NAUKI WSPÓŁPRACUJĄCE Z PEDAGOGIKĄ

Pedagogika posługuje się metodami badań, które są mocno zhumanizowane, gdyż ma ona na celu dobro wychowywanego człowieka. Nie może uwzględniać metod, które by źle wpływały na badaną jednostkę. Humanizacja ta promieniuje na wszystkie działy nauki, ponieważ mają one pracować dla dobra człowieka. Metody badania nie są w dużej mierze wytworzone przez pedagogikę, lecz zapożyczone od innych dziedzin nauki, tzw. naukami pomocniczymi. Współczesna pedagogika posiada tak rozległe zagadnienia, że także nauki pomocnicze rozrosły się ilościowo i jakościowo.

SLAJD

Ustalone przez Stefana Kunowskiego kołos przedstawia nauki pedagogiki oraz nauki współdziałające z pedagogiką. Jest to wizja szerokiego rozumienia pedagogiki jako nauki społecznej, pedagogiki, która zawsze pozostaje w powiązaniu z różnorodnymi naukami społecznymi

I pierwszym stopniem są nauki pedagogiczne, które oznaczone są wielkimi literami w wycinkach koła:

H- historia wychowania

K- kulturologia wychowania, czyli stosunek dziedziny do pedagogiki

1. Antropologia wychowania, czyli nauka o istocie, naturze i egzystencji człwoie3ka

P- psychologia wychowania, czyli nauka o rozwoju psychicznym oraz o funkcjonowaniu psychiki w procesie wychowania i nauczania

S- socjologia wychowania, czyli nauka o zjawiskach społecznych w procesie wychowania

F- filozofia wychowania, wyjaśnia ona je na gruncie teorii rzeczywistości, bytu, filozofii człowieka i filozofii wartości

T- teologia wychowania ujmująca wychowanie w świecie Objawienia i konieczna dla pedagogiki religijnej.

Drugi stopień to nauki współdziałające z pedagogiką, które dzielą się jeszcze na:

1. Nauki realne, czyli:

1. Higiena z naukami medycznymi

2. Ekonomika oświaty i kształcenia

3. Demografia

1. Nauki formalne, związane z matematyzacją, czyli:

1. Cybernetyka, czyli nauka o kierowaniu i informowaniu

2. Prakseologia, czyli nauka o działaniu

3. Logika z metodologią nauk i naukoznawstwem

1. Nauki aksjologiczne, czyli:

1. Estetyka, czyli nauka o pięknie

2. Etyka, czyli nauka o moralności.

I trzecim stopniem są nauki pomocnicze, z których dorobku korzystają nauki pedagogiczne.

Jednakże najważniejsze są nauki pedagogiczne, których wyodrębniamy trzy grupy:

1. nauki historyczne

2. nauki deskryptywne, czyli opisujące obserwacyjnie lub eksperymentalnie zjawiska wychowawcze

3. nauki prospektywne, sięgające w przyszłość na podstawie światopoglądowej, dlatego inaczej zwane naukami światopoglądowymi.

Postaram się każdy pokrótce, ale zrozumiale wyjaśnić każdą z tych nauk.

NAUKI HISTORYCZNE W PEDAGOGICE

Zadaniem nauk historyczno- pedagogicznych jest badanie początków, czyli genezy, jak i rozwoju wszelkich zagadnień praktycznych i teoretycznych wychowania od czasów najdawniejszych aż do współczesnych. Znajomość historii pedagogicznej wprowadza do studium pedagogiki, orientuje w działających dynam izmach wychowania oraz kształtuje myślenie pedagogiczne.

Nauki historyczne sprowadzają się do dwu dziedzin: historii szkolnictwa i wychowania oraz historii myśli i doktryn pedagogicznych.

1. Historia szkolnictwa i wychowania na tle rozwijających się potrzeb życia społecznego i kultury tak materialnej (ekonomicznej), jak i duchowej w ramach historii politycznej poszczególnych epok dziejowych bada przede wszystkim instytucje powołane do wychowywania dzieci i młodzieży, następnie stosowane przez nie programy kształcenia, środki i metody z wyrobionymi w tym czasie zwyczajami i sposobami postępowania pedagogicznego, tworzącymi razem system pedagogii, wreszcie zajmuje się zawodem nauczycielsko-wychowawczym. Historia szkolnictwa uwzględnia także dzieje oświaty dorosłych, walki z analfabetyzmem, popularyzacji nauki, zajmuje się rozwojem czytelnictwa prasy i książek aż do współczesnych zagadnień kultury masowej, szerzonej przez środki masowej informacji, jak kino, radio, telewizja.

2. b) Historia myśli i doktryn pedagogicznych zajmuje się rozwojem refleksji nad sprawami wychowania w postaci idei, pomysłów, projektów reform zawsze w związku z postępem innych nauk oraz z prądami polityczno-społecznymi, kulturalnymi i umysłowymi epok badanych. Najważniejszy przedmiot tej nauki stanowi sprawa kształtowania się ideologii wychowawczej, ideału człowieka oraz teorii pedagogicznych. Ideologię w wychowaniu tworzą wartości, realizowane w postawach wychowawczych ludzi. Wreszcie różne założenia, pomysły, tezy, postulaty i programy wychowania składają się na rozległą dziedzinę teorii pedagogicznej, w której doktryny wypracowane przez twórców dają obraz zawiłej mozaiki prądów i kierunków pedagogicznych, zorientowanych indywidualistycznie lub socjologicznie, biologicznie lub kulturystycznie, religijnie lub materialistycznie, doprowadzając do współczesnego stanu systemów wychowawczych.
   2. Nauki empiryczne w pedagogice
   Wychowawczy rozwój człowieka wiąże się z życiem jego organizmu, z życiem wewnętrznym psychiki oraz życiem społecznym w środowisku ludzkim. Wymienione zjawiska życiowe uwikłane w wychowaniu są opisywane i badane głównie w sposób empiryczny; obserwacyjnie lub eksperymentalnie przez trzy nauki pedagogiczne:
    Biologia wychowania, mówi o biologicznych podstawach życia organizmu, przekazywania życia i rozrodu oraz zaznajamia z organicznymi procesami wzrostu ciała i rozwoju mięśni. W tym celu przedstawia strukturę i funkcjonowanie organizmu jako zespołu komórek, tkanek i narządów, działających w koordynowanych systemach: trawiennym, oddechowym, krwionośnym, wydalniczym i mięśniowym. Dorobek biologii wychowawczej stanowi podstawę dla teorii wychowania fizycznego, dietetyki oraz higieny rozwojowej, szkolnej i społecznej.
   Psychologię wychowania, obejmuje szereg dyscyplin pokrewnych i graniczących ze sobą, jak psychologia rozwojowa o rozwoju psychicznym u dzieci (pedologia) i młodzieży (hebologia) oraz dorosłych (andrologia), jak psychologia wychowawcza o uwarunkowaniach psychiki dziecka w rodzinie, jako ucznia w szkole Dochodzą do nich jeszcze psychologia różnicowa wraz z charakterologią i typologią oraz diagnostyką szkolną o poznaniu uczniów, psychopatologia dziecięca i młodocianych wraz z higieną psychiczną, a wreszcie psychologia szczegółowa w postaci psychodydaktyki o procesach nauczania i psychopedagogiki o procesach zachowania się. Psychologia wychowawcza studiuje procesy uczenia się dzieci i młodzieży oraz procesy zachowania się, 
   Socjologię wychowania Zajmuje się badaniem zależności wychowania i jego wyników od środowiska społecznego, w którym rozwój człowieka się odbywa. Na to środowisko składają się zwyczaje, stosunki i oddziaływania między ludźmi, organizacje i instytucje społeczne. Środowiska wychowawcze są polem ścierania się różnych wpływów i sił dążeniowych całego społeczeństwa, jako zorganizowanego kompleksu grup społecznych. Podstawę każdej grupy społecznej stanowią wartości szanowane przez członków i tworzące wspólnotę społeczną jako dobro wspólne, na które składają się interesy, język, obyczaje, poglądy. W ten sposób istotą wychowania jest przystosowanie się wychowanka do żądań grup społecznych przez włączenie się do wspólnoty języka, obyczaju, poglądów, zajęć itp. Całość zaś procesu rozwojowego polega w tym ujęciu na socjalizacji, czyli uspołecznieniu się wychowanka. Poza socjologią wychowawczą szkoły i klasy szkolnej, w której bada się socjometrycznie stosunki między jednostką a grupą koleżeńską, ważna jest socjologia wychowawcza środowisk rodzinnych. Bada ona typ rodziny (pełnej, rozbitej, zreorganizowanej, zdemoralizowanej) oraz wpływy środowiska lokalnego na rodzinę i wychowanie w niej dzieci, jak rodzina wiejska, inteligencka, proletariacka, miejska, ponieważ od tych czynników zależy rozwój wychowawczy dzieci i młodzieży. 
   .
   2. Nauki światopoglądowe w pedagogice
   Nauki, mające szczególne znaczenie dla budowy prawdziwego poglądu na świat, nazywamy naukami światopoglądowymi. Należą do nich nauki
   Humanistyczne, które dostarczają surowego materiału do poznania ideałów i postaw ludzkich, jak bohaterstwo, miłość, tchórzostwo, zdrada, nienawiść itd., wyrażanych w historii narodów, w ich sztuce i literaturze poetyckiej czy dramatycznej. Nauki humanistyczne mówią o życiu i czynach człowieka jednocześnie służą pomocą w kształceniu światopoglądu młodzieży i dorosłych,
   Filozoficzne jak logika, estetyka, etyka ustalają kryteria tego co jest prawdziwe, dobre moralnie, piękne i godnego rozumnego człowieka.
   Teologiczne rozprawiają o Bogu żywym i stosunku religijnym człowieka konkretyzują ideał wychowawczy człowieka.