KONTROLA

ORGANU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WYKONANIA

PRZEZ STRONĘ DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

• Decyzja administracyjna stanowi jedną z form prawnych, w której realizują swoje zadania organy administracji publicznej. Dlatego też organy te są obowiąza­ne czuwać nad prawidłową realizacją ich decyzji przez strony, do których były adresowane. Jeżeli decyzja nakłada na stronę obowiązek, to zagwarantowanie jej realizacji może nastąpić, w razie potrzeby, w drodze zastosowania przymusu państwowego, głównie przez wdrożenie postępowania egzekucyjnego. Jeżeli cho­dzi natomiast o decyzje przyznające stronie uprawnienia, to wykonanie tych decyzji nie wymaga stosowania przymusu państwowego. Strona jest władna rozporządzać swoimi prawami, i to nie tylko przez występowanie z wnioskami w sprawie autorytatywnej konkretyzacji prawa w drodze decyzji, lecz również może nimi rozporządzać po ich konkretyzacji, a więc przy wykonywaniu decyzji. Strona musi jednakże realizować swoje uprawnienia zgodnie z prawem i dlatego też organy wydające decyzję mają kompetencje do kontroli realizacji tych decyzji.

• Artykuł 162 § 1 k.p.a. stanowi, że: „Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja:

1. Stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje
   przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony;

2. Została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku,
   a strona nie dopełniła tego warunku".

• Artykuł 162 § 1 pkt 1 k.p.a. reguluje dwie odrębne sytuacje, a więc są w nim de facto dwa przepisy.

• Pierwszy z nich stanowi, że organ I instancji stwierdza wygaśnięcie mocy prawnej decyzji, która stała się bezprzedmiotowa, i czyni to z wyraźnego nakazu przepisu prawa.

• Przepis ten nie zmienia istniejącego stanu prawnego, bo odsyła do przepisów szczególnych, nakazujących stwierdzenie wygaśnięcia mocy prawnej decyzji.

• Przepis drugi stanowi zaś, że organ I instancji stwierdza wygaśnięcie mocy prawnej decyzji, która stała się bezprzedmiotowa, a czyni to z uwagi na wymaganie interesu społecznego lub interesu strony.

• Przepis ten stanowi natomiast samoistną materialnoprawną podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mocy prawnej decyzji.

• Zasadniczą przesłanką stwierdzenia wygaśnięcia decyzji na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 k.p.a. jest bezprzedmiotowość decyzji, która powstała już po jej wydaniu.

• Pojęcie bezprzedmiotowości decyzji należy wiązać z brakiem podmiotu lub przedmiotu stosunku prawnego.

• Z sytuacją braku podmiotu stosunku administracyjnoprawnego będziemy mieli do czynienia np. w razie śmierci strony lub rozwiązania jednostki organizacyjnej będącej stroną, jak również w razie utraty przez stronę kwalifikacji do wykonywania uprawnień.

• Z brakiem przedmiotu stosunku administracyjnoprawnego będziemy zaś mieli do czynienia np. wtedy, gdy w decyzji rozstrzygnięto odnośnie do praw lub obowiązków dotyczących rzeczy, co do których w wyniku ich zniszczenia lub istotnego przekształcenia te prawa lub obowiązki nie mogą być dalej realizowane, albo wtedy, gdy strona zrezygnowała z uprawnień.

• Zgodnie z art. 162 § 1 pkt 2 k.p.a. organ stwierdza wygaśnięcie mocy prawnej decyzji, którą wydano z zastrzeżeniem warunku, a strona tego warunku nie dopełniła.

• Chodzi w tym przypadku o sytuację, gdy wydano decyzję z dodaniem do niej warunku rozwiązującego, uzależniającego skutki prawne decyzji od zdarzenia przyszłego i niepewnego.

• W postępowaniu podatkowym podstawy stwierdzenia wygaśnięcia decyzji reguluje art. 258 § 1 o.p.

• Organ podatkowy, który wydał decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli:

1) stała się bezprzedmiotowa;

2) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku;

3) strona nie dopełniła przewidzianych w tej decyzji lub w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg;

4) strona nie dopełniła określonych w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ryczałtowych form opodatkowania.

• Ordynacja podatkowa wprowadza wygaśnięcie z mocy prawa decyzji.

• W przypadku gdy z mocy prawa wygasa moc decyzji, nie ma podstaw do podjęcia w takim zakresie decyzji. Wystąpienie wskazanego stanu faktycznego powoduje utratę mocy decyzji bez dokonania autorytatywnej konkretyzacji w formie decyzji przez organ podatkowy.

• Poza instytucją stwierdzenia wygaśnięcia mocy prawnej decyzji do przepisów k.p.a. wprowadzono podstawę prawną uchylenia decyzji, „jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie" (art. 162 § 2 k.p.a.).

• W tym przypadku chodzi o dodanie do decyzji zlecenia, które samo bezpośrednio nie wpływa na ważność i prawne skutki decyzji, ale jego wykonanie albo zaniechanie wykonania waży na ocenie prawidłowości korzystania z uprawnień lub realizowania obowiąz­ków, o których rozstrzygnięto w decyzji. Zaniechanie wykonania np. dodatkowych obowiązków może być podstawą do uchylenia decyzji i pozbawienia strony płynących z niej uprawnień.

• W postępowaniu podatkowym również przepisy o.p. przewidują dopuszczal­ność uchylenia w takich przypadkach decyzji.

• Organ, stwierdzając wygaśnięcie mocy prawnej decyzji (art. 162 § 1 k.p.a.) czy uchylając decyzję w trybie określonym w art. 162 § 2 k.p.a., jest obowiązany przeprowadzić postępowanie rozpoznawcze zgodnie z przepisami k.p.a. o po­stępowaniu w pierwszej instancji.

• Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji lub uchylenie decyzji następuje przez wydanie decyzji, która może być następnie poddana weryfikacji w toku instancji na skutek odwołania strony

• Przepisy o.p. uregulowały kapitalną kwestię, a mianowicie kwestię skutków prawnych decyzji stwierdzającej wygaśnięcie decyzji. Decyzja stwierdzająca wy­gaśnięcie decyzji, wydana na podstawie art. 258 § 1 pkt 1-4 o.p., wywołuje skutki prawne od dnia doręczenia decyzji, której wygaśnięcie się stwierdza.

• Organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję tworzącą prawa nabyte na mocy przepisów szczególnych, do których k.p.a. odsyła w art. 163. Przepisy szczególne określają wtedy właściwość organu; z reguły jest nim organ, który wydał decyzję, bo też zwykle przesłanką wzruszenia decyzji jest nieprawidłowa jej realizacja przez stronę i wobec tego może to być następstwem kontroli wykonania decyzji.

• W postępowaniu podatkowym jest również dopuszczona możliwość uchylenia decyzji ostatecznej na podstawie ustaw szczególnych. Według art. 128 o.p. uchylenie, zmiana, stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznych może nastąpić nie tylko na podstawie o.p., ale i na podstawie ustaw podatkowych.

Rozdział XVIII - KONTROLA ORGANU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WYKONANIA PRZEZ STRONĘ DECYZJI ADM

Strona 2 z 2

---