5. CUKRY

a) PODZIAŁ

MONOSACHARYDY	- proste cząsteczki zbudowane z kilku (3-7) atomów węgla - słodki smak i dobrze rozpuszczalne w H2O
triozy (aldehyd glicerynowy)	- najprostsze jednocukry (zbudowane z 3 atomów C) - produkt pośredni szlaków metabolicznych
heksozy (glukoza, galaktoza, fruktoza)	- cząsteczki sześciowęglowe
pentozy (ryboza, deoksyryboza)	- cukry pięciowęglowe - składniki nukleotydów

DISACHARYDY	- powstają przez połączenie dwóch cząsteczek cukrów prostych
sacharoza	- połączenie fruktozy i glukozy - występuje w trzcinie cukrowej i burakach cukrowych - po obróbce stanowi cukier spożywczy
maltoza	- połączenie glukozy z glukozą - występuje w nektarze i pyłkach niektórych gatunków kwiatów - produkt hydrolizy skrobi i glikogenu
laktoza	- połączenie glukozy z glukozą - składnik mleka ssaków

POLISACHARYDY	- budowa: proste lub rozgałęzione łańcuchy, często nierozpuszczalne w wodzie - jeżeli polisacharydy syntetyzowane są jednego rodzaju – monosacharydy (homoglikany); różnego rodzaju – heteroglikany
skrobia	- homoglikan zbudowany z cząsteczek glukozy - materiał zapasowy u roślin
glikogen	- homoglikan zbudowany z cząsteczek glukozy - materiał zapasowy u zwierząt
celuloza	- homoglikan zbudowany z cząsteczek glukozy - postać długich nitkowatych łańcuchów - budulec ścian komórkowych roślin
chityna	- homoglikan, zbudowany z glukozoaminy (aminowej pochodnej glukozy) - budulec ścian komórkowych zwierząt
inulina	- heteroglikan

b) BUDOWA

WEGIEL, WODÓR, TLEN

(-OH) + (-CHO) v (-CO)

hydroksylowa aldehydowa ketonowa

(aldozy) (ketozy)

c) FUNKCJE CUKRÓW

- składnikiem energetyczny, składnik zawarty w mleku

- transport cukrów (zwierząt mające układ krążenia: glukoza; rośliny: sacharoza)

- materiał budulcowy

- funkcja zapasowa: u roślin – skrobia nasiona zbóż i bulwach ziemniakach; u zwierząt – glikogen gromadzony w mięśniach szkieletowych i wątrobie