1. Przygotowanie pacjenta do badań radiologicznych.

   1. przygotowanie do podania środka cieniującego:

      • ocena konieczności zastosowania danego środka cieniującego (np. jodowych)

      • rozważyć zalety i wady danego badania

      • ocenić ryzyko wystąpienia potencjalnych działań niepożądanych (próby uczuleniowe, wywiad)

      • poinformowanie chorego o wszystkich aspektach planowanego badania

      • pozostawienie cewnika w naczyniu, przez co najmniej 20 min

      • zapewnienie odpowiedniego zaplecza anestezjologicznego

   2. badanie jelita grubego:

      • dokładnie oczyścić jelito z mas kałowych

      • pierwszy dzień – dieta bezresztkowa

      • drugi dzień – płyny do 3—4 litrów

      • trzeci dzień – lewatywa na 1 godzinę przed badaniem radiologicznym

   3. USG narządów miednicy małej:

      • całkowite wypełnienie pęcherza (płyn – lepsza jakość obrazu)

      • nie jeść na 5 godzin przed badaniem (gaz—gorsza jakość)

   4. angiologia klasyczna

      • na czczo

      • wygolić pachwinę do t. udowej – miejsca wkłucia

      • aktualne wyniki badan (głównie z układu krzepnięcia) + historia choroby

      • podać heparynę

      • sprawdzić czy nie ma uczulenia na środki kontrastujące

   5. enterokliza:

      • na czczo

      • dzień wcześniej zamiast posiłku wieczornego 1 litr wody niegazowanej

      • dostęp do żyły w dole łokciowym (wenflon Ø 18G)

   6. mammografia:

      • do 10 dnia cyklu

2. Wskazania do MR.

Wskazania ogólne

- W każdym przypadku wątpliwości diagnostycznych w ocenie obrazów TK

- Obrazowanie struktur przysłoniętych (np. tylny dół czaszki, piramida k. skr.)

- Procesy rozrostowe, ocena stopnia rozległości nacieków

- Tkanki miękkie, narządy miąższowe (większa rozdzielczość obrazowa niż TK)

- Ocena zmian pooperacyjnych (ewolucja zmian bliznowatych, realizacja założeń)

- Diagnostyka układu kostno szkieletowego, szczególnie diagnostyka stawów

- Gdy musimy uzyskać dużą rozdzielczość liniowa (małe zmiany np. w przysadce)

- Gdy istotna nieszkodliwość kontrastu (przy uczuleniu np. na kontrasty jodowe)

- Obrazowanie funkcji tkanek (spektroskopia MR, MRA) często bez kontrastu (!)

- Gdy konieczna jest diagnostyka w ciąży (1 trymestr to przeciwskazanie względne)

Wskazania szczegółowe

Wskazania do TRM jako badania pierwszego rzutu

RM głowy w chorobach demielinizacyjnych

RM głowy u dzieci

RM przysadki mózgowej (zalecane zamiast TK)

RM oczodołów

RM szyi przy różnicowaniu między wznową a blizną pooperacyjną

RM kanału kręgowego i rdzenia (wcześniej RTG w dwóch projekcjach)

RM serca i dużych naczyń (w określonych przypadkach, wcześniej badanie UKG)

RM kości ( w ocenie procesów rozrostowych, po RTG w dwóch projekcjach)

RM aparatu stawowo więzadłowego

RM piersi (w określonych przypadkach)

RM nosogardzieli

Wskazania do TRM jako badania uzupełniającego

RM głowy w tym obrazowania dyfuzji, perfuzji, czynnościowe - wcześniej TK

RM głowy - badanie zależne od dyfuzji - wcześniej TK i RM

RM głowy - badanie zależne od perfuzji - wcześniej TK i RM

RM głowy - badanie czynnościowe fMRI - wcześniej TK i RM

RM piramid kości skroniowych

Spektroskopia RM (MRS) - wcześniej TK i RM

RM twarzoczaszki z oceną ślinianek - wcześniej co najmniej USG, ewentualnie TK

RM szyi - wcześniej USG i/lub TK

RM klatki piersiowej i śródpiersia - wcześniej RTG w dwóch projekcjach i TK

RM serca i dużych naczyń - w określonych przypadkach, wcześniej badanie TK

RM piersi (w określonych przypadkach)

RM jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej - wcześniej USG i ewentualnie TK spiralne, wielofazowe

RM miednicy małej - wcześniej USG i / lub TK

Cholangiografia RM - wcześniej USG i TK

RM enterokliza - wcześniej co najmniej USG, ewentualnie TK

1. P/wskazania do MR

Źródłem zagrożenia dla pacjenta może być przemieszczenie się obiektu ferromagnetycznego w tkankach powodujące ich uszkodzenie lub w przypadku większych obiektów – rozgrzanie w polu magnetycznym prowadzące do oparzenia tkanek. Przeciwwskazania dotyczą protez ortopedycznych czy klipsów o charakterze ferromagnetyków, obecnie zaś istnieje tendencja do wykonywania takich elementów ze stopów niemających właściwości ferromagnetycznych. Z reguły pacjent przed badaniem wypełnia specjalną ankietę zawierającą szczegółowe pytania co do obecności ciał obcych, protez, stymulatorów i innych urządzeń.

Przeciwwskazania bezwzględne obejmują pacjentów:
• z wszczepionym elektrostymulatorem serca – możliwość zakłócenia jego pracy przez pole magnetyczne prowadzące do groźnych dla życia zaburzeń rytmu serca,
• z ferromagnetycznymi klipsami naczyniowymi,
• z wszczepionymi neurostymulatorami,
• z implantami ślimakowymi,
• z implantowanymi podskórnie pompami do podawania leków,
• z niektórymi typami zastawek serca,
• z metalicznym ciałem obcym w obrębie gałki ocznej – niektórzy autorzy zalecają wykonanie zdjęcia rentgenowskiego oczodołów przed badaniem MR pacjentom z pewnych grup zawodowych, jak ślusarze czy tokarze, którzy mogą nie zdawać sobie sprawy z obecności ciała obcego w gałce ocznej,
• z urządzeniem aktywowanym magnetycznie,
• z ferromagnetycznymi protezami wewnątrzstawowymi.

Przeciwwskazania względne obejmują pacjentów z wszczepionymi:
• wkładkami domacicznymi,
• stentami w naczyniach wieńcowych i innych niż wieńcowe po upływie 8 tygodni od wszczepienia,
• z klipsami hemostatycznymi po upływie 6 tygodni od zabiegu,
• implantami ortopedycznymi po upływie 6 tygodni od zabiegu.

Przeciwwskazaniem do badania MR nie jest obecność:
• wszczepionych tytanowych implantów stomatologicznych,
• uzupełnień protetycznych stałych wykonanych na złocie,
• złamanych narzędzi endodontycznych – mają zbyt małe rozmiary, aby spowodować uszkodzenia zdewitalizowanych zębów,
• aparatów ortodontycznych stałych

Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania tomografii MR, a nawet istnieją wskazania do przeprowadzania takich badań u ciężarnych, u których podejrzewa się istnienie wad rozwojowych płodów.

1. Wskazania do KT

Wskazania do badania KT-OUN

• zmiany pourazowe

• zmiany naczyniopochodne

• guzy mózgowia

• zmiany zapalne – obraz często niejednoznaczny

• zmiany rozwojowe

• choroby kręgosłupa

Wskazania do badania KT-kl.piersiowa

• nowotwory płuc i śródpiersia – ocena rozległości

• poszukiwanie ognisk przerzutowych

• ocena węzłów chłonnych

• choroby śródmiąższowe płuc

• aorta i jej patologie

Wskazania do badania KT-jamy brzusznej i miednicy

• głównie przy niejednoznacznym obrazie USG jamy brzusznej

• wszystkie zmiany patologiczne, ale głównie nowotworowe w obrębie narządów miąższowych i węzłów chłonnych

• tętniaki aorty brzusznej

Wskazania do badania KT-inne

• szyja

• serce

• oczodoły

• otrzewna, krezka i sieć

• przewód pokarmowy – techniki wirtualne

• przestrzeń zaotrzewnowa

• układ kostno-stawowy

• angio-kt

1. P/wskazania do KT.

• Rozpoznanie oczywiste bez KT

• KT bezcelowe – nie wpływające na postępowanie kliniczne (leczenie)

• KT dla dokumentacji

• CIĄŻA

Badania TK z użyciem jakichkolwiek jodowych środków kontrastowych nie wykonuje się w przypadku:

• uczulenia na Jod

• wola toksycznego tarczycy

• planowania leczenia raka tarczycy promieniotwórczym Jodem

Jonowych środków kontrastowych nie powinno się używać u:

• dzieci do 2 roku życia

• osób po 60 roku życia

• pacjentów z:

  • powikłaniami po poprzednim podaniu środka kontrastowego,

  • ostrą i przewlekłą niewydolnością krążenia i układu oddechowego,

  • niewydolnością wątroby i nerek (również chorzy dializowani),

  • astmą i rozedmą płuc,

  • alergią,

  • cukrzycą insulinozależną,

  • nadciśnieniem,

  • drgawkami o etiologii mózgowej,

  • jaskrą.

W powyższych przypadkach należy stosować niejonowe środki kontrastowe.
 W stanach zagrożenia życia każde badanie jest uzasadnione.

6. Wskazania do wykonania USG.

   • OUN – metoda dopplerowska

     • ocena przepływu krwi

     • ocena skurczu naczyniowego po krwotoku podpajęczynówkowym

     • zwężenia/niedrożność naczyń

   • oczodół

     • obrazowanie gałek ocznych i tkanek miękkich w 2/3 przednich oczodołu

   • gruczoły ślinowe:

     • USG – badanie z wyboru

     • ocena morfologii gruczołów ślinowych, przebieg naczyń

     • biopsja aspiracyjna

   • gardło:

     • ogólna ocena szyi ze szczególnym uwzględnieniem nieprawidłowych zbiorników płynu lub guzów litych i powiększonych LN

   • płuca i opłucna:

     • wykrywanie płynu w jamach opłucnej

     • umiejscawianie zbiorników przed nakłuciem diagnostycznym

   • serce:

     • ocena wielkości jam serca

     • ocena grubości i ruchomości ścian serca

     • ocena morfologiczna zastawek

     • badanie przepływu i fali zwrotnej

     • ocena obecności przecieków

   • śródpiersie:

     • u dzieci – ocena grasicy i LN

   • przełyk – endosonografia:

     • rozpoznawanie wczesnych faz raka przełyku

   • żołądek i dwunastnica - EUS:

     • ocena ściany żołądka i XII-cy – rozpoznawanie wczesnych faz raka

   • jelito cienkie i grube:

     • ograniczone zastosowanie

     • ropień poza światłem jelita

     • duże zgrubienia ścian

     • powiększone LN

     • guzy jelita

   • wątroba:

     • ocena morfologii wątroby – wielkość, kształt, zarys, echogeniczność miąższu, dróg żółciowych, naczyń, obecność guzów/torbieli

     • ocena pęcherzyka żółciowego – obecność złogów, polipów, grubość ściany

   • trzustka:

     • ocena morfologii

     • obecność zmian ogniskowych

     • zapalenie trzustki

   • śledziona – ocena morfologii

   • wstępna ocena urazów jamy brzusznej

   • układ moczowy:

     • ocena nerek (kształt, wielkość, echogeniczność, zatoka nerki) i pęcherza moczowego

     • różnicowanie zmian litych i torbieli

     • ocena wodonercza, kamieni, guzów

     • ocena objętości moczu zalegającej w pęcherzu po mikcji

   • diagnostyka położnicza:

     • określenie wieku ciąży

     • ocena rozwoju i położenie płodu

     • ocena przyczyny krwawienia w czasie ciąży

     • rozpoznawanie wad wrodzonych

     • rozpoznawanie niewydolności cieśniowo-szyjkowej

   • ocena narządów miednicy mniejszej: macica, jajniki, prostata

   • układ kostno-mięśniowy

     • ocena tkanek miękkich i stawów

     • wykrywanie m.in. wrodzonych wad stawów biodrowych u noworodków i niemowląt

   • układ naczyniowy:

     • ocena stanu anatomicznego i parametrów hemodynamicznych – duplex Doppler

     • ultrasonografia przezprzełykowa do oceny lewego przedsionka serca, t. płucnej i części aorty

7. Wskazania do wykonania USG mózgu dzieci.

   • Wady budowy mózgu stwierdzone w życiu płodowym

   • Mała masa urodzeniowa

   • Wcześniaki

   • Uraz porodowy

   • Nieprawidłowości w badaniu neurologicznym

   • Nadmierny przyrost obwodu głowy w pierwszych miesiącach życia

   • Podejrzenie guza mózgu

   • Podejrzenie krwawienia

   • Wady rozwojowe

   • Cukrzyca u matki – noworodki

   • Objawy nadciśnienia śródczaszkowego

   • Drgawki

8. Tętniak aorty – możliwości diagnostyczne.

Tętniak to miejscowe rozszerzenie naczynia o średnicy większej niż 1,5 prawidłowej szerokości naczynia – workowate lub wrzecionowate. Szczególną postacią tętniaka jest tętniak rozwarstwiający i pourazowy tętniak rzekomy. Tętniaki rozwijają się w następstwie uszkodzenia ściany naczynia, najczęściej w przebiegu miażdżycy, rzadziej w następstwie urazu lub na tle procesów zapalnych. Szansa rozpoznania tętniaka zależy od jego umiejscowienia i wielkości. Tętniaki aorty brzusznej wykrywa się często przypadkowo, w trakcie badań USG. Szczegółową patomorfologię tętniaka oraz tętniaki aorty piersiowej można uwidocznić za pomocą TK, MRI i aortografii.

1. tętniak aorty piersiowej

   • zdjęcie przeglądowe → obraz ograniczonej masy guzowatej lub rozlanego poszerzenia śródpiersia, często z linijnymi zwapnieniami na obrzeżu

   • aortografia i angiografia cyfrowa subtrakcyjna (DSA) → pewne rozpoznanie

   • echokardiografia klasyczna/przezprzełykowa

   • TK → światło tętniaka, które wzmacnia się po dożylnym podaniu środka cieniującego, oraz pierścień na obwodzie utworzony ze ściany i skrzeplin, który nie ulega wzmocnieniu

   • MRI → uwidocznienie wszystkich elementów tętniaka; sposób najmniej inwazyjny i najbardziej dokładny

2. tętniak aorty brzusznej

   • USG jamy brzusznej → wykazanie rozszerzenia aorty oraz obecności skrzeplin w świetle

   • spiralna TK – badanie uzupełniające po dożylnym podaniu jodowego środka cieniującego → ocena szerokości światła aorty, obecności skrzeplin oraz określenie stosunku tętniaka do tętnic nerkowych i biodrowych

   • MR→ j.w.

   • aortografia → ocena odległości od tętnic nerkowych, szerzenie się na tętnice biodrowe wspólne, ocena drożności tętnic nerkowych, biodrowych i trzewnych (nie określa szerokości!)

Celem badań obrazowych w przypadku tętniaków wrzecionowatych i workowatych jest:

• wykazanie poszerzenia aorty i ocena szerokości światła tętniaka

• określenie rozległości tętniaka, a w szczególności jego stosunku do lewej tętnicy podobojczykowej, tętnic nerkowych i biodrowych

• ocena drożności tętnic nerkowych, trzewnych i biodrowych

• możliwe wczesne rozpoznanie towarzyszącego tętniakowi krwiaka w przestrzeni zaotrzewnowej

• TK pozwala również na rozpoznanie przewlekłego krwawienia z tętniaka – krwiak umiejscawia się zwykle po lewej stronie kręgosłupa i ujawnia jako pogrubienie części miękkich w tej okolicy, powodujące zatarcie zarysów i przemieszczenie sąsiednich struktur anatomicznych

Celem badań obrazowych (USG, TK, MRI, aortografia) w przypadku tętniaków rozwarstwiających jest:

• umiejscowienie i ocena rozległości rozwarstwienia

• identyfikacja kanału prawdziwego oraz rzekomego

• ustalenie, od którego kanału odchodzą główne gałęzie aorty

• ustalenie jaki jest stopień oraz mechanizm upośledzenia ich drożności

9. Przeciwwskazania do wykonania USG

brak zgody pacjenta

9. Obraz KT krwiaka pod- i nadtwardówkowego.

1. krwiak podtwardówkowy – powstaje najczęściej w wyniku uszkodzenia naczyń stłuczonej powierzchni mózgu lub żył uchodzących do zatok opony twardej. W TK obserwuje się:

   • półksiężycowatą przestrzeń, zwykle otaczającą całą półkulę mózgu, o współczynniku osłabienia wynaczynionej krwi zebranej pod oponą twardą (hiperdensyjny)

   • ewakuacja krwiaka przebiega ze stopniowym zmniejszaniem jego gęstości, aż do wartości cechujących płyn

   • mogą sprawiać trudności diagnostyczne gdy ich gęstość nie różni się od gęstości tkanek mózgu (krwiaki izodensyjne) – pomocne wtedy MRI – rozstrzyga

2. krwiak nadtwardówkowy – najczęściej powstaje w wyniku uszkodzeń tętnicy oponowej na wewnętrznej powierzchni kości skroniowej. Zazwyczaj towarzyszy mu pęknięcie kości widoczne na zdjęciu przeglądowym i/lub TK. W TK obserwuje się:

   • typowe objawy dobrze ograniczonego hiperdensyjnego obszaru (kształt soczewki) przylegającego do mózgu, odpowiadającego zebranej krwi między kością a oponą twardą

   • często towarzyszą objawy ciasnoty wewnątrzczaszkowej z przemieszczeniem komór i struktur środkowych oraz wgłobieniem pod sierp i namiot

   • w późniejszym okresie, w wyniku przemian biochemicznych w krwiaku pojawiają się obszary izo- i hipodensyjne

9. Radiologia zabiegowa – możliwości lecznicze.

Rodzaje zabiegów:

1) terapia cewnikowa

2) małoinwazyjne zabiegi przezskórne

3) chirurgia endowaskularna

4) angiologia interwencyjna

ZABIEGI:

1. wewnątrznaczyniowe (neuro- i obwodowe):

• embolizacja

• angioplastyka balonowa

• umieszczanie filtrów w żyle głównej – u chorych zagrożonych zatorowością płucną

• stentowanie

• farmakoterapia celowana – podawanie leków przez cewnik wprowadzony do naczyń bezpośrednio zaopatrujących obszar zmian chorobowych (leki obkurczające; fibrynoliza celowana)

• przezskórna angioplastyka wewnątrznaczyniowa (PTA)

1. nie-naczyniowe:

• drogi żółciowe

  • usuwanie złogów żółciowych przez lożę po drenie Kehra

  • drenaż dróg żółciowych

  • plastyka dróg żółciowych

  • przezskórne protezowanie dróg żółciowych

• drogi moczowe

• przewód pokarmowy

• drzewo oskrzelowe

1. inne zabiegi radiologiczne

• opróżnianie i obliteracja przestrzeni płynów i przestrzeni naczyniowych

• plastyka kości

• przezskórna obliteracja i ablacja nowotworów

• drenaż zewnętrzny

• plastyka moczowodów, przełyku, tchawicy

• szynowanie moczowodów

• TIPSS (wewnątrzwątrobowe zespolenia wrotno-systemowe)

9. Rodzaje środków kontrastowych używanych w radiologii.

RENTGENODIAGNOSTYKA (RTG i TK)

Środki kontrastowe są to substancje pochłaniające promieniowanie mniej lub bardziej od otaczających tkanek ciała.

1. środki cieniujące negatywne – niski współczynnik pochłaniania promieni X, obecnie rzadko stosowane, głównie do badania układu tętniczego

   • powietrze

   • tlen

   • podtlenek azotu

   • dwutlenek węgla

   • gazy szlachetne

!!! UWAGA – powietrze lub CO₂ wraz z cieniującym pozytywnie BaSO₄ są szeroko stosowane do dwukontrastowego badania przewodu pokarmowego

1. środki cieniujące pozytywne – pochłaniają promieniowanie znacznie bardziej niż otaczające tkanki ciała; to np. Bar (Ba²⁺) i Jod (I^-) – wysokie L_A, współczynnik pochłaniania promieniowania od 50 do 1000x większy od węgla, azotu czy tlenu

   • środki rozpuszczalne w wodzie (zwykle organiczne sole I^-) (!! – do TK tylko takie, np. IOMERON – dożylne, ale można je podać p. os – długie lub krótkie pojenie – do obrazowania układu moczowo – płciowego lub pokarmowego)

     1. hepatotropowe środki cieniujące – ulegają wydzieleniu w żółci – obecnie stosowane bardzo rzadko

     2. urotropowe środki cieniujące

        • podane śródnaczyniowo do: urografii, angiografii, tomografii komputerowej – wydalane wówczas przez nerki

        • po podaniu bezpośrednim do: ureteropielografii, pielografii zstępującej, cystografii, histerosalpingografii, fistulografii, cholangiopankreatografii wstecznej i cholangiografii przezskórnej, śród- i pooperacyjnej

        • nowe środki niejonowe stosowane są do radikulografii i mielografii

        • najczęściej środki cieniujące zbudowane są z pierścienia benzenowego i cząsteczek jodu; pierścień może zawierać grupy boczne i być mono- lub dimerem

        • niejonowymi środkami należy wykonywać też: flebografię, koronarografię, arteriografię t. szyjnej, kręgowej, płucnej, międzyżebrowej lub oskrzelowej, cysteriografię

JODOWE ŚRODKI CIENIUJĄCE MONOMERYCZNE WODNE	POCHODNE KWASU TRIJODODIAMINOBENZOESOWEGO	POCHODNE KWASU TRIJODOMONOAMINOIZOFTALOWGO
JONOWE	acetrizoat amidotrizoat metrizoat jodamid	jothalamat joxithalamat joglicinat
NIEJONOWE	metrizamid	jopromid johexol joversol jopental jomeprol (IOMERON)
JODOWE ŚRODKI CIENIUJĄCE DIMERYCZNE WODNE
JONOWE	joxaglat
NIEJONOWE	jotrolan jodixinal

• środki nierozpuszczalne w wodzie (prawie wyłącznie zawiesina BaSO₄ w H₂O)

  1. BaSO₄ jest stosowany do badania przewodu pokarmowego w postaci zawiesiny zmielonego, o odpowiedniej wielkości cząstek, wzbogaconego o dodatki zapobiegające sedymentacji i nadające pożądaną lepkość, pH, ładunek elektryczny i trwałość środka

     • papkę barytową stosuje się w metodzie pojedynczego kontrastu (mieszanina 0,5-1,0 g BaSO₄/ml)

     • w metodzie podwójnego kontrastu (2,0-3,5 g BaSO₄/ml)

     • baryt, jako niewchłaniany ze światła przewodu pokarmowego, jest całkowicie bezpieczny dla pacjenta

     • UWAGA – przedostanie się barytu poza światło perforowanego przewodu pokarmowego lub śródpiersia może stymulować tworzenie się zrostów i ziarniniaków

  2. olejowe środki cieniujące – jedynym stosowanym jest mieszanina estrów etylowych, kwasów tłuszczowych i jodowanego oleju makowego (Lipiodol Ultra-Fluid) – podawany bezpośrednio znajduje zastosowanie przy sialografii, limfografii i niekiedy embolizacji guzów wątroby

MRI

To związki zawierające niesparowane elektrony o małym miejscowym polu magnetycznym, powodujące skrócenie czasów relaksacji T₁ i T₂ protonów otoczenia. Tkanka kumulująca może wykazać hiper- (obrazy T₁-zależne) lub hipointensywność (obrazy T₂-zależne) sygnału.

1. środki cieniujące pozytywne – paramagnetyki skracające czas relaksacji T₁, zbudowane w oparciu o związki gadolinu, manganu, dysprozu i żelaza

   • zewnątrzkomórkowe

     • drobnocząsteczkowe, których obszarem dystrybucji jest przestrzeń wewnątrznaczyniowa i zewnątrzkomórkowa (Gd-DTPA, Gd-DOTA, Gd-DTPA-BMA, Gd-HP-DO3A)

     • wielkocząsteczkowe – służące do oceny przepływu tkankowego (albumina-Gd-DTPA, liposomy znaczone paramagnetykami)

   • wewnątrzkomórkowe lub związane z komórkami

     • o powinowactwie do hepatocytów (Gd-BOPTA, Mn-DPDP, Fe-HBED)

     • o powinowactwie do tk. guza (p/ciała-Gd-DTPA, metaloporfiryny)

     • o powinowactwie do nadnercza (polilizyna-Gd-DTPA-NH₃)

     • o powinowactwie do układu siateczkowo-śródbłonkowego (liposomy znaczone paramagnetykami)

   • służące do badania p. pok.

     • rozp. w H₂O – Fe-AC, Gd-DTPA, MnCl₂)

     • nierozp. w H₂O – oleje roślinne, tłuszcze

2. środki cieniujące negatywne – superparamagnetyki i ferromagnetyki - skracają czas relaksacji T₂, osłabiają intensywność sygnału w tkance wzmocnionej preparatem (obraz ciemniejszy od tkanki wzmocnienia); efekt działania środków jest najlepiej widoczny w sekwencji gradient echo

   • zewnątrzkomórkowe

     • drobnocząsteczkowe (Dy-DTPA)

     • wielkocząsteczkowe (monokrystaliczne tlenki Fe otoczone dekstranem, albumina Dy-DTA)

   • wewnątrzkomórkowe lub związane z komórkami

     • o powinowactwie do hepatocytów (cząsteczki Fe_xO_y otoczone arabinogalaktanem)

     • o powinowactwie do układu siateczkowo-śródbłonkowego (liposomy znaczone superparamagnetykami, monokrystaliczne Fe_xO_y otoczone dekstranem)

     • o powinowactwie do LN

     • o powinowactwie do antygenów

   • służące do badania p.pok.

     • rozp. w H₂O – związki tlenku żelaza – Ferristine

     • nierozp. w H₂O – sole lantanowe

USG

Wzmacniające echogeniczność krwi – przede wszystkim stosowane w UKG mikropęcherzyki powietrza zawieszone w ludzkiej albuminie lub roztworze galaktozy; wzmacniają czas echa do kilku minut.

9. Reakcje uboczne po podaniu środków kontrastowych.

Występują po podaniu środków jodowych. Zwykle pojawiają się w czasie pierwszych 20 minut po wstrzyknięciu preparatu. Tylko w niektórych, rzadkich przypadkach dochodzi do nich po 24-48 h po wstrzyknięciu. Reakcje mogą się pojawiać zarówno po pojedynczym, jak i po kolejnym podaniu.

Klasyfikacja powikłań po podaniu i.v. wodnych jodowych środków cieniujących

LEKKIE – wystarczy obserwacja	UMIARKOWANE	CIĘŻKIE
nudności, wymioty, pokrzywka, świąd skóry, chrypka, kaszel, kichanie, obfite pocenie się, uczucie ciepła	omdlenie, silne wymioty, rozległa pokrzywka, obrzęk twarzy, obrzęk krtani, skurcz oskrzeli	drgawki, obrzęk płuc, wstrząs, zatrzymanie oddechu, zatrzymanie krążenia

Podział odczynów:

1. idiosynkratyczne (anafilaktoidalne) – występują nagle, naśladując reakcje alergiczne; nie zależą od dawki preparatu; ich przyczyną są m.in. uwalnianie lub aktywizacja histaminy lub serotoniny, reakcje antygen-przeciwciało i aktywizacja dopełniacza

   • pokrzywka, świąd

   • skurcz oskrzeli, obrzęk krtani

   • wstrząs

2. nieidiosynkratyczne (nieanafilaktoidalne) – mają podłoże chemotoksyczne, osmotyczne lub bezpośrednio związane z toksycznością narządową; zależne od dawki, drogi podania, stężenia i budowy środka cieniującego

   • osmotoksyczność – objawia się zmianami w surowicy, wpływem na przepuszczalność naczyń i ich rozszerzeniem; jest przyczyną bólu przy wstrzyknięciu, spadku RR i odpowiedzi nerwu błędnego (wpływ na HR); może zaburzyć barierę krew-mózg (oddziaływanie na ośrodek wymiotny)

   • chemotoksyczność – neurotoksyczność, zaburzenia rytmu i funkcji serca, uszkodzenie naczyń

   • bezpośrednie działanie organotoksyczne – zmiany w sercu, naczyniach i płucach

Pacjenci z grupy ryzyka, u których możemy spodziewać się powikłań – w razie konieczności wykonywania badań u tych pacjentów, należy stosować środki bezjonowe, niskoosmolalne.

• powikłania po poprzednim podaniu środka cieniującego

• alergia

• astma

• paraproteinemia (szpiczak, choroba Waldenströma)

• niewydolność układu krążenia i układu oddechowego

• niewydolność nerek (stężenie kreatyniny w surowicy >2mg%

• niewydolność wątroby

• wiek powyżej 65 lat

• dzieci do lat 10, zwłaszcza w okresie noworodkowym, niemowlęcym i wczesnodziecięcym

!! UWAGA – należy zachować szczególną ostrożność podając jodowe środki cieniujące pacjentom z wolem toksycznym, guzem chromochłonnym lub niedokrwistością sierpowatokrwinkową

Jedynym powikłaniem po gadolinowych środkach kontrastowych (MRI) jest nerkopochodne włóknienie układowe (u pacjentów z osłabioną czynnością nerek).

9. Maksymalna ilość środka kontrastowego jonowego i niejonowego (na kg m.c.) jaką możemy podać.

JONOWY:2-3ml/kgm.c.
NIEJONOWY:5ml/kg m.c.

15. Gdzie podajemy środki w KT JB.

Podanie doustne:

Roztwór środka cieniującego z wodą tzw. krótkie pojenie około 1 litra roztworu przez 1,5 h przy skanowaniu do talerzy kości biodrowych lub tzw. długie pojenie około 2 litrów roztworu przez około 2 h przy skanowaniu do spojenia łonowego.

W enteroklizie podajemy sól fizjologiczną. Przy podejrzeniu krwawienia z przewodu pokarmowego podajemy wodę.

Podanie dożylne :

•tętniaki

•rozwarstwienie aorty

•wczesna faza tętnicza – wydobywanie się krwi cieniującej poza światło naczynia (krwotok)

•wątroba

•pęcherzyk

•trzustka

• nerka

• LN

16. Wskazania do mammografii.

• powyżej 50 r.ż. do 69 co 2 lata – badanie przesiewowe

• zmiany wykryte palpacyjnie – badanie diagnostyczne u kobiet >40r.ż.

(więcej tk. tłuszczowej i tk. włóknistej, łatwiej uwidocznia zmiany –białe na ciemnym tle)

• u kobiet ze zwiększonym ryzykiem nowotworu (rodzinne występowanie) > 35 r.ż.

• od 40r.ż. raz na 2 lata, poprzedzone badaniem klinicznym- badanie profilaktyczne

• ból sutka,

• podejrzenie procesu łagodnego, w celu dokładniejszej diagnostyki,

• podejrzenie procesu złośliwego,

• wyciek z brodawki sutkowej,

• karcynofobia (lęk przed nowotworem),

• przed hormonoterapią, np. leczenie zastępcze w okresie menopauzy,

• zlokalizowanie zmian przed planowaną operacją,

• kontrola skuteczności leczenia operacyjnego, chemio- i radioterapii.

• uzupełnienie mammografii

• sutek wydzielający

• kontrola po napromienianiu

• kontrola blizny po operacji

• stan po implantacji protezy

• wybór przez pacjentkę

17. Wskazania do urografii.

• kamica nerkowa

• podejrzenie zwężenia podmiedniczkowego

• guzy i torbiele nerek (w przypadku guzów i podejrzanych torbieli nerek „złotym standardem” jest tomografia j. brzusznej z kontrastem)

• zmiany patologiczne w nerkach

• urazy układu moczowego

• podejrzenie przetok z układem moczowym

• nawracające zakażenia układu moczowego

• nadciśnienie tętnicze

Przeciwwskazania:

Bezwzględne:

• ciąża lub jej podejrzenie

• ostre/nieleczone wole toksyczne tarczycy

• uczulenie na jod

• brak podpisanej zgody na badanie

Względne:

• ostra i przewlekła niewydolność nerek , krążenia i wątroby

• alergia

• wcześniej stwierdzone uczulenie na środki kontrastowe

• niewyrównana nadczynność tarczycy

18. Wskazania do cystygrafii mikcyjnej.

Nieprawidłowości w zakresie pęcherza moczowego lub ich podejrzenie, np.:

• urazy pęcherza lub cewki moczowej

• objawy przeszkody w odpływie moczu

• nietrzymanie moczu

• podejrzenie wad wrodzonych układu moczowego

• podejrzenie wstecznego odpływu moczu z pęcherza do jednego lub obu moczowodów, najczęściej u dzieci (czyli podejrzenie refluksu)

• ZUM nawracające u dzieci

• zarośnięcie odbytu

• wady wrodzone odcinka L/S

• zaburzenia mikcji (zwłaszcza u chłopców)

• wodonercze wykryte w USG

19. Wskazania do zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej

Zdjęcie RTG obejmuje całą jamę brzuszną od przepony do spojenia łonowego.

Wskazania:

•ostry brzuch

•podejrzenie niedrożności

•podejrzenie perforacji

•podejrzenie obecności ciała obcego w jamie brzusznej

•ostry stan zapalny – np. megcolon toxicum

20. PTA – co to jest i jak się wykonuje?

PTA (Percutaneous Transluminal Angioplasty) jest to przezskórna wewnątrznaczyniowa plastyka naczyń.

• wykonywana pod kontrolą RTG w pracowniach wyposażonych w aparaturę angiograficzną

• przebieg:

  • nakłucie przezskórne (tętnicy udowej, pachowej, promieniowej; żyły szyjnej, odłokciowej, udowej)

    • wprowadzenie prowadnika i wyjęcie igły

    • wprowadzenie cewnika diagnostycznego

    • wyjęcie prowadnika

    • w/w metodą Seldingera

  • wykonanie angiografii, celem umiejscowienia i oceny stopnia zaawansowania zmian

    • wprowadzenie cewnika leczniczego z balonem wysokociśnieniowym, obserwując jego rozprężenie pod kontrolą rentgenotelewizji

    • powstaje podłużne pęknięcie blaszki miażdżycowej i błony wewnętrznej oraz oddzielenie ich na części obwodu od błony środkowej

    • dalsze poszerzenie prowadzi do częściowego przerwania błony środkowej i wyrównaniu obrysu przekroju naczynia

UWAGA! – stwierdzenie istotnego rozwarstwienia jest wskazaniem do implantacji stentu, który utrwala działanie siły odśrodkowej na ściany rozszerzonego naczynia.

!! Nadmierny odczyn naprawczy (formowanie neointimy, do której migrują włókna mięśniowe z głębszych warstw ściany tętnicy) nazywany jest przerostem miointimalnym i może on doprowadzić do nawrotu zwężenia po angioplastyce lub zwężenia w stencie.

20. Metoda Seldingera – co to jest i jak się wykonuje?

Metoda bezpiecznego uzyskania dostępu naczyniowego. Nazwa metody pochodzi od nazwiska szwedzkiego radiologa (1953r. – Sven-Ivar Seldinger pierwszy raz zastosował tę metodę).

Metodę Seldingera stosuję się w:

• angiografii

• angioplastyce

• drenażu jamy opłucnej

• zakładaniu wkłucia centralnego

• zakładaniu przezskórnej endoskopowej gastrostomii (PEG)

• wszczepianiu kardiowertera-defibrylatora serca

Przeprowadzenie zabiegu:

• nakłucie igłą typu Seldingera (ostry mandryn i tępa kaniula) tętnicy udowej/pachowej (jeśli chcemy badać aortę) lub żyły udowej/jednej z żył powierzchownych ok. zgięcia łokciowego (przy badaniu układu żylnego i tętnicy płucnej)

• usunięcie mandrynu i wprowadzenie przez kaniulę prowadnika do światła naczynia

• usunięcie kaniuli i nawleczenie cewnika na prowadnik

• usunięcie prowadnika gdy cewnik znajduje się w naczyniu

20. DSA – co to jest i jak się wykonuje?

DSA (Digital Subtraction Angiography) – cyfrowa angiografia subtrakcyjna. Jest to badanie diagnostyczne obszaru ciała rejestrujące dwa obrazy rentgenowskie, jeden po drugim. Są one elektronicznie zapisywane w formie cyfrowej, w tym jeden w postaci negatywu. Ich połączenie spowoduje, że wszystkie detale znikną tworząc jednolity, szary obraz. Jednak jeśli między dwiema ekspozycjami wstrzyknie się do krwiobiegu określoną ilość środka cieniującego, jedyną rzecz, którą będzie można zobaczyć, to kontrast widoczny w naczyniach krwionośnych. Wszystkie inne szczegóły, w tym także kości zaciemniające obraz, pozostaną szare.

Dużą zaletę tej metody stanowi brak konieczności użycia cewnika oraz możliwość wstrzyknięcia kontrastu bezpośrednio do żyły zamiast do tętnicy. Ponieważ końcowy zapis angiografii subtrakcyjnej rejestrowany jest w formie cyfrowej, obraz można wzmocnić elektronicznie.

20. Możliwości leczenia śródnaczyniowego tętniaków mózgu (embolizacja).

Embolizacja to zabieg mający na celu zamknięcie naczyń zaopatrujących zmianę patologiczną. Stosowana do tamowania krwotoków różnej etiologii, leczenia malformacji naczyniowych, zmian pourazowych i guzów nowotworowych. W przypadku wewnątrzczaszkowych zmian naczyniowych jest ona w ostatnich latach przeprowadzana znacznie częściej niż zabiegi chirurgiczne. Tętniaki zamyka się spiralami metalowymi, a naczyniaki przy użyciu klejów cyjanoakrylowych. W przypadku leczenia przetok tętniczo-jamistych embolizacja jest metodą bardziej skuteczną i bezpieczniejszą niż zabieg chirurgiczny.
Przebieg:

• wprowadzenie cewnika do naczynia

• podanie substancji płynnych, na przykład specjalnych kleje, gąbek żelatynowych, czy 95% alkoholu etylowego lub specjalnych spiral

20. Diagnostyka krwawienia podpajęczynówkowego

W krwawieniu podpajęczynówkowym dochodzi do wylania się świeżej krwi do przestrzeni podpajęczej. W badaniu TK – widzimy hyperdensyjną krew w bruzdach i szczelinach mózgu, podstawie mózgu oraz wokół koła tętniczego mózgu (tętniaków). Najczęstsze tętnice: tętnica środkowa mózgu prawa i lewa, tętnica przednia mózgu.

• TK (lepszy w świeżym – do 6 godzin od pęknięcia tętniaka 100 % czuły), MR (lepszy po kilku dniach) metody pośrednie.

• angiografia tętnic mózgowych wykonuje się w celu dokładnego uwidocznienia źródła krwotoku. (można CT-angiografię lub angiografię mózgową z bezpośrednim podaniem kontrastu do naczyń mózgowych pod kontrolą rentgenotelewizji – tu możliwe koilowanie tętniaka).

20. Co to jest stent i do czego służy.

Stent jest to niewielka "sprężynka", najczęściej ze stali 316 LVM lub stopu chromowo-kobaltowego, umieszczana wewnątrz naczynia krwionośnego w celu przywrócenia drożności naczynia. Elastyczność zapewnia specjalna konstrukcja z falistymi połączeniami zygzakowatych drucików stanowiących właściwe rusztowanie.

Stenty mogą uwalniać leki i wtedy nazywane są DES (drug eluting stent). Stosowanymi substancjami antyproliferacyjnymi są ewerolimus (EES) i paklitaksel (PES). Obecność substancji antyproliferacyjnej ma jednak również niekorzystne działania, gdyż utrudnia epitelializację przez co sprzyja późnej zakrzepicy w stencie. W 2006 po raz pierwszy zaprezentowano stenty uwalniające leki, które ulegając jednak stopniowemu wchłanianiu (ADES Absorable Drug Eluting Stent), mają nie mieć tych niekorzystnych działań. Uwalniają one ewerolimus.

Stenty są stosowane w terapii inwazyjnej choroby niedokrwiennej serca, a także w leczeniu ostrego niedokrwiennego udaru mózgu (stentowanie tętnic szyjnych i mózgowych).

Wyróżniamy stenty:

1. naczyniowe

   • konstrukcje metalowe biologicznie neutralne, wykonane ze stali, nitinolu lub tantalu.

   • rozprężane w naczyniu za pomocą balonu wysokociśnieniowego lub rozprężać się samodzielnie na skutek własnej sprężystości lub pamięci termicznej

   • sztywne lub giętkie

   • różni je podatność na zgniatanie, gęstość utkania, grubość filamentów, sposób mocowania do ściany naczynia

   • po rozprężeniu stanowią cylindryczną siateczkę, podtrzymującą okrężnie ścianę naczynia

2. stent-grafty

   • stanowią rusztowania dla protez chirurgicznych wykonanych z Dacronu lub Goretexu

   • krańcowe, niepowleczone fragmenty stentu stanowią pierścienie mocujące protezę do światła naczynia

   • wzmacniają one osłabione miejsca ścian naczyń (np. okolica tętniaka) – stosowane w zabiegu EVAR (endovascular aortic repair) – wszczepiany do aorty brzusznej umożliwia krwi ominięcie tętniaka i swobodny przepływ

3. stenty w drogach żółciowych – umożliwiają odpływ żółci w przypadku obecności guza trzustki lub innego nowotworu

4. stenty w moczowodach – udrażniają moczowód, który może być uciśnięty np. przez kamień nerkowy lub przez nowotwór

5. stenty przełykowe, dwunastnicze – poszerzają zwężenia

6. stenty cewkowe (okolica gruczołu krokowego) – czasowy lub stały – przy zaburzeniach oddawania moczu w rozroście prostaty

20. Angiografia kończyn dolnych – co to za badanie, wskazania i sposób wykonania.

Angiografia naczyń obwodowych jest badaniem wykonywanym w przypadku podejrzenia stanów patologicznych w naczyniach, np. zwężenie ścian, nieprawidłowy kształt, zamknięcia. W zależności od naczynia, do którego podawany jest kontrast, mówimy o aortografii, flebografii lub arteriografii.
W świetle żył kończyn dolnych w angiografii można uwidocznić zastawki żylne i ocenić ich morfologię oraz działanie. Z reguły angiografię wykonuje się wtedy, gdy USG dopplerowskie nie dało jednoznacznej odpowiedzi!

1. arteriografię wykonuje się u pacjentów, u których planowana jest PTA lub leczenie operacyjne, szczególnie wówczas, gdy wynik USG jest niepewny; umożliwia ona precyzyjną ocenę zmian morfologicznych oraz ocenę rozwoju krążenia obocznego

2. aortoarteriografię kończyn dolnych wykonuje się dwiema metodami

   • przy zachowanym tętnie nakłuwa się tętnicę udową, a następnie wstecznie cewnikuje tętnice biodrowe; szczyt cewnika umieszcza się ponad rozwidleniem aorty, by podawany kontrast przepływał od rozwidlenia do tętnic stopy

   • jeżeli na tętnicach udowych wspólnych nie ma tętna, to nakłuwa się tętnicę pachową lub bezpośrednio aortę brzuszną metodą Dos Santosa

3. flebografia polega na nakłuciu jednej z żył powierzchownych stopy i wstrzyknięciu 30-40 ml 60% jodowego środka cieniującego; powyżej kolana zakłada się opaskę uciskową, dzięki której prąd krwi cieniującej kierowany jest do żył głębokich goleni; badanie wykonuje się u pacjenta w pozycji stojącej; przepływ środka cieniującego rejestruje się na zdjęciach celowanych poszczególnych odcinków układu żylnego

   • w warunkach prawidłowych odpływ środka cieniującego odbywa się wyłącznie przez żyły głębokie, zarysy żył są gładkie i równe, a płatki zastawek przedstawiają się w postaci linijnych ubytków, skierowanych wypukłością ku obwodowi

   • w zespole pozakrzepowym żyły głębokie kończyny dolnej są zwykle drożne, o nierównych zarysach ścian, w ich świetle mogą występować ubytki wypełnienia odpowiadające skrzeplinie; zastawki żylne są niewidoczne; wsteczny przepływ środka cieniującego z żył głębokich do układu powierzchownego świadczy o niewydolności zastawek żył łączących

Pacjent przed badaniem powinien poinformować lekarza o wszystkich przebytych do tej pory badaniach, a także o czynnikach, które dyskwalifikują go w przystąpieniu do badania. Kobiety w ciąży lub w drugiej fazie cyklu miesięcznego (jeśli zaistniała możliwość zapłodnienia) nie mogą przystąpić do badania.

Badanie naczyń obwodowych wymaga specjalnego przygotowania. Pacjent powinien być na czczo. Badanie należy poprzedzić innymi. Badania dodatkowe zależą od rodzaju angiografii i pacjent zostaje na nie skierowany na polecenie lekarza. Po badaniu angiograficznym należy zostać w szpitalu przez 24 godziny i starać się nie wykonywać gwałtownych ruchów ciałem.

27. Ostry brzuch

Termin ostry brzuch obejmuje wiele stanów doraźnego zagrożenia, które z reguły wymagają interwencji chirurga. Do najważniejszych należą:

• ostra niedrożność jelit (porażenna i mechaniczna)

• perforacja przewodu pokarmowego

Badanie z wyboru – RTG przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej w pozycjach:

• przednio-tylne na stojąco

• przednio-tylne na leżąco na plecach

• na bokach

• (gdy pacjent nie jest w stanie stać robimy zdjęcie na leżąco na lewym boku i na plecach)

• dodatkowo wykonujemy zdjęcie celowane na kopuły przepony

Dodatkowa diagnostyka - USG, TK

1. NIEDROŻNOŚĆ PORAŻENNA JELIT – porażenna (zapalenie otrzewnej, wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego, perforacja wrzodu, toksemia), odruchowa (kolka nerkowa, OZT, skręt torbieli jajnika, urazy miednicy, nerek)

RTG – nagromadzenie dużej ilości płynu (układ tarasowaty) i gazu;

ODCINKOWA NIEDROŻNOŚĆ PORAŻENNA – rozdęta pętla w okolicy zapalenia (np. trzustki, wyrostka robaczkowego; widoczna także w obrazie TK)

1. NIEDROŻNOŚĆ MECHANICZNA JELIT – ucisk guza, zatkanie światła przez ciało obce, kamień, zrosty, skręt, wgłobienie (wgłobienie – obraz tarczy strzelniczej w USG)

RTG – rozdęcie jelita przed przeszkodą i spadnięcie jelita za przeszkodą

• j. cienkie –jelito kręte (okolica miednicy mniejszej)

• j. grube – esica

1. PERFORACJA PRZEWODU POKARMOWEGO – częste powikłanie choroby wrzodowej; następstwem przebicia wrzodu jest wydostanie się powietrza do najwyżej położonej części jamy otrzewnej (zdjęcie celowane na przeponę!)

diagnostyka różnicowa z ropniem podprzeponowym – też mamy poziom płynu i gazu (inne objawy kliniczne)

USG – zaleta: dostarcza informacji o stanie innych narządów, brak promieniowania, główna metoda w diagnostyce różnicowej ostrego brzucha (np. kamica, zapalenie trzustki, niedrożność moczowodu, tętniak aorty brzusznej)

TK – większość przyczyn ostrego brzucha może być rozpoznana za pomocą RTG i USG; TK w kwestiach spornych. Dobrze uwidacznia:

• odmę otrzewnową

• płyn w otrzewnej

• bardzo dobra w patologiach naczyniowych – angioTK

28. Kamica pęcherzyka żółciowego – możliwości diagnostyczne

Złogi w pęcherzyku żółciowym stwierdza się u 20% osób dorosłych, u większości przebiegają bezobjawowo.

Powikłania kamicy – ostre i przewlekłe zapalenie, zespół Mirizziego (niedrożność przewodu żółciowego wspólnego w wyniku ucisku przez naciek zapalny), perforacja pęcherzyka, przetoka żółciowa, pęcherzyk porcelanowy (zwapnienie)

Metody podstawowe:

• USG

• Nie wykonuje się zdjęć RTG, ponieważ część kamieni nie pochłania promieni rentgenowskich i tym samym nie daje zacienienia w rzucie pęcherzyka, tym samym może przyczynić się do błędnego rozpoznania.

Metody dodatkowe:

• TK

• MR

• cholangiografia izotopowa

W USG uwidaczniane są hiperechogeniczne twory (lub twór) z cieniem akustycznym (szczególnie wyraźny cień dają mnogie kamienie), przemieszczające się pod wpływem ucisku lub przy zmianie pozycji ciała.

UWAGA! Małe kamyki 1-2mm łatwo przeoczyć. Tutaj rozstrzygające jest badanie TK – hyperdensyjne twory w pęcherzyku żółciowym.

Zagęszczona żółć może dawać obraz podobny do złogu ale bez cienia akustycznego.

Różnicowanie złogów wewnątrzpęcherzykowych:

	Echogeniczność	Przemieszczanie się	Cień akustyczny
Kamień	HIPER	+	+
zagęszczona żółć	HIPER	+	-
gruczolak, brodawczak	HIPER	-	-
ogniskowa cholesterolowa	HIPER	-	-
Rak	ZMIENIONA, PODOBNA DO TK. MIĘKKICH		-

29. Ograniczenia USG jako metody

• ultradźwięki nie penetrują przez kości, możliwa jest jedynie ocena ich zewnętrznego zarysu

• im głębiej położone struktury tym mniej dokładny obraz i gorsza ocena struktur; otyłość pacjenta powoduje uzyskanie niedokładnego obrazu i mniej wiarygodną ocenę

• fale ultradźwiękowe nie przechodzą przez gaz, a więc często brak możliwości uzyskania dobrego diagnostycznie obrazu u pacjentów nieprzygotowanych

• zbyt małe wypełnienie pęcherza; fale USG wymagają okna akustycznego w celu uwidocznienia struktur

• zbyt mała rozdzielczość aparatury, która uniemożliwia wykrycie struktur małych rozmiarów np. w kamicy pęcherzyka żółciowego nie uwidacznia się kamieni 1-2mm (przewaga TK)

• blizny i niegojące się rany

• ciężki stan pacjenta, brak współpracy , pozycja przymusowa

• badanie USG jest metodą bardzo zależną od doświadczenia osoby badającej stąd mogą istnieć duże różnice w wykonaniu badania i interpretacji uwidocznionych zmian

30. Niedrożność przewodu pokarmowego (wysoka, niska) – diagnostyka

W zależności od lokalizacji przeszkody w niedrożności mechanicznej wyróżnia się tak zwaną niedrożność wysoką, w której dochodzi do zatkania światła jelita cienkiego (lub bardzo rzadko żołądka lub dwunastnicy), oraz niedrożność niską, gdy zamknięte jest jelito grube. Wyróżniamy niedrożność ostrą, a także przewlekłą, tzw. „przepuszczającą”. Tak jest gdy np. nowotwór lub zrost nie zamyka całkowicie światła a tylko je zawęża i okresowo występują objawy niedrożności.

Przy podejrzeniu niedrożności wykonuje się przeglądowe zdjęcia jamy brzusznej wykonane poziomą wiązką promieni u pacjenta w pozycji stojącej, leżącej na plecach i na bokach. W przypadkach wątpliwych wyjątkowo badanie uzupełnia się doustnym lub doodbytniczym podaniem środka cieniującego.

NIEDROŻNOŚĆ WYSOKA:

• zwężenie lub niedrożność odźwiernika – późne powikłanie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy, wynik bliznowacenia wrzodu; w obrazie RTG – duża sylwetka żołądka i zaleganie środka cieniującego po upływie 24 godz. od badania

• niedrożność dwunastnicy lub jelita cienkiego u dzieci – 3 zdj. RTG (pozycja pionowa, leżąca i zdj. boczne w p. leżącej); szukamy typowych cech niedrożności: poziomu płynu i rozdęcia – tzw. zespół dwóch baniek

Nie wiem czy tu nie wypadałoby wspomnieć o:

• niedrożności przełyku u noworodków (atrezja przełyku) – 2 zdj. przednio-tylne i boczne tułowia z włożonym do przełyku kontrastującym się cewnikiem

• dysfagia u dorosłych – np. nowotwór, bliznowacenie po wypiciu środka żrącego

• achalazja (niewydolność LES)

NIEDROŻNOŚĆ NISKA:

• nowotwór zlokalizowany w różnych odcinkach jelita grubego

• ropień, który powstał w wyniku zapalenia uchyłków jelita grubego i uciska jelito

• przewlekłe zapalenie i bliznowacenie bł. śluzowej jelita

• u dzieci – zarośnięcie odbytu i odbytnicy; wykonuje się zdj. RTG boczne główką w dół i ocenia poziom powietrza w odbytnicy

31. Perforacja przewodu pokarmowego – możliwości diagnostyczne

Najczęstsze powikłanie choroby wrzodowej. Następstwem przebicia wrzodu do jamy otrzewnej jest przedostanie się powietrza z żołądka przez otwór perforacyjny do najwyżej położonej części jamy otrzewnej.

• zdj. RTG celowane na kopuły przepony na stojąco lub na lewym boku – widoczny zbiornik gazu między kopułą przepony a górną powierzchnią wątroby

• USG w diagnostyce różnicowej, choć nie wykryje gazu to może uwidocznić ropień podprzeponowy, z którym to należy różnicować gaz pod przeponą

• TK w niejasnym obrazie RTG np. zrosty lub zatkanie otworu perforacyjnego przez pętle jelitowe(perforatio tecta), które to nie dają obrazu gazu pod kopułami przepony

32. Naciek zapalny a niedodma.

Niedodma	Naciek zapalny
- z ucisku (np. płyn w jamie opłucnej) lub z wchłonięcia (np. niedrożność oskrzela i wtórna resorpcja powietrza z pęcherzyków płucnych)
- Bezpowietrzność miąższu płucnego	- Bezpowietrzność miąższu płucnego
- Zmniejszenie objętości obszaru objętego niedodmą	- brak zmniejszenia objętości zajętego fragmentu
- przemieszczenie śródpiersia na stronę chorą	- brak przemieszczenia śródpiersia
- brak objawów infekcji	- objawy infekcji
- uniesienie przepony	- brak uniesienia przepony
- brak bronchogramu powietrznego	- bronchogram powietrzny

33. Płyn w jamie opłucnowej – możliwości diagnostyczne.

• Badanie fizykalne

• USG

• Zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej – linia Ellisa-Damoiseau

• TK – różnicowanie między krwią/chłonką/wysiękiem

34. ECPW

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna. Duodenoskop wprowadza się do części zstępującej dwunastnicy w celu umiejscowienia brodawki dwunastniczej większej (Vatera). Przez kanał bioptyczny instrumentu wprowadza się polietylenowy lub teflonowy cewnik, którego szczyt umieszcza się w ujściu brodawki. Przewód żółciowy wspólny i trzustkowy wypełnia się 5-10ml środka cieniującego, a następnie wykonuje zdjęcia w projekcji tylno-przedniej i w rzutach skośnych. Badanie to pozwala uwidocznić szerokość i zarysy wewnętrzne przewodów żółciowych, a także złogi w świetle przewodu oraz zwężenia nowotworowe i zapalne. Zaletą jest możliwość oceny stanu anatomicznego i czynnościowego brodawki dwunastniczej większej oraz pobrania wycinków z tej okolicy. Zabieg ten często bywa wstępem do zabiegów polegających na endoskopowym nacięciu brodawki i/lub usunięciu złogów z dróg żółciowych. W 3-10% przypadków próba cewnikowania brodawki Vatera kończy się niepowodzeniem.

35. Kiedy USG lepsze niż mammografia.

Mammografię wykonujemy u kobiet powyżej 40 roku życia raz na 2 lata. U kobiet po 40 w gruczole piersiowym jest przewaga tkanki tłuszczowej, dlatego mammografia jest dobrą metodą. Natomiast u dziewcząt i młodych kobiet jest przewaga tkanki gruczołowej, dlatego zmiany nie są widocznie i należy wykonać USG. Poza tym mammografia nie różnicuje zmiany litej od torbielowatej. Ból sutka i wyczuwalny guz nie powinny być wskazaniem do wykonania mammografii przed 35 rokiem życia, wtedy wykonuje się USG

USG sutka u kobiet powyżej 40 roku życia: (badanie tylko pomocnicze, mammografia ma wyższą wartość diagnostyczną)

• uzupełnienie mammografii

• rozbieżność pomiędzy badaniem klinicznym a radiologicznym (pacjentka wyczuwa guzek niewidoczny w RTG)

• sutek wydzielający

• kontrola po napromienianiu – blizna czy wznowa?

• kontrola blizny po operacji

• stan po inplantacji protezy

• wybór przez pacjentkę

36. Kto i kiedy odkrył promienie RTG?

• Promienie RTG odkrył Wilhelm Roentgen (Niemiec) 8.11.1895r.

37. Ciało obce w oskrzelu jakie badania i objawy?

• najczęściej u dzieci, osób nieprzytomnych i chorych psychicznie

• ciało obce cieniujące widoczne na zdjęciu przeglądowym

• ciało niecieniujące:

  • częściowa niedrożność:

    • Rozedma wentylowa – wykonać zdjęcie w fazie wdechu i wydechu (podczas wdechu obszar za przeszkodą prawidłowo wypełnia się powietrzem, które następnie nie wydostaje się podczas wydechu)

    • Może dojść do przesunięcia się śródpiersia na stronę zdrową

  • całkowita niedrożność:

    • Powietrze na obszarze zaopatrywanym przez niedrożne oskrzele ulega resorpcji prowadząc do odcinkowej niedodmy

    • Może dojść do uniesienia przepony po stronie chorej, wklęsłego przebiegu szczeliny międzypłatowej, zwężenia się międzyżebrza, przesunięcia śródpiersia na stronę chorą

    • Powikłania: wtórne zakażenia, zmiany zapalne, rozstrzenie oskrzeli, ropnie płuc

38. Metody obrazowania dróg żółciowych

• USG – cień akustyczny i hiperechogeniczny złóg, badanie w różnych pozycjach

• TK – możliwość rekonstrukcji 3D; badanie z dożylnym środkiem cieniującym (nowotwory, zapalenie), uwidocznienie kamieni

• MR – obrazy T2-zależne (wzmocnienie zbiorników płynowych, osłabienie krwi płynącej i otaczających tkanek); można ocenić zawartość pęcherzyka, zew. i wew. wątrobowe drogi żółciowe i przewód trzustkowy

• pankreatocholangiografia wsteczna (ECPW) – pyt. 34

• cholangiografia przezskórna – pod kontrolą rentgenotelewizji nakłuwa się przez skórę igłą Chiba jeden wewnątrzwątrobowy przewód żółciowy i wypełnia się drogi żółciowe środkiem cieniującym i wykonuje się zdjęcie RTG; powikłania – wyciek żółci, krwotok

• cholangiografia śródoperacyjna – w trakcie cholecystektomii wprowadza się się środek cieniujący do przewodu pęcherzykowego w celu oceny drożności i zawartości przewodów żółciowych (zapobiega to pozostawieniu złogów w drogach żółciowych

• cholangiografia pooperacyjna – jw. ale środek cieniujący podaje się przez dren pozostawiony przez chirurga w p. ż. wspólnym

• cholangiografia izotopowa - technet 99m, pęcherzyk żółciowy uwidacznia się jako obszar zmniejszonego gromadzenia znacznika

39. Powikłania choroby wrzodowej

• krwawienie z przewodu pokarmowego – priorytetowo wykonuje się endoskopię, bo istnieje możliwość koagulacji; natychmiastowe zdj. RTG z kontrastem w celu uwidocznienia niszy wrzodowej; wybiórcza angiografia tętnic żołądka i dwunastnicy

• perforacja wrzodu – zdj. RTG celowane na kopuły przepony; przy podejrzeniu perforacji nie podaje się siarczanu baru ale wodny roztwór środka cieniującego np. gastrografinę

• zwężenie odźwiernika – w obrazie RTG duża sylwetka żołądka o pogłębionej segmentującej perystaltyce stenotycznej z zaleganiem treści cieniującej w żołądku >24h (upośledzenie opróżniania żołądka)

40. HSG – histerosalpingografia.

Najczęstsze badanie do oceny drożności jajowodów. Polega na uwidocznieniu kanału szyjki i jamy macicy oraz jajowodów po wprowadzeniu do ich światła wodnego roztworu środka cieniującego. Wykonywane w 1. połowie cyklu, 7-9 dniu. Pacjentkę układa się na stole RTG i po ustaleniu część pochwowej szyjki macicy za pomocą kulociągu wprowadza się kaniulę szczelnie zamykając ujście zewn. Następnie pod kontrolą RTG-TV wprowadza się środek cieniujący, jednocześnie wykonując zdjęcie celowane. HSG pozwala uwidocznić niedrożność jajowodów spowodowaną np. zapaleniami narządów miednicy mniejszej, zrostami, określić położenie, kształt, wielkość i wady macicy.

Bezwzględnym p/wskazaniem jest ciąża i ostre stany zapalne narządu rodnego.

41. Metody obrazowania trzustki

• USG – trudna do obrazowania; powinno się ją uwidocznić w płaszczyźnie poprzecznej, podłużnej i w rzutach skośnych; badanie ułatwia przebieg w jej okolicy dużych naczyń tj.: ż. gł. dolna, ż. wrotna i śledzionowa, rozgałęzienie pnia trzewnego i t. krezkowa górna

• TK – trzustka uwidacznia się lepiej po podaniu dożylnym środka cieniującego (faza tętnicza po 20-25s, faza żylna po 60s)

• pankreatocholangiografia wsteczna – uwidocznienie przewodu trzustkowego i dróg żółciowych

• MR (w tym cholangio MR)

42. Metody badania układu moczowego.

1. zdjęcie przeglądowe – od zarysów przepony po spojenie łonowe

   • zarysy nerek, zwapnienia, zarysy mięśni biodrowo-lędźwiowych,

   • zmiany kostne, gazy jelitowe (ważne jest prawidłowe przygotowanie pacjenta

2. USG

   • przygotowanie: 8 godzin na czczo, bez palenia i napojów gazowanych

   • powietrze i kości rozpraszają ultradźwięki powodując artefakty

   • sonda 3,5 MHz umożliwia ocenę nerek i pęcherza moczowego, wielkość i kształt nerek, ich echogeniczność (niższa niż wątroby), zróżnicowanie korowo-rdzeniowe, wypełniony pęcherz moczowy

   • moczowody w USG są niewidoczne

3. urografia – dożylne podanie środka kontrastowego

   • gładkie zarysy nerek (9-12cm; ruchomość oddechowa – 2cm)

   • górne bieguny nerek skierowane przyśrodkowo

   • warstwa miąższowa – 15-25 mm

   • układ kielichowo-miedniczkowy (łukowate sklepienia kielichów, 10-15 kielichów mniejszych, 2-3 kielichy większe, miedniczka)

   • skurcze moczowodów, gładkościenny pęcherz moczowy

4. tomografia komputerowa – najdokładniejsza metoda badania obrazowego nerek

   • krótki czas akwizycji

   • wzmocnienie kontrastowe

   • pomiar obiektywny w jednostkach Hounsfielda

   • rekonstrukcje 3D

   • spiralna TK

   • wielorzędowa TK

   • angiografia TK

5. badania naczyniowe

   • Angiografia- wypierana przez USG Doppler i angio-KT

6. pyelografia – wstępująca – cystoskop, zstępująca – nakłucie nerki

7. cystografia/uretrocystografia

   • cystografia mikcyjna (zdjęcia statyczne i mikcyjne) – przez cewnik wprowadzony do pęcherza podawany jest śr. cieniujący. Diagnostyka refluksów, przetok, guzów, uchyłków i urazów pęcherza.

8. ureterografia

9. scyntygrafia nerek

10. MRI – mniejsza od TK rozdzielczość przestrzenna,

    • większy kontrast między tkankami -wskazany u chorych uczulonych na jodowe środki cieniujące

43. Metody obrazowania przewodu pokarmowego.

Przełyk:

• skopia

• endoskopia

• badanie jednokontrastowe – zdjęcia w trakcie przełykania, w fazie głębokiego wdechu i po przejściu treści do żołądka; oceniamy stan przełyku, zaburzenia czynnościowe, przepuklinę rozworu przełykowego, uchyłki, guzy, żylaki

• badanie dwukontrastowe – dokładne odzwierciedlenie powierzchni bł. śluzowej (podajemy przed badaniem siarczan baru, śr. rozkurczowe i gazotwórcze)

badania RTG w pozycji stojącej i na leżąco: na brzuchu i plecach

• TK – głównie ocena rozległości nacieku nowotworowego, przerzutów (badanie ze środkiem cieniującym iv.)

• ultrasonografia przezprzełykowa – możemy uwidocznić warstwy przełyku i ocenić grubość nacieku nowotworowego

Żołądek i dwunastnica:

• badanie jednokontrastowe - uwidocznienie błony śluzowej, 30 -50 ml zawiesiny popod kontrolą RTG. Całkowite wypełnienie żołądka po podaniu 200 ml zawiesiny - uwidocznienie rzeźby b . śluzowej żołądka. Badanie przełyku żołądka i dwunastnicy odbywa się jednocześnie. Podstawą rozpoznania jest zdjęcie, robione na czczo, bez zalegającego płynu żołądku

• badanie dwukontrastowe - zawiesina o dużej gęstości oraz CO2 jako ujemny środek cieniujący. Najpierw podanie preparatu uwalniającego gaz w żołądku, potem 30- 60 ml zawiesiny barytowej. Badanie w pozycji na brzuchu, potem na plecy, potem oba boki. Uwalniający się gaz powoduje rozciąganie ścian żołądka i bł. śluzowej dając lepsze warunki do oceny. Wykrywanie drobnych nadżerek, wrzodów mniejszych niż 1 cm, blizn powrzodowych, wczesnych postaci raka

• farmakokardiografia – dodatek do badania kontrastowego, pozwala zróżnicować zmiany organiczne od czynnościowych, w diagnostyce żołądka stosuje się butylobromek hioscyny, glukagon, metoklopramid

• endoskopia – najważniejsze wskazania – krwawienie, konieczność wykonania biopsji

• USG endoskopowe – obrazowanie struktur ścian żołądka i dwunastnicy, oraz struktur przyległych. Najbardziej czuła metoda rozpoznawania raka wczesnego żołądka, oceny rozległości guza i zajęcia węzłów chłonnych przed operacją.

• USG konwencjonalne – mała przydatność, przypadkowe wykrycie dużych guzów

• TK – określenie przerzutów i rozległości nacieku nowotworowego

• MR

Jelito cienkie:

• zdjęcie przeglądowe – niedrożność

• badanie dwukontrastowe

• badanie jednokontrastowe - gdy nieudane badanie dwukontrastowe

• USG – ograniczone zastosowanie z powodu gazu w jelitach

• TK

• MRI – ograniczone zastosowanie

• kapsułka endoskopowa

Jelito grube:

• zdjęcie przeglądowe ( wskazania – ostry brzuch, podejrzenie niedrożności, niedokrwienie jelita, ostry stan zapalny

• badanie dwukontrastowe

• badanie jednokontrastowe

• endoskopia

• USG

• TK

• MRI

44. Metody obrazowania klatki piersiowej.

• zdjęcie radiologiczne

  • najczęściej przeglądowe zdjęcie kl.p. – projekcja P-A, boczna (może być też zdjęcie skośne, w ułożeniu na boku poziomym promieniem, wdech/wydech, celowane na szczyty płuc)

• USG – wykrywanie płynu w jamach opłucnej

• tomografia tradycyjna – wykrywanie jam gruźliczych, powiększonych węzłów chłonnych, masy guza we wnęce

• TK

  • ocena powiększonych LN, wnęk, śródpiersia

  • ocena stanu zaawansowania raka oskrzela, przerzutów do płuc, guzów śródpiersia

  • ocena patologii opłucnej, tętniaków

  • diagnostyka przewlekłych zmian śródmiąższowych, zwłóknień, rozstrzeni oskrzeli, rozedmy

• scyntygrafia izotopowa

  • rozpoznawanie zatorowości płucnej

• angiografia tętnicy płucnej

  • diagnostyka różnicowa malformacji naczyniowych

  • w zatorowości płucnej

  • diagnostyka krwioplucia

• prześwietlenie (skopia)

  • uzupełnienie innych badań

  • ruchomość przepony, śródpiersia, tętnienie zarysów serca/dużych naczyń

• biopsja igłowa

  • przezskórna – zmiany obwodowe

  • endoskopowa – zmiany położone centralnie, przywnękowo

• bronchoskopia

  • rak oskrzela – umożliwia

45. Metody obrazowania chorób śródpiersia.

• zdjęcie klatki piersiowej z zastosowaniem techniki wysokiego napięcia >120kV

• tomografia tradycyjna

• TK

• MRI! – szczególnie tętniaki aorty i guzy śródpiersia

• Cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA)

• Scyntygrafia izotopowa – diagnostyka i różnicowanie zmian mających związek z tarczycą

• USG – diagnostyka grasicy i LN śródpiersia u dzieci; echokardiografia u dorosłych (np. torbiel opłucnowo-osierdziowa)

• Biopsja igłowa śródpiersia

46. Powikłania choroby wrzodowej – pyt. 39

47. Metody obrazowania narządu ruchu.

• Zdjęcia RTG

  • w co najmniej 2 prostopadłych do siebie płaszczyznach;

  • + dodatkowe ustawienia specjalne,

  • badania czynnościowe (np. w maksymalnym zgięciu i wyproście);

  • zdjęcia porównawcze;

  • zdjęcia celowane

• TK

• MRI – zmiany w szpiku kostnym, zmiany zapalne, nowotworowe, stawy (zmiany w chrząstkach, mięśniach, powięziach)

• Tomografia konwencjonalna

• USG – wrodzone wady stawów biodrowych, badanie tkanek miękkich

• Izotopowe – wykrywanie ognisk nowotworowych i zapalnych

48. Urazy klatki piersiowej – diagnostyka.

• Zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej

• Prześwietlenie

• TK

• MRI

• Badanie naczyniowe(przy podejrzeniu uszkodzenia dużych naczyń)

• USG (diagnostyka i nakłucie płynu w opłucnej, osierdziu)

• Złamanie żeber – zdjęcie P-A, skośne

• Płyn w jamie opłucnej – TK do różnicowania krew/chłonka (chłonka może być w lewej jamie opłucnej)

• Stłuczenie płuca – krwotoki i przedostanie się płynu z układu naczyniowego do pęcherzyków płucnych i tkanki łącznej śródmięśniowej. 4 godziny po urazie, ogniska nieostro odgraniczonych zagęszczeń pęcherzykowych, ustępują po 6-8 dniach. Różnicuj z zapaleniem płuc

• Krwiak płuca – owalny/okrągły gładkościenny twór o różnej średnicy

• Uszkodzenia tchawicy i oskrzeli – odma śródpiersiowa, podskórna i międzymięśniowa

• Odma śródpiersiowa – uwidaczniamy w TK; w wyniku przerwania ciągłości pęcherzyków płucnych, drzewa tchawiczo-oskrzelowego lub przełyku

• Krwiak śródpiersia – rozpoznanie TK; po urazie z uszkodzeniem naczyń śródpiersia; rozszerzenie cienia śródpiersia i zatarcie szczegółów anatomicznych

• Uszkodzenie aorty piersiowej – krwiak śródpiersia; płyn w opłucnej lewej; TK, MRI, arteriografia piersiowa

49. Odma a niedodma płuca – obraz radiologiczny – różnice.

Odma	Niedodma
- nagromadzenie się powietrza w jamie opłucnej
- widoczna powietrzna przestrzeń bez rysunku płucnego w obwodowej części klatki piersiowej	- Bezpowietrzność pęcherzyków płucnych i jednorodne zacienienie odpowiedniego obszaru płuca
- odma pod ciśnieniem - zapadnięte płuco, śródpiersie przesunięte na stronę zdrową	- Przesunięcie śródpiersia na stronę niedodmową
	- brak bronchogramu powietrznego
	- Zmniejszenie objętości obszaru objętego niedodmą
- obniżenie przepony po stronie odmy	- Uniesienie przepony
	- rozedma zastępcza sąsiednich obszarów

50. Możliwości diagnostyki płynu w jamie opłucnowej – to samo co pytanie 10.

51. Zapalenie płuc – obraz radiologiczny

• Płatowe zapalenie płuc

  • Ostra choroba bakteryjna

  • Objawy radiologiczne pojawiają się odrobinę później w stosunku do objawów klinicznych, a także później ulegają regresji

  • Jednolite, intensywne zacienienie zajętego płata

  • Ostra granica między zmienionym płatem i zdrową tkanką

  • Na tle zmienionego płata widać powietrzne pasma oskrzeli (powietrzny bronchogram)

  • Brak zmian objętości zajętego płata

  • Okres ustępowania – plamiste, częściowo zlewające się cienie

  • Powikłania: ropień płuca, zapalenie opłucnej, przewlekłe zap. płuc, marskość płuca

  • Różnicowanie:

1. wysiękowe zapalenia opłucnej	Przemieszczanie się płynu przy zmianie pozycji chorego
2. niedodma	Objętość płata jest zmniejszona, przemieszczenie szczelin międzypłątowych i wnęk, przeciągnięcie śródpiersia, zwężenie międzyżebrzy
3. marskość
4. pneumonia caseosa	Tylko na podstawie badania bakteriologicznego

• Odcinkowe (segmentowe) zapalenie płuc

  • Znikome objawy osłuchowe i opukowe

  • Obraz radiologiczny identyczny jak w płatowym, tylko na mniejszym obszarze

• Odoskrzelowe zapalenie płuc

  • Częściej u dzieci i ludzi starszych

  • Powikłanie grypy, zachłystowe, pooperacyjne, na tle rozstrzeni oskrzeli

  • Głównie płaty dolne

  • Pojedyncze/mnogie ogniska, nieostro odgraniczone, różnego kształtu, zlewające się ze sobą

  • Różnicowanie: zawał płuca, gruźlica(naciek swoisty)

• Pleuropneumonia

  • Zacienienie kąta przeponowo-żebrowego

  • Pozostają zrosty i zgrubienia opłucnej

  • Ciężko odróżnić od zawału płuca

• Gronkowcowe zapalenie płuc

  • Najczęściej powikłanie w przebiegu posocznicy

  • Częściej u dzieci

  • Przebieg kliniczny ciężki, piorunujący

  • Początkowo – niewielkie objawy radiologiczne

  • RTG: wielopostaciowość (zmiany śródmiąższowe, zagęszczenie plamiste, cienie okrągłe, objawy wysięku opłucnej i odmy, pęcherze rozedmowe, ropnie)

• Wirusowe zapalenia płuc

  • Nietypowe

  • Objawy: gorączka, suchy kaszel, ból głowy i mięśni

  • Wzmożenie rysunku płucnego (zajęty miąższ a nie pęcherzyki) ze zmniejszoną przejrzystością pól płucnych – okres wczesny

  • Nacieki zapalne przywnękowo i szczerzące się ku obwodowi wzdłuż oskrzeli i naczyń (pasmowate/plamiste cienie)

  • Zmiany jedno- lub obustronne

• Pierwotniakowe zapalenie płuc

  • U osób z obniżoną odpornością

  • Plamiste, zlewające się obustronne zacienienia („obraz mlecznej szyby”)

52. Rak oskrzela – możliwości diagnostyczne.

• Obraz kliniczny: krwioplucie, kaszel, zwyżki ciepłoty cała, bóle w kl.p. – niecharakterystyczny

• RTG: wielopostaciowość zmian

• Zdjęcie RTG:

  • Postać wnękowa (90%):

    • Rozedma wentylowa (w wydechu ruch śródpiersia na stronę zdrową)

    • Cień guza we wnęce

    • Zapalenie płuc

    • Odczyn płynowy w jamie opłucnej

    • Niedodma (gdy guz całkowicie zamknie oskrzele)

  • Postać obwodowa (10%)

    • Cień okrągły, owalny, rzadziej nieregularny

    • Guz Pancoasta – jednolite zacienienie w szczycie płuca (niszczenie przyległych odcinków żeber, zespół Hornera)

• Zdjęcie warstwowe RTG

• Bronchoskopia – ocena histopatologiczna (Rak drobnokomórkowy anaplastyczny, rak płaskonabłonkowy, gruczolakorak)

• TK – staging, ocena rozległości i operacyjności (m.in. meta, LN, naciek)

• Biopsja przez ścianę klatki piersiowej – przy zmianach obwodowych

53. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – diagnostyka.

• badanie jedno i dwukontrastowe

• endoskopia

• USG

Żołądek:

Skuteczność metody jednokontrastowej 80%, a dwukontrastowej 96% (dorównuje endoskopii) – wykrywamy wrzody, nadżerki i blizny powrzodowe. Musimy rozpoznać i ocenić: niszę wrzodową wraz z otoczeniem (RTG w 2 płaszczyznach AP i bocznej).

Objawy radiologiczne:

• Naddatek cieniowy na zarysie żołądka

• Zarysy niszy są gładkie i regularne

• W rzucie PA okrągła lub owalna plama zalegającego środka cieniującego

• Pierścieniowate przejaśnienie wokół – obrzęk, z boku kształt grzyba

• Linia Hamptona - nawis błony śluzowej na brzegu niszy

• Zbieżny układ fałdów błony śluzowej w kierunku owrzodzenia

Dwunastnica:

Najczęściej lokalizuje się w opuszce (ściana przednia, tylna lub krzywizna mniejsza)

Objawy radiologiczne:

• W rzucie PA lub AP okrągła lub owalna plama środka cieniującego otoczona wałem obrzęku

• W rzucie bocznym jako naddatek cieniowy łączący się szeroką podstawą ze światłem dwunastnicy

• Początek bliznowacenia to zmiana kształtu niszy na trójkątną lub linijną, obrzęk ulega zmniejszeniu, fałdy zbieżne ułożone promieniście do niszy

• Trwałe zniekształcenie opuszki poprzez okrężny kurcz opuszki jako wynik bliznowacenia

• Zachyłki w kształcie kieszonki u podstawy opuszki

54. Różnice radiologiczne choroby Crohna i colitis ulcerosa w badaniu radiologicznym.

Charakterystyka objawów	Choroba Leśniowskiego-Crohna	Colitis ulcerosa
Zmiany asymetryczne	zawsze	nigdy
Ciągłość zmian	nigdy (zmiany skokowe)	zawsze
Rozległość zmian	różna	różna
Zmiany w odbytnicy	około 50 %	zawsze
Zmiany w jelicie krętym	częste	wyjątkowo
Ziarnistość błony śluzowej	wyjątkowo	zawsze
Błona śluzowa w otoczeniu wrzodu	prawidłowa	ziarnista
Przetoki/ ropnie międzypętlowe	częste	wyjątkowo
Zwężenia	częste	wyjątkowo
Zezłośliwienie	wyjątkowo	możliwe

55. Niedrożność porażenna a mechaniczna – pyt. 27 i 30

56. „Ostry brzuch” – diagnostyka obrazowa – pyt. 27

57. Możliwości diagnostyki USG metodą Dopplera.

Doppler spektralny - jedno z podstawowych badań w diagnostyce chorób układu krążenia. Pozwala na ocenę przepływu krwi w dużych tętnicach i żyłach, wykorzystując zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych odbitych od poruszających się krwinek. Analizując odbitą od nich falę ultradźwiękową można wykreślić kierunek i prędkość przepływu krwi.

Zastosowanie:

• wykrywanie zwężeń miażdżycowych w tętnicach szyjnych, które zaopatrują mózg

• wykrywanie zwężeń i niedrożności w tętnicach kończyn dolnych

• badanie żył kończyn dolnych pod kątem zakrzepicy lub niewydolności zastawkowej

• diagnostyka innych naczyń obwodowych (tętnice nerkowe, trzewne)

USG dopplerowskim można zbadać:

• kończyny górne i dolne (np. niedomykanie zastawek jest przyczyną żylaków)

• tętnice szyjne (np. pozwala ustalić miejsca, w których doszło do zmian miażdżycowych)

57. Skala Hounsfielda – co oznacza i w jakiej metodzie diagnostycznej się jej używa.

Badanie TK umożliwia określenie liniowego współczynnika pochłaniania promieni X przez prawidłowe i patologiczne struktury ciała ludzkiego. Skala Hounsfielda to ilościowa skala opisująca gęstość radiologiczną - wymienione wartości współczynników pochłaniania promieni X, do których możemy się odnieść opisując badanie TK i dzięki nim możemy określić rodzaj tkanki i to czy jest ona fizjologiczna czy też patologiczna. Skala ma zakres od
-1000 (powietrze), do +1000 (ciała obce), gdzie 0 to woda (i płyny ubogobiałkowe do około 15 jH).

• jH (HU) – jednostka Hounsfielda (Hounsfield Unit)

• świeża krew w skali Hounsfielda ma 65-85 jH (jest hyperdensyjna – gęstość wyższa od otaczających tkanek) i jest to WYJĄTEK! – w miarę jak krew ulega hemolizie, to ilość jednostek spada

• tkanka tłuszczowa znajduje się w skali Hounsfielda poniżej zera (do około -200)

• sutek znajduje się poniżej zera (do około -100 jH)

• wzmocnieniem w TK nazywamy moment po podaniu środka kontrastowego, gdy różnica gęstości między fazą natywną a wzmocnieniem wynosi >15 jH

59. Zespół żyły głównej górnej i dolnej.

Zespół żyły głównej górnej:

Przyczyną zakrzepicy żyły głównej górnej jest najczęściej rak oskrzela lub złośliwy nowotwór śródpiersia. Rzadziej zakrzepica rozwija się w następstwie zapalenia śródpiersia lub ucisku z zewnątrz. Krążenie oboczne, rozwijające się w wyniku przeszkody, zależy od umiejscowienia zakrzepu w stosunku do ujścia żyły nieparzystej,

Rozpoznanie, umiejscowienie i ocena rozległości zakrzepicy możliwe są za pomocą tomografii komputerowej,

rezonansu magnetycznego i flebografii żyły głównej górnej. Badania te umożliwiają wykazanie obecności ubytków wypełnienia, odpowiadających skrzeplinom przyściennym, lub całkowitej niedrożności żyły. Widoczne są również rozszerzone żyły krążenia obocznego.

Zespół żyły głównej dolnej:

Zakrzepica żyły głównej dolnej rozwija się w następstwie narastania w kierunku dosercowym zakrzepicy żył miednicy lub żył nerkowych, procesów zapalnych i nowotworowych toczących się w przestrzeni zaotrzewnowej i jamie brzusznej, lub ucisku przez powiększone węzły chłonne Zwężenie lub niedrożność żyły powoduje rozwój krążenia obocznego przez żyły lędźwiowe wstępujące. Sploty żylne około kręgosłupowe i wewnątrz kanału kręgowego oraz pod powięziowe i podskórne połączenia żył nabrzusznych. Zakrzepy umiejscowione w przysercowym odcinku żyły mogą powodować zespół Budda-Chiariego.

Rozpoznanie zakrzepicy żyły głównej dolnej możliwe jest za pomocą ultrasonografii dopplerowskiej i tomografii komputerowej.

60. Guz nerki – diagnostyka.

1. angiomyolipoma (łagodny, w USG hiperechogeniczny (najbardziej echogeniczny guz), obecność tk. tłuszczowej, w TK zmiana z komponentą tłuszczową). USG nie zawsze pozwala na ostateczne rozpoznanie, bo inne raki nerki także są silnie echogeniczne.

2. rak nerkowokomórkowy (90% raków nerki) pośrednie objawy w urografii i zdj. przeglądowym .Rak nerkowokomórkowy może być rozpoznany na zdjęciu przeglądowym jamy brzusznej lub w urografii. Na zdjęciu przeglądowym duży guz powoduje powiększenie wymiarów nerki, uwypuklenie jej zarysu, przemieszczenie nerki, rozsunięcie pętli jelitowych, zatarcie zarysów mięśni biodrowo – lędźwiowych.

   1. USG - (hipo-, hiperechogeniczne) I rzut- zmiana zwykle niejednorodna z patologicznym unaczynieniem.

   2. TK – ostateczne rozpoznanie guza (trafność ok. 95%) i określenie stopnia zaawansowania (trafność ok. 90%) raka nerkowokomórkowego. Podobnie jak USG umożliwia odróżnienie zmian litych od torbielowatych.

   3. TK, MR- ocena stopnia zaawansowania guza, w tym układu żylnego

3. rak przejściowokomórkowy – urografia i ureteropielografia wstępująca to podstawowe metody w obrazowaniu. Guz widoczny jako nieregularny ubytek cieniowy.

4. oncocytoma – w TK, USG i czasami w MR widoczna blizna centralna. Łagodny. Żadne z badań nie umożliwia ostatecznego rozpoznania, więc leczenie jest chirurgiczne.

5. przerzuty rak płuca, sutka, jelita grubego, czerniak złośliwy

Badaniem pierwszego rzutu jest USG, które umożliwia dobrą ocenę żył, zwłaszcza przylegającego do wątroby odcinka żyły głównej dolnej. Jeżeli potwierdzi ono występowanie zmiany litej lub wynik jest niejednoznaczny, wykonywana jest TK.

Rezonans magnetyczny znajduje zastosowanie u chorych, u których przeciwwskazane jest dożylne podanie środka cieniującego oraz gdy TK nie pozwala jednoznacznie rozpoznać raka nerki. MR najdokładniej określa stopień zaawansowania guza.

Arteriografia wykonywana jest bardzo rzadko ( może poprzedzać embolizację guzów).

W USG guzy nerki mogą być hiper-, izo- lub hipoechogeniczne a także torbielowate (rzadko). Rozpoznanie guzów izoechogenicznych jest najtrudniejsze i opiera się na uwidocznieniu zmiany, która uwypukla się poza zarys nerki lub zaburza strukturę narządu. Guzy silnie echogeniczne wymagają różnicowania z angiomyolipoma, a guzy torbielowate – z torbielami łagodnymi. Przeciwko torbieli łagodnej przemawiają pogrubiałe przegrody lub przyścienne guzki lite.

CO PANI PROFESOR LUBI USŁYSZEĆ:

1. USG v. TK: porównaj wady zalety obu tych metod.

2. Kiedy u dorosłych robimy USG mózgu? - kiedy pacjent ma w czaszce dziurę po trepanacji oraz w diagnostyce odruchowego skurczu naczyń po SAH

3. W jakich chorobach płuc TK jest metodą z wyboru? - śródmiąższowych

4. USG u dzieci. - profesor chciała usłyszeć o przezciemiączkowym! oraz że jest to badanie przesiewowe dla dysplazji stawów biodrowych u noworodków! oraz żylaki powrózka nasiennego i wodniaki/ropniaki jadra. Poza tym warto wspomnieć że USG jest metodą nieinwazyjną, szerokodostępną i bezpieczna (brak promieniowania). Dalej można napinać o innych wskazaniach (generalnie tych co u dorosłych) i o tym że jako takie różnicuje zmiany lite od torbieli (!).

5. Kiedy należy wykonać TK po USG? Generalnie chodziło że jest to metoda uzupełniająca dla USG- czyli niejednoznaczny obraz USG.

6. Dziecko z bólem brzucha – diagnostyka. - powiedzieć, że u dzieci przyczyną perforacji przewodu pokarmowego też może być Crohn

7. Na czym polega USG dopplerowskie?

8. Czy podczas normalnego USG też można stwierdzić zakrzepicę? - Tak! chodzi o metodę uciskową - gdy uciskamy 'zdrową' żyłę - zapada się. Żyła z zakrzepicą po uciśnięciu nie zapadnie się.

9. Stopniowanie refluksu pęcherzowo-moczowodowego.

10. Fizyczne podstawy MR.- należy tutaj wspomnieć, że muszą być atomy z nieparzystą liczbą protonów a w ciele człowieka jest to WODÓR czyli WODA

11. Na czym polega enterokliza? - Ważne żeby powiedzieć, że w enteroklizie robi się nie RTG ale TK (przynajmniej w tym zakładzie).

12. Jakie środki cieniujące podajemy w enteroklizie i po co? - podajemy nie tylko środki kontrastowe dojelitowo, ale też dożylnie, aby uwidocznić ścianę jelita (w enteroklizie TK!)

13. Pacjent w rodzinie którego były przypadki raka jelita grubego. Jakie badanie przesiewowe? - kolonoskopia, a jakie nieinwazyjne? - wirtualna kolonoskopia

14. Mammografia jako badanie przesiewowe - u kogo?

15. Kiedy lepiej zrobić USG? (niż metody reng.)

16. Które torbiele nakłuwamy?

17. Wskazania do cystografii mikcyjnej. - Są nimi ODMIEDNICZKOWE zapalenia nerek, NIE KŁĘBUSZKOWE; poza tym u dzieci do 3 r.ż wystarczy jedno takie zakażenie, żeby podejrzewać refluks; a po 3 r.ż. jedno u CHŁOPCÓW, minimum dwa u DZIEWCZYNEK

18. Współczesne USG. - dobrze widać jelita (zarówno cienkie jak i grube), ich stany zapalne, szczególnie u szczupłych osób i u dzieci (wyrostek) i takie badanie robimy jeżeli trafi nam się pacjent na dyżurze.

19. Dlaczego możemy powiedzieć na podstawie TK, że jest guz złośliwy a na podstawie USG nie? - Chodziło tu o wzmocnienie kontrastowe – tzn. guzy złośliwe są b. dobrze unaczynione i się mocno wzmacniają (i mają inną densyjność w TK niż zdrowa tkanka i niż guzy łagodne).

20. Narząd ruchu. - TK jest lepsze do obrazowania KOŚCI. USG i MRI do tkanek miękkich.

21. Dlaczego TK ma większe znaczenie diagnostyczne w różnicowaniu guza nerki?

22. Co uzyskujemy poprzez podanie doustnie środka kontrastowego doustnie w obrazowaniu guza nerki przez TK? - tu chodzi chyba o to, że uwidaczniają się jelita i możemy je odróżnić o nerki

23. Ograniczenia diagnostyczne związane z TK.

24. Wskazania do MR

25. Jakim badaniem oprócz MR możemy oceniać stawy? - tutaj chodziło o USG i trzeba było powiedzieć co widzimy w tym USG (stawy, mięśnie, więzadła itd).

26. Zastosowanie MR w wykrywaniu zmian w sutku.

27. Alternatywne badania jelit u dzieci.

28. Ochrona dziecka przed badaniem radiologicznym. - tutaj pani Prof. jest bardzo zadowolona jak się zacznie opowiadać te wszystkie rzeczy z seminarki o wyczerpaniu innych metod diagnostycznych przed skierowaniem na diagnostykę radiologiczną i o tym jak dokładnie musi być wypisane skierowanie na takie badanie

29. Jakich środków kontrastowych nie stosujemy u dzieci i dlaczego? - jonowych, bo najczęściej dają działania niepożądane

30. USG w XXI wieku. - nawijać o biopsjach i innych zabiegowych + IVUS + EUS+ doppler kodowany kolorem, USG 4D

31. Wady wrodzone moczowodów powodujące wodonercze.

32. Radiologia zabiegowa. - trzeba powiedzieć o TPA, na czym polega badanie, że możemy poszerzyć za pomocą stentu albo balona. Pytała o embolizację, w jakich przypadkach się ją wykonuje, co się stosuje. Trzeba pamiętać, że przy tętniaku aorty brzusznej stosuje się stent-grafty a nie coile, bo jest to duże naczynie. Przy trombolizie najważniejsze jest "okno terapeutyczne"- czas kiedy można ją wykonać (6h od pojawienia się objawów udaru) , a także to, że podanie t-PA lub streptokinazy jest miejscowe, do naczynia. Można wspomnieć o zabiegach wykonywanych pod kontrolą USG- drenaż ropnia/torbieli, nakłucie płynu w opłucnej.

33. Diagnostyka układu ruchu. - bardzo duży naciskiem na USG narządu
    ruchu! (profka jest święcie przekonana że był jakiś wykład na ten temat
    przez nią prowadzony)

34. Diagnostyka klatki piersiowej. - USG TYLKO do bad. poziomu płynu

35. Diagnostyka układu kostnego. - co dokładnie widać w MRI w stawie

36. Diagnostyka sutka. - MRI KONIECZNIE u nosicielek BRCA1

37. USG inwazyjne.

38. Pacjent z bólem brzucha na ostrym dyżurze. - opowiadamy o ostrym brzuchu (perforacja, niedrożność, OZT, ostre zap. wyrostka, tętniak aorty, ciąża pozamaciczna, skręt torbieli jajnika - najlepiej wymienić jak najwięcej, bo co chwile dopytywała co jeszcze, co jeszcze)

Jaka diagnostykę podjąć? - zaczynamy od RTG - mówimy co nam ono wyjaśni (perforacja, niedrożność, zap. otrzewnej itd.) , a potem USG i też mówimy co w tym badaniu z ostrego brzucha można zobaczyć (OZT, wyrostek, ciąża pozamaciczna itd.) -warto powiedzieć, co widzimy w USG - bo to lubi ;P

1. Diagnostyka jelita grubego na ostrym dyżurze. - nie zrobimy badania dwukontrastowego (bo pacjent nie przygotowany), wlewu doodbytniczego też nie - to powiedzieć! więc zostaje USG i KT. KT za drogie, a w USG zobaczycie wszystko. Tylko nie mówcie, że na ostrym dyżurze zrobicie doodbytnicze USG

2. USG jelita grubego.

3. Stopniowanie refluksu pęcherzowo - moczowodowego, pamiętajcie, że dopiero 4 i 5 stopień widać w USG!

4. Badanie nerek u dzieci. - u małych dzieci z chorobami nerek nie TK tylko MR bo płyn w nerkach jest naturalnym kontrastem i dobrze widać, a podawanie kontrastu u dzieci jest przeciwwskazane ponieważ za słabo zagęszczają mocz. Rezonans jest badaniem z wyboru u dzieci z wadami wrodzonymi nerek

5. Co widać w USG nerek u dzieci?

UWAGA!!! Podane podpowiedzi to słowa klucze, to co p. prof. lubi usłyszeć. Nie stanowią one pełnej odpowiedzi na pytanie.

*niniejsze opracowanie nie jest właściwie opracowaniem, stanowi raczej zbiór nadesłanych pytań; mogą się więc one powtarzać lub ew. zawierać błędy; uprasza się o niepociąganie autora do odpowiedzialności za takowe...

**niektóre z nadesłanych pytatań nie zostały włączone do poniższej listy – te które były identyczne z oficjalnym opracowaniem a nie zawierały pomocniczych słów-kluczy

1. USG v. TK: porównaj wady zalety obu tych metod.

2. Kiedy u dorosłych robimy USG mózgu? - kiedy pacjent ma w czaszce dziurę po trepanacji oraz w diagnostyce odruchowego skurczu naczyń po SAH

3. W jakich chorobach płuc TK jest metodą z wyboru? - śródmiąższowych

4. Usg u dzieci. - profesor chciała usłyszeć o przezciemiączkowym! oraz że jest to badanie przesiewowe dla dyspalazji stawów biodrowych u noworodków! oraz żylaki powrózka nasiennego i wodniaki/ropniaki jadra. Poza tym warto wspomnieć że USG jest metodą nieinwazyjną, szerokodostępną i bezpieczna (brak promieniowania). Dalej można napinać o innych wskazaniach (generalnie tych co u dorosłych) i o tym że jako takie różnicuje zmiany lite od torbieli (!).

5. Kiedy należy wykonać TK po USG? Generalnie chodziło że jest to metoda uzupełniajaca dla USG- czyli niejednoznaczny obraz USG.

6. Dziecko z bólem brzucha – diagnostyka. - powiedzieć, że u dzieci przyczyną perforacji przewodu pokarmowego też może być Crohn

7. Na czym polega usg dopplerowskie?

8. Czy podczas normalnego usg też można stwierdzić zakrzepicę? - Tak! chodzi o metodę uciskową - gdy uciskamy 'zdrową' żyłę - zapada się. Żyła z zakrzepicą po uciśnięciu nie zapadnie się.

9. Stopniowanie refluksu pęcherzowo-moczowodowego.

10. Fizyczne podstawy MR.- należy tutaj wspomnieć, że muszą być atomy z nieparzystą liczbą protonów a w ciele człowieka jest to WODÓR czyli WODA

11. Na czym polega enterokliza? - Ważne żeby powiedzieć, że w enteroklizie robi się nie rtg ale TK (przynajmniej w tym zakładzie).

12. Jakie środki cieniujące podajemy w enteroklizie i po co? - podajemy nie tylko środki kontrastowe dojelitowo, ale też dożylnie, aby uwidocznić ścianę jelita (w enteroklizie TK!)

13. Pacjent w rodzinie którego były przypadki raka jelita grubego. Jakie badanie przesiewowe?-kolonoskopia, a jakie nieinwazyjne? - wirtualna kolonoskopia

14. Mammografia jako badanie przesiewowe - u kogo?

15. Kiedy lepiej zrobić usg? (niż metody reng.)

16. Które torbiele nakłuwamy?

17. Wskazania do cystografii mikcyjnej. - Są nimi ODMIEDNICZKOWE zapalenia nerek, NIE KŁĘBUSZKOWE; poza tym u dzieci do 3 r.ż wystarczy jedno takie zakażenie, żeby podejrzewać refluks; a po 3 r.ż. jedno u CHŁOPCÓW, minimum dwa u DZIEWCZYNEK

18. Wspólczesne USG. - dobrze widać jelita (zarówno cienkie jak i grube), ich stany zapalne, szczególnie u szczupłych osób i u dzieci (wyrostek) i takie badanie robimy jeżeli trafi nam sie pacjent na dyżurze.

19. Dlaczego możemy powiedzieć na podstawie TK, że jest guz złośliwy a na podstawie USG nie? - Chodziło tu o wzmocnienie kontrastowe - tzn guzy złośliwe są b. dobrze unaczynione i się mocno wzmacniają (i mają inną densyjność w TK niż zdrowa tkanka i niż guzy łagodne).

20. Narząd ruchu. - TK jest lepsze do obrazowania KOŚCI. USG i MRI do tkanek miękkich.

1. Dlaczego TK ma większe znaczenie diagnostyczne w różnicowaniu guza nerki?

2. Co uzyskujemy poprzez podanie doustnie środka kontrastowego doustnie w obrazowaniu guza nerki przez TK? - tu chodzi chyba o to, że uwidaczniają się jelita i możemy je odróżnić o nerki

3. Ograniczenia diagnostyczne związane z TK.

4. Wskazania do MR

5. Jakim badaniem oprócz MR możemy oceniać stawy? - tutaj chodziło o USG i trzeba było powiedzieć co widzimy w tym USG (stawy, mięśnie, więzadła itd).

6. Zastosowanie MR w wykrywaniu zmian w sutku.

7. Alternatywne badania jelit u dzieci.

8. Ochrona dziecka przed badaniem radiologicznym. - tutaj pani Prof. jest bardzo zadowolona jak się zacznie opowiadać te wszystkie rzeczy z seminarki o wyczerpaniu innych metod diagnostycznych przed skierowaniem na diagnostykę radiologiczną i o tym jak dokładnie musi być wypisane skierowanie na takie badanie

9. Jakich środków kontrastowych nie stosujemy u dzieci i dlaczego? - jonowych, bo najczęściej dają działania niepożądane

10. USG w XXI wieku. - nawijać o biopsjach i innych zabiegowych + IVUS + EUS+ doppler kodowany kolorem, USG 4D

11. Wady wrodzone moczowodów powodujące wodonercze.

1. Pacjent z bólem brzucha na ostrym dyżurze. - opowiadamy o ostrym brzuchu (perforacja, niedrożność, OZT, ostre zap. wyrostka, tętniak aorty, ciąża pozamaciczna, skręt torbieli jajnika - najlepiej wymienić jak najwięcej, bo co chwile dopytywała co jeszcze, co jeszcze)

Jaka diagnostykę podjąć? - zaczynamy od RTG - mówimy co nam ono wyjaśni (perforacja, niedrożność, zap. otrzewnej itd) , a potem USG i też mówimy co w tym badaniu z ostrego brzucha można zobaczyć (OZT, wyrostek, ciąża pozamaciczna itd.) -warto powiedzieć, co widzimy w USG - bo to lubi;P

2. Diagnostyka jelita grubego na ostrym dyżurze. - nie zrobimy badania dwukontrastowego (bo pacjent nie przygotowany), wlewu doodbytniczego też nie - to powiedzieć! więc zostaje USG i KT. KT za drogie, a w USG zobaczycie wszystko. Tylko nie mówcie, że na ostrym dyżurze zrobicie doodbytnicze USG

3. USG jelita grubego.

4. Stopniowanie refluksu pęcherzowo - moczowodowego, pamiętajcie, że dopiero 4 i 5 stopień widać w USG!

5. Badanie nerek u dzieci. - u małych dzieci z chorobami nerek nie TK tylko MR bo płyn w nerkach jest naturalnym kontrastem i dobrze widać, a podawanie kontrastu u dzieci jest przeciwwskazane ponieważ za słabo zagęszczają mocz. Rezonans jest badaniem z wyboru u dzieci z wadami wrodzonymi nerek

6. Co widać w USG nerek u dzieci?

1. Radiologia zabiegowa. - trzeba powiedzieć o TPA, na czym polega badanie, że możemy poszerzyć za pomocą stentu albo balona. Pytała o embolizację, w jakich przypadkach się ją wykonuje, co się stosuje. Trzeba pamiętać, że przy tętniaku aorty brzusznej stosuje się stent-grafty a nie coile, bo jest to duże naczynie. Przy trombolizie najważniejsze jest "okno terapeutyczne"- czas kiedy można ją wykonać (6h od pojawienia się objawów udaru) , a także to, że podanie t-PA lub streptokinazy jest miejscowe, do naczynia. Można wspomnieć o zabiegach wykonywanych pod kontrolą USG- drenaż ropnia/torbieli, nakłucie płynu w opłucnej.

2. Diagnostyka układu ruchu. - bardzo duży naciskiem na USG narzadu

ruchu! (profka jest święcie przekonana że był jakiś wykład na ten temat

przez nią prowadzony)

3. Diagnostyka klatki piersiowej. - usg TYLKO do bad. poziomu płynu

4. Diagnostyka układu kostnego. - co dokładnie widać w MRI w stawie

5. Diagnostyka sutka. - MRI KONIECZNIE u nosicielek BRCA1

6. USG inwazyjne.

RADIOLOGICZNE ZŁOTE MYŚLI RH/2140

TORBIEL PROSTA– hipoechogeniczna/hipodensyjna, cienka torebka nie ulega wzmocnieniu kontrastowemu, bez objawów klinicznych (no chyba, że trzaśnie albo się skręci to mamy ostry brzuch)

WZMOCNIENIE AKUSTYCZNE – biały ogon za torbielą płynową

CIEŃ AKUSTYCZNY – za hiperechogenicznym złogiem (mały złóg nie da cienia)

ROPIEŃ – poziom gazu i płynu, torebka ulega wzmocnieniu przy podaniu kontrastu, wnętrze czyli ropa pozostaje hipo… + objawy kliniczne tj. CRP, leukocytoza, gorączka

ROZSTRZENIE OSKRZELI – objaw sygnetu w TK (na rys. szare naczynie, białe oskrzele; NORMA:powinny być jednakowej wielkości)

OBRAZ MATOWEJ SZYBY –wskazuje na zmiany śródmiąższowe w płucach

OBRAZ PLASTRA MIODU –

ZACIENIENIE – płyn, odma, resekcja płuca (w Odmie: przejaśnienie jak i w zapaleniu)

Podanie środka kontrastowego w TK w podejrzeniu guza i wzmocnienie o ≥15 j HU wskazuje na zmianę złośliwą.

RAK PŁUCA – obj. bezpośrednie: cień/ obj. pośrednie: wysięk, niedodma, zapalenie)

OGON OPŁUCNOWY – zaciągnięcie opłucnej np. w TK: płaska niedodma, otorbiony płyn, naciekanie opłucnej przez nowotwór

nowotwór płuc w tk – obraz spikularny, ogon opłucnowy

RAK PŁUC ZŁOŚLIWY – zmiany amorficzne, drobne obwodowe

RAK PŁUC NIEZŁOŚLIWY – zwapnienia >10%, zwapnienia typu popcorn

OBJAW ŻAGLA – grasica u dzieci w RTG

ODMA ŚRÓDPIERSIOWA – przejaśnienie wzdłuż dużych naczyń: łuku aorty, naczyń serca

PĘTLA WARTOWNICZA – poszerzona pętla jelita cienkiego w okolicy zapalenia (OZT, wyrostek)

Gaz w jelicie w USG daje brudny cień (pomieszanie białego gazu z ciemnym płynem – daje obraz szary)

OBRAZ TARCZY STRZELNICZEJ – wgłobienie jelita

Przy resekcji krtani i innych przygodach gdzie istnieje ryzyko zachłyśnięcia podajemy ŚRODEK JONOWY nie baryt!!!

STAGING NOWOTWOROWY (w TK i MR) – oceniamy naciekanie, LN, przerzuty bliskie i dalekie

WATKA ZE ŚRODKIEM KONTRASTUJĄCYM – przy badaniu ciała obcego w przełyku, którego nie widać pod skopią

PRZEŚWIETLENIE – to obraz widziany pod skopią

ZDJĘCIE RTG – fotka wykonana na kliszy

OBJAW OGRYZKA – przy nowotworach złośliwych przełyku, przy zwykłym zwężeniu obrys gładki

WRZÓD TRAWIENNY – zacienienie, zaleganie kontrastu z linijnym układem fałdów

ZAPALENIE UCHYŁKÓW – USG: obraz baniek mydlanych hiper- otoczone hipoechogenicznym; TK: pogrubiała ściana jg. jak przy raku

WĄTROBA, NERKA – izoechogeniczne, porównywalna echogeniczność obu narządów

TRZUSTKA W USG – szukamy t. krezkowej górnej i śledzionowej

ADENOCARCINOMA – może NIE ulegać wzmocnieniu kontrastowemu (ZMYŁKA!), a inne raki ulegają wzmocnieniu

KAMIENIE BRUKOWE – nierównomiernie pogrubiałe ściany, linijne owrzodzenia i pęknieta tkanka w Crohnie

OBJAW STRUNY – włóknienie jelit w późniejszym stadium Crohna

OBJAW GRZEBIENIA – pogrubienie ścian naczyń krezki w Crohnie widziane w enteroklizie TK

OBRZĘK – hipodensyjny obrzęk pod hyperdensyjną, pogrubiałą śluzówką (zapalenie jelit, Crohn)

MEGACOLON TOXICUM – w CU, rozdęcie całego jelita grubego

OBJAW DĘTKI ROWEROWEJ – zanik haustracji w jelicie grubym w CU

ODCISKI PALCÓW – pogrubiała bł. śluzowa w CU

ZIARNISTA BŁ. ŚLUZOWA – pseudopolipy w CU

OBJAW ZAMYKAJĄCEJ SIĘ PRZESŁONY – w naczyniaku wątroby w fazie wrotnej dlatego tu trzeba robić w TK 4 fazy

FNH – coś co jest w wątrobie i widać w TK jako wzmocnienie na obwodzie z blizną centralną

HCC – bogato unaczyniony, ulega wzmocnieniu

TORBIEL BĄBLOWCOWA – gruba ściana, ulega wzmocnieniu, wielokomorowa

BŁOTKO ŻÓŁCIOWE – zagęszczona, zalegająca żółć

U dzieci da radę ocenić nadnercza w USG, bo są duże, a u dorosłych nie.

KRWIAK NADTWARDÓWKOWY – soczewkowaty kształt, ograniczony do granic szwów, przechodzi przez sierp, często w okolicy skroniowej i towarzyszyć mu może złamanie kości skroniowej

KRWIAK PODTWARDÓWKOWY – kształt księżyca, przechodzi przez granice szwów, nie przez sierp

W zdjęciach kości muszą być co najmniej 2 projekcje – AP i boczne

Przepływy w maziówce – USG Doppler

Artrografia – podajemy kontrast do stawu oczywiście wchłanialny

OBJAW KIJA BAMBUSOWEGO – w ZZSK

OBRAZ SOLI Z PIEPRZEM – w szpiczaku zmiany osteolityczne w kościach czaszki

RAK KOŚCI W RTG – spikularne odczyny okostnowe, objaw okostnowy typu SKÓRKI CEBULI, trójkąt Codmana