako wychowawcy uczącego, jak żyć.
Jaki wpływ na działalność w zawodzie mają cechy osobowościowe nauczyciela?
Cechy osobowości, które pomagają w pracy z uczniami, to: otwartość, tolerancja, cierpliwość, wyrozumiałość, poczucie humoru. Za cechy zdecydowanie przeszkadzające w kontaktach z uczniami uważam: brak konsekwencji i wybuchowość. Uczniowie oceniają swojego nauczyciela nie tylko przez pryzmat jego kwalifikacji zawodowych, ale przede wszystkim przez zachowanie w konkretnych sytuacjach. Aby być dobrym nauczycielem, mającym wpływ na aktywność uczniów podczas lekcji i na atmosferę w klasie potrzebne jest wykształcenie takiej postawy, która pomoże zrealizować cele.
Czy wiek nauczyciela ma znaczenie w relacjach z uczniami?
Wydaje mi się, że w szkole podstawowej nie ma to większego znaczenia, choć młodsze dzieci zawsze chciałyby, żeby ich pani była młoda (i ładna).
Poczucie humoru sprzyja kontaktom z uczniami czy może pozwala na niepotrzebne spoufalanie się z nauczycielem?
Niewątpliwie cechą bardzo mile widzianą i przydatną w życiu jest poczucie humoru.
Z pewnością nikt z nas nie chciałby spędzać czasu z kimś, kto nie potrafi żartować i cały czas ma ponurą minę. Poczucie humoru potrafi rozładować napięcie, dlatego każdy pedagog powinien je posiadać.
Czy nauczyciel, w dzisiejszych czasach, czuje, że jest autorytetem dla młodych ludzi?
Myślę, że tak. Autorytet nauczyciela to zespół wielu różnorodnych właściwości nauczyciela, dzięki którym uczeń bez wyraźnych nakazów i bez strachu przed karą ulega wychowawczemu pływowi nauczyciela, a w szczególności chętnie uczy się stosować do jego wymagań. Autorytet nauczyciela - mistrza, przewodnika - wymaga przestrzegania zasad poszanowania godności ucznia, a tylko taki nauczyciel, który jest odpowiedzialny, otwarty, słuchający - nie krytykujący, konsekwentny może liczyć na szacunek uczniów. Miarą autorytetu nauczycieli jest postawa uczniów wobec nich.
Skąd może pochodzić brak obiektywizmu i niesprawiedliwość wśród nauczycieli zarzucana przez uczniów?
Trudno mi powiedzieć. Być może z niedostatecznej wiedzy uczniów dotyczącej oceniania a być może z niedostatecznego przygotowania nauczyciela?!
Cnoty nauczycielskie takie jak pokora, roztropność, pobożność, gorliwość, dobroć są pojęciem nadal aktualnym, czy tracącym na wartości w XXI wieku?
Wydaje mi się, że roztropność i dobroć są cnotami aktualnymi, choć wszystkie tracą na ważności i sile. Najwięcej chyba pobożność.
Czy w oddziaływaniach wychowawczych lepiej sprawdza się stałość i stabilność w swoich działaniach czy plastyczność, uzależnioną od osobowości i potrzeb ucznia?
Zdecydowanie plastyczność. Każdy uczeń jest inny i do niego trzeba dostosować metody, oddziaływania wychowawcze. Należy pamiętać o KONSEKWENCJI w działaniu.
Najlepszy sposób na niesubordynowane zachowania uczniów to.....
Nauczyciel, mający problem z dyscypliną w klasie, musi przede wszystkim określić przyczyny powstania niepowodzeń. W związku z tym należy na początku roku określić reguły obowiązujące obie strony. Muszą się one odnosić do konkretnych zachowań- tzn. uczeń musi wiedzieć, co wolno, a czego nie wolno w klasie, na korytarzu, na boisku.
Dzieci powinny też wiedzieć, jakie będą konsekwencje nieprzestrzegania reguł, tj. za co oberwać można karę, a co będzie stanowić o nagrodzie. Zawarty kontrakt należy odpowiednio eksponować. Można go powiesić w widocznym miejscu i odwoływać się do niego przy każdej okazji. Zapisanych reguł postępowania należy ściśle przestrzegać, i dotyczy to obu stron: nauczyciela i ucznia. W moim przypadku to działa.
Być nauczycielem dziś, w dobie wychowania bezstresowego- sprawa prosta czy nad wyraz skomplikowana?
Wychowanie bezstresowe tak naprawdę jest brakiem wychowania. Bardzo chętnie z tej teorii wychowania korzystają rodzice, którym tak naprawdę nie chce się wychowywać. Brak uporządkowania i zasad robi mętlik w główce małego człowieczka i tak naprawdę nie wie, co jest dobre a co złe.
Jest zrzuceniem odpowiedzialności za dzieci na szkołę, telewizję, rówieśników. W dzisiejszych świecie niełatwo przychodzi ustalenie norm i granic wychowania. Wychowanie bezstresowe nawet laikom w dziedzinie pedagogiki kojarzy się z maksymalną swobodą dzieci. Z takim wychowaniem, gdzie potocznie mówiąc „dzieciom wszystko wolno” i „nic im nie wolno powiedzieć”.
Czy kompetencje nabyte jedynie na studiach wyższych wystarczą by zostać dobrym pedagogiem?
Kompetencje nabyte na studiach są niewystarczające!!! Potrzebne są jeszcze lata praktyki oraz dobry przewodnik, opiekun, który wprowadzi cię w zawód pedagoga.
Nauczyciela obowiązuje kształcenie permanentne, ustawiczne. Poza tym trzeba mieć jeszcze powołanie o którym już mówiłam i takie cechy charakteru, które sprawiają, że wiedza dla uczniów stanie się wysoką górą, którą zechcą zdobyć.
Czy możliwy jest rozwój własnej osobowości poprzez działanie w funkcji nauczyciela? Jeśli tak to w jaki sposób?
Każda jednostka powinna świadomie kształtować swoją osobowość. Każda osoba, która ma zamiar i zadanie wychowywać powinna aktywnie i celowo kształtować swoją osobowość, ponieważ sama ponosi największą odpowiedzialność za swoje czyny i rezultaty swojej działalności. Będąc odpowiedzialnym za innych, należy być odpowiedzialnym za siebie, uczniowie to bardzo wymagający współpracownicy, dlatego należy ciągle kształcić się, aby każde pytanie nie pozostało bez odpowiedzi, a cierpliwość, systematyczność, stanowczość i empatia to cechy, które moim zdaniem najlepiej rozwija zawód nauczyciela.
Czego nauczyciel może nauczyć się od swoich wychowanków?
Innego spojrzenia na różne sprawy…