DIAGNOZA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ

INNYCH ZAGROŻEŃ SPOŁECZNYCH DLA MIASTA I GMINY ZGORZELEC.

Szanowni Państwo!

Aby zmierzyć się z problemami społecznymi oraz patologiami na terenie miasta i gminy, należy poznać ich specyfikę i skalę oraz poddać odpowiednim diagnozom. Tej sprawie dotyczy specjalny raport przygotowany przez studentów pierwszego roku Ratownictwa Medycznego Wyższej Szkoły Medycznej w Legnicy w oparciu o udostępnione dane z Urzędów Miasta i Gminy, Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodek Pomocy Społecznej, Policję Zgorzelec, Poradnię Odwykową, Centrum Pomocy Rodzinie, Szpitalny Oddział Ratunkowy w Zgorzelcu, Rejonowy Urząd Pracy w Zgorzelcu oraz przeprowadzonych licznych ankiet wśród społeczeństwa zamieszkujących miasto i gminę Zgorzelec.

Opis metodologii badań.

Realizacja celów zawartych w ofercie badań wymagała objęci badaniami :

• sondy ulicznej przeprowadzonej wśród mieszkańców kobiet i mężczyzn, którzy ukończyli 18 lat,

• próby populacji uczniów szkół gminy dziewcząt i chłopców w trzech grupach wiekowych :

• uczniowie klas VI szkół podstawowych,

• uczniowie klas I gimnazjów,

• uczniowie klas III gimnazjów.

• analizy danych z instytucji mających swoją siedzibę w gminie, zajmujących się rozwiązywaniem problemów alkoholowych.

Wybór dokonano metodą doboru warstwowego ( podział na jednorodne warstwy, grupy wiekowe i wybór badanej próby w obrębie wybranych warstw ), oraz metodą audytoryjną

( badanie zbiorowe ). Zostały przeczytane instrukcje, został podkreślony charakter anonimowy badań, w przypadku wątpliwości odpowiedzi na pytania i wyjaśnienia.

PROBLEMY MIESZKAŃCÓW MIASTA.

GMINA ZGORZELEC LICZY : 7.812 MIESZKAŃCÓW.

Liczba osób w 0-15 lat 15-17lat 18 - 60lay ( kobiety ) pow. 60lat ( kobiety )

Wieku 18 - 65 lat ( mężczyźni ) pow. 65 lat ( mężczyźni )

ROK 2002 2003 2004 2002 2003 2004 2002 2003 2004 2002 2003 2004

KOBIETY 771 762 748 127 119 114 2293 2354 2414 651 683 628

MĘŻCZYŹNI 803 768 769 151 145 129 2645 2753 2751 287 280 259

88,6 % mieszkańców gminy Zgorzelec to ludzie w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Odsetek osób produkcyjnych wynosi 11,4 %. A zatem chcieliśmy zbadać jaka jest hierarchia problemów społecznych widziana oczyma mieszkańców gminy Zgorzelec i oto otrzymane wyniki :

Które z problemów uważa Pan/i za najważniejsze?

Zanieczyszczenie środowiska 19%

Bezrobocie 76%

Kryzys rodzinny 11%

Wzrost przestępczości 44%

Alkoholizm 52%

Problemy osób starszych 8%

AIDS 23%

Zubożenie społeczeństwa 49%

Narkomania 33%

Problemy mieszkaniowe 11%

Problemy osób niepełnosprawnych 17%

Bezdomność 7%

Napoje alkoholowe towarzyszą nam prawie od początku naszego istnienia. Pojawiają się już w pierwszych dniach naszego życia, poprzez świętowanie naszych narodzin odbywa się wśród toastów i brzęków kieliszków.

Alkohol etylowy ( C2H5OH ) - spożywany w nadmiernych ilościach jest szkodliwy dla naszego organizmu. W zależności od spożytej dawki powoduje on ożywienie, podniecenie, zaburzenia świadomości lub głębokie upośledzenia. Dawka 5-8g na 1kg masy ciała jest już śmiertelna. Długie i nadmierne spożywanie alkoholu doprowadzi do uzależnienia, czyli chorobę alkoholową. Tlen, który krąży w organizmie odpowiedzialny jest za przemianę materii ( utlenianie tłuszczów, białek i cukrów ) a w chorobie alkoholowej zużywany jest do utleniania alkoholu. W efekcie dochodzi do przetłuszczenia narządów wewnętrznych prowadzących do osłabienia mięśnia sercowego oraz marskości wątroby i zapalenia trzustki.

Alkohol metylowy ( CH3OH ) - wypicie w ilości 15 cm³ może spowodować silne zatrucie organizmu i trwałą utratę wzroku, a większości przypadków śmierć. Oba alkohole mają podobny smak, barwę i wygląd, co może spowodować tragiczne w skutkach pomyłki.

Alkohol wywołuje problemy społeczne tj. :

• agresję,

• kradzieże,

• napady,

• morderstwa,

• wypadki drogowe.

Spożywając alkohol czujemy się szczęśliwi, łatwiej nawiązujemy kontakty, mamy mniejsze zahamowania co w późniejszej fazie wpędza nas w depresję. Alkohol spowalnia ruch cząsteczek, przekaźników chemicznych przenoszących informację między komórkami. Mężczyźni trawią szybciej alkohol od kobiet gdyż mają więcej w żołądkach ADH a to jest właśnie enzym odpowiadający za przekształcenie alkoholu w aldehyd octowy. Nerki mężczyzn czy kobiet przetwarzają i wydalają z tą samą szybkością i częstotliwością.

Niszczące działania alkoholu na organizm :

• jama ustna - wysusza błonę śluzową jamy ustnej i przełyku, prowadzi do zmiany głosu,

• żołądek - wysusza i podrażnia błonę śluzową żołądka, powodując powstawanie wrzodów żołądka i dwunastnicy,

• układ krwionośny - poprzez krew dociera do wszystkich komórek organizmu,

• mózg - szybko dociera, niszcząc szare komórki, które nie regenerują się osłabiając pamięć i intelekt,

• układ nerwowy - zwalnia procesy psychiczne, powoduje zawroty, bóle głowy i poważne problemy wzrokowe,

• serce - przyspiesz akcję, może być bezpośrednią przyczyną zawału,

• wątroba - po dłuższym czasie spożywania obumiera przestaje pracować,

• kości - wzrost złamań i osłabienia kościca,

• nerki - osłabia funkcjonowanie i wydolność, powoduje choroby układu moczowego,

• seks - utrudnia a w efekcie końcowym uniemożliwia współżycie seksualne,

• ciało - dochodzi do jego uszkodzeń w wyniku wypadków, pobić i samookaleczeń.

Charakterystyka choroby alkoholowej :

• alkoholizm jest chorobą pierwotną ponieważ nie jest jedynie przejawem jakiegoś głębszego problemu psychicznego. Jest to wyraźny i niezależny proces chorobowy. Owszem zdarza się że alkoholik ma problemy emocjonalne, lecz mają one charakter wtórny i najczęściej wynikają z samej choroby,

• alkoholizm jest chorobą postępującą ( progresywną ). Objawy występują w miarę trwania choroby, jeżeli choroba nie zostanie powstrzymana to stan będzie się pogarszał,

• alkoholizm jest chorobą chroniczną ponieważ rozwijają się charakterystyczne objawy. W miarę szybkiego rozpoznania ułatwia proces zdrowienia i zwiększa prawdopodobieństwo, że alkoholik odzyska zdrowie i zdolność normalnego funkcjonowania,

• alkoholizm jest chorobą śmiertelną lecz tylko w momentach nie leczonych. W leczonych zaś jest tylko zagrażająca życiu i zdrowiu. Każdy alkoholik skraca sobie życie średnio o 10- 15 lat. Na początku choroby możemy zauważyć :

• złe zachowanie,

• brak odpowiedzialności,

• nie troszczenie się o innych ludzi,

• nieumiejętność gospodarowania pieniędzmi,

• gwałtowny temperament,

• ustawiczną chęć zabawy.

Objawy choroby we wczesnej fazie :

• wzrost tolerancji na alkohol,

• zmiana osobliwości,

• zanik pamięci,

• picie w ukryciu,

• obniża poczucie własnej wartości po pijaku,

• zaburzenia w stosunkach międzyludzkich,

• niekonsekwencja w postępowaniu,

• huśtawka nastroju,

• defensywność ( niezdolność do przyznawania się do swoich błędów ).

Alkohol w życiu dorosłych mieszkańców regionu.

Skala problemów alkoholowych zależy w znacznej mierze od postaw społeczeństwa wobec alkoholu, wiedzy na temat zagrożeń wynikających z picia, a także od wielkości spożywania napojów alkoholowych. Większość dorosłych mieszkańców naszego kraju to konsumenci napojów alkoholowych. Można ich podzielić na trzy grupy :

• osoby kontrolujące swoje picie,

• osoby nadużywające alkohol,

• osoby uzależnione.

Świadomość społeczna.

Czy wiedziałbym gdzie szukać pomocy, gdyby ktoś z moich bliskich miał problemy z alkoholem ?

Otrzymaliśmy następujące odpowiedzi :

40%

37% raczej tak 33% zdecydowanie tak

30%

raczej nie

20%

11%

10% zdecydowanie nie

8%

0% trudno powiedzieć

wyżej przedstawiony wykres świadczy o dobrej orientacji mieszkańców Zgorzelca w zakresie funkcjonowania instytucji zajmujących się rozwiązywaniem problemów alkoholowych.

Zjawisko uzależnienia od alkoholu oraz jego nadużywanie stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Dotyczy zarówno osoby dotknięte alkoholizmem, jego najbliższych, ale też niesie skutki całego polskiego społeczeństwa.

Zgorzelecki Szpitalny Oddział Ratunkowy realizuje leczenie tej specyficznej grupy pacjentów według najlepszych standardów, dzięki optymalnej organizacji pracy i posiadania odpowiedniego zaplecza sprzętowego. Działania ratownicze to szereg działań, począwszy od wstępnej diagnozy, poprzez wykonanie niezbędnych badań a skończywszy na procesie leczenia. Oprócz alkoholizmu, czyli zatrucia przewlekłego, istnieją ostre zatrucia, które możemy kwalifikować w czterech grupach :

- zatrucia lekkie - stężenie C2H5OH we krwi wynosi 0,5 - 1,5g/dm³ ( 0,5 - 1,5%o ).

Występuje pobudzenie, wydłużenie czasu reakcji, nieznaczne osłabienie koordynacji ruchowej i mięśniowej, możliwe jest upośledzenie widzenia,

- zatrucie umiarkowane - stężenie C2H5OH we krwi 1,5 - 3,0g/dm³ ( 1,5 - 3,0%o )

Występuje znaczne osłabienie koordynacji, percepcji, wyraźne upośledzenie widzenia oraz wydłużenie czasu reakcji. Mowa staje się nie do zrozumienia ( bełkotliwa ),

- zatrucie ciężkie stężenie C2H5OH we krwi wynosi 3,0 - 5,0g/dm³ ( 3,0 - 5,0%o ).

Występuje poważne upośledzenie koordynacji i widzenia, może zdarzyć się że widzenie będzie podwójne lub potrójne, wyprostne kończyny, możliwy objaw Babińskiego, leniwe otwieranie gałek ocznych, drgawki, szczękościsk, może wystąpić nawet utrata przytomności. Rozwinąć może się hipoglikemia z hipotermią. Może dojść nawet do zgonu,

- śpiączka - stężenie C2H5OH we krwi wynosi ponad 5,0g/dm³ ( 5,0%o ). Najczęściej występuje utrata przytomności zniesienie reakcji na bodźce zewnętrzne, w tej fazie najczęściej występuje zgon pacjenta.

Specyfikacja położenia miasta a zjawiska patologiczne związane z alkoholizmem.

Na skalę spożywania alkoholu w naszym mieście ma duży wpływ położenie jego to znaczy że jest miastem nadgranicznym. Otworzenie granic spowodował duży napływ ludzi do miasta w celu zarobkowania lecz drugą stroną medalu był dostęp do używek, nielegalnego utrzymywania się. Zachłyśnięcie się wolnością, idącą za tym źle rozumianą swobodą działań w mieści, w którego 30 kilometrowym promieniu zamieszkuje obecnie 300 tysięcy osób z polski, Niemiec i Czech, zaowocowało to największą ilość w kraju ludzi nadużywających alkohol oraz narkomanów i nosicieli wirusa HIV. Do dnia dzisiejszego w Zgorzeleckim Oddziale Ratunkowym nie ma dnia bez konieczności udzielania pierwszej pomocy ludziom pod wpływem alkoholu lub innych używek. Kwestia udzielania pomocy jako doraźnej jest unormowana. Jeśli jest zdarzenie to wiadomo - od tego jest szpital, który udzieli pierwszej i w razie potrzeby wdroży doraźne leczenie w stanie zagrożenia życia i zdrowia. Jest problem co poczynić z osobami uzależnionymi, które dokonują procesu autodestrukcji, bez stanów naglących. Oczywiście pomoc takim ludziom jest niesiona poprzez oddział terapii od alkoholu w Sieniawce, gdzie nie tylko leczeni są uzależnieni od alkoholu ale też od narkotyków. Na przykładzie w 2004r. była to liczba osób 117.

Wykonywane zabiegi na osobach uzależnionych przywiezionych na SOR w Zgorzelcu.

1. Podstawowe wyniki : badanie moczu, morfologię, gazometrię, biochemię. Badania te mają za cel ocenić zaburzenia w równowadze kwasowo - zasadowej i zaburzenia elektrolitowe.

2. Wykonanie EKG : w szczególności przy zaburzeniach elektrolitowych, również przy niedokrwieniu mięśnia sercowego, przy występujących arytmiach oraz migotania komór spowodowane piciem etanolu.

3. Pomocne też będzie wykonanie badania RTG ( klatki piersiowej ): np. w momencie wymiotów wykluczy nam dostania się wymiocin do płuc czy drzewa oskrzelowego.

4. ostatnim badaniem może być TK ( tomograf komputerowy ): wykluczy nam wszystkie urazy głowy i innych części ciała np. po pobiciach, upadkach.

Mając taki komplet wyników możemy podjąć decyzję w którym kierunku zacząć leczenie takiego pacjenta, lub ewakuować go do bardziej wyspecjalizowanej placówki.

Podstawowe leczenie :

ETANOL - uzupełnienie płynów przy ostrych zatruciach PWE, przy złym poziomie glukozy po zatruciu przewlekłym piciem ( alkoholizm ) podajemy glukozę we wlewie.

METANOL I GLIKOL ETYLOWY - leczenie jak w etanolu, dodatkowo możemy podać 100mg i.v. lub i.m. tiaminy. Jeśli wystąpi kwasica celem jej wyrównania dwutlenkiem sodu podajemy ją w bolusie 2mg i.v. Przy zatruciach metanolem lub glikolem etylowym najlepszą odtrutką jest etanol. Podajemy doustnie 20% roztwór, dożylnie 10%, a w glukozie 5% w czasie 30 - 60 min. Należy pamiętać o utrzymaniu dawki etanolu we krwi na poziomie 100 - 150mg/ 100ml czyli 1,0 - 1,5%o.

IZOPROPANOL - leczenie podtrzymujące przy hipotensji lub krwotoku do światła przewodu pokarmowego. Przy opornej hipotensji, pogarszaniu się stanu pacjenta, śpiączce, poważnych schorzeniach podstawowych oraz stwierdzeniu że dawka jest większa niż 400mg/100ml krwi należy przeprowadzić dializę.

Podczas leczenia takich pacjentów mogą wystąpić oprócz pogłębiających się zaburzeń somatycznych :

- nieprawidłowe funkcjonowanie organów wewnętrznych tj.: wątroba, trzustka, żołądek,

- neurologiczne tj. : drgawki, padaczki,

- psychiczne tj. : halucynacje wzrokowe i głosowe.

Leczenie objawów abstynencyjnych w uproszczeniu sprawdza się do kontroli gospodarki wodno - elektrolitowej, oraz zmniejszania pobudzania pacjenta stosując : chloradiazepoksyd 50mg p.o. co 4 - 6 godzin, diazepam 25 - 50mg p.o., lub 2,5 - 5 mg i.v. 4 razy na dobę, właściwa dieta i dodatkowo podawanie tiaminy 50mg i.v. lub i.m., która zapobiegnie rozwojowi innych zaburzeń tj. : zespołu Wernickiego - Korsakowa czy polineuropatii o podłożu niedoborowym.

Streszczenie.

Zjawisko alkoholizmu i nadużywania alkoholu jest w skali kraju, a co za tym idzie również wśród lokalnych społeczności, znacznym problemem. Nie inaczej jest wobec 40 tysięcznej społeczności Miasta i Gminy Zgorzelec. Rozwojowi patologii sprzyja w większości położenie miasta w strefie nadgranicznej, coraz gorsza ekonomia mieszkańców i dobry dostęp do różnych źródeł alkoholu. Ze wspomnianej liczbie mieszkańców problem z alkoholem ma aż 20% mieszkańców, przekładając się to w następujący sposób :

- 750 - 930 osób to osoby uzależnione,

- 3590 - 3740 to osoby nadużywające alkohol.

W kwestii spożywania alkoholu przez młodzież to średni aż 90% gimnazjalistów z terenu miasta i gminy spożywało już pierwszy raz alkohol. Świadczy to że każdy nastolatek przed skończeniem 18 roku życia wszedł w konflikt z prawem. Wg danych KPP Zgorzelec 75% popełnione przestępstwa, wypadki i inne to właśnie skutek nietrzeźwości. Postępowanie z pacjentami pod wpływem alkoholu ma swoje odzwierciedlenie w literaturze medycznej. Oznacza to że Zgorzelecki SP ZOZ dobrze wg. danych wdraża swój główny cel - proces leczenia nie odbiegającym od standardów europejskich. Fachowość wpływa w szczególności na dobrze przygotowany i przeszkolony personel i dobre zaplecze sprzętowe. Tak więc Szpitalny Oddział Ratunkowy w Zgorzelcu oprócz miejsca na udzielanie pierwszej pomocy medycznej w nagłych przypadkach zajmuje się także podstawową opieką zdrowotną, którą to zajmować się powinni lekarze pierwszego kontaktu - rodzinni.

Piśmiennictwo.

1. J. Brandys 1999r. Toksykologia wybrane zagadnienia. Wydanie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

2. Dokumentacja pacjentów Szpitalnego Oddziału Ratunkowego SP ZOZ w Zgorzelcu.

3. Dokumentacja medyczna SOS w Zgorzelcu za zgodą Dyrekcji.

4. dokumentacja i dane użyczone na prośbę z Urzędu Miasta i Gminy Zgorzelec.

5. Weinert H.L., Lewitt L.P., Podemski R. - Neurologia 1997r. Wydawnictwo medyczne Urban & Partner - Wrocław.

Pracę przygotowali : Jacek Lissewski, Bożena Mróz, Izabela Gałek - Studenci I szego roku Ratownictwa Medycznego w Wyższej Szkole Medycznej LZDZ w Legnicy.

---