KOCHANOWSKI:
Młodość Kochanowskiego i jego podróże zagraniczne:
Około 1530 roku narodziny Jana Kochanowskiego( data ustalona na podstawie nagrobka). Kochanowski urodził się w Sycynie, w ziemi radomskiej. Syn Piotra Kochanowskiego herbu Korwin, zamożnego właściciela ziemskiego, komornika granicznego radomskiego, oraz Anny z Białoszewskich herbu Odrowąż. Rodzeństwo: 4siostry i 6braci( Mikołaj i Andrzej również piszą).
1544rok- pierwsza wzmianka na temat pobierania nauk Kochanowskiego. Wpis poety do metryki Akademii Krakowskiej. Od roku 15545 Kochanowski opuszcza Akademię( zaraza). Do 1547 roku opuszcza Akademię zw. na śmierć ojca. Prawdopodobnie w Krakowie spotyka się z „drugą falą wzmagania się prądu odrodzeniowego”, głębiej sięgającą do istoty renesansu.
1547-1549 roku- W 1547r Kochanowski wraca do domu by załatwić sprawy zostawione po śmierci ojca. Brak konkretnych danych. Hipotezy:
Wrócił do Krakowa, gdzie przebywał aż do secesji( bunt żaków) w czerwcu 1549
Udał się do Wrocławia pod opiekę rektora gimnazjum akademickiego św. Elżbiety, Andrzeja Winklera.
1551 rok- wyjazd do Królewca do roku 1552. Królewiec w tym okresie staje się środkiem skupiającym nowe myśli religijne(reformacja) i filozoficzne. Tutaj powstaje pierwszy datowany utwór Kochanowskiego: czterowiersz- dedykacja dla Stanisława Grzepskiego na egzemplarzu „Tragedii” Seneki.
1550-1552 roku- Kochanowski zajmuję się sprawami rodzinnymi. W 1550 załatwia sprawy majątkowe przed sądem ziemskim w Radomiu. W 1551 roku bierze udział w sporze sądowym z Feliksem Zielińskiem o granice wsi Barycze. W 1552 roku dalsze ciąg spraw majątkowych.
1552-1555 roku- Pierwszy pobyt na Uniwersytecie w Padwie. Kochanowski studiuje na wydziale Atrium. W 1554 roku sprawuje urząd konsyliarza nacji polskiej. Wiosną 1555 roku opuszcza uniwersytet by w orszaku Jana Krzysztofa Tarnowskiego odwiedzić Rzym i Neapol9 prawdopodobnie zwiedza część Italii)
Ok. połowy 1555 roku- powrót do Polski, prawdopodobnie z powodu braku funduszy, wraca do Królewca gdzie przebywa na dworze swojego sponsora, księcia Albrechta.
1556rok- Kochanowski wraca do Padwy, po załatwieniu spraw finansowych wraca na uniwersytet. Podróż tą odbył z Piotrem Kłoczowskim i poświęcił jej jedna z fraszek Ksiąg Wtórych.
1557rok- śmierć matki Kochanowskiego. Przerywa po raz kolejny studiowanie i raca do kraju. Tam dokonuje podziału majątku. 28 maja 1557 roku poeta zasiada w zespole sędziowskim sądu grodzkiego w Radomiu. W tym czasie piszę „ Elegię II” z ksiąg wtórych- pieśń na cześć Zygmunta Augusta po rozwiązaniu kwestii finlandzkiej.
Poznaje wielkie osobistości ówczesnego renesansu m. In. Tomitano, Robortello.
Czerpie inspiracje dla Lidii do erotyków
„niepokój reformacyjny” Kochanowski pisze antypapieską „Elegię X”
rozwój fol zofii Arystotelesa- rozwija się silne w Padwie
1558/1559 rok- Kochanowski odbywa podróż do Francji( prawdopodobnie do Francji dostaje się z Italii). Swoją wyprawę opisuje w formie elegii łacińskiej skierowanej w formie listu do swojego przewodnika, Karola Utenhove. Poeta odwiedza Marsylię, Paryż9 tam poznaje Jana Tęczyńskiego)
1559rok- powrót do Polski. Tu rozpoczyna się okres dworki poety.
Życie Kochanowskiego po powrocie z podróży zagranicznych:
Maj 1559- Kochanowski wraca do kraju, zajmuje się sprawami rodzinno- majątkowymi
1559-1563 roku- Kochanowski poszukuje mecenas, który pomoże mu dostać się na dwór króla9 pomoc u Jana Krzysztofa Tarnowskiego, Jakuba Górskiego, rodziny Firlejów. Konatakty z dworem Mikołaja Czarnego Radziwiłła pozwalają na tworzenie i wydawanie dzieł Kochanowskiego( 1561- „ O śmierci Jana Tarnowskiego…, 1561 lub 1562 „Zuzanna” z dołączoną pieśnią „ Czego chcesz od nas, Panie”)
1556rok- Kochanowski zostaje przyjęty na posadę sekretarza na dworze królewskim Zygmunta Augusta, dzięki poparciu podkanclerza- Piotra Myszkowskiego. W tym roku wydany „ Satyr”.
1554-1575 roku- pobyt poety na dworze królewskim. Obowiązki kanclerza zajmowały Kochanowskiemu wiele czasu co spowodowało zaniedbanie studiów literackich. Wiele podróżował z królem, pomiędzy dworami w Wilnie i Krakowie. Był świadkiem wielu wydarzeń historycznych 9 sejm w Lublinie w 1569r, hołd Pruski 1569r), którym poświęcał swoje utwory: „Proporzec albo Hołd Pruski”1569r. W 1573 roku uczestniczy w elekcji króla Henryka Walezego, a w 1575 roku bierze udział w wolnej elekcji budząc kontrowersje opowiadając się przeciwko kandydaturze Stefana Batorego i proponuje poparcie kandydatury habsburskiej lub moskiewskiej. Opowiada się za cesarzem Maksymilianem II. W 1566 roku obejmuje probostwo w Zwoleniu, w tym czasie powstaje również wiele utworów Kochanowskiego( Fraszki) inspirowanymi wydarzeniami i ludźmi. Około 1567 roku powstaje „Muza” (wydana w 1585r). w 1571 roku poeta pisze list z Czarnolasu do Stanisława Fogelwedera, w którym opisuje prace nad „psałterzem Dawidów”. W 1575 powstaje „ Pieśń o spustoszeniu Podola”. W 1576 roku odchodzi z dworu, ma już ugruntowaną pozycje uznanego i szanowanego poety.
1575rok- 17 stycznia 1575r poeta zrzeka się probostwa i niedługo poem żeni się z Dorotą z Przytyka, córka Stanisława Lupy Podolskiego herbu Janina9 prawdopodobnie z tej okazji powstaje „Pieśń świętojańska o Sobótce”). Po listopadowej elekcji Stefana Batorego Kochanowski kończy karierę dworską i zasiada na stałe w Czarnolesie.
1576-1584 roku- W czasach dworskich Kochanowski zapewnił sobie stabilizację finansową i mógł teraz poświęcić się życiu rodzinnemu i twórczości. Utrzymuje kontakty z Janem Zamoyskim. W 1578 roku dzięki wsparciu finansowym z jego strony odbywa się premiera „ Odprawy posłów greckich” w Ujazdowie. Na premierze ogłoszono również „ Orfeusz Sarmackiego”. W 1577 roku umiera starszy brat Kochanowskiego, Kasper. Poeta pisze z tej okazji epitafium oraz mowę „Przy pogrzebie rzecz”( oba utwory wydane w pośmiertnych „Fragmentach”). W latach 1577-1579 Kochanowski poświęca się ukończeniu „Psałterza Dawidów”
Twórczość łacińska Jana Kochanowskiego.
W świetle dotychczasowych badań pewny wydaje się fakt, że Jan Kochanowski zaczynał od pisania po łacinie. Oczywiście nie można wykluczyć, że pojawiły się wcześniej jakieś, dziś nam nie znane próby poetyckie w języku ojczystym. Materialnym potwierdzeniem jest łacińska dedykacja na książce ofiarowanej w Królewcu w 1552 roku przyjacielowi Stanisławowi Grzepskiemu. Wybór łaciny jako języka wypowiedzi poetyckiej we wczesnym okresie twórczości Kochanowskiego wynika z faktu, że debiut poety przypadł na lata, gdy w Polsce humanistyczny model literatury wiązał się zdecydowanie z poezją pisanych w tym właśnie języku. Twórczość łacińską Kochanowski uprawiał właściwie do końca życia, ale po powrocie do kraju po długim okresie studiów i podróży zagranicznych zacznie ona stopniowo odchodzić na dalszy plan. Utwory łacińskie poety nie były tylko, jak w przypadku nowołacińskich poetów, szkolnym wypracowaniem mniej lub bardziej zręcznie naśladującym starożytne wzory(najwięcej uwagi poświęcali kształtowaniu merytorycznemu często ułatwiając sobie zadanie poprzez wprowadzenie gotowych fraz wydobytych z dzieł wybitnych poetów antyku). Dzieła łacińskie Kochanowskiego pozwalają rozumieć utwory napisane po polski ale również ze względu na swoja poetyckość. Oprócz kilku utworów ogłaszanych osobno na łacińską twórczość Kochanowskiego składają się tylko 3zbior, których kolejność wydań nie oddaje porządku w jakim powstawały składające się na nią teksty. W najwcześniej ogłoszonym zbiorze łacińskim (1580) przeważają utwory stosunkowo późne, natomiast wczesne elegie łacińskie powstałe w okresie padewskich studiów wyszły po śmierci Kochanowskiego (1584). Wraz z innymi powstałymi później od nich utworami reprezentującymi ten sam gatunek oraz ze zbiorem epigramatów łacińskich pisanych prawdopodobniej równolegle z polskimi Fraszkami i poruszającymi często te same tematy. Elegie te znamy już z wcześniejszej rękopiśmiennej redakcji w powstałym na początku lat 60 Xvi wieku w kodeksie Jana Osmólskiego zawierającym dwie ich księgi wraz z polskimi tekstami utworów poetów( Czego chcesz od nas, Panie oraz Oko śmiertelne Boga nie widziało), a także z łacińskim przekładem jednej pieśni Safony. Wśród łacińskich tekstów Kochanowskiego uderza stosunkowo duża ilość utworów o charakterze panegirycznym, duża na tle jego polskiego dorobku, w którym tego rodzaju wystąpienia zdarzają się raczej sporadycznie. Sławiąc nie władających polskim językiem monarchów obcego pochodzenia(jak Walezy czy Batory) poeta mógł w naturalny sposób skłaniać się ku łacinie. Z drugiej strony łacina pozwalała zachować pewne im dystans wobec własnej wypowiedzi, była rodzajem językowego ”cudzysłowu” , sama z siebie nadawała pochwale pewien charakter. Taki konwencjonalny charakter mają zresztą często i te teksty łacińskie, które mówią o sprawach bardziej osobistych np. cykl miłosnych elegii powstałych jeszcze w okresie padewskim adresowanych do tajemniczej Lidii. Niezależnie od tego czy poeta opisuje w nich rzeczywiste uczucie do konkretnej osoby ukrytej pod pseudonimem, czy też konstruuje wyimaginowaną historię miłosną na potrzeby poetyckiego cyklu. Opowieść swoją stylizuje zgodnie z modelem podsuwanym przez rzymskich elegików (Owidiusza, Propercjusza). Do tych wzorów Kochanowski podszedł w sposób wybiórczy i świadomy, nie zmienia to jednak faktu, że zależność od nich manifestuje się nie tylko w doborze charakterystycznych elementów języka poetyckiego lecz także w przyjęciu pewnego modelu uczucia stanowiącego przedmiot opisu i refleksji. Elegie miłosne dominują w dwóch pierwszych księgach zbioru, na których złożyły się głownie owe wczesne utwory obecne już we wspomnianej wersji rękopiśmiennej. Księga 3 i 4 zawiera raczej utwory typu panegiryczno-okolicznościowego, refleksyjno-filozoficznego. Ten różnorodny charakter zgromadzonego w zbiorze poetyckiego materiału wynikał raczej z faktu, że starożytna elegia była gatunkiem dość nieokreślonym. Kochanowski w swej twórczości preferował gatunki dające mu wiele swobody twórczej, nieokreśloność elegii otwierała mu drogę do konstruowania zbioru prezentującego różnorodny materią tematyczny, czemu towarzyszyła też różnorodność stosowanych środków poetyckich i zdynamizowanej relacji między podmiotem, wypowiedzi, a światem opisywanych zjawisk. Oczywiście te różnorodne elementy musiały być ze sobą połączone w sposób harmonijny. Konstrukcja zbioru opiera się zatem na tych samych zasadach, które poeta stosował w twórczości polskojęzycznej, co wskazuje na to, że mamy tu do czynienia z pewną przemyślaną strategią autorską. System międzytekstowych związków łączących łacińskie i polskie dzieła jest tak silny, że wymusza traktowanie jego twórczości jako spójnej, jednolitej, posiadającej wiele aspektów zarazem. Poeta konsekwentnie starał się mówić o tcy samych istotnych dla niego sprawach w sposób różnorodny, a dwujęzyczność poszerzała jego możliwości w tym zakresie.