Wykład 3
28.10.2009r
Dydaktyka
Samokształcenie
Podejmowane z własnej woli, samorzutnie, jest określane jako samokształcenie, czyli nabywanie wykształcenia w toku własnej działalności , której cel, treść, warunki i środki ustala sam kształcący się. Samokształcenie jest organizowane na podstawie samodzielnie opracowanego programu, nie podlega kontroli zewnętrznej, jest osobistym wysiłkiem uczącego się. Samokształcenie prowadzące do osiągnięcia założonych celów.
Samokształcenie jest procesem planowym i systematycznym wymagającym zdolności, pracowitości i silnej motywacji uczenia się. Wymagana jest własna kontrola i samoocena.
Samokształcenie to umiejętność korzystania ze źródeł:
-posiedzenie naukowe
-sesja uczelniania
-wykłady
-konsultacje
-komputer
-tv
-skrypty
-książki
-pokazy
-filmy
Wymaga inicjatywy i przedsiębiorczości, zwłaszcza w sytuacji gdy dostępność źródeł jest niewielka.
Czynniki ułatwiające samokształcenie wg A. Majdy
-Cele samokształcenia powinny być wyraźnie określone, zgodne z celami kształcenia, zrozumiałe, przydatne w życiu
-treści samokształcenia zrozumiałe, dostosowane do możliwości percepcyjnych uczącego się
-gotowość uczącego się do samodzielnej pracy intelektualnej
-umiejętności planowania pracy
- posiadanie cech:wytrwałości, cierpliwości i systematyczność
-predyspozycje psychiczne uczącego się: koncentracja, zapamiętywanie, logiczne myślenie
Znaczenie samokształcenia:
-pogłębia refleksję nad własną pracą
-rozwija osobowość
-wyzwala inicjatywę i kreatywne myślenie
-kształtuje umiejętność analizowania i interpretowania
Czynniki wpływające na efekty samokształcenia
-uświadomienie sobie celu
-świadomość drogi przez jaką trzeba przejść
-silna wola realizowania podjętych decyzji
-samokontrola połączona z samokrytycyzmem
-postrzeganie uczenia się jako przyjemności
-posiadanie koncepcji siebie jako efektywnego i niezależnego ucznia
-tolerancja na ryzyko, niejasności i komplikacje w uczeniu się
-kreatywność
-inicjatywa w uczeniu się
-rozumienie samego siebie
-zaakceptowanie odpowiedzialności za swoje uczenie
-postrzeganie uczenia się jako procesu przynoszącego korzyści
Wdrażanie do samokształcenie
-przygotowywanie do organizowania pracy samodzielnej
-wdrażaniu do rozumienia prawidłowości procesu uczenia się i samokształcenia, do rozumienia metod nauczania i świadomego korzystania z nich
-opanowanie techniki uczenia się
-kształtowania umiejętności celowego i świadomego doboru lektury, wykorzystywania innych źródeł wiedzy, notowania i pierwszego opracowania materiału w postaci planu, tabeli, streszczenia
-budzeniu i rozwijaniu indywidualnych zainteresowań i zamiłowań, które mogą byś realizowane w ciągłej pracy samokształceniowej
-kształtowanie motywacji dalszego kształcenia, szacunku do wiedzy i nauki
Samokształcenie jest kluczowym procesem w edukacji ustawiczej. Edukacja ustawicza to proces kształcenia ogólnego i zawodowego.
12 zasad samodzielnego uczenia się wg W. Puśleckiego
Zasada motywacji i planowania
Zasada funkcjonalności miejsca i środków uczenia się
Zasada higieny i rekreacji
Zasada rytmiczności i terminowości
Zasada odpowiedzialności i dyscypliny
Zasada wytrwałości i zaufania
Zasada oszczędności i wydajności (czasu i środków)
Zasada aktywności i samodzielności
Zasada wszechstronności i trwałości
Zasada współdziałania
Zasada samokontroli i samooceny
Zasada racjonalizacji
Cel pożądany stan rzeczy , możliwy do osiągnięcia i przewidziany w określonym terminie.
Cel kształcenia- świadomie założone efekty, które pragniemy uzyskać w wyniku kształcenia. (Okoń)
Cele kształcenia są to zamirzona właściwości uczący ch się, wyrażające się opanowaniem przez nich określonych czynności
Cele kształcenia to zmiana, którą chcemy uzyskać u uczącego się
Po zakończeniu okresu kształcenia uczący się będzie umiała…………….
J.J. Guillbert definiuje cele kształcenia jako „…oczekiwany rezultat tego, co na zakończene okresu pobierania nauki uczeń powinien umieć wykonać…”
Wg K. Denka
„… cele kształcenia to oczekiwane, planowe i konkretne efekty……
Cele kształcenia są postulowanymi stanami:
-wiadomości
-umiejętności
-postaw
Cele kształcenia określa się jako zamierzone właściwości uczniów, które w zakresie wiadomości, umiejętności, uformowanych działań i postaw powinni opanować w toku nauczania.
Cele odnoszą się do uczącego się.
Wg B. Niemiecko
Cele odnoszą się do uczniów a w przypadku nauczycieli wskazują kierunki ich dążeń do uzyskania zamierzonego wyniku po zakończeniu cyklu kształcenia.
Cele kształcenia ogólnego
-zapewnienie wszystkim uczniom- odpowiednio do ich możliwości- optymalnego rozwoju intelektualnego.
-zaznajamianie uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy o przyrodzie itp.
-rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów
-kształtowanie u dzieci i młodzieży akceptowanego społecznie systemu wartości
-wdrażanie do samokształcenia
-zaznajamianie uczniów z ogólnymi podstawami produkcji i organizacji pracy
Cele kształcenia zawodowego
-wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności zawodowe podstawowe, dotyczące całej gupy zawodów pokrewnych oraz specjalistyczne, niezbędne w przyszłości do wykonywania konkretnego zawodu
-rozwinięcie u uczniów zainteresowań związanych z zawodem
-……………….
Celem kształcenia zawodowego jest kształtowanie u uczących się podstawowych umiejętności zawodowych.
Zadania kształcenia zawodowego wg Wiatrowskiego
-kształcenie cech kierunkowych osobowości człowieka, w tym postaw i przekonań, uznawanych wartości oraz celów i ideałów odpowiadających danemu społceczństwu
-przygotowanie jednostki do życia w społeczeństwie, do bezpośredniego udziału w rozwoju gospodarczym.
Cele ogólne, zmierzające do ukształtowania wielostronnie rozwiniętej osobowości człowieka oraz uwzględniające kształtowanie prawidłowego stosunku do świata wartości, społeczeństwa, drugiego człowieka, samego siebie, świata kultury i przyrody.
Cele szczegółowe:
-opanowanie wiedzy, umiejętności i nawyków zawodowych, warunkujących należyte przygotowanie do zawodu
-opanowanie typowych metod, środków i form działalności zawodowej
-rozwinięcie specjalnych uzdolnień, motywacji, zainteresowań i sprawności, niezbędnych do wykonywania zawodu
-rozwinięcie umiejętności i przyzwyczajeń do ciągłego podnoszenia kwalifikacji
-wykształcenie gotowości dążenia do mistrzostwa
Wybór celów kształcenia
-wskaźniki zdrowotne
-analizę czynności zawodowych
-informacje o postępie wiedzy której źródłem są : literatura, konferencje naukowe, programy badawcze
Kwalifikacje pracowników muszą być ustawicznie doskonalone.
Niezbędna jest znajomość:
-nowoczesnych technologii
-informatyki
-zasad marketingu itd.
-języków obcych
Cele kształcenia pełnią pierwszoplanową rolę w kształceniu zawodowym
Celem kształcenia jest przygotowanie absolwenta do:
-wykorzystywania wiedzy ogólnej z zakresu nauk med i szczegółowej z zakresu pielęgniarstwa
-udzielania świadczeń w zakresie promowania zdrowia
-komunikowania się z otoczeniem
-organizowanie pracy własnej itd.,.
Cele kształcenia- studia II stopnia
Przygotowanie do organizowania różnych form opieki, kształcenia pielęgniarek i współuczestnictwa w badaniach naukowych realizowanych na rzecz rozwoju pielęgniarstwa
Cele ogólne
Wskazują kierunek, w którym zmierza kształcenie , najczęściej formułowane w dokumentach oświatowych i programach kształcenia.
Cele szczegółowe
Wg Niemiecko
Stanowią opis wyników które mają być uzyskane
Opisują zamierzone osiągnięci, a więc pozwalają na sprawdzenie i ocenę tych osiągnięć.
Operacjanalizacja to przekształcanie celu ogólnego na cele szczegółowe, formułowane w postaci zdań za pomocą tzw. czasowników operacyjnych.
Cele szczegółowe formułowane w postaci zdań za pomocą czasowników operacyjnych noszą nazwę celów operacyjnych.
W toku operacjonalizacji cel ogólny ulega:
-sprecyzowaniu
-uszczegółowieniu
-konkretyzacji
-a osiągający ten cel upodmiotowieniu
Cele szczegółowe kształcenia powinny być wg J.J. Guilberta
-odpowiednie nie zawierające żadnych zbytecznych treści poza tymi, które odnoszą się do celów ogólnych.
-jednoznaczne tzn wykluczające możliwości interpretacji na więcej niż jeden sposób. Jednocześnie zapewniają to czasowniki operacyjne np.: określić, ułożyć, przygotować itp.
-wykonalne tzn zapewniające, że to wszystko co zostało zaplanowane, może być wykonane w określonym czasie, za pomocą dostępnych środków na odp. poziomie, dostosowanym do wymagań i możliwości uczniów
-logiczne, nie zawierające wewnętrznej sprzeczności
-obserwowalne, dające możliwość śledzenia postępów w wykonaniu
-mierzalne, zawierające kryterium dające możliwość pomiaru poziomu i jakości wykonania
Elementy celu operacyjnego kształcenia wg Magera
-opis zachowania ucznia- informuje co uczeńwykona lub jakie działanie ucznia nauczyciel uzna za dowód osiągnięcia celu
-sytuacja sprawdzania- określa warunki w których należy spodziewać się działania ucznia lub w których będzie ono obserwowane
-kryterium osiągnięcia- standard lub poziom wykonania uznany za wystarczający
Specyficzne cechy celów szczegółowych
-są sformułowane z punktu widzenia ucznia
-opisują co uczeń potrafi zrobić po zakończeniu procesu kształcenia
-wymieniają warunki ograniczające, które muszą być spełnione
-reprezentują różne typy zachowania ucznia
Etapy operacjonalizacji celów kształcenia
Analiza celu ogólnego
Luźny zapis celów operacyjnych
Selekcja i klasyfikowanie luźnych zapisów
Określenie warunków wykonania czynności, zwanych także sytuacją odniesienia
Określenie wymagań co do biegłości wykonania czynności, zwanych także standardami
Zredagowania celów operacyjnych
Zalety celów operacyjnych
-Pomagają lepiej dobrać treści, metody i środki dydaktyczne
-Podnoszą motywację ucznia do działania i ukierunkowują jego aktywność
-Ułatwia kontrolę wyników uczenia a jednocześnie ułatwiają uczniowi samokontrolę
Operacyjne formułowanie celów sprzyja integracji przedmiotowej- korelacji (pozwala unikając powtórzeń, uporządkować treści)
Korelacja sprzyja
-transferowi- przenoszeniu wiedzy z jednego przedmiotu nauczania do innych
-rozbudza i rozwija myślenie
Błędy w operacjonalizacji celów:
-zbytnie rozbudowanie celów
-preferowanie celów poznawczych
-zapominanie o celu ogólnym
-zamknięcie zbioru celów operacyjnych
-zaniedbanie realizacji celów operacyjnych
Narzędziem operacjonalizacji celów kształcenia są : TAKSONOMIE, czyli schematy hierarchicznego ich uporządkowania (klasyfikacji).