PRAWO DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO.

PRZEDMIOT POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO.

RODZAJE SKARG DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

• Artykuł 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. stanowi: „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywist­niającym zasady sprawiedliwości społecznej".

• Z zasady demokratycznego państwa prawnego wyprowadza się dwie kolejne: zasadę prawa do procesu oraz zasadę prawa do sądu.

• Gwarantując realizację zasady prawa do sądu, w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w art. 77 ust. 2 zapisano expressis verbis prawo do sądu, stanowiąc: „Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw", a w art. 45 ustanowiono standardy prawa do sądu, przez przyjęcie rozwiązania, wedle którego:

• „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd [ust. 1]. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie [ust. 2]".

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, określając właściwość Naczelnego Są­du Administracyjnego i sądów administracyjnych stanowi w art. 184: „Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie okreś­lonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządo­wej".

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej odsyła do określenia właściwości sądów administracyjnych w ustawach. Według art. 1 § 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. — Prawo o ustroju sądów administracyjnych „Sądy administracyjne sprawują wy­miar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej".

• Na podstawie art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i art. 1 ustawy — Prawo o ustroju sądów administracyjnych został określony przedmiot postępowa­nia sądowoadministracyjnego

• Przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego są sprawy sądowoadministracyjne. Według art. 1 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi: „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi normuje postępowanie w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadmini­stracyjne)".

• Dla określenia sprawy sądowoadministracyjnej należy uwzględnić rozwiązanie prawne przyjęte w art. 3, 4, 5 i art. 58 § 1 pkt 1 ustawy

Według art. 3: „Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności admini­stracji publicznej i stosują środki określone w ustawie [§ 1]. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawie skarg na:

1. decyzje administracyjne;

2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

3. postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

4) inne niż określone w punktach 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

6) akty organów jednostek samo­rządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w punkcie 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;

7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

8) bezczynność organów w przypad­kach określonych w punktach 1-4 [§ 2]

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolęi stosują środki określone w tych przepisach [§ 3]".

• Zgodnie z art. 4: „Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządo­wej".

• Artykuł 5 zawiera enumerację negatywną spraw wyłączonych spod właś­ciwości sądów administracyjnych, stanowiąc:

• „Sądy administracyjne nie są właś­ciwe w sprawach:

• 1) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej;

• 2) wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi;

• 3) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa;

• 4) wiz wydawanych przez konsulów".

• Artykuł 58 § 1 pkt 1 stanowi o odrzuceniu skargi, jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego.

• Przy określeniu przedmiotu postępowania sądowoadministracyjnego w związku z art. 58 § 1 pkt 1 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należy dokonać wykładni w związku z art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi: „Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów".

• Elementem konstytutywnym sprawy sądowoadministracyjnej jest kontrolo­wanie przez sąd administracyjny działalności administracji publicznej.

• Element ten różni sprawę sądowoadministracyjna od sprawy administracyjnej.

• Cechą właściwą dla sprawy administracyjnej jest jej merytoryczne rozstrzygnięcie przez dokonanie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w zakresie uprawnień lub obowiązków jednostki. Sąd administracyjny stosuje środki przewidziane ustawą. Istota tych środków sprowadza się jednak, z zastrzeżeniem wyjątków, wyłącznie do zniesienia działania lub bezczynności niezgodnej z prawem, a nie do merytorycz­nego rozstrzygnięcia w tym zakresie.

• Określając przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego, należy wprowa­dzić rozgraniczenie w zakresie postępowania przed wojewódzkimi sądami admini­stracyjnymi i postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

• Przed­miotem postępowania sądowoadministracyjnego przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi jest sprawa sądowoadministracyjna, a zatem rozpoznanie i roz­strzygnięcie skargi na działanie lub bezczynność organu wykonującego administra­cję publiczną.

• W tym zakresie występuje tożsamość przedmiotu postępowania przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi i Naczelnym Sądem Administra­cyjnym, a jedynym elementem różniącym jest to, że Naczelny Sąd Administracyj­ny dokonuje tej kontroli pośrednio — przez rozpoznanie i rozstrzygnięcie skargi kasacyjnej.

• Przedmiotem postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym jest ponadto rozpoznawanie i rozstrzyganie sporów o właściwość oraz innych spraw przekazanych na mocy odrębnych ustaw.

• Naczelny Sąd Administracyjny jest właściwy do prowadzenia postępowania pomocniczego — postępowania w spra­wach uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowa­nie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych i podejmo­wanie uchwał zawierających rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących po­ważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej.

Rodzaje skarg do sądu administracyjnego. Skargi na decyzje admini­stracyjne.

• Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 1 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do sądu administracyjnego służy skarga na decyzje administracyjne. Decyzja administracyjna w postępowaniu administracyjnym i po­stępowaniu podatkowym jest formą rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej.

• Przepisy prawa procesowego, regulując formę rozstrzygnięcia sprawy admini­stracyjnej i sprawy podatkowej, posługują się jednolitym terminem — decyzja.

• Przepisy prawa materialnego natomiast nie posługują się jednolitym termi­nem — decyzja, a wprowadzają inne pojęcia, np. potwierdzenie, zezwolenie, pozwolenie, nakaz, zakaz, orzeczenie, zarządzenie, bądź nie określają formy załatwienia.

• Przepisy prawa procesowego, pomimo że załatwienie sprawy in­dywidualnej w formie decyzji administracyjnej jest warunkiem ich stosowania, nie zawierają definicji decyzji administracyjnej^.

• W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że nazwa nadana w przepisie prawa materialnego nie przesądza o dopuszczal­ności skargi do sądu, czy przepis regulujący rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy jest przepisem wymagającym dokonania autorytatywnej konkretyzacji w postępo­waniu administracyjnym lub postępowaniu podatkowym.

• Rozważając ten rodzaj skargi do sądu administracyjnego, należy zatem ocenić podjętą przez organ wykonujący administrację publiczną czynność prawną. W orzecznictwie sądowym został ukształtowany pogląd, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu, a zatem czy organ wykonujący administrację publiczną nadał rozstrzygnięciu nazwę decyzji, czy np. zezwolenia, pozwolenia, nakazu, bądź nie dokonał określenia nazwy czynności.

• Kryterium kwalifikującym akt organu administracji publicznej do kategorii decyzji administracyjnych będzie władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o pra­wach lub obowiązkach indywidualnych jednostki, spełniające wymaganie posiada­nia tego minimum elementów przewidzianych przez przepisy prawa procesowego, które będzie jeszcze wystarczające, ażeby zaliczyć akt do decyzji istniejących w obrocie prawnym.

• Przy kwalifikacji czynności organu administracji publicznej należy zatem brać pod uwagę przedmiot (władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o indywidualnych prawach i obowiązkach) oraz formę rozstrzygnięcia, mając na względzie spełnienie przesłanek konstytutywnych zapewniających istnienie decyzji w obrocie prawnym.

• Zaskarżenie decyzji może ograniczyć się do zakwestionowania uzasadnienia decyzji, ale tylko w przypadkach, gdy prowadzi wadliwość uzasadnienia do ustawowych podstaw wadliwości decyzji administracyjnej, określonych w art. 145 ustawy. Uwzględnienie skargi nie może bowiem dotyczyć tylko uzasadnienia decyzji. Obligatoryjnym elementem orzeczenia sądu jest orzeczenie co do mocy rozstrzygnięcia zawartego w decyzji.

• Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają decyzje administracyjne. Dla określenia właściwości sądu administracyjnego nie ma znaczenia prawnego treść rozstrzygnięcia przyjętego w decyzji administracyjnej, a zatem stwierdzenie, czy jest to decyzja nakazująca, kształtująca, ustalająca, czy jest to decyzja konstytutywna, czy deklaratoryjna.

• Jedyne znaczenie prawne ma podział na akty zewnętrzne i wewnętrzne. Akty wewnętrzne, zgodnie z art. 5 pkt 2 ustawy, nie podlegają zaskar­żeniu.

• Dokonany w doktrynie podział na decyzje związane i swobodne (podjęte na podstawie uznania administracyjnego) nie ma również znaczenia prawnego, a to z tego względu że przepisy prawa nie wyłączyły dopuszczalności zaskarżenia do sądu administracyjnego decyzji podjętych na podstawie uznania administracyj­nego. Nie ma również podstaw prawnych do ograniczenia kontroli sprawowanych przez sąd administracyjny co do zgodności z prawem tego rodzaju decyzji. Już w swoich pierwszych orzeczeniach NSA ukształtował pogląd co do zakresu kontroli decyzji opartych na uznaniu administracyjnym.

• Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają decyzje ostateczne.

• Przesłan­ką dopuszczalności zaskarżenia decyzji ostatecznej jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właś­ciwym w sprawie.

• Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć wykorzystanie w sprawie prawa odwołania, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Niewykorzystanie prawa odwołania (wniosku o ponowne rozpat­rzenie sprawy) powoduje niedopuszczalność skargi. Przesłanka ta nie obowiązuje, gdy skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Skarga na postanowienia.

• Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 2 ustawy — do sądu administracyjnego służy skarga na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także na postanowienia roz­strzygające sprawę co do istoty.

• Ustawa utrzymała do określenia zakresu właściwości sądów admini­stracyjnych do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na postanowienia nadal metody enumeracji pozytywnej, przez określenie rodzaju postanowień, które podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Dotyczy to zarówno postano­wień wydanych w postępowaniu administracyjnym, jak i postępowaniu podatkowym. Do sądu administracyjnego podlegają zaskarżeniu następujące postano­wienia wydane w postępowaniu administracyjnym:

• Postanowienia, na które służy zażalenie.

• Dopuszczalność zaskarżenia do sądu administracyjnego obwarowana jest zatem przesłanką zaskarżalności po­stanowienia na drodze administracyjnej.

• Kodeks postępowania administracyjnego i Ordynacja podatkowa nie przyjmują, tak jak to jest w przypadku decyzji, zasady dwuinstancyjności w zakresie postanowień. Na postanowienie służy zażalenie tylko, gdy k.p.a. — a w postępowaniu podatkowym o.p. — tak stanowi. Na tej podstawie zaskarżalne są postanowienia
  kończące postępowanie zażaleniowe.

• Postanowienia kończące postępowanie.

• Do takich postanowień zaliczymy postanowienie o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesie­nia odwołania (art. 134 k.p.a., art. 228 § 1 o.p.) oraz postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania (art. 59 § 2 k.p.a., art. 163 § 2 o.p.),a w postępowaniu podatkowym również postanowienie o pozostawieniu odwołania bez rozpatrzenia (art. 228 § 1 pkt 3 o.p.).

• Postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze.

• Postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty.

• Do takiego rodzaju postanowień należy postanowienie wydane w trybie art. 106 k.p.a., a w po­stępowaniu podatkowym — w trybie art. 209 o.p. Postanowienie to jest jednak zaskarżalne na drodze administracyjnej, służy bowiem od niego zażalenie (art. 106 § 5 k.p.a., art. 209 § 5 o.p.), a zatem już z tego względu jest zaskarżalne do sądu
  administracyjnego.

• Do tego rodzaju postanowień zaliczymy postanowienie o za­twierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody. Postanowienia te są również zaskarżalne na drodze administracyjnej (art. 119 § 1 k.p.a.), co wyczerpuje przesłankę dopuszczalności zaskarżenia postanowienia do sądu administracyjnego.

• W postępowaniu egzekucyjnym podlegają zaskarżeniu do NSA postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażale­nie.

• Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tak jak k.p.a., przyj­muje rozwiązanie, że na postanowienie służy zażalenie, gdy ustawa tak stanowi. Tylko wówczas, gdy postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym jest zaskarżalne na drodze administracyjnej, sąd administracyjny jest właściwy do jego kontroli.

• Ustawa utrzymuje nadal enumerację pozytywną, ale poddanie kontroli postanowień, na które służy zażalenie i kończących postępowanie, powoduje, że kontrola na drodze sądowej postanowień mających znaczenie dla ochrony interesu jednostki, podejmowanych w postępowaniu administracyjnym i egzekucyjnym (zabez­pieczającym), jest pełna.

• Postanowienia, na które nie służy zażalenie, dotyczą głównie kwestii dowodowych, prawidłowość zaś postępowania dowodowego jest jedną z istotnych przesłanek kontroli zgodności z prawem decyzji ad­ministracyjnej.

• Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają postanowienia ostateczne.

• Przesłanką dopuszczalności zaskarżenia ostatecznego postanowienia jest wyczer­panie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć wykorzystanie w sprawie prawa zażalenia. Niewykorzystanie prawa zażalenia powoduje niedopuszczalność skargi. Przesłanka ta nie obowiązuje, gdy skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Skarga na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa (art. 3 § 2 pkt 4 ustawy)

• Do aktów stwierdzających albo uznających uprawnienia, poza przypadkami, gdy przepis prawa przewiduje wydanie decyzji administracyjnej, należy zaliczyć zaświad­czenia.

• Do czynności natomiast z zakresu administracji publicznej należy zaliczyć czynności materialno-techniczne, np. czynności rejestracji. Czynność rejestracji polega na „stwierdzeniu przez organ administracji państwowej faktów mających znaczenie prawne, przy czym dokonanie tej czynności pozostaje w związku z ciążącym na określonych podmiotach obowiązkiem"". Wspomniany rodzaj czynności rejestracji przewiduje np. ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego. Do tego rodzaju czynności materialno-technicznych
  należy zaliczyć wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których
  pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.

• Przesłanką dopuszczalności skargi na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej jest wezwanie na piśmie właściwego organu — w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności — do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Przesłanka dopuszczalności skargi nie obowiązuje, gdy skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Skarga na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu teryto­rialnego i terenowych organów administracji rządowej (art. 3 § 2 pkt 5 ustawy)

• Kompetencje do stanowienia prawa miejscowego mają samorządy wszystkich szczebli, a zatem samorząd województwa, samorząd powiatowy oraz samorząd gminny.

• Na mocy ustaw samorządowych organy stanowiące (sejmik województwa, rada powiatu, rada gminy) jednostek samorządu terytorialnego w zakresie upoważnień udzielonych w ustawach samorządowych oraz upoważnień udzielonych w innych ustawach stanowią akty prawa miejscowego.

• Na podstawie ustaw samorządowych organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego wydają przepisy prawa miejscowego, a w szczególności: statuty (województwa, powiatu, gminy), zasady gospodarowania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Na podstawie ustawy o samorządzie powiatowym i samo­rządzie gminnym organy stanowiące, a w ograniczonym zakresie organy wykonaw­cze, wydają akty porządkowe prawa miejscowego.

• Ustawy szczególne mogą zawierać delegacje do stanowie­nia przez organy jednostek samorządu terytorialnego przepisów prawa miejscowe­go, np. taką delegację zawiera ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. W takim zakresie, w jakim ustawy samorządowe wyznaczają pojęcie przepisów prawa miejscowego, rozciąga się właściwość sądu administracyjnego.

• Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na akty prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej.

• Przyznanie prawa skargi na akty prawa miejscowego gwarantuje jednostce system ochrony interesu prawnego — zarówno gdy następuje jego autorytatywna konkretyzacja w formie aktu administracyjnego, jak i gdy interesu prawnego jednostki dotyczy przepis prawa miejscowego. Prawo skargi do sądu admini­stracyjnego na akty prawa miejscowego tworzy wraz ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego pełny system kontroli sądowej prawotwórczej działal­ności administracji publicznej.

• Przesłanką dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego na akty prawa miejscowego jest wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa.

• Przesłanka ta nie obowiązuje, jeżeli skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich oraz w zakresie skarg organu nadzoru na uchwały lub zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego.

Skargi na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związ­ków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 1 pkt 6 ustawy)

• Prawo skargi do sądu administracyjnego nie zostało ograniczone tylko do aktów prawa miejscowego, ale obejmuje też prawo do zaskarżenia uchwał i zarządzeń organów jednostek samorządu te­rytorialnego, które nie są przepisami prawa miejscowego. Kryterium ograni­czającym prawo skargi jest kryterium przedmiotowe — podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego uchwały i zarządzenia w sprawach z zakresu ad­ministracji publicznej.

• W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, SN, NSA przyjmuje się, że sprawy z zakresu administracji publicznej obejmują działania z wyłączeniem tych, które rodzą bezpośrednie skutki cywilnoprawne.

• Przesłanką dopuszczalności skargi na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków jest wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa. Zakres obowiązywania tej przesłanki jest taki sam jak przy zaskarżaniu aktów prawa miejscowego.

Skarga na akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 § 2 ustawy)

Skarga na niewykonanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego.

• Według art. 154 § 1 ustawy — „W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny".

• Ten rodzaj skargi różni się tym, że służy w przypadku rozpoznania skargi na działanie lub bezczynność organów wykonujących administrację publiczną. Jej przedmiotem jest naruszenie przepisów ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami admini­stracyjnymi, które stanowią o mocy oceny prawnej orzeczenia sądu (art. 153) i skutkach prawomocności orzeczenia sądu.

• Przesłanką dopuszczalności skargi na niewykonanie wyroku sądu jest pisemne wezwanie właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy.

• Przyznanie prawa skargi do sądu administracyjnego na niewykonanie wyroku jest jednym z elementów systemu gwarancji skuteczności orzecznictwa sądów administracyjnych, których kompetencje judykacyjne zostały zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej poza wyjątkami ograniczone do kompetencji kasacyjnych.

Skargi w sprawach, w których ustawy szczególne przewidują sądową kontrolę.

• Według art. 3 § 3 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi: „Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określo­ne w tych przepisach"

• Artykuł 3 § 3 nie określa rodzaju spraw, które ustawy szczególne mogą poddać kontroli sądu administracyjnego.

• Sąd administracyjny powołany jest do kontroli działalności administracji publicznej. Nie można jednak wykluczyć przyjęcia przez ustawy szczególne właściwości sądu do rozpoznawania innych spraw. O drodze postępowania przesądza ustawodawca, co expressis verbis przewiduje Konstytucja przy podziale właściwości sądu, przyjmując właściwość sądu powszechnego we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właś­ciwości innych sądów.

• Na podstawie przepisów ustaw szczególnych służy skarga do sądu admini­stracyjnego:

• Z mocy ustawy o referendum lokalnym inicjatorowi referendum służy skarga do sądu administracyjnego na uchwałę organu stanowiącego samorządu terytorialnego odrzucającą wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum, a także na niedotrzymanie terminu rozpatrzenia wniosku.

• Według ustaw samorządowych do sądu administracyjnego służy skarga, gdy organ samorządu województwa, powiatu, gminy nie wykonuje czynności nakazanych
  prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa
  osób trzecich.

• Po­dejmowanie czynności prawnych lub faktycznych, naruszających prawa osób trzecich, np. czynność zameldowania, która narusza prawa najemcy.

Rozdział XX

Strona 1 z 7

---