Wykład 14
09.12.2009
Dydaktyka
Nadzór pedagogiczny w świetle nowych przepisów.
Celem nadzoru pedagogicznego jest rozwój szkół i placówek ukierunkowany na tworzenie warunków do podnoszenia efektywności podejmowanych działań edukacyjnych i uczynienia nadzoru pedagogicznego sprawniejszym i skuteczniejszym
Rezultatem sprawowania nadzoru pedagogicznego powinien być wzrost jakości w zakresie podstawowych funkcji szkoły: kształcącej, opiekuńczej i wychowawczej.
Przedmiotem nadzoru pedagogicznego są standardy jednostek oświatowych wyznaczone przepisami prawa, a dotyczące działalności edukacyjnej i statutowej szkół i placówek w województwie.
Zakres nadzoru pedagogicznego
Nadzór pedagogiczny obejmuje publiczne i niepubliczne szkoły i placówki oraz placówki doskonalenia nauczycieli województwa.
Nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności:
1. Zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganiami kwalifikacyjnymi.
2. Realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania.
3. Przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz
przeprowadzania egzaminów.
4. Przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego obowiązku nauki
5. Przestrzeganie statutu szkoły i placówki.
6. Przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia.
7. Upowszechnianie praw dziecka i praw ucznia.
8. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i
opieki.
Funkcje nadzoru pedagogicznego:
-Funkcja diagnostyczno - oceniająca - to m.in. systematyczna kontrola przestrzegania
przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz
innej działalności statutowej szkoły/placówki, diagnozowanie i ocenianie działalności
edukacyjnej szkoły/placówki, gromadzenie informacji o pracy dyrektorów szkół/placówek
oraz dokonywanie oceny ich pracy.
-Funkcja wspomagająca - to m.in. wspieranie dyrektorów w rozwiązywaniu problemów
edukacyjnych, wskazywanie właściwego trybu postępowania w konkretnych sprawach,
organizowanie współpracy między różnymi podmiotami w szkole/placówce i poza
szkołą/placówką, doskonalenie warsztatu pracy dyrektora.
Formy realizacji nadzoru pedagogicznego
W świetle obowiązującego rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad sprawowania
nadzoru pedagogicznego, zadania w tym zakresie realizowane są w szczególności poprzez
działalność diagnostyczno-oceniającą i wspomagającą.
Formy tej działalności to: hospitacje, wizytacje, diagnozy i badania wybranych obszarów
działalności edukacyjnej szkół/placówek oraz ich działalności statutowej, szkolenia, narady,
komunikowanie aktualnych przepisów prawa, promowanie przykładów dobrych praktyk,
organizowanie współpracy z różnymi podmiotami wspierającymi zachodniopomorską
oświatę.
Hospitacja
jest bezpośrednią obserwacją realizowania przez nauczycieli statutowych zadań
szkoły/placówki, w szczególności zajęć prowadzonych z uczniami lub wychowankami,
a także czynności dyrektora i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze
w szkole/placówce, prowadzących hospitacje
1. Hospitacją objęte są w szczególności:
1) zajęcia prowadzone z uczniami lub wychowankami, 2) czynności dyrektora i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze,
3) osoby prowadzące hospitacje.
2. Celem hospitacji jest uzyskanie informacji do diagnozy lub oceny efektów pracy
nauczycieli w zakresie:
1) wybranych elementów procesu edukacyjnego,
2) wykonywania zadań statutowych szkoły/placówki
Wizytacja
jest podsumowującym etapem sprawowania nadzoru pedagogicznego nad szkołą/placówką
w okresie od poprzednio przeprowadzonej wizytacji lub zewnętrznego mierzenia jakości.
1. Celem wizytacji jest ocena efektywności podejmowanych przez szkołę lub placówkę
działań edukacyjnych (dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych).
2. Wizytator szkoły/placówki realizując powyższą formę działalności diagnostyczno
-oceniającej poszukuje odpowiedzi na następujące pytania kluczowe:
Jakie działania edukacyjne szkoły/placówki wpłynęły w istotny i znaczący sposób na
podniesienie poziomu wyników nauczania i wychowania w danej w szkole/placówce?
Które z ww. działań okazały się najbardziej efektywne, a które najmniej skuteczne?
Trzy formy nadzoru:
Formami nadzoru zewnętrznego są
-ewaluacja
-kontrola
-wspomaganie
Hospitacja
Hospitacja to jedna z form sprawowania nadzoru pedagogicznego w szkole czy placówce oświatowej. Przeprowadzana przez dyrektora bądź wizytatora polega na obserwowaniu zajęć prowadzonych przez nauczyciela.
Według Wincentego Okonia hospitacja to: uczestnictwo przedstawicieli władz szkolnych lub nauczycieli w zajęciach szkolnych w celu dokonania ich analizy i ewentualnie oceny, może to być również uczestnictwo w tych zajęciach kandydatów na nauczycieli w celu zdobycia orientacji w metodach pracy oświadczonych nauczycieli.
Według Władysława Kobylińskiego hospitacja polega na: bezpośrednim uczestnictwie osoby pragnącej poznać pracę nauczyciela w prowadzonych przez niego zajęciach, dokonaniu wspólnie z nim analizy i oceny tych zajęć oraz sformułowaniu na tej podstawie wniosków na przyszłość. Zarówno analiza i ocena zajęć, jak i wnioski dotyczą zazwyczaj problematyki zastopowanych przez nauczyciela metod i technik dydaktycznych, sposobów organizowania pracy, poziomu przygotowania do badań itp., a także stopnia realizacji przyjętych celów. Zakłada się, że omówienie wyników hospitacji powinno wzbogacać wiedzę i umiejętności zawodowe nauczyciela oraz dostarczać mu inspiracji do coraz lepszej, bardziej wydajnej i twórczej pracy
Hospitacja może sprzyjać
-gromadzeniu informacji o pracy nauczyciela
-obserwacji wiedzy, umiejętności i postaw uczniów
-inspirowaniu i wspieraniu nauczycieli w spełnianiu wymagań dotyczących jakości ich pracy
-zachęcanie do nowatorstwa pedagogicznego
-samoocenianiu i ocenianiu pracy
-projektowaniu kierunków i zakresu rozwoju zawodowego nauczyciela
-ustalenie efektów kształcenie
Hospitacja ze względu na przedmiot:
-diagnozująca-ustalenie poziomu osiągnięć edukacyjnych uczniów w odniesieniu do wymagań
-kontrolująco- oceniająca- monitorowanie działalności edukacyjnej nauczyciela (jej wyniki mogą być wykorzystane przy sporządzaniu oceny pracy)
-doradczo doskonaląca- poszerzenie wiedzy merytoryczno metodycznej oraz doskonalenie umiejętności dydaktycznych i warsztatów pracy nauczyciela
Hospitacja ze względu na obszar obserwacji
-globalna- obejmuje wszelkie działania nauczyciela i uczniów w trakcie lekcji
-wycinkowa- związana z oglądem poszczególnych elementów struktury lekcji lub wybranych działań nauczycieli i uczniów
Hospitacja doradczo- doskonaląca (partnerska)
Hospitacja, której celem jest ocena procesu nauczania (wychowania) i jego efektów, dokonanie przez nauczycieli, członków zespołu samokształceniowego, zadaniowego nauczyciela, opiekuna stażu. Nauczyciele pod okiem mistrzów i krytycznych przyjaciół doskonalą swoje umiejętności pedagogiczne.
Hospitacja diagnozująca
Każdy nauczyciel szkoły lub placówki powinien być hospitowany raz w roku.
Każdy dyrektor powinien opracować zasady hospitowania w swojej szkole i przedstawić ją swoim pracownikom.
Dyrektor szkoły oraz pracownicy nadzoru prowadzący hospitację określają ich częstość i zakres w planach nadzoru.
Hospitacja lekcji obejmuje całą jednostkę zajęć. Hospitujący nie może ingerować w przebieg obserwowanych zajęć
Hospitacje obejmują wszystkie formy zajęć dydaktyczno- wychowawczych i opiekuńczych z młodzieżą organizowanych przez szkołę i prowadzących przez nauczycieli w ramach ich obowiązków służbowych.
Hospitacja jest procesem składającym się z następujących etapów:
1) przygotowanie hospitacji,
2) obserwacja czynności nauczyciela i uczniów w czasie lekcji lub określonego rodzaju zajęć,
3) rozmowa pohospitacyjna.
Przygotowanie hospitacji obejmuje:
a) zapoznanie się hospitującego z dotychczasowymi wynikami pracy nauczyciela m.in. na podstawie zapisów w dzienniku lekcyjnym (zajęć), z pisemnymi i innymi pracami uczniowskimi i zestawienie ich z programem dla ustalenia zgodności realizacji programu z założeniami,
b) rozmowę przedhospitacyjną z nauczycielem celem uzyskania od niego dokładnej informacji o temacie, celach i strukturze organizacyjnej zajęć planowanych do hospitacji, o wynikach i problemach pracy nauczyciela związanych z zespołem uczniowskim, o planowanych do zastosowania metodach pracy, pomocy naukowych itp.
Hospitacja polega na bezpośredniej obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczyciela i obejmuje jedną godzinę lub jedną jednostkę lekcyjną, przy czym hospitacja praktycznej nauki zawodu może obejmować tylko część jednostki metodycznej stanowiącą zamknięte ogniwo organizacyjne tej jednostki. Hospitujący nie może wprowadzać zmian zarówno w stosunku do zaplanowanego przez nauczyciela tematu, jak i przyjętego przez niego toku postępowania.
Rozmowa pohospitacyjna powinna odbyć się w zasadzie w tym samym dniu, w którym przeprowadzona została hospitacja. Odstąpienie od tej zasady możliwe jest tylko w przypadkach szczególnych.
Rozmowa pohospitacyjna obejmuje:
a) ustosunkowanie się hospitowanego nauczyciela do przebiegu i efektów hospitowanej lekcji (zajęć),
b) ocenę hospitowanej lekcji (zajęć) przez hospitującego z uwzględnieniem:
- doboru tematu lekcji (zajęć),
- organizacji lekcji (zajęć),
- stosowanych metod nauczania,
- rytmiczności realizacji programu,
- wykorzystania środków dydaktycznych,
- aktywizacji uczniów (wychowanków),
- rytmiczności oceniania uczniów,
- prowadzenia przez uczniów i poprawiania przez nauczyciela zeszytów przedmiotowych,
- rozkładu materiału nauczania,
- urządzenia klasy, klaso-pracowni lub pracowni przedmiotowej,
- współpracy z rodzicami itp.;
c) udzielenie nauczycielowi instruktażu,
d) sformułowanie konkretnych zaleceń i określenie terminu ich realizacji.
Hospitujący jest zobowiązany do odnotowania bezpośrednio po hospitacji faktu jej odbycia w dzienniku lekcyjnym oraz w dokumentacji hospitacji.
Dokumentację hospitacji prowadzi się dla każdego nauczyciela szkoły lub placówki; powinna ona zawierać w szczególności:
-określenie celu hospitacji,
-ocenę stopnia jego realizacji,
-wydane zalecenia oraz informacje o realizacji zaleceń wydanych w toku sprawowanego nadzoru
Otrzymanie zaleceń nauczyciel potwierdza własnoręcznym podpisem.
Akredytacja szkolnictwa wyższego.
Państwowa Komisja Akredytacyjna
-jest ustawowym organem szkolnictwa wyższego działającym na rzecz jakości kształcenia. Komisja ocenia poziom prowadzonych kierunków studiów we wszystkich uczelniach publicznych i niepublicznych. Zadania Państwowej Komisji Akredytacyjnej to przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego opinii i wniosków dotyczących w szczególności: utworzenia uczelni; przyznania uczelni uprawnień do przeprowadzenia studiów wyższych na określonym kierunku i poziomie kształcenia; utworzenia przez uczelnię filii lub wydziału zamiejscowego; oceny kształcenia w danym kierunku; przestrzegania warunków prowadzenia studiów wyższych. W Państwowej Komisji Akredytacyjnej działa 10 zespołów następujących kierunków studiów:
humanistycznych,
matematyczno-fizyczno-chemicznych,
przyrodniczych,
rolniczych,
leśnych i weterynaryjnych,
medycznych,
wychowania fizycznego,
technicznych,
ekonomicznych,
społecznych i prawnych,
artystycznych,
wojskowych.
Komisja po zapoznaniu się z systemem kształcenia na danej uczelni wydaje opinie oraz wystawia ocenę jakości kształcenia na danym kierunku studiów. Ocenę tę otrzymuje właściwy minister oraz rektor ocenianej szkoły. Ocena może być: wyróżniająca (wydawana na 5 lat), pozytywna (na 4 lata), pozytywna na skrócony okres, warunkowa lub negatywna. Uchwały PKA dotyczące oceny warunkowej lub pozytywnej na skrócony okres zawierają zbiór zaleceń wraz z terminami ich realizacji, niezbędnych do utrzymania uprawnień do kształcenia; natomiast ocena negatywna oznacza cofnięcie lub zawieszenie uprawnień do prowadzenia studiów wyższych na danym kierunku i poziomie kształcenia. Decyzje w tym zakresie podejmuje właściwy minister.