DYDAKTYKA
Nauką zajmującą się wychowaniem jest pedagogika. Współcześnie pedagogikę można zdefiniować jako naukę zajmującą się wychowaniem tzn. stwarzaniem warunków do rozwijania się, kształtowania, formowania, osobowości ludzi w sposób zrównoważony we wszystkich sferach intelektualnych, emocjonalnej duchowej, fizycznej.
Czasy dawne - dwa podziały sfer:
Sfera intelektualno - sprawnościowa;
cechy instrumentalne takie jak wiedza, umiejętności intelektualne, manualne, sprawnościowe, nawyki,
sfera emocjonalno - wolicjonalna;
cechy kierunkowe takie jak postawy, poglądy, normy zachowań, wartości, ideały.
Do połowy XX wieku edukacją obejmowało się dzieci i młodzież.
Funkcjonował model: 20 lat edukacji + 40 pracy = emerytura.
Współcześnie oddziaływaniem wychowawczym, edukacyjnym obejmuje się człowieka przez cały jego okres życia, od urodzenia do śmierci. Cechą charakterystyczną cywilizacji wiedzy jest olbrzymia dynamika zmian we wszystkich dziedzinach życia i gospodarki. Dlatego też człowiek musi rozwijać się przez całe życie.
Pedagogika jest to podobnie jak i medycyna zbiór nauk pedagogicznych. Do podstawowych nauk pedagogicznych należy:
pedagogika ogólna (teoria wychowania),
dydaktyka ogólna (teoria nauczania)
historia rozwoju myśli pedagogicznych.
Dydaktyka zajmuje się badaniem procesu uczenia się ludzi i nauczania i na tej podstawie wyciąganiem wniosków, reguł, praw zasad i metod realizacji procesu kształcenia ludzi.
Proces kształcenia wyznaczają takie elementy jak:
proces uczenia się,
proces nauczania,
Ich efektywność warunkują przyjęte cele:
treść nauczania,
psychologiczno - dydaktycznych praw uczenia się,
zasad nauczania,
metody nauczania,
formy organizacyjne,
środki dydaktyczne,
umiejętność uczenia się.
Wszystkie systemy oświatowe na świecie bazują na dwóch podstawowych:
na systemie tradycyjnym HERBARTA,
na progresywizmie (syst. Nowego wychowania opracowany w USA na przełomie XIX i XX wieku)
System tradycyjny HERBARTA
Na początku XIX wieku wybitny filozof i pedagog niemiecki Jan Fryderyk Herbart (1776 - 1841) opracował teorię podającego nauczania wychowującego. Zadaniem nauczyciela było klarownie wyłożyć nowy materiał
a rolą uczniów zapamiętać go. Herbart uważał że najważniejszym celem kształcenia jest kształtowanie moralnie silnych charakterów. Wg niego zasadniczy cel życia wyznaczają następujące idee:
idea doskonałości - bądź doskonały w tym co robisz (a chleba ci nie zabraknie)
idea życzliwości - bądź życzliwy dla innych, a inni będą życzliwi dla ciebie,
idea prawa - zapobiegająca narastaniu konfliktów na bazie prawa (lepsze twarde prawo niż bezprawie)
idea słuszności - nakładająca na jednostkę zadośćuczynienie za krzywdy wyrządzone innym,
idea wewnętrznej wolności - wolna wola, możliwość wyboru.
Niestety w Polsce z systemu Herbartowskiego zostało tylko nauczanie podające. Znikł człon wychowania. Według Herbarta proces nauczania powinien składać się ze ściśle uporządkowanych etapów zwanych ogniwami. (szczegóły przy omawianiu strategii lekcji)
System progresywistyczny
Na przełomie XIX i XX wieku w USA powstał nurt zwany „nowym wychowaniem” ostro krytykujący nauczanie podające Herbarta i jako wg nich wychowanie zbyt rygorystyczne. Głównym przedstawicielem tego nurtu był John Dewey. Postulowali oni stworzenie szkoły eliminujące nauczanie werbalne, przez nauczanie praktyczne uczące rozwiązań. Wada - zajmuje zbyt długo czasu. Ponadto nie uwzględnili, tego że człowiek z natury jest leniwy i uczniowie zgłaszali błahe problemy co doprowadziło do obniżenia poziomu nauczania.
System tradycyjny sprawdzał się przez wieki gdy wiedza rozwijała się stosunkowo wolno, a dzisiaj przeżywamy zalew informacyjny i nawet z wąskiej dziedziny nikt nie jest w stanie opanować pełnej wiedzy.
Wnioski dla edukacji wypływające z przemian cywilizacyjnych - Tofler wyróżnił w dziejach świata III fale przemian które całkowicie zmieniły życie ludzi.
I fala - rozpoczęła się ok. 10000 lat p.n.e i związana była ze zmianą życia ludzi z koczowniczego, wędrownego na tryb osiadły. W wyniku udoskonalenia uprawy ziemi można mówić o dokonującej
się rewolucji rolniczej. W wyniku tego powstała cywilizacja agrarna - rolnicza. Trwała ona do połowy XVIII wieku. W tej fali powstały podstawy kultury zachodniej.
II fala - Od 1764 roku wraz z wynalezieniem maszyny parowej rozpoczęła się rewolucja przemysłowa która doprowadziła do uprzemysłowienia i zmechanizowania prac rolniczych (cywilizacja industrialna).
W 1954 roku rozpoczęła - III fala związana z rewolucją informacyjną, która prowadzi do powstania cywilizacji wiedzy informacyjnej. Za jej początek przyjmuje się 1954 rok - liczba tzw. Białych kołnierzyków (osób które do pracy wykorzystują wiedzę w pracy) przewyższyła liczbę tzw. Szarych kołnierzyków (osób które do pracy wykorzystują siłę mięśni). Podstawowym czynnikiem decydującym o rozwoju państw, regionów czy też pojedynczych ludzi, była:
I fala - ziemia,
II fala - surowce, środki produkcji, maszyny, siła robocza (ludzie z niskim wykszt.), kapitał i ziemia,
III fala - czynnikiem tym jest informacja a właściwie umiejętność przekształcenia informacji w wiedzę
- umiejętność docierania do informacji analizowania jej, kojarzenia, wartościowania, przetwarzania
i wykorzystywania.
Cywilizacja wiedzy charakteryzuje się olbrzymim przyrostem informacji. W latach 1970 - 2000 nastapiło ośmiokrotne powiększenie wiedzy ludzkiej.
Średnio wiedza podwaja się co 6 lat a starzeje co 10 lat. Są dyscypliny w których wiedza podwaja się co 4 lata. Każdy człowiek chcąc utrzymać się na określonym poziomie życia 6 - 7 razy w życiu musi dokształcać
się zdobywając niejako nowy zawód.
Dematerializacja ekonomii:
symboliczne …
wyroby o wysokiej skali nasycenia