ROŚLINNE PRODUKTY LECZNICZE:

Substancje roślinne : ziele, kwiatostan, korzeń, wydzielina, owoc, kora, liście – mogą być postacią leku:

• ZIOŁA= SPECIES:

Suche, odpowiednio rozdrobnione (nie rozdrabnia się kwiatów, nasion i owoców), jako pojedyncze surowce lub ich mieszanki, przeznaczone głównie do zaparzania w warunkach domowych: tzw „sypkie” lub „fix-y” – w saszetkach (różne rozdrobnienie)

Z nich dalej można przygotować przetwory roślinne – służą do wykonania postaci leku: syropów, tabletek, kapsułek, nalewek, mieszanek, czopków, proszków, kremów.

Przetwory roślinne:

• Z roślin świeżych:

• Soki

• Alkoholatury -> sporz. Jak nalewki, ale ze świeżych

• Intrakty -> j.w.

• z roślin wysuszonych

• nalewki

• wyciągi: płynne, suche, gęste

• odwary

• napary

• maceracje

• olejki eteryczne

• oleje tłuste

Większość form uzyskuje się poprzez ekstrakcję = wytrawianie :

Ekstrakcja, to SELEKTYWNE wyodrębnienie z bogatej mieszaniny składników związków mających znaczenie lecznicze. Uzyskuje się to przez zastosowanie odpowiedniego rozpuszczalnika i ustalenie takich warunków ekstrakcji, aby była ona wydajna i efektywna.

Wydajność ekstrakcji zależy od:

+ współczynnika dyfuzji substancji, którą chcemy wyekstrahować: zależy też od rozpuszczalnika

+powierzchni surowca

+ czasu ekstrakcji

+ różnicy stężenia składnika w roztworze i wewnątrz komórki surowca (czyli na początku ekstrakcja zachodzi szybciej, albo gdy świeży rozpuszczalnik)

- grubość warstwy dyfuzyjnej: można zmniejszyć przez mieszanie

Rozpuszczalnikami stosowanymi w ekstrakcji są najczęściej:

* woda: mało specyficzna i ekstrakty są bardzo nietrwałe (np. maceraty)

* etanol: bardziej wybiórczy, inaktywuje drobnoustroje,

Najczęściej stosuje się mieszaniny wody i etanolu. Przez dobranie odpowiedniej proporcji można decydować o tym, co się wytrawia.

Do wytrawiania stosuje się surowce rozdrobnione, ale nie za bardzo (nie miałko), żeby surowiec nie zawierał zbyt dużo komórek uszkodzonych.

Procedura:

Zwilżenie surowca-> pochłonięcie(endoosmona) rozpuszczalnika-> rozpuszczenie ciał czynnych wewnątrz komórki roślinnej-> wypływanie (egzoosmoza) roztworu na zewnątrz, do rozpuszczalnika.

Jeśli zbyt dużo komórek uszkodzonych, to wszystko z wnętrza komórek zostaje wypłukane.

METODY EKSTRAKCJI:

• MACERACJA - Maceratio:

Surowiec zalewa się rozpuszczalnikiem i pozostawia na określony czas (w zależności od rodzaju surowca i rozpuszczalnika)

- nie prowadzi do całkowitego wytrawienia surowca, tylko do wyrównania stężeń pomiędzy surowcem a rozpuszczalnikiem.

Metoda maceracji stosowana jest do surowców słabo działających:

!!!śluzowe :wytrawianie WODĄ!! korzeń prawoślazu – Alheae radix, nasiona lnu – Lini semen,

rzadziej do otrz. Olejków-> etanolem

Metodą maceracji można otrzemać maceraty lub nalewki (jeśli etanolem)

• PERKOLACJA - perkolatio:

Jest metodą ciągłą, w której surowiec przepłukuje się cały czas świeżym rozpuszczalnikiem, dzięki czemu różnica stężeń między surowcem a rozpuszczalnikiem jest cały czas maksymalna i stale niszczona jest warstwa nasycona z powierzchni surowca.

Metodą perkolacji można otrzymać nalewki lub wyciągi (bardziej stężone niż nalewki)

Wyciągi gęste i suche otrzymuje się przez odparowanie części lub całości rozpuszczalnika.