BETON – materiał powstały ze zmieszania cementu, kruszywa drobnego i grubego, wody oraz ewentualnych domieszek i dodatków, który uzyskuje swoje właściwości w wyniku hydratacji cement MIESZANKA BETONOWA – całkowicie wymieszane składniki betonu, które są jeszcze w stanie umożliwiającym zagęszczenie wybraną metodą BETON STWARDNIAŁY – beton, który jest w stanie stałym i który osiągnął pewien poziom wytrzymałości BETON ZWYKŁY – beton o gęstości w stanie suchym większej niż 2000 kg/m3, ale nie przekraczającej 2600 kg/m3 BETON LEKKI – beton o gęstości w stanie suchym nie mniejszej niż 800 kg/m3 i nie większej niż 2000 kg/m3; beton ten produkowany jest przy zastosowaniu kruszywa będącego w całości lub częściowo kruszywem lekkim BETON WYSOKIEJ WYTRZYMAŁOŚCI – beton klasy wytrzymałości na ściskanie wyższej niż C50/60 w przypadkach betonu zwykłego lub betonu ciężkiego beton klasy wytrzymałości na ściskanie wyższej niż LC50/55 w przypadku betonu lekkiego WYTRZYMAŁOŚĆ CHARAKTERYSTYCZNA fck – wartość wytrzymałości, poniżej której może się znaleźć 5 % populacji wszystkich możliwych oznaczeń wytrzymałości dla danej objętości betonu BETON WYTWORZONY NA BUDOWNIE – beton wyprodukowany na placu budowy przez wykonawcę na jego własny użytek BETON TOWAROWY – beton dostarczony jako mieszanka betonowa przez osobę lub jednostkę nie będącą wykonawcą; betonem towarowym jest również: beton produkowany przez wykonawcę poza miejscem budowy beton produkowany na miejscu budowy, ale nie przez wykonawcę BETON PROJEKTOWANY – beton, którego wymagane właściwości i dodatkowe cechy są podane producentowi, odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu zgodnego z wymaganymi właściwościami i dodatkowymi cechami BETON RECEPTUROWY – beton, którego skład i składniki, jakie powinny być użyte, są podane producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu o tak określonym składzie NORMOWY BETON RECEPTUROWY – beton recepturowy, którego skład jest podany w normie przyjętej w kraju jego stosowania beton projektowany – beton o ustalonych właściwościach beton recepturowy – beton o ustalonym składzie CAŁKOWITA ZAWARTOŚĆ WODY - woda dodana oraz woda już zawarta w kruszywie i znajdująca się na jego powierzchni, a także woda w domieszkach i dodatkach zastosowanych w postaci zawiesin, jak również woda wynikająca z dodania lodu lub naparzania EFEKTYWNA ZAWARTOŚĆ WODY – różnica między całkowitą ilością wody w mieszance betonowej a ilością wody zaabsorbowaną przez kruszywo WSPÓŁCZYNNIK WODA/CEMENT (w/c) – stosunek efektywnej zawartości wody do zawartości masy cementu w mieszance betonowej Destrukcja mrozowa – charakter fizyczny, Destrukcja korozyjna – charakter chemiczny lub chemiczno-fizyczny. Korozja ługująca, ogólnokwasowa, węglanowa, siarczanowa, chlorkowa CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TRWAŁOŚĆ BETONU: odpowiedni dobór jakościowy cementów i kruszyw, stosowanie możliwie niskiego wskaźnika W/C z równoczesnym stosowaniem domieszek uplastyczniających lub upłynniających, stosowanie dodatków pucolanowych, stosowanie efektywnych metod zagęszczania mieszanki betonowej oraz właściwej pielęgnacji betonu, ograniczenie zawartości zaczynu cementowego do niezbędnego minimum przy równoczesnym zapewnieniu niezbędnej ilości cementu, odpowiedni dobór uziarnienia kruszywa, odpowiednie kształtowanie jakości strefy stykowej zaczyn-kruszywo ISTOTA PROJEKTOWANIA Odpowiedni jakościowy dobór podstawowych komponentów, Odpowiedni dobór ilościowy składników zaczynu, aby po określonym czasie dojrzewania w określonych warunkach miał on wymagane właściwości w stanie stwardniałym, Odpowiedni dobór ilościowy zaczynu i kruszywa, pozwalający uzyskać tworzywo zwarte przy minimalnych kosztach. Właściwości fizyczne Gęstość i gęstość objętościowa Porowatość Nasiąkliwość Wodoszczelność Mrozoodporność Przewodność cieplna Skurcz Właściwości mechaniczne ściskanie rozciąganie ścinanie skręcanie docisk miejscowy ściskanie dwuosiowe ściskanie trójosiowe Odporność na uderzenia (udarność) Odporność na ścieranie Odporność na oddziaływania dynamiczne Moduł sprężystości (ok. 25 000 MPa) Właściwości reologiczne Odkształcalność pod wpływem trwale działających bodźców zewnętrznych, a zwłaszcza: obciążenia siłą zmian temperatury zmian wilgotności Odporność na działanie środowiska Na wysoką temperaturę Na niską temperaturę Na agresję chemiczną Dodatek do betonów- Drobnoziarnisty składnik stosowany do betonu w celu poprawy pewnych właściwości lub uzyskania specjalnych właściwości.Rozróżnia się dwa typy dodatków nieorganicznych: prawie obojętne (typ I); o właściwościach pucolanowych lub utajonych właściwościach hydraulicznych (typ II) Popiół lotny-Drobno uziarniony pył, składający się głównie z kulistych zeszkliwionych ziaren. Otrzymywany przy spalaniu pyłu węglowego, mający właściwości pulolanowe. Zawiera SiO2, Al2O3. Pył krzemionkowy-produkt uboczny przy produkcji krzemu metalicznego lub produkcji stopów żelazo-krzem. Składa się ze szklistych ziarenek o większości o średnicy powyżej 0,1μm i SiO2 powyżej 95%. Domieszka do betonów- Materiał dodawany podczas wykonywania mieszanki betonowej w ilości nie przekraczającej 5% masy cementu w betonie, w celu zmodyfikowania właściwości mieszanki betonowej i/lub stwardniałego betonu Podział domieszek redukujące ilość wody; zwiększające więźliwość wody; napowietrzające; przyśpieszające wiązanie; przyśp. Twardnienie; opóźniające wiązanie; zwiększające wodoodporność; wielofunkcyjne (kompleksowe) Efekty stosowania domieszek uplastycz- zwiększenie ciepłości (urabialności) zmniejszenie wody zarobowej ( zwiekszene wytrzymałości) zmniejszenie zużycia cementu (10-20%) Domieszki przyśpieszające twardnienie zwiększają szybkośc narastania betonu, umozliwiają wiazanie cementu z wodą w temp ujemnych Spoiwa hydrauliczne Wapno hydrauliczne, cementy hutnicze, romańskie, żużlowe, pucolanowe, mieszane specjalne i inne. W skład wszystkich materiałów hydraulicznych wchodzą jako składniki podstawowe tlenki SiO2, CaO, Al2O3 i Fe2O3 Procentowa zawartość poszczególnych składników w cementach portlandzkich- CaO 62 ÷ 68% SiO2 18 ÷2 2% Al2O3 4 ÷ 8% Fe2O3 2 ÷ 4% MgO 0,5 ÷ 6% SO3 0,8 ÷ 3% Na2O+K2O 0,4 ÷ 3% Rodzaje cementów: Cementy powszechnego użytku – bez wskazania szczególnych cech użytkowych,; cementy specjalne wykazujące takie cechy użytkowe, na podstawie których można cement zakwalifikować jako cement do specjalnego zastosowania. Cementy powszechnego użytku: CEM I – portlandzki CEM II – portlandzki z dodatkami CEM III – hutniczy CEM IV – Pucolanowy CEM V – Wieloskładnikow Dobór cementu należy wziąć pod uwagę: realizację robót, przeznaczenie betonu, warunki pielęgnowania (np. obróbka cieplna), wymiary konstrukcji (ilość ciepła wydzielana w trakcie procesu twardnienia), warunki środowiska, na które będzie narażona konstrukcja(działanie środowiska potencjalną reaktywność kruszywa z alkaliami zawartymi w składnikach betonu. Ogólną przydatność cementu określa się zgodnie z normą PN-EN 197-1:2002 lub zgodnie z normą PN-B-19707:2003 dla cementów specjalnych.Spoiwa wapienne Występują jako: wapno palone, hydratyzowane, pokarbidowe,

Hydrauliczne Do wytwarzania spoiw wapiennych stosuje się surowce, których podstawowym składnikiem jest węglan wapnia CaCO3. Do wapieni zalicza się skały węglanowe zawierające nie mniej niż 50% węglanu wapnia. Węglan wapnia występuje w postaci kalcytu lub rzadziej aragonitu. WAPIENIE w zależności od pochodzenia dzielą się na: organogeniczne, chemiczne, wapno klastyczne Do wytwarzania spoiw wapiennych stosuje się surowce, których podstawowym składnikiem jest węglan wapnia CaCO3. Do wapieni zalicza się skały węglanowe zawierające nie mniej niż 50% węglanu wapnia. Margle-Są skałami przejściowymi między wapieniami i skałami ilastymi. Stosowane są do produkcji hydraulicznych materiałów wiążących. Dolomity Są to skały węglanowe, których podstawowym składnikiem jest minerał dolomit CaMg(CO3)2. Dolomit bardzo często towarzyszy skałom wapiennym, obniżając ich jakość jako surowca do produkcji wapna budowlanego. Wapno palone Wapno palone CaO otrzymuje się przez rozkład węglanu wapnia. Podczas jego wypalania w 950-1050°C przebiega endotermiczna reakcja: CaCO3 ↔ CaO + CO2 – 176,6 kJ W zależności od sposobu wypalania wapna oraz rodzaju stosowanych pieców uzyskuje się: wapno lekko palone o dużej aktywności, wapno ostro palone o mniejszej aktywności. Klasyfikacja wapna Wapno palone, hydratyzowane, ciasto wapienne, hydrauliczne Zastosowanie wapna bud. do produkcji autoklawizowanych betonów komórkowych, wapienno – piaskowych, jako aktywatory spoiw mieszanych: żużlowych, popiołowych, popiołowo – żużlowych oraz anhydrytowo – popiołowych KRUSZYWO – ziarnisty materiał stosowany w budownictwie. Może być naturalne, sztuczne lub z recyklingu. KRUSZYWO NATURALNE – kruszywo pochodzenia mineralnego, które poza obróbką mechaniczną nie zostało poddane żadnej innej obróbce. KRUSZYWO SZTUCZNE - kruszywo pochodzenia mineralnego, uzyskane w wyniku procesu przemysłowego obejmującego termiczną lub inną modyfikację. KRUSZYWO Z RECYKLINGU – kruszywo powstałe w wyniku przeróbki nieorganicznego materiału zastosowanego uprzednio w budownictwie. KRUSZYWO WYPEŁNIAJĄCE – kruszywo, którego większość przechodzi przez sito 0,063 mm, które może być dodawane do materiałów budowlanych w celu uzyskania pewnych właściwości. PYŁY – frakcja kruszywa o wymiarach ziaren przechodzących przez sito 0,063 mm WYMIAR KRUSZYWA – oznaczenie kruszywa poprzez określenie dolnego (d) i górnego (D) wymiaru sita wyrażone jako d/D KRUSZYWO DROBNE – kruszywo o wymiarach ziarn D ≤ 4 mm KRUSZYWO GRUBE – kruszywo o wymiarach ziarn D ≥ 4 mm i d ≤ 2 mm KRUSZYWO O CIĄGŁYM UZIARNIENIU – kruszywo będące mieszanką kruszyw grubych i drobnych uziarnienie kruszywa – rozkład wymiarów ziarn wyrażony jako procent masy przechodzącej przez określony zestaw sit frakcja – zbiór ziaren kruszywa o wymiarach zawartych między dwoma sitami (górnym i dolnym) nadziarno – ziarna większe od przewidywanych; ziarna pozostające na górnym sicie podziarno – ziarna mniejsze od przewidywanych; ziarna przechodzące przez skrajne dolne sito danej frakcji punkt piaskowy – procentowo określona zawartość ziaren do 2,0 mm w stosie okruchowym punkt pyłowy - procentowo określona zawartość ziaren do 0,063 mm w stosunku do ogólnej ilości ziaren do 2,0 mm do betonu ciężkiego (kruszywa o gęstości objętościowej ziaren > 3000 kg/m3): baryt BaSO4 4500 kg/m3 magnetyt Fe3O4 5200 kg/m3 limonit Fe OOH 3600 kg/m3 okruchy stalowe i żeliwne o różnym kształcie 7800 kg/m3 do betonu zwykłego: kruszywa skalne o gęstości objętościowej ziaren
2000-3000 kg/m3 kruszywo z rozdrobnienia betonu odpadowego kruszywa będące odpadami produkcji przemysłowej (żużel kawałkowy, kek, żużel pomiedziowy) do betonu lekkiego kruszywowego: kruszywa lekkie mineralne (naturalne i sztuczne) rozdrobnione odpady organiczne: wióry, zrębki i trociny drewniane; sieczka ze słomy, trzciny i innych rośli, korek, guma, tworzywo sztuczne Cechy betonów z kruszywami węglanowymi (wapienie i dolomity): podwyższona odporność na temperaturę do 900 C mniejsze odkształcenie termiczne (o ok. 60% w stosunku do betonu z granitem) niskie pełzanie wydzielanie bardzo małego promieniowania radioaktywnego wyższa odporność korozyjna wynikająca z wyższej wodoszczelności Produkcja kruszywa naturalnego (niepoddanego obróbce mechanicznej): polega na wydobyciu kruszywa ze złoża i przygotowaniu go do stanu, w którym może zostać wysłane do betonowni; na przygotowanie kruszywa składa się: klasyfikacja – ma na celu rozdział urobku według wielkości ziaren na frakcje lub grupy frakcji o ustalonych granicach uszlachetnienie – przemywanie, odwodnienie oraz zabezpieczenie właściwego uziarnienia mieszanek piaskowo-żwirowych i żwirowo-piaskowych Produkcja kruszywa naturalnego (poddanego obróbce mechanicznej): ma na celu uzyskanie możliwie krępego kształtu ziarn; w tym celu stosuje się 2 i 3-krotne łamanie