22.10.2013

Pedagogika specjalna

Temat: Nowe kierunki stymulowania rozwoju.

KREATYWNE WSPIERANIE OD POCZĄTKU

• Postrzeganie okresu niemowlęcego jako okresu biernego z największym osiągnięciem – nauką chodzenia należy już do przeszłości

• W okresie tym w największym stopniu wykształcają się możliwości intelektualne, jakimi dysponujemy przez resztę życia

• Noworodek. „Maszynka do uczenia się”, wg Domana ma większą potencjalna inteligencję niż największy z geniuszy

• W wieku kiedy rozpoczynamy naukę i zaczynamy podlegać formalnej edukacji jest właściwie późno na wyrównanie szans.

• Dziecko, które widuje i rozpoznaje różne ciekawe obiekty rozwija część mózgu odpowiedzialną za widzenie, to które słucha różnych dźwięków, rozwija część mózgu odpowiedzialną za słyszenie i odwrotnie dziecko, które wychowywanie byłoby w ciemnościach niewidome mimo sprawnego narządu wzroku.

• Oznacza to, że dziecko idące do szkoły jest już osobą pod względem intelektualnym w dużej mierze ukształtowaną. Wg badaczy geny najwyżej w 50% decydują o naszej inteligencji, a możliwości dziecka kształtowane są niemal wyłącznie przez środowisko rodzinne oraz przedszkolne

• W dużej mierze od rodziców zależy jaki start będzie miało dziecko w szkole – bo to pierwsze lata życia decydują jak szybko będzie ono przyswajało wiedzę

CZYM JEST WSPOMAGANIE? W PIERWSZYCH LATACH DZIECKA

• Nie przyspieszenie rozwoju, a umożliwienie wykorzystania wrodzonego ogromnego potencjału

• Młodsze dzieciństwo to czas nabywania umiejętności nauki i zabawy – zawsze z aktywnym udziałem ich rodziców

DZIECKO I DOMINACJI PRAWEJ PÓŁKULI

• Prawa półkula odpowiada za:

• -rymy-muzyke-rytmy

• -obrazy

• Wyobraźnię

• Intuicję

• Kolory

• Przetwarzanie przestrzenne

• Przeżywanie stanów emocjonalnych

U dzieci do 6 lat w myśleniu dominuje prawa półkul, stąd problemy z logicznym myśleniem, myśleniem przyczynowo-skutkowym, czytaniem czy matematyką.

Konsekwencja – z rozpoczęciem edukacji czekano do czasu, gdy dziecko nauczy się myśleć

Pomieszano fakt, iż dominująca półkula pozwala dzieciom zapamiętywać obrazy, odbierać muzykę i zapamiętywać rymujące się wierszyki, dodatkowa zdolność wieku dziecięcego, dostrzegania porządku w chaosie pozwala na naukę czytania globalnego.

* Najlepszym czasem na ćwiczenie półkuli prawej jest dzieciństwo- czas, gdy nie została zdominowana ona jeszcze przez lewą-możemy doprowadzić do lepszej współpracy między obiema półkulami, stanie się wtedy doskonałym uzupełnieniem lewej.

ROZWÓJ ZMYSŁÓW

*wzrok

• Rozwój wzroku zależy od czynników zewnętrznych, czyli od stymulacji jakiej jest poddawany, wczesna stymulacja jakiej jest poddawany, wczesna stymulacja oczu nie tylko przyspiesza rozwój kory wzrokowej, czyli umiejętność postrzegania lecz także sprawia, że dziecko będzie lepiej widziało przez całe życie

• Brak bodźców to ograniczenie rozwoju kory więc i mózgu

• Błąd – pastele, baldachimy ograniczające rozwój. Dobra stymulacja- obrazki czarne lub czerwone na białym tle

• Jeśli zależy nam, aby dziecko zwracało uwagę na określony rodzaj obrazów – tekst, powinniśmy zapewnić maluchowi wcześnie z nim kontakt

PROTOTYPY TWARZY

• Wielokrotne wyniki badań potwierdziły, iż noworodki reagują na twarze, a więc zdolność łączenia określonych sygnałów percepcyjnych w całość twarzy jest prawdopodobnie wrodzona. Ludzie mają specjalny obszar wyspecjalizowany w rozpoznawaniu twarzy- położony z tyłu bocznie na spodzie prawej półkuli. Zależnie od doświadczeń uczymy się prototypu twarzy i musimy jedynie zapamiętać możliwe odchylenia od tego prototypu. Rezultatem tego działania jest wrażenie Europejczyków, iż wszyscy skośnoocy wyglądają tak samo i odwrotnie.

PERCEPCJA WZROKOWA. SIŁA OBRAZU

• Badania Nickersona – 600 obrazków w tempie 1 na sekundę. Rozpoznawanie 98 % poprawnych odpowiedzi

• Zwiększenie do 10.000 obrazów – rozpoznanie prawidłowe 99 %

• Konkluzja: pojemność odtwórczej pamięci obrazów jest niemal nieograniczona

• Jeden obraz- więcej niż 1000 słów

• Rysunek pobudza wszystkie ośrodki w mózgu, przemawia do naszej fantazji i wywołuje więcej skojarzeń niż jakiekolwiek słowa

• Współcześnie status najlepszego przekazu nadany jest słowom- kultura zbija nasze zdolności wizualne, brak programów mających na celu rozwój zdolności wizualnych.

SŁUCH

• Rozwój prenatalny – dziecko rozpoznaje charakterystyczne dźwięki i głos matki

• Słuchanie, gra na instrumentach wybitnie działa na rozwój mózgu, poprzez trwałe zwiększanie umiejętności czasowych i przestrzennych – ogromna stymulacja prawej półkuli. Muzyka jako dodatkowy język, który poznaje dziecko – dodatnio wpływa na umiejętności językowe w zakresie języka ojczystego, ułatwia także naukę języków obcych.

• EFEKT MOZARTA- utwory Mozarta oprócz wysokiej częstotliwości mają przejrzystą doskonale uporządkowaną formę- jest w nich wyraźna struktura – rytm, harmonia, oraz melodia połączone z matematyczną niemal dokładnością. W efekcie sprzyja to koncentracji uwagi, rozwija zdolności analityczne i językowe. (A. Tomatis).

PSYCHOLINGWISTYKA

• Dziecko używa skomplikowanych struktur gramatycznych nie radząc, sobie jeszcze z czynnościami motorycznymi

• Okno umożliwiające nam szybkie i płynne opanowanie języka zamyka się w okresie dojrzewania

• Wszystkie niemowlęta uczą się mówić pokonując te same etapy – wrodzony charakter tego zachowania potwierdzają zachowania dzieci głuchych, które zaczynają głużyć w tym samym wieku co słyszące.

• Wszystkie niemowlęta gaworzą tak samo, bez względu na język, jakim posługują się rodzice (uniwersalna zbieżność słów oznaczających słowo mama i tata)

• Nauka niemowląt – mózg niemowlaka obchodzi trudności związane z nabywaniem mowy w porównaniu z osobą dorosłą.

WCZESNE DOSTRAJANIE DO DŹWIĘKÓW

• Na świecie występuje około 8000 języków, a wszystkie łącznie są tworzone z około 70 najmniejszych jednostek dźwiękowych, fonemów.

• Noworodek uczy się dźwięków języka ojczystego po narodzinach. Oznacza to, że staje się coraz bardziej wrażliwy na różnice fonetyczne swojego ojczystego języka. Niemowlęta w wieku czterech do sześciu miesięcy są w stanie zróżnicować dźwięki swojego ojczystego języka równie dobrze jak dźwięki innych języków.

Później dźwięki własnego języka, różnicowane są coraz lepiej, a obcego coraz gorzej. Niemowlęta w wieku do dwunastu miesięcy potrafią już różnicować JEDYNIE dźwięki własnego języka ojczystego. Jak to potocznie określa językiem informatyki. M. Spitzer: „Twardy dysk musi zostać przed użyciem sformatowany i tym zajmuje się niemowlę”.

KOMPUTER W POKOJU DZIECINNYM?

• Powszechność poglądu, iż zapoznanie się dzieci z komputerem powinno następować jak najwcześniej wydaje się być kwestionowane wynikami badań.

• W ciągu pierwszych trzech lat życia dziecko wchodzi w relacje ze światem wykształcając reprezentację wielu pojęć

• Jeśli dziecko jeszcze nie dysponuje wewnętrzną reprezentacją, nie jest w stanie zrozumieć nawet najbardziej kolorowych obrazków i przenikliwych dźwięków – jest to świat zubożały, ponieważ sygnały słabo ze sobą korelują.

DOTYK

• Dla noworodka najważniejszy ze zmysłów jednocześnie zmysł, którego kultura zachodu próbuje się wyrzec w ostatnich dwóch stuleciach-szczelne ubieranie niemowląt, używanie wózka zamiast chust, czy nosideł.

• Dotyk obniża poziom hormonu stresu kortyzolu, stymuluje rozwój mózgu, podwyższ odporność.

• Kangurowanie- stosowana na oddziałach noworodkowych metoda-przywiązywanie do ciała matki specjalną chustę, zapewnienie odpowiedniej temperatury pozwala słyszeć odgłos bicia serca matki. Wyniki badań są jednoznaczne – wcześniaki kangurowane szybciej przybierają na wadze, a w dalszym rozwoju obserwuje się u nich mniej powikłań.

ZMYSŁ RÓWNOWAGI

• Rozwój równowagi to baz dla raczkowania, siadania, chodzenia

• Nieprzypadkowo małe dziecko nieustannie domaga się bujania, huśtania, w późniejszym okresie preferują huśtawki, karuzele

• Dzieci, których błędnik jest odpowiednio stymulowany szybciej uczą się mówić, mają lepsze zdolności koncentracji uwagi i umiejętności postrzegania

MÓWIENIE I CZYTANIE

• Głośne czytanie do dziecka w wieku niemowlęcym to stymulacja mózgu w obszarze odpowiedzialnym zarówno za odbiór i zrozumienie tekstu jak i mowę. Język pisany jest pełniejszy, bogatszy, i bardziej przemyślany niż mowa potoczna. Czytanie to umożliwienie zaznajomienia się ze składnią i gramatyką- to w języku neurolingwistów „oprogramowanie twardego dysku mózg” które w przyszłości pozwoli na większe rozumienie czytanego i słyszanego, poszerza także zakres umiejętności komunikacyjnych.

NAUKA CZYTANIA

• Czytanie globalne- metoda Domana

• Glenn Doman – amerykański fizjoterapeuta, współtwórca metody rehabilitacji osób z uszkodzeniem mózgu, założyciel Instytutu Osiągania Ludzkich Możliwości.

• Naukę rozpoczyna się nawet w wieku 6 mc, gdyż mózg niemowlaka jest tak samo podatny na przyjmowanie bitów obrazkowych jak i bitów tekstów.

KORZYŚCI

• Szybciej nauczy się mówić, będzie miało większy zasób słów

• Będzie chętnie podejmowało się czytania – czytanie stanie się łatwe, a nie żmudne

• Zmniejszenie ryzyka dysleksji

• Sprzyja rozwojowi pamięci i nauki języka obcego

KONTROWERSJE WOBEC METODY GLOBALNEGO CZYTANIA

• Zastrzeżenia wobec nauczania języka polskiego metodą globalną, ponieważ jest to język fleksyjny – czyli wyrażający stosunki międzywyrazowe w zdaniu przy pomocy form gramatycznych

• Kontrargument – mózg dziecka nastawiony jest na znajdowanie regularności w otaczającym świecie

PROGRAMY WIEDZY (DOMANA)

• Można wprowadzać już u dzieci półtorarocznych

• Bity informacji – zdjęcie wraz z opisem (obrazem + nazwa) dotyczące różnych kategorii wiedzy

CECHY INFORMACJI:

- pojedyncza

- krótka

- przejrzysta

- ścisła

- pozbawiona zbędnych elementów

- sprawdzona

BIT INFORMACJI POWINIEN:

• Być szczegółowy

• Przedstawiać tylko jedną rzecz

• Być nowy

• Mieć duży format

• Być właściwie nazwany