Mastitis
Spowodowane zakażeniami bakteryjnymi albo pourazowo lub działaniem toksyn
Zakażenie przez : E.coli, salmonella, paciorkowce, gronkowce, maczugowce, prątki gruźlicy i grzyby
Zakażenie zwykle drogą przewodów strzykowych (infectio galactogenes), drogą limfogenną, hematogenną, przez zranioną skórę
Zapalenie może dotyczyć:
- strzyków(thelitis)
- przewodów mlecznych,strzykowych i zatok mlekonośnych (galactophoritis)
- miąższu gruczołowego (mastitis) i dotyczyć jednej lub kilku ćwiartek gruczołu
86. Nieżytowo-ropne zapalenie wymienia i przewodów mlekowych (mastitis et galactophoritis catarrhalo-purulenta)= przewlekłe nieżytowe zap.
Powstaje na bazie ostrego nieżytowego zapalenia przewodów mlekowych i tk.wydzielniczej gr.mlekowego (M. et g. catarrhalis acuta)
- wysięk surowiczo-śluzowy i (przy gwałtownym przebiegu) nitki włóknika z równoczesnym złuszczaniem nabłonka gruczołowego
- obrzęk chorej ćwiartki – proces obejmuje zatokę mlekonośną i przewody wyprowadzające
- błona śluzowa zatoki mlekonośnej ulega polipowatemu rozrostowi
- w rozszerzonym świetle przewodów wydzielina z kom.nabłonkowymi i leukocytami
- powiększenie pęcherzyków gruczołowych, wypełnione są wysiękiem z neutrofilami
- tk.łączna międzyzrazikowa rozrasta się wskutek obrzęku i nacieku kom.
- Przyczyną są: Streptococcus agalactiae, rzadziej dysgalactiae, uberis i inne paciorkowce i gronkowce.
- zakażenie przez przewody strzykowe (infectio galactogenes)
Postać przewlekła – m. et g. catarrhalis chronica
- przerost nabłonka w przewodach mlekowych i zatoce mlecznej + wytwarzanie ziarniny która rozrasta się w postaci polipowatych albo brodawkowatych wyniosłości bł.śluzowej, zgrubień guzków w dolnej części gr.mlekowego
- ogniska ziarniny silnie unaczynione, skłonność do krwawień
- rozsiane ogniska zapalne w zrazikach gruczołowych, otoczone są tk.łączną międzypęcherzykową i międzyzrazikową
- w ogniskach zapalnych neutrofile, limfocyty, histiocyty i kom plazmatyczne
- rozrost tk.śródmiąższowej = uwstecznienie i zanik pęcherzyków mlecznych i równoczesne powiększenie zrazików przyrosłych tk.łączną – powstają rozległe ogniska zwłóknienia, rozrastające podścielisko sprzyja powstawianiu cyst i torbieli retencyjnych wymienia z powodu odcięcia części wydzielniczej od dróg odprowadzających albo zaczopowania wydzieliną zapalną przewodów mlekowych => nastepuje zanik chorej ćwiartki z zanikiem tk.gruczołowej
87. Naczyniowo-ropne zapalenie wymienia
Chyba ciężkie ostre zapalenie gr.mlekowego (mastitis acuta gravis)
- pojawia się nagle, ostre zap.miąższu w jednej albo kilku ćwiartkach, silny ból wymienia
- główną przyczyną jest E.coli
- wydzielina z chorego wymienia jest wysiekiem mleczno-krwawym, potem ropnym lub posokowatym z strzępkami włóknika
- zmiany AP są rozległe, obejmują pęcherzyki mleczne, przewody wyprowadzające i tk.łączną śródmiąższową z n.krwionośnymi i limfatycznymi
- obrzęk wymienia przez wysięk w tk.łącznej śród- i międzypłacikowej i przez wypełnienie pęcherzyków wydzieliną z białkiem,kom.zapalnymi i bakteryjnymi
- miąższ typowy dla rozlanego, złuszczającego albo krwotocznego zapalenia, tworzą się ogniska martwicowe lub zawały przez obecność zakrzepów w n.krwionośnych, chłonnych i nacieków okołonaczyniowych – wyraz martwicy rozpływnej i skrzepowej
- proces może przybrac charakter martwicy rozpływanej wtedy w miąższu powstają ropne ogniska otorbione tk.łączną
- nadmiernie rozrastająca się tk.łączna międzypęcherzykowa jest nacieczona krwią
- zapalenie nieżytowe albo włóknikowe przewodów wyprowadzających i zatoki mlekonośnej
88. Martwicowe zapalenie wymienia (mastitis necrotica)
Występuje praktycznie tylko u Ov przy zakażeniu Bacterium ovinum (powoduje zap.ropne, nieżytowe, w końcu zgorzelinowe) i Micrococcus ovinus (zgorzelinowe najpierw, potem dołącza się reszta pogłębiając proces=>często śmierć)
e.coli, gronkowce, Clostridium prefringens i Aerobacter aerogenes
- powstawanie ognisk zgorzeli suchej w tk.gruczołowej
- proces zapalny obejmuje nabłonek, tk.łączną i n.krwionośne w których powstają zakrzepy i nowe ogniska martwicowe
- chora ćwiartka wymienia ma twardą konsystencje i sino czerwone zabarwienie, jej obrzęk może przemieszczać się na podbrzusze i krocze
- wydzielina przypomina surowicę i zawiera domieszkę włóknika i erytrocytów, jest brązowa, czasem z pęcherzykami gazu(przy zakażeniu beztlenowcami)
- ognisko martwicy może przebijać się na powierzchnie wymienia i tam być oddzielone zap.demarkacyjnym
89. Przewlekłe ropne zapalenie wymienia (mastitis apostematosa chronica)
- gł. przyczyna to Corynobacterium pyogenes, razem z gronkowcami, paciorkowcami, E.coli itp. jest przyczyną zmian ropnych
- wokół rozszerzonych przewodów wyprowadzających, w obrzękłej,zgrubiałej tk.podskórnej i miąższu gruczołu tworzą się liczne ropnie które często przebijają się w postaci przetok przez skóre gr.mlekowego albo uchodzą do przewodów wyprowadzających.
- tworzenie ropni, czyraków, przetok i zmian wytwórczych
- ćwiartka objeta zapaleniem jest obrzękła ,powiększona a skóra zgrubiała i zaczerwieniona
- wydzielina najpierw surowicza z kłaczkami włóknika i kazeiny => ropna, zielonkawa i cuchnąca
- mogą wystąpić przerzuty ropne do narządów wewn., stawów, pochewek ścięgien
90. Przewlekłe zapalenie wymienia
to co wczesniej… = przewlekłe ropne i przewlekłe nieżytowe (?) … prawdopodobnie
91. Swoiste zapalenie wymienia
Chyba Nieropne śródmiąższowe zapalenie wymienia (m. interstitialis non-purulenta)
- spotykane często przy przewlekłej brucelozie i listeriozie
- rozpoznanie makroskopowe prawie niemożliwe, bo brak głównych oznak zapalenia
- dochodzi do zapalenia tk.łącznej i kom., nacieczenie przez limfocyty, histiocyty, plazmocyty i mastocyty tkanki śródmiąższowej gruczołu i tworzenie w nim ziarniny zapalnej przekształcającej się w tk.łączną
- zejściem tego zapalenia może być stwardnienie chorej ćwiartki
92. Zapalenie jądra (orchitis)
Często razem z zap.najądrzy(epididymidis)
Zależne od drogi – z krwią, drogą wstępującą (przez nasieniowody), mechanizm zewn. (uraz, zranienie skóry)
Orchitis haemorrhagica
Samo jądro, przybiera barwę czerwoną, rzadkie
Głównie pourazowe, po wynaczynieniu, spowodowane naciekiem kom.
Orchitis er Epididymidis purulenta
Dotyczy jądra i najądrza
Przyczyna: gronkowce, paciorkowce, e.coli, salmonella abortus equi i wirus tętnic koni
U owiec i kóz: pasteurella pseudotuberculosis
U buhajów : brucela abortus bovis
Najbardziej charakterystyczny przebieg ma Brucelloza:
Buhaje:
F. ostra
- wysięk surowicz-ropny do cavum vaginale, potem dodatkowo włóknik (odkłada się też na osłonkach jądrowych=>zapalenie-periorchitis)
- w jądrze najpierw rozsiane, potem zlane ogniska martwicy=>dysfunkcja jądra, może otoczyć się tk.łączną a ogniska wapnieją
F. przewlekła
- od razu rozwijają się ziarniniaki zapalne podobne do gruźlicy(brucellomatoma) rozpoznawalne tylko histologicznie bo makroskopowo identyczne jak gruźlicze
Diagnostyka różnicowa z martwicą ogniskową rozsianą(necrosis nodosa multiplet testiculorum)=>badanie histologiczne – koncentryczny układ w ogniskach serowatych, białych lub żółtych
Knury
- charakter bardziej martwicowy, bez ziarniniaków
Tryki
- dominuje proces ziarniniakowy
93. Zapalenie opon mózgowych (meningitis)
Zapalenie opony twardej (pachymeningitis)
Rzadziej niż zap. Opony miękkiej
Ropne – p.purulenta – przeniesienie procesu zapalnego z tk. otaczających np.kości lub z naczyń
Zapalenie może mieć charakter
- zewnętrzny p.purulenta externa i prowadzic do zapalenia zewn.powierzchni między oponą a tk.kostną(abscesus epidurialis) albo przechodzi na oponę miękką i na tk.nerwową wewn.(p.purulenta interna, abscesu internus)
Tło bliżej nieznane
Organizacja wysięku włóknikowego powoduje powstanie zwłóknień i zrostów a z wylewów krwi powstają torbiele z wysiękiem(hydroma duromatris). Większe cysty uciskają mózg i rdzeń kręgowy.
Zapalenie opony miękkiej (leptomeningitis)
Spowodowane najczęściej drogą krwi albo w wyniku posocznicy, rzadziej przez ciągłość tkanek.
Może ograniczyć się do podstawy mózgu (meningitis basiliaris), do krzywizny (m.oovexitatis) albo proces rozlany –często z zapaleniem mózgu i rdzenia (meningoencephalomyelitis)
Zależnie od wysięku:
1) zapalenie surowicze (l.serosa)
Uraz, ciepło, toksyny pasożytów,grzybów, zatrucie roślinami, infekcje leptospir, wirusy
- wysięk surowiczy pod pajęczynówkę, też pod oponę twardą i komory mózgu
- obrzęk
2) zapalenie włóknikowo-ropne (l.fibrinoso-purulenta)
Objaw posocznicy – zakażenie Streptococcus, E.coli, Salmonella itp.
-wysięk włóknikowo-ropny w oponie, gromadzi się miedzy twardą a miękką = zmętnienie pow. Mózgu i wyrównuje bruzdy (meningitis ventricularis s.choriomeningitis)
-wysięk ropny w komorach (pyocephalia)
- przebiega razem z zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego
Ogniskowe ropne zap. – przez ciągłość tkanek albo przeniesienie z krwią(np. zołzy)
3) zapalenie krwotoczne (l.haemorrhagica)
Przy ostrych chorobach zakaźnych (wąglik,pomór)
- opona miekka obrzmiała, rozpulchniona, krwawy wysięk
Ogniskowe albo rozlane
4) Gruźlica (l.tuberculosa)
Przewlekła ziarniniakowi postać
Najczęstsza choroba OUN
Drogą hematogenną częściej niż przeniesienie z jamy nosowej
Zmiany najczęściej u podstawy mózgu (meningitis tuberculosa basiliaris)
Dwa rodzaje w obrębie opony miękkiej
Wysiękowa – głównie u Bo – obrzęk i serowate rozmiękanie opon, zmiany często wapnieją, powierzchnia opony pokryta włóknikiem, pod oponą gromadzi się surowiczy lub surowiczo-włóknikowy wysięk
Wytwórcza – typowe gruzełki (serowacieją i wapnieją) głównie u Su w obrębie kanału kręgowego
94. Zapalenie mózgu (encephalitis)
Może być ograniczone albo rozsiane, dotyczyć substancji szarej (polioencephalitis), białej (leucoencephalitis) albo obu jednocześnie (panencephalitis)
Często przebiega razem z zapalniem opon
Może przebiegać jako :
Zapalenie surowicze (encephalitis serosa)
- czynniki zakaźne, toksyczne, alergiczne
- często towarzyszy innym typom zapaleń mózgu
Nieropne, limfocytarne zapalenie / wirusowe (95.)
- charakter polietiologiczny : wirusy neurotropowe, organotropowe, chlamydie, riketsje, leptospiry, pierwotniaki, odpowiedź poszczepienna (encephalitis postvaccinalis)
- zakażenie drogą hematogenną, neurolimfogenną, przez naczynia chłonne towarzyszące nerwom mózgowo-rdzeniowym
Skłonność do szerzenia się przez ciągłość tkanek w tk.nerwowej, przez komory mózgu i pochewki naczyń komory miękkiej
- Makroskopowo brak zmian albo nietypowe:
Poj. Punktowe wybroczyny
Przekrwienie i słaby obrzęk opony miękkiej mozgu i rdzenia
Zwiększona ilość płynu mózgowo-rdzeniowego w obu komorach mózgu
- Mikroskopowo:
Proliferacja i złuszczanie kom. śródbłonka naczyniowego (vasculitis)
Zwyrodnienie szkliste i martwica ścian naczynia
Płyn surowiczy z licznymi kom. w przydance naczyń i przestrzeniach chłonnych okołonaczyniowych =>mankiety nacieków okołonaczyniowych (perivasculitis)
Naciek zapalny z limfocytów, kom. przydanki naczyń, potem makrofagów, plazmocytów i pojedynczych neutrofili(dlatego nierodne zap.)
Kwasochłonne ciałka wtrętowe w kom zwojowych lub jądrach kom, typowe dla poszczególnych chorób
Tigro- i plazmoliza kom. nerwowych , zanik jąder
Włókna nerwowe rozpadają się i tworzą kruszywo=detrytus złożony z kropelek tłuszczu i łusek mielinowych
Proces naprawczy : neuronofagia i uprzątanie uszkodzonych elementów struktury mózgu => powstanie guzków glejowych, rozet glejowych i tzw. Gęstwiny glejowej co kończy się zwykle śmiercią. Przy niewielkich uszkodzeniach powstają blizny glejowe które mogą spowodować trwałe porażenia, niedowłady.
Zmiany morfologiczne mogą dotyczyć wszystkich części mózgu, niektóre choroby mają miejsca predylekcyjne związane też z gatunkiem np. w chor.Aujeszky`ego u Su gł.zmiany zapalne mózgu, u Bo zmiany zwyrodnieniowe.
Choroby przebiegające z nieropnym zap. mózgu :
U All gat :Wścieklizna, ch.Aujeszkiego,
U rodziny Canidae: nosówka, ch.Rubartha , poszczepienne zap. mózgu i rdzenia, zap. mózgu u starych psów, ch.twardej łapy
U Eq: niedokrwistość zakaźna koni, japońskie,amerykańskie i wenezuelskie zap.mozgu i rdzenia, ch.bomaska
U Bo: głowica, pomór bydła, sporadyczne zap.mózgu i rdzenia, enzootyczne zap.mózgu
U Su: ch.cieszyńska, pomór
U Av: ch. Newcastle, zap.mózgu
Krwotoczne zapalenie mózgu i rdzenia
- przyczyna: wirusy (te same które powodują zap.nieropne), toksyny i bakterie albo jako objaw innej choroby
- wylewy krwi w istocie szarej i białej, różnej wielkości i w różnej ilości, często ułożone promieniście, mogą się zlewać=>rozmiękanie czerwone mózgu
- naczynia wypełnione krwią i wysięk krwawy w okołonaczyniowych przestrzeniach limfatycznych (głównie erytrocyty+limfocyty i neutrofile)
Eozynofilowe zapalenie opon, mózgu i rdzenia u świń (meningoencephalomyelitis eosinophilica suum)
- po zatruciu NaCl (solone mięso ryb, słona woda przy ograniczonym dostępie do wody)
- opony miękkie i mózg obrzękłe i przekrwione
- naciek eozynofili i limfocytów w ścianie i wokół przekrwionych naczyń krwionośnych(angitis i periangitis)
- eozynofile naciekają też w głąb tk.nerwowej
- Obrzek i rozplem kom. śródbłonka naczyń kapilarnych i małych żył
- zwyrodnienie kom.pirmidalnych kory mózgu
- w korze mózgowej obrzęk wywołujący status cribrosus
- ogniska rozmiękczynowe u podstawy bruzd
- w postaci przewlekłej większa ilość limfocytów, histiocytów i proliferujących kom śródbłonka naczyń – dominuje naprawa uszkodzonych tkanek i proliferacja naczyń
Ropne zapalenie mózgu i rdzenia (encephalitis et myelitis purulenta)
- powstaje głównie na drodze hematogennej (jako przerzuty z pierwotnych ognisk ropnych z innych narządów np. załzy,zapalenie pępowiny, płuc, razem z pasożytami), drogą limfogenną (przy zap.zatok, ucha środkowego, kości czaszki i kręgów), przez ciągłość tkanek albo tępe urazy.
- bakterie ropne działają chemotaktycznie na neutrofile, przechodzą przez bł.graniczną zewnętrzną i wnikają do subst.nerwowej
- bakterie+neutrofile doprowadzają do homogenizacji mózgu i powstania wysięku ropnego(postać ropnia otoczonego pasem obrzęku lub/i wybroczyn
- rozwój ziarniny zapalnej, czasem tk.łącznej
- ropnie pojedyncze przy patogenie działającym miejscowo, liczne przy ropniach przerzutowych
- kolor ropy zależny od gat.bakterii (żółta,szara,zielonożółta)
- ropień pojedynczy może się wygoić a liczne często prowadzą do śmierci jak pękną=następowe i rozlane zapalenie mózgu, może też przebić się do komory mózgu(pyocephalia) albo powstaje zrost z oponą twardą jeśli leży blisko powierzchni.
- takie zapalenie występuje przy Listeriozie
6) Zapalenie ziarniniakowe
- Gruźlica – przenosi się z opony miękkiej drogą hemotogenną
- samotne i nieliczne guzki, mogą wapnieć albo rogowacieć, mogą też powstać konglomeraty gruzełków(zwłaszcza u Bo) z licznymi kom olbrzymimi, otoczone często wieńcem gruzełków resorpcyjnych. W przestrzeniach okołonaczyniowych naczyń sąsiadujących dużo limfocytów. Stare gruzełki otacza tk.włóknista
- Promienica, Piasecznica, Nosacizna, Salomonelloza i Pasterelloza
- Grzybice
- mała zjadliwość i antygenowość – typowy wykładnik morfologiczny zakażenia grzybami jest ziarniniak zapalny podobny do gruźliczego, ale bez typowej struktury i z ropniem w środku.
- ziarniniaki zbudowane z makrofagów, plazmocytów, kom.nabłonkowych i olbrzymich (typu Langhansa i typu ciał obcych)
- zapalenie zakrzepowe naczyń, zmiany krwotoczne i martwica
- u zwierząt najczęściej Cryptococcus, inne jak Coccidioides, Aspergilus rzadzej
96. Zapalenie nerwów (neuritis)
Obejmuje procesu zapalne w tk śródmiąższowej i procesy zwyrodnieniowe = neuropatie
Przyczyny: wirusy(np. wścieklizny,nosówki), alergeny, zatrucia roślinne, metaboliczne(cukrzyca), toksyny bakteryjne i leki(sulfonamidy,streptomycyna)
Wiele zapaleń rozwija się na bazie pierwotnego procesu zwyrodnieniowego.
Zapalenie może dotyczyć:
- pojedynczego nerwu – mononeuritis np. po urazie mechanicznym,ropniu przerzutowym
- wielu nerwów – polineuritis np. choroba beri-beri, wścieklizna
Zapalenie ostre:
- obrzek nerwu (często galaretowaty)
- przekrwienie
-wysięk surowiczy (neuritis serosa), surowiczo-ropny(seroso-purulenta), ropny(purulenta) i posokowaty(ichor osa) – obejmuje on z reguły perineurium (*jest epi-, peri- i endoneurium)
Zapalenie przewlekłe:
- rozplem tk. Łącznej śródmiąższowej
-naciek kom.
-zwyrodnienie i zanik włókien nerwowych
- nerw ulega zgrubieniu i stwardnieniu (sclerosis)
Przewlekłe zap. Towarzyszy :
1)Przewlekłemu zapaleniu nerwów ogona końskiego (neuritis caudae equinae)
2)chorobie Mareka (neurolymphomatosis gallinarum)
3) zarazie stadniczej koni (exanthema coitale paralyticum equorum)