LEKI PRZECIWKASZLOWE
Wskazanie: napadowy, suchy, uporczywy kaszel
I.a. Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo - opioidowe
Kodeina Rp.w Codeinum Phosphoricum tabl.
kwas acetylosalicylowy + kodeina OTC Ascodan tabl.
kofeina + kodeina + paracetamol OTC Solpadeine kaps.
kodeina + paracetamol OTC Antidol 15 tabl., Rp. Efferalgan Codeine tabl. mus., Rp. Talvosilen tabl.
kodeina + sulfogwajakol OTC Thiocodin tabl.
OTC Syrop sosnowy złożony
eter metylowy morfiny występujący w niewielkich ilościach w opium; otrzymywana z morfiny
ośrodkowe działanie przeciwkaszlowe, a także słabe działanie uspokajające i przeciwbólowe
suchy, uporczywy kaszel, zwłaszcza gdy jest związany z bólem, np. w przypadku podrażnienia opłucnej, napady kaszlu w krztuścu, kaszel palaczy.
jako lek przeciwbólowy, także w skojarzeniu z NLPZ
może powodować depresję ośrodka oddechowego
po przewlekłym stosowaniu dużych dawek może rozwinąć się uzależnienie
Dekstrometorfan OTC Dexatussin syrop, OTC Robitussin Antitussicum syrop, OTC Tussal Antitussicum tabl. powl., OTC TussiDrill syrop, OTC Acodin tabl., OTC Tussidex kaps. elastyczne
dekspantenol + dekstrometorfan Rp. Acodin 150 Junior syrop, OTC Acodin 300 syrop
dekstrometorfan + pseudoefedryna + triprolidyna OTC Actifed syrop, OTC Actitrin syrop
dekstrometorfan + paracetamol + pseudoefedryna OTC Gripex
pochodna morfiny o ośrodkowym działaniu przeciwkaszlowym, tłumi kaszel różnego pochodzenia, nie działa przeciwbólowo, nie powoduje uzależnienia
początek działania obserwuje się 10-30 min po podaniu
suchy, nieproduktywny kaszel różnego pochodzenia, np. w zapaleniu gardła, oskrzeli, krtani i kaszlu opłucnowym, kaszel wywołany wdychaniem substancji drażniących.
nie stosować u dzieci do 2. rż., stosować ostrożnie u dzieci w 2.-6. rż.
I.b. Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo - nieopioidowe
Butamirat OTC Sinecod krople, syrop,OTC Supremin syrop Rp. Supremin krople
nieopioidowy lek przeciwkaszlowy o działaniu ośrodkowym hamujący odruch kaszlowy na poziomie rdzenia przedłużonego
nieznaczne działanie rozkurczające mięśnie oskrzeli
suchy, męczący kaszel różnego pochodzenia
II. Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo
Śluzy roślinne: liść podbiału, korzeń i liść prawoślazu, kwiat dziewanny, liść babki lancetowatej, ziele rosiczki
LEKI WYKRZTUŚNE
Wskazanie: kaszel spowodowany zaleganiem wydzieliny w drogach oddechowych
I.a. Leki drażniące nabłonek oddechowy
1. pochodne gwajakolu
Gwajafenezyna OTC Guajazyl syrop, OTC Robitussin Expectorans syrop
dekstrometorfan + gwajafenezyna OTC Contril syrop
działanie wykrztuśne
powoduje zwiększenie ilości wydzieliny oskrzelowej oraz wpływa na zmniejszenie jej lepkości
ostre i przewlekłe choroby dróg oddechowych przebiegające z dużą ilością lepkiego śluzu.
2. olejki eteryczne: sosnowy, terpentynowy, eukaliptusowy, tymiankowy
I.b. Leki drażniące błonę śluzową przewodu pokarmowego
alkaloidy wymiotnicy
benzoesan sodu
saponiny: liść bluszczu
II. Solne środki wykrzuśne
działające bezpośrednnio: KJ
działające pośrednio poprzez zmianę odczynu pH wydzieliny gruczołów oskrzelowych: NaHCO3, NH4Cl
III. Mukolityki
IV. Detergenty: tyloksapol
MUKOLITYKI
Acetylocysteina Rp. ACC gran. do sporz. roztworu p.o. roztwór do wstrzykiwań i.v. tabl. mus., Rp. Fluimucil 100 gran., Rp. Tussicom 200 proszek do sporz. roztworu
pochodna N-acylowa naturalnego aminokwasu L-cysteiny o bardzo silnym i szybkim działaniu mukolitycznym
dzięki wolnym grupom sulfhydrylowym ma zdolność rozszczepiania wiązań disiarczkowych w glikoproteinach śluzu z jednoczesnym tworzeniem kompleksów hydrofilnych, co powoduje upłynnienie i zmniejszenie lepkości wydzieliny w drzewie oskrzelowym
ma działanie przeciwutleniające, dzięki któremu neutralizują wolne rodniki wydychane
w zatruciu lub przedawkowaniu paracetamolu podawana jest jako odtrutka, gdyż inaktywuje toksyczne metabolity paracetamolu oraz pozwala na utrzymanie prawidłowego stężenia glutationu, dzięki czemu chroni wątrobę przed uszkodzeniem
ostre i przewlekłe zapalenia oskrzeli lub oskrzelików, rozstrzenie oskrzeli, astma oskrzelowa, mukowiscydoza, rozedma płuc oraz inne choroby dróg oddechowych z dużą ilością gęstej śluzowej lub śluzowo-ropnej wydzieliny
preparaty w formie granulatu lub tabletek musujących rozpuścić w chłodnym płynie, podawać bezpośrednio po rozpuszczeniu przed posiłkiem.
nie podawać przed snem
Karbocysteina Rp. Mukolina syrop, Rp. PectoDrill syrop, tabl. do ssania
pochodna cysteiny o działaniu mukolitycznym i ułatwiającym odkrztuszanie, normalizuje wydzielanie śluzu
ostre i przewlekłe choroby dróg oddechowych z wytwarzaniem dużej ilości lepkiego śluzu, pylica płuc, przewlekły nieżyt nosa, zapalenie ucha środkowego i zatok
Mesna Rp. Mucofluid aerozol do nosa
działanie mukolityczne podobne do acetylocysteiny
rozrywa mostki disiarczkowe w polipeptydowych łańcuchach śluzu, dzięki czemu zmniejsza jego lepkość
antidotum przeciw akroleinie - metabolitowi powstającemu w wyniku biotransformacji cyklofosfamidu i ifosfamidu, drażniącego błonę pęcherza moczowego
ostre i przewlekłe choroby dróg oddechowych z nadmiernym wydzielaniem i zaleganiem wydzieliny, mukowiscydoza,
antidotum przeciw nefrotoksyczności cyklofosfamidu i ifosfamidu.
Ambroksol OTC Ambroksol syrop, OTC Deflegmin syrop, tabl., OTC Flavamed syrop, tabl., OTC Mucoangin tabl. do ssania, OTC Tussal Expectorans tabl., OTC Mucosolvan tabl., syrop
Rp. Ambro tabl. mus., Rp. Ambrohexal tabl., roztwór do wstrzykiwań, Rp. Ambrohexal S płyn doustny, Rp. Deflegmin krople doustne,
aktywny metabolit bromeksydyny
działa sekretolitycznie i mukolitycznie, dzięki temu zwiększa ilość wydzielanego śluzu, zmniejsza jego lepkość
pobudza wydzielanie surfaktantu, zwiększa częstość ruchów rzęsek i przyspiesza transport śluzowo-rzęskowy, ułatwia odkrztuszanie, co sprzyja szybszemu oczyszczeniu dróg oddechowych z zalegającego śluzu
ostre i przewlekłe choroby dróg oddechowych przebiegające z utrudnionym odkrztuszaniem gęstej wydzieliny (m.in. mukowiscydoza, okresy zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli, astma oskrzelowa, rozstrzenie oskrzeli, w zespole zaburzeń oddychania u noworodków (RDS) w postaci tabl. do ssania w łagodzeniu bólu w ostrych stanach zapalnych gardła.
Bromheksyna OTC Flegamina krople, syrop, tabl.
LEKI PRZECIWASTMATYCZNE
I. Leki rozszerzające oskrzela
Wybiórczy agoniści receptorów beta2-adrenergicznych
Fenoterol Rp. Berotec N 100 aerozol wziewny, roztwór
fenoterol + ipratropium (bromek ipratropium) Rp. Berodual płyn do inhalacji z nebulizatora, Rp. Berodual N aerozol wziewny, roztwór
wybiórczy agonista receptorów adrenergicznych , wykazuje małe powinowactwo do receptorów
rozszerzenie oskrzeli oraz zmniejszenie napięcia i zahamowanie czynności skurczowej macicy
wziewnie- przerywanie napadów astmy oskrzelowej, leczenie innych stanów przebiegających ze skurczem oskrzeli, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, zapobiegawczo przed wysiłkiem lub narażeniem na alergen
i.v. lub p.o. Przerywanie skurczów ciężarnej macicy (zagrażający poród przedwczesny, zagrażające poronienie, przygotowanie do cięcia cesarskiego lub operacji położniczych
podawany wziewnie służy do stosowania doraźnego w przypadku napadów duszności, nie powinien być stosowany przewlekle
Formoterol Rp. Foradil proszek do inhalacji w kaps., Rp. Oxis Turbuhaler proszek do inhalacji, Rp. Oxodil proszek do inhalacji w kaps., Rp. Zafiron proszek do inhalacji w kaps.
Salbutamol Rp. Salbutamol aerozol wziewny, zawiesina, syrop, Rp. Ventolin aerozol wziewny bezfreonowy, zawiesina, Rp. Ventolin Dysk proszek do inhalacji
Salmeterol Rp. Serevent aerozol wziewny, zawiesina, Rp. Serevent Dysk proszek do inhalacji,
Pochodne ksantyny
Teofilina Rp. Afonilum SR 250 kaps. o przedł. uwalnianiu, Rp. Euphyllin long kaps. o zmodyfikowanym uwalnianiu, Rp. Euphyllin CR retard tabl. powl. o przedł. uwalnianiu, Rp. Theoplus tabl. o przedł. uwalnianiu, Rp. Theophyllinum prolongatum tabl. o przedł. uwalnianiu, Rp. Theospirex retard tabl. powl. o przedł. działaniu, Rp. Theovent 100 czopki doodbytnicze, tabl.
pochodna metyloksantyny, obecnie otrzymywana syntetycznie
pobudza ośrodek oddechowy i naczynioruchowy rdzenia przedłużonego; rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli, zwiększa przepływ nerkowy, działając słabo moczopędnie; w dużych dawkach działa dodatnio ino- i chronotropowo na serce; wzmaga kurczliwość przepony, przez co ułatwia oddychanie chorym na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc
metabolizm charakteryzuje się znaczną zmiennością osobniczą
stany przebiegające ze zwężeniem dróg oddechowych (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, stany zapalne oskrzeli
działanie niepożądane: podrażnienie błony śluzowej żołądka, bóle głowy, bezsenność, częstoskurcz
Aminofilina Rp. Aminofilina czopki, krople, roztwór do wstrzykiwań i.v.
połączenie teofiliny z etylenodiaminą w stosunku 2:1, które po wchłonięciu się rozpada
Diprofilina Rp. Diprophyllinum tabl.
Cholinolityki
Ipratropium (bromek ipratropium) Rp. Atrovent płyn do inhalacji z nebulizatora, Rp. Atrovent N aerozol wziewny, roztwór,
pochodna atropiny, niewybiórczy antagonista receptorów muskarynowych
podany miejscowo w aerozolu zapobiega skurczom i rozszerza oskrzela, zapobiegając i znosząc stany spastyczne oskrzeli
zapobieganie i przerywanie stanów skurczowych oskrzeli: w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (w przewlekłym zapaleniu oskrzeli z rozedmą lub bez rozedmy płuc),
II. Leki przeciwzapalne i zapobiegające reakcji alergicznej
Glikortykosteroidy
Budezonid Rp. Buderhin aerozol do nosa, zawiesina 0,05 mg/dawkę donosową 200 dawek, Rp. Budesonid mite aerozol wziewny, zawiesina 0,05 mg/dawkę inhalacyjną 200 dawek [10 ml], Rp. Budesonid forte aerozol wziewny, zawiesina 0,2 mg/dawkę inhalacyjną 200 dawek, Rp. Miflonide proszek do inhalacji w kaps. 0,2 mg, 0,4 mg; 60 kaps., 100 kaps.; Rp. Pulmicort zaw. do inhalacji z nebulizatora 0,125 mg/ml, 0,25 mg/ml, 0,5 mg/ml, 20 pojemników 2 ml, Rp. Pulmicort Turbuhaler proszek do inhalacji 0,1 mg/dawkę 200 dawek/pojemnik, 0,2 mg/dawkę 100 dawek/pojemnik; Rp. Rhinocort aerozol do nosa 0,032 mg/dawkę, 0,064 mg/dawkę; 120 dawek/pojemnik [10 ml], Rp. Tafen Nasal aerozol do nosa 0,05 mg/dawkę
budezonid + formoterol Rp. Symbicort Turbuhaler inhalator proszkowy
syntetyczny glikokortykosteroid o bardzo silnym miejscowym działaniu przeciwalergicznym i przeciwzapalnym
hamując aktywność fosfolipazy A2 poprzez lipokortynę, nie dopuszcza do uwalniania kwasu arachidonowego, a w konsekwencji do syntezy mediatorów zapalenia (leukotrienów i prostaglandyn).
hamuje przepuszczalność naczyń kapilarnych, zmniejsza obrzęk
wziewnie -profilaktyka i leczenie zaostrzeń różnych postaci astmy oskrzelowej (u dorosłych i u dzieci) i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia drożdżycy po każdej inhalacji należy wypłukać jamę ustną i gardło wodą oraz umyć zęby
Beklometazon Rp. Cortare aerozol wziewny, roztwór
Flutikazon Rp. Cutivate krem, maść, Rp. Flixonase aerozol do nosa, Rp. Flixotide aerozol wziewny bezfreonowy, zawiesina, Rp. Flixotide Dysk proszek do inhalacji
Kromony i inne inhibitory rozpadu komórek tucznych
Kromoglikan disodowy OTC Cromosol aerozol do nosa, Rp. Cropoz G proszek do sporz. r-u doustnego, OTC Cropoz N aerozol do nosa, Rp. Allergocrom aer. do nosa
lek o działaniu przeciwalergicznym, przeciwanafilaktycznym i przeciwastmatycznym.
hamuje odczyny alergiczne na alergeny swoiste oraz nieswoiste poprzez przeciwdziałanie degranulacji komórek tucznych, granulocytów zasadochłonnych i kwasochłonnych
zapobiega skurczom mięśni gładkich oskrzeli wywołanym nie tylko alergenami, lecz również wysiłkiem fizycznym, kwasem acetylosalicylowym czy wdychaniem zimnego i suchego powietrza, zapobiega napadom astmy,
stosowany w formie inhalacji do ust i nosa, kropli do oczu oraz roztworu do stosowania doustnego
u dorosłych, a zwłaszcza u dzieci w zapobieganiu alergicznym chorobom układu oddechowego, jak łagodna astma oskrzelowa (głównie powysiłkowa), alergiczne zapalenie oskrzeli, całoroczny i sezonowy alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa, alergiczne zapalenie błony śluzowej gardła
w postaci kropli do oczu -sezonowe i całoroczne alergiczne zapalenie spojówek, alergie związane ze stosowaniem soczewek kontaktowych
Nedokromil
Fenspiryd Rp. Eurespal syrop, tabl. powl.
działanie przeciwzapalne, zapobiegające skurczowi oskrzeli i przeciwalergiczne
zmniejsza syntezę pochodnych kwasu arachidonowego (prostaglandyn, leukotrienów); obserwuje się działanie przeciwwysiękowe,
zmniejsza nasilenie kaszlu i odkrztuszanie, zmniejsza niedrożność nosa oraz ilość wydzieliny
ostre i przewlekłe zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, stany skurczowe oskrzeli, zapalenie ucha środkowego
Antagoniści receptorów leukotrienowych
Zafirlukast Rp. Accolate tabl. powl.
syntetyczny, wysoce wybiórczy, kompetycyjny antagonista receptorów leukotrienowych LTC4, LTD4 i LTE4
zmniejszając aktywność leukotrienów LTC4, LTD4 i LTE4, zapobiega zwiększeniu przepuszczalności naczyń błony śluzowej oskrzeli, ogranicza alergiczny odczyn zapalny, zmniejsza nasilenie skurczu oskrzeli, a w niektórych przypadkach zapobiega skurczom oskrzeli wywołanym przez alergeny wziewne, wysiłek fizyczny, powietrze o niskiej temperaturze i(lub) dużej ilości zanieczyszczeń
działanie przeciwzapalne
leczenie astmy oskrzelowej.
nie stosować w celu przerwania ostrego napadu astmy
Montelukast Rp. Singulair 4 tabl. do żucia, tabl. powl.