1.
KIERUNEK PEDAGOGICZNY - WG SOŚNICKEGO Źródło: ,, Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XXw” K.Sosnicki
-Wąski zakres określa kierunki pedagogiczne jako dziedzinę wychowania która osiada określony przedmiot cel treści i zadania kształcenia
-Szeroki zakres autor utożsamia z systemem pedagogicznym, w skład którego wchodzą poszczególne dziedziny wychowania, które mają określony przedmiot, treści, cele, zadania kształcenia i te dziedziny wychowania dążą do tego by stać się teorią wychowania
INNOWACJE łac. iniovaito – , „zmiana”, (nowatorstwo – synonim) Źródło : R.Schulz ,,Studia z innowatyki pedagogicznej”
Roman Schultz – szersza definicja
INNOWACJE PEDAGOGICZNE - „wszelkie zmiany w dziedzinie wychowania, kształcenia, organizacji i uwarunkowań szkolnictwa i innych form oświaty (…) implikujące postęp lub regres w praktyce pedagogicznej”
Schulz wymienia 5 obszarów innowacji :
1.Planowanie i realizacja reform oświatowych
2.Bierzach modernizacja administracji oświatowej
3.Zastosowanie w praktyce pedagogicznej odkryć naukowych
4.Działalność eksperymentalna szkół i innych placówek oświatowo – wychowawczych
5.Twórczość pedagogiczna nauczycieli
Wincenty Okoń, Źródło : W Okoń„Nowy słownik pedagogiczny” – wąska definicja
INNOWACJE PEDAGOGICZNE – zmiany struktury systemu szkolnego jako całości lub struktury ważnych jego składników w celu wprowadzenia ulepszeń o charakterze wymiernym.
Okoń wymienia 3 obszary innowacji:
1.Praca nauczycieli i ucznia
2.Treści programowe (programy)
3.Warunki materialno – społeczne
Klasyfikacja nurtów teoretycznych i ideologii wychowawczych wg Stefana Wołoszyna Źródło : S.Wołoszyn ,,Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku”
Wielkie nurty teoretyczne (pedagogiki naukowe):
-Pedagogika psychologiczna
-Pedagogika socjologiczna
-Pedagogika kultury
-Pedagogika egzystencjalna
-Pedagogika w nurcie marksizmu
Pedagogika ideologiczna – ideologie wychowawcze:
-Pedagogika wychowania narodowego
-Pedagogika wychowania państwowego
-Pedagogika wychowania społecznego o orientacji liberalno – demokratycznej
-Pedagogika wychowania
-Pedagogika wychowania komunistycznego ( socjalistycznego)
-Pedagogika wychowania religijnego, z dominacją wychowania katolickiego
Nowe nurty ostatnich dziesięcioleci XX w.:
-Ruchy kontestacyjne i kontrkultura
-New Age
-Nurt radykalnej krytyki szkoły
-Koncepcje „społeczeństwa wychowującego”
-Nowe alternatywy pedagogiki humanistycznej i antypedagogika
-Pedagogia hermeneutyczna
-Nurty postmodernistyczne (ponowoczesność)
-Edukacja globalna
***
2.PEDAGOGIKA POZYTYWISTYCZNA Źródło : "Pedagogika pozytywistyczna" T. Hejnicka- Bezwińska
Pozytywizm rozwinął się w drugiej połowie XI w. W Europie trwał w latach 1850 – 1880, w Polsce 1863 – 1890. W Polsce początek wiąże się z powstaniem styczniowym, koniec z pojawieniem się nowych trendów w literaturze.
Teza: Pedagogika pozytywistyczna oferuje wytwarzanie takiej wiedzy, która pozwala w sposób pewny przewidywać zachowania ludzi.
Cechy pedagogiki pozytywistycznej:
-Konserwatyzm
-Uspołecznienie
-Zachowanie ciągłości
-Władza skierowana w dół
-Intelektualizm
-Nauczyciel funkcjonariuszem
-Nauka pamięciowa
SCJENTYZM - oparty na założeniach filozofii pozytywizmu (spuścizna pozytywizmu w nauce). Pojęcie to wprowadził Charles Renouvier.
Świat jest materialny – wiedza powinna być materialistyczna
Doktryna ewolucjonizmu Darwina
Utylitaryzm , użyteczność
Nauka oparta na faktach, empiryczna
FAZA I - WCZESNY POZYTYWIZM
AUGUST COMTE . Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, (1830 – 1842)
Pierwszy socjolog (początek XIX w.) – wiedza oparta na faktach.
- Przechodzenie ludzkości przez fazy: teologiczną, metafizyczną, pozytywistyczną (wiedza jasna, użyteczna)
Teologiczna – odwoływanie się do sił nadprzyrodzonych lub istoty boskiej przy wyjaśnianiu zjawisk, myśleniem rządziły uczucia.
Metafizyczna- współczesna, wyjaśnianie zjawisk za pomocą abstrakcyjnych pojęć, myśleniem rządzi intelekt.
Pozytywna- rozpoczynająca się, formułowanie twierdzeń opartych na faktach i zależność współistnienia, wolna od złudzeń poznawczych.
- Prymat koncepcji kolektywistycznych nad indywidualistycznymi
- Wiedza powinna mieć charakter użyteczny dla środowiska, powinna opierać się na faktach
- Wychowanie przedmiotowe
JOHN MILL. Utopia państwa pozytywnego (druga poł XIX w.)
- Poznanie oparte na zmysłach – empiryzm
- Doświadczenie jedynym źródłem wiedzy
- Wiedza ma charakter utylitarny (użyteczny)
- Indukcja eliminacyjna – praca badawcza ma stwarzać wykluczające się hipotezy, z których po ostatecznej weryfikacji wyłania się jedna prawdziwa
FAZA II - EMPIRIOKRYTYCYZM (krytyka pozytywizmu) koniec lat ’70. Pocz. ’80
Jedynym wartościowym źródłem wiedzy jest obserwacja empiryczna, przedmiotem badań naukowych – „czyste” doświadczenie;
nauka- opisem świata doświadczalnego
Przezwyciężenie dualizmu świata psychicznego i fizycznego (są to dwie strony tego samego doświadczenia i nie należy ich rozdwajać)
Przezwyciężenie dualizmu podmiotu i przedmiotu poznania
Cel uwolnienie nauki od wartościowań estetycznych i etycznych oraz od elementów właściwych dla poznawania potocznego
Nowe odkrycia w psychologii fizyce
RICHARD AVENARIUS. Jedność światów i ich spójność. Przeciwstawiał się dualizmowi świata fizycznego i psychicznego.
ERNEST MACH. Podmiot badań jest niezależny od przedmiotu, jeżeli dochodzi do współzależności to nie podlega to badaniom
FAZA III – NEOPOZYTYWIZM ( logiczny pozytywizm) głosił kult nauki, opisu i doświadczenia; zwalczał wszelką metafizykę
MORIS SCHLICK. Szkoła wiedeńska. Usunięcie nauk logiczno – matematycznych, metafizyki i innych nauk filozoficznych, sprowadzenie nauk humanistycznych do psychologii i socjologii
RUDOLF CARNAP. Dominacja etyki jako nauki o języku, falsyfikacja hipotez – wybieranie hipotezy najlepiej tłumaczącej zjawisko
J. F. HERBART:
a)Poglądy filozoficzne Herbarta
- w teorii poznania opierał się na doświadczeniu
- byty nazwał realiami - jednostkami realnymi, które mają różne jakości niepoznawalne
- za jednostki psychiczne (elementy duszy) uważał wyobrażenia.
-życie psychiczne traktował jako mechanikę wyobrażeń, analogiczną do mechaniki ciał,
- wyobrażenia decydują o stanie świadomości,
- uczucia zaś i popędy posiadają charakter wtórny,
- rzeczywistość składa się z nieskończonej liczby jednostek realnych,
- filozofia rozumiana przez niego jako „opracowywanie pojęć”, opiera się na logice formalnej
b)Poglądy pedagogiczne Herbarta
Według Herbarta pedagogika opiera się na etyce i psychologii. Zadanie wychowania polega na ukształtowaniu woli i charakteru oraz na obudzeniu w człowieku szerokich zainteresowań. Etyka wyznacza i uzasadnia cele wychowania a psychologia uzasadnia środki do osiągnięcia celu. Środki te to:
-Regierung – karność (utrzymanie w karności dopuszcza kary cielesne).
-Nauczanie wychowujące (nauczanie wychowujące ma oprócz wiedzy budować charakter).
Wychowanie jest sztuką. Głównym zadaniem badań pedagogicznych jest wykrycie celu wychowania. Celem wychowania jest kształtowanie silnych charakterów odznaczających się 5 ideami moralnymi:
1. Idea doskonałości,
2. Idea życzliwości
3. Idea prawa
4. Idea słuszności
5. Idea wewnętrznej wolności
c)Cechy Herbartyzmu:
- system intelektualistyczny – nacisk na procesy intelektualistyczne, rozwój uczuć i woli na uboczu,
- duża ilości i różnorodności programu nauczania, czerpanego zwłaszcza z nauk humanistycznych,
- wykształcenie określano jako „dekoracyjne”,
- metody podające – pamięciowe – konserwatyzm ( w sposobie myślenia uczniów),
- wiedza miała charakter statyczny. Program zawierał to co w nauce jest trwałe i niezmienne. Wiedzę współczesną uznawał za chwiejną.
- tematy wygodne dla państwa
- mundurowanie
- kary fizyczne
- autorytet :państwa, Kościoła, nauczyciela
- nie uwzględnia indywidualności jednostki,
- prawie w ogóle nie zajmuje się wychowaniem społecznym
d)Herbartyści: K.V. STAY, O. FRICK, T. ZILLER, W. REIN, E.V. MEVMANN
e)Nauczanie wychowujące
- Herbart nie oddzielał wychowania od nauczania.
- Przyswojone dziecku w procesie nauczania jasne wyobrażenia i idee wpłyną niezawodnie na jego postępowanie.
- Najważniejszy cel, do którego powinien dążyć każdy wychowawca, to wychowanie młodzieży o silnej, zrównoważonej woli.
- Prawdziwe nauczanie nie polega tylko na udzielaniu wiedzy, ale i na wyrabianiu dyscypliny.
- Wychowanie jako wiedza i sztuka zależy całkowicie od psychologii. Podkreślał jedność umysłu oraz wszystkich jego czynności. Jego wysiłki przyczyniły się do zapoczątkowania psychologii eksperymentalnej.
- Dla pedagogiki najważniejszy jest postulat Herbarta łączenia nowych wiadomości z dawniej zdobytą wiedzą ucznia.
Rozróżniał on trzy etapy rozwoju umysłu:
-stadium wrażeń i percepcji;
-stadium wyobrażeń i pamięci;
-koncepcyjne myślenie i formowanie sądów
Zadaniem nauczania jest doprowadzić umysł do trzeciego etapu.
- W wiedzy Herbart wyróżnia: zjawiska przyrodnicze, prawa naukowe oraz związki estetyczne.
- Przyswajanie nowego materiału wymaga uporządkowanej pracy, w której wyróżnia dwa kolejno następujące po sobie akty:
- zgłębianie polegające na koncentracji uwagi na określonym przedmiocie;
- zastanawianie się , które łączy i koordynuje wyniki zgłębiania.
- Herbart pierwszy wprowadził do teorii pedagogicznej zasadę koncentracji i korelacji.
***
3.PEDAGOGIKA KULTURY - Źródło : Bogusław Milerski w ,,Pedagogika tom I „ Kwieciński Śliwerski
Cechy pedagogiki kultury :
-Przyrodę można wyjaśnić, zaś kulturę trzeba zrozumieć.
-Podstawą wartościowania w pedagogice kultury jest humanizm i jego założenia
-Wskazanie ścisłego związku między kulturą a osobowością
- Podkreślenie roli kultury w kształtowaniu osobowości
- Nawiązanie wartości ogólnoludzkich z narodowymi: wartości religijnych, narodowych i państwowych
Zagraniczni przedstawiciele :
WILHELM DILTHEY dzieło: „Wstęp do nauki o ludzkiej duchowości”.
- twórca nowoczesnej teorii poznania humanistycznego
- koncepcja filozofii życia, której punktem wyjścia jest człowiek, całe życie i całość doświadczenia ludzkiego
- kontakt człowieka z kultura odbywa się dzięki „przeżywaniu” i „rozumieniu” wartości, osiąga się to przez kształcenie
- należy ujmować człowieka całościowo.
-Rzeczywistość jest czymś podstawowym i niemożliwym do opisania w kategoriach
-Kulturę uznaje za kod, w którym wyrażona jest prawda o ludzkim życiu.
EDWARD SPRANGER dzieło: „Formy życia”.
- struktura życia jako punkt centralny w psychologii i pedagogice
- był autorem typologii osobowości- typologia idealnych struktur osobowości, względu na wartości ważne dla danej jednostki:
typ ekonomiczny- pożyteczność, polityczny- wolność, społeczny- miłość, religijny- świętość, estetyczny-piękno i teoretyczny- prawda
Polscy przedstawiciele :
SERGIUSZ HESSEN dzieło: „Podstawy pedagogiki”. HESSEN - Źródło: J. Gajda, ,,Pedagogika Kultury w zarysie”
- stworzył własny system pedagogiki kultury. Osobowość wychowanka kształtujemy poprzez wprowadzenie go w świat wartości kulturalnych posiadających „wartość bezwarunkową” i wymagających ciągłej aktywności
- wychowanie jest procesem dialektycznym. Osobowość i społeczeństwo wzajemnie się przenikają
- zaproponował tzw. warstwicową koncepcję wychowania wg której poszczególnym etapom kształcenia przypisane są odpowiednie struktury wartości i odpowiednie oddziaływania wychowawcze
JEDNOSTKA LUDZKA ISTNIEJE W 4 PŁASZCZYZNACH BYTU, KTÓRYM ODPOWIADAJĄ CZTERY WARSTWY WYCHOWANIA:
| Płaszczyzny bytu | Płaszczyzny wychowania |
|---|---|
|
Pielęgnacja i tresura – rozwój wszystkich narządów zmysłowych, organów cielesnych, dyspozycji i zdolności psychicznych. Pielęgnowanie jako utrzymywanie ciała w dobrym stanie. Tresura jako uczenie sposobów zaspokajania potrzeb. Podsumowując chodzi o pełny rozwój psychofizyczny. |
|
Przysposobienie młodego pokolenia odpowiednio do potrzeb grupy – proces socjalizacji, uspołecznienie jednostki, przygotowanie jej do życia w społeczeństwie. Polega na umiejętności zaspokajania potrzeb: kontaktu społecznego, uznania sukcesu, przyjaźni, respektowaniu praw społ. |
|
Wykształcenie, współuczestnictwo w dobrach kulturalnych – wychowanie ma charakter otwarty, doprowadzenie do „wspólnoty duchowej” osobowości, celem wychowania jest kształcenie osobowości człowieka (osobowości naukowej, artystycznej, prawnej itp.) |
|
Zbawienie – podstawa wychowania jest czynna miłość bliźniego. Realizacja tej najwyższej warstwy oznacza osiągnięcie ostatecznego celu wychowania moralnego. Pełne wyzwolenie duchowe, zdolność do transcendencji i przyjęcie życia wiecznego. |
BOGDAN NAWROCZYŃSKI dzieło: Zasady nauczania”.
- wypracował swoje własne stanowisko teoretyczne : życie duchowe to życie kultury „oglądane od strony celów ludzkich”.
- utożsamił pojęcie ludzkiej duchowości z pojęcie pedagogiki kultury
- idea wykształcenia opiera się na zespoleniu w całość duchową dwóch czynników: dóbr kulturowych i jednostki ludzkiej
BOGDAN SUCHODOLSKI dzieło : ,,Uspołecznienie kultury”
- droga do kultury wolnej jednostki prowadzi przez uczestnictwo w życiu społeczno-kulturalnym, przeżywane obyczaje i przyjęty styl życia
- akcentował problem jedności i różnorodności kultury
- w narodzie i ojczyźnie dostrzegał istotne wartości kształtujące osobowość i nadające głębszy sens ludzkim poczynaniom
KAZIMIERZ SOŚNICKI
- analizując stosunki międzyludzkie, przyjmuje za punkt wyjścia pojęcie ETOSU, w którym istotne znaczenie przypada dwóm kategoriom: powinności i moralności. Wyróżnia 3 typy etosu:
Moralny, regulujący stosunki między jednostkami
Grupowy, regulujący stosunki między członkami grupy i między jednostką a grupą
Państwowy, dążność do stabilizacji, wyłączności decyzyjnych i zewnętrzności przymusu
- zadaniem wychowania jest przyswojenie etosu państwowego przez pojedyncze jednostki i grupy, uczynienia z niego życia duchowego.
ZYGMUNT MYSAŁKOWSKI dzieło ,, Pedagogika ogólna”
-rozpatrywał stosunki między wychowaniem narodowym i państwowym i akcentował potrzebę wzmacniania więzi obywateli z państwem
-odróżnił wychowanie patriotyczne od wychowania w duchy nacjonalistyczny
Neokantysci :
WILHELM WINDELBAND : Starał się odgraniczyć nauki przyrodnicze od nauk humanistycznych. Nauki przyrodnicze postępują "nomotetycznie"(opisują przedmiot za pomocą ogólnych praw). Nauki o kulturze postępują "idiograficznie” (do czynienia z jednorazowym, indywidualnym przedmiotem).Twierdził, że fakty zawsze mają charakter indywidualny, niepowtarzalny.
Sformułował ogólną teorię wartości, które wg niego powinny stanowić główny przedmiot badań humanistyki
HEINRICH RICKERT Uważał, że funkcjonują transcendentne, ponadczasowe wartości, które muszą obowiązywać niezależnie od wszelkiego doświadczenia. Owe wartości nie istnieją ani cieleśnie, ani duchowo, ale według specyficznego dla siebie sposobu bycia
Współcześni przedstawiciele kultury :
JANUSZ GAJDA
LECH WITKOWSKI
ZBIGNIEW MELOSIK
POWIĄZANIE PEDAGOGIKI KULTURY I PEDAGOGIKI HUMANISTYCZNEJ WG.ROGERSA
Pedagogika kultury jest pedagogiką humanistyczną, częścią nauk humanistycznych. Odwołuje się nie tyle do nauk humanistycznych w znaczeniu ogólnym, lecz do specyficznie pojętych nauk humanistycznych które akcentują znaczenie ducha jako rzeczywistości konstytuującej człowieka Pedagogika kultury prowadzi badania zgodnie z metodologią nauk humanistycznych. Dąży do badania człowieka w kategoriach przeżywanego życia, duchowości ludzkiej, struktury duchowej osobowości.
Badanie człowieka za pośrednictwem zobiektywizowanych ekspresji opiera się na założeniu, że życie duchowe, przenikające i konstytuujące jednostkowy byt wyraża się na zewnątrz pod postacią wytworów kulturowych.
***
4.PRAGMATYZM – Źródło : Zbyszko Melosik w Kwieciński , Śliwerski ,,Pedagogika tom I „
Pragmatyzm (gr. Pragma – działanie) jest jedną z najprężniej rozwijających się koncepcji pedagogicznych XX w., wywodzący się z Amerykańskiego empiryzmu, ukształtowany w Stanach Zjednoczonych. Twórcą był Charles Peirce a rozwinęli go William James oraz John Dewey.
JOHN DEWEY (1859 – 1952).
- uważany za „ojca pragmatyzmu”
- był amerykańskim filozofem i twórcą odmiany pragmatyzmu zwanej instrumentalizmem
- w pedagogice zainicjował ruch zwany progresywizmem.
- pragnął by filozofia stała się częścią codziennego życia (powinna służyć potrzebom i celom społecznym), a nie tylko przedmiotem wykładanym na uczelniach
- świat pluralistyczny - ciągle się zmienia
- żadna prawda nie jest niezmienna
- źródłem każdej wiedzy jest doświadczenie
- przeciwnik szkoły tradycyjnej. Założył szkołę eksperymentalną w Chicago (1896 – 1903) – Liboratory School.
- Koncepcja nowej szkoły oparta na:
1. uczenie się przez działanie i doświadczenie,
2. indywidualizm pedagogiczny,
3. edukacja dla demokracji.
- Edukacja jest celem samym w sobie, a największą wartością był jej bezpośredni związek
z rzeczywistością nie tylko szkolną, ale i codzienną.
- Szkoła powinna być miejscem, w którym odbywa się wymiana doświadczeń.
- Zadaniem nauczycieli jest przyjęcie roli przewodnika, który nie powinien narzucać uczniom swego zdania.
- Rozwój człowieka dokonuje się przez jego własne działanie.
- Wychowanie musi wyposażyć jednostki w zdolność przystosowania się do nowych warunków.
- „Współdziałanie" jako podstawa każdej aktywności człowieka.
5.PEDAGOGIKA ANTYAUTORYTARNA Źródło : B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania
Kwieciński , Śliwerski ,,Pedagogika tom I „
Innowacje/Cechy
-Podkreśla się rolę swobody i indywidualności dziecka i wychowawców;
-Partnerskie relacje między dorosłymi a dziećmi;
-Autorytet pedagoga powinien być wynikiem dwustronnej interakcji, podczas której obie strony wzajemnie się szanują i ufają sobie;
-Wychowawca nie stosuje przemocy fizycznej czy psychicznej, by osiągnąć zamierzony cel;
-Współpraca jest wynikiem symetrycznych relacji, wzajemnego dialogu, partnerstwa i poczucia bezpieczeństwa;
-Przedstawiciele pedagogiki antyautorytarnej wystąpili przeciwko zasadzie autorytetu, posłuszeństwa i konformizmu;
-nauczyciel poświęca cały swój czas na interakcję z uczniami;
-dziecko wybiera z oferty, to co dla niego jest ważne lub interesujące. Uczy się odpowiedzialności za dokonane wybory i podjęte decyzje;
-każdy jest wolny i równy
-znaczna część nauki jest nauką nieformalną, nie realizowaną na lekcjach. Jest to nauka przez działanie, uczestniczenie lub doświadczanie;
-Zajęcia lekcyjne odbywają się w grupach kilkuosobowych, gdzie uczniowie posiadają podobny poziom kompetencji z danego przedmiotu
-Dzieci uczestniczą w lekcjach tylko wówczas gdy same tego chcą.
Nurt polityczny: Prekursorem pedagogiki antyautorytarnej był Theodor W. Adorno
który opublikował w roku 1966 esej zatytułowany „Wychowanie po Oświęcimiu”
- apelował by już nigdy nie powtórzył się Oświęcim
- przekonywał on o konieczności poszukiwania nowych idei edukacyjnych i nowej etyki przeżycia.
- zobowiązał pedagogów do budowania pedagogiki miłości i tolerancji, której podstawową zasadą powinna być opozycja wobec społeczeństwa totalitarnego, faszystowskiego na rzecz kreowania społeczeństwa wolności , równości sprawiedliwości i szczęścia
-Wychowanie może mieć sens jedynie jako wychowanie do krytycznej autorefleksji
- źródeł przemocy jaka występuje miedzy ludźmi należy szukać w prześladowcach a nie ich ofiarach
- należy poznać mechanizmy, które sprawiają że ludzie są zdolni do zbrodni.
- 2 źródła totalitarnej przemocy: wychowanie we wczesnym dzieciństwie i ogólna oświata,
- Za siłę, która zdolna jest przeciwstawić się formule Oświęcimia podawał autonomię, czyli zdolność do refleksji i samostanowienia
-Wychowanie powinno przygotować do stawania oporu wobec przemocy względem słabszych, kształtując prawdziwą świadomość
Wg Adorno (przyczyny ludobójstwa) TO :
-Rozpad ustalonych autorytetów
-Zanik więzi międzyludzkich
-Gotowość trzymania z władzą i podporządkowania się jej
-Kompleks różnicy kulturowej
-Patogenny i wypatrzony stosunek do ciała
-Sprzyjanie tym rodzajom dyscyplin sportowych
-Ślepa identyfikacja z kolektywem.
-Ideał surowości, dyscypliny w wychowaniu
-Ludzie o „urzeczowionej świadomości”, o charakterze manipulacyjnym
-Ludzie fetyszyzujący technikę
-Namawianie w toku pierwotnej socjalizacji dziecka
Nurt edukacyjny : Aleksander Sutherland Neill
-Jego antyautorytarna szkoła z internatem Summerhill została utworzona w 1921r. w czasach kiedy prawa jednostki były mniej szanowane niż obecnie. W większości domów dzieci były bite a dyscyplina była podstawą w wychowywaniu dzieci. Poprzez swój samorząd i wolność szkoła zmagała się przez ponad 80 lat z presją dostosowania się, aby zapewnić dzieciom prawo do decydowania za siebie. Obecnie szkoła jest prosperującą społecznością demokratyczną. Szkoła pokazuje, że kiedy pozwoli się dzieciom na to, by były sobą, uczą się one być pewne siebie, tolerancyjne i liczące się z innymi. Summerhill jest społecznością liczącą około sto osób. Większość z nich to dzieci w wieku pomiędzy 5 a 18 lat. Resztę stanowią nauczyciele, opiekunowie i inni pracownicy. Szkoła mieści się w dużym wiktoriańskim domu wraz z otaczającym go terenem.
-Największą sławę przyniosła mu jego publikacja Summerhill: A Radical Approach to Child Rearing, którą wydał w 1960r.
(W ciągu kilku lat stała się ona obowiązkową lekturą na 600 kursach uniwersyteckich, a przetłumaczono ją na kilkanaście języków).
-Jego idee wychowania w wolności i w samorządności rozsławiły publikacje naukowe, jakie ukazywały się na całym świecie.
Permisywizm Benjamin Spock
-Uznawany jest za ojca permisywizmu i ruchu kontestacyjnego młodzieży (hippisów), odgrywając znaczącą rolę z rozprzestrzenianiu się
idei wychowania antyautorytarnego w wielu krajach świata.
-W 1946r. wydał książkę pt. Dziecko-pielęgnowanie i wychowanie doczekała się wielomilionowych wydań na całym niemal świecie. Promował w niej ideę szczęśliwego rodzicielstwa i wychowania dzieci bez tradycyjnej surowości, ku optymizmowi, ufności i samodzielności. Apelował o cieszenie się obecnością i rozwojem dzieci, o łączenie w okresie rodzicielstwa radości z racjonalną troską o ich życie i umiejętnością budzenia poczucia odrębności i niezależności.
6.PEDAGOGIKA NEGATYWN Źródło Śliwerski – ,,Pedagogika tom I,, B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania
INNOWACJE/CECHY
-wychowanie i pedagogika potrzebne wychowawcom, nie uczniom
- szacunek do ucznia, relacje partnerskie, tolerancja
- wiedza wartościowa i przydatna w życiu
- podmiotowość dziecka- człowieka -umożliwienie „bycia sobą"
- zrywa z pojęciem i fenomenem wychowania
- negacja pedagogicznych teorii, ich podstaw i rozwoju
-w pracy edukacyjnej należy podążać za własnym sercem i uczuciami
- odrzucenie praktyki wychowawczej
- „odcina się” niemal od wszystkich, nawet najbardziej postępowych teorii wychowania
- dziecko przestało być jedynie obiektem badań
Czarna pedagogika opiera się na założeniu, że dziecko czy też jego psychika jest całkowicie plastycznym, biernym przedmiotem zewnętrznych oddziaływań, który wolno traktować w sposób dowolny. Zalecała rodzicom działania służące złamaniu wolnej woli dziecka i bezwzględnemu podporządkowaniu go rodzicom. Przyświecał temu „cel chwalebny” - wychowanie człowieka prawego i cnotliwego. Uznawano, że bezmyślne zaufanie do rodziców przekształci się z czasem w poszanowanie prawa i norm społecznych.
| PEDAGOGIKA POZYTYWISTYCZNA | PEDAGOGIKA NEGATYWNA |
|---|---|
| kolektywizm | indywidualizm |
| wychowanie przedmiotowe | wychowanie podmiotowe |
| doświadczenie jedynym źródłem wiedzy | wiedza przekazywana przez nauczyciela |
| wiedza o charakterze utylitarnym, użytecznym | wiedza przydatna w praktyce |
| korzystanie z dorobku innych nauk | elementy pedagogiki pajdocentrycznej, antyautorytarnej, adaptacyjnej, emancypacyjnej, dialogowej, chrześcijańskiej, psychologii humanistycznej |
| kierowanie, nauczanie, karność | szacunek, relacje partnerskie, tolerancja |
| prymat woli innych nad wolą własną | Prymat własnej woli nad wolą innych |
| szkolnictwo ma służyć ciągłości kultury, religii i władzy | celem jest umożliwienie pełnego rozwoju |
| nauczyciel funkcjonariusz | nauczyciel – duchowy i cielesny towarzysz |
| nacisk na procesy intelektualne | nacisk na rozwój uczuć, woli i charakteru |
| duża ilość i różnorodność materiału nauczania | łatwość przyswajania materiału nauczania |
| ograniczanie krytycyzmu i samodzielności myślenia | wspieranie w poszukiwaniach i podejmowaniu decyzji |
| autorytet nauczyciela i podręcznika | negacja podporządkowania dziecka autorytetom |
| wychowanie pozostawione kościołowi i domowi | odrzucenie tradycji praktyki wychowawczej |
| ukształcalność wychowanka | człowiek od urodzenia czuje, co dla niego najlepsze |
PRZEDSTAWICIELE:
HEINRICH KUPFFER
-profesor pedagogiki społeczenej. Twórca terminu antypedagogika.
-wojna między pokoleniami wynika ze sprzeczności interesów, i z zamierzonych działań wychowawczych, generowanych przez dorosłych.
-człowiek dorosły zakłada, że dzieci potrzebują wychowania, że są bytami niedoskonałymi, wymagającymi ulepszenia
- pedagogika jest narzędziem w rękach polityków i nie bierze pod uwagę jednostek.
-pedagogika odnosi się do psychoterapii i psychiatrii, wskazując, że każde oddziaływanie wychowawcze ma swoje podłoże w systemie władzy i przemocy. Należy więc walczyć z patologiami, które czynią z wychowanka niewolnika.
ALICE MILLER
-dziecko powinno mieć zapewniony szacunek ze strony bliskich, którzy są tolerancyjni względem jego emocji i wrażliwi na wszelkie potrzeby i braki.
-Rodzice wskazują na to, co dziecku wolno, a czego nie, definiując tym samym pewne granice dla dziecięcych zachowań. -Należy umożliwić dziecku pełny rozwój i uświadomić w jego prawach
-Wychowanie jest złe, ponieważ często jest terenem stosowania przemocy wobec dzieci, zarówno fizycznej jak i psychicznej. -Przemoc przekazywana jest następnym pokoleniom przez osoby, które przemocy doświadczyły.
-Wychowanie uniemożliwia swobodny rozwój. Brak wychowania nie oznacza porzucenie dziecka, lecz towarzystwo dorosłego.
EKKEHARD VON BRAUNMÜHL
-Jest skrajnym antypedagogiem.
-Widzi obecną teorię i praktykę pedagogiczną jako spisek generacji dorosłej przeciw dzieciom.
-Uważał, że nauczyciele powinni być bardziej uświadamiani jak: wychowywać dzieci, dać im miłość, być bardziej odpowiedzialnym.
-Wychowanie to ustalanie życiowych celów i kierunku życia, ustalanie systemu wartości, przymuszanie do akceptacji określonych motywacji. Oznacza to, że jest ono pozbawione tolerancji ufności, za to przepełnione totalitaryzmem i niszczące osobowość.
Von Braunmühl wskazuje, że istnieją tzw.
HUBERTUS VON SCHOENEBECK
-Być i wspierać zamiast wychowywać
-głównym postulatem antypedagogiki jest odrzucenie roszczenia do wychowywania, które autor rozumie jako wszelkie zachowania biorące się z norm pedagogicznych, które wywierają określony wpływ. Nie należy mylić wychowywania ze zwyczajnym oddziaływaniem na innych, które po prostu nie niesie za sobą żadnych roszczeń
-wychowanie jest obowiązkiem troszczenia się o rozwój dzieci, aby przystosować je do życia w społeczeństwie
-nie można całkowicie zrezygnować z wychowania, potrzeba jedynie lepszych metod i pomocy wychowawczych.
7. PEDAGOGIKA PERSONALISTYCZNA Źródło : M. Nowak, Pedagogika personalistyczna, w Kwieciński, Śliwerski, Pedagogika tom 1. -nurt współczesnego myślenia, łączony jest z postacią i działalnością Emmanuela Moniera, głównego założyciela personalizmu.
INNOWACJE/CECHY :
- koncentruje się wokół różnych pojęć osoby
- w centrum znajdują się takie wartości jak dobro i rozwój osoby
- człowiek to zwierzę rozumne
-człowiek jest istotą bytowo zróżnicowaną, stanowiąc połączenie elementów materialnych (ciało) i pozamaterialnych (dusza).
- wychowanek jest podstawowym czynnikiem wychowania; wymaga się od niego pilności i solidności
- wychowawca jest kooperatorem, pomocnikiem, powinien wykazywać postawę szacunku
- aktywność nauczyciela musi odpowiadać aktywności ucznia
- wprowadzenie dziecka w świat wartości, kultury i praw rządzących społeczeństwem
- kulturę traktuje się jako środek wychowania i nauczania oraz źródło przekazywanych treści;
- wychowanie jest wprowadzeniem wychowanka w świat wartości
- otwarcie ucznia na ustawiczny rozwój
- stwierdza się istotna rangę i rolę szkoły,
- odrzuca koncepcje „szkoły neutralnej”
- szkoła ma stwarzać takie warunki, by dziecko czuło się swobodnie i bezpiecznie;
- treścią nauczania czyni się „integralny humanizm”,
Antropologiczne podstawy pedagogiki personalistycznej: (3 cechy)
- rozumność i wolność(samodecydowanie człowieka i jego wolność)
- wewnętrzność osoby(wolność wyboru)
- dialogiczność istnienia
Przedstawiciele zagraniczni personalizmu:
- Emanuel Mounier – główny założyciel personalizmu
- uważał, że jedyną rzeczywistość którą jednocześnie poznajemy i tworzymy od wewnątrz jest osoba, która nigdy nie jest nam dana, lecz może być obecna w człowieku, osoba jest istotą niepowtarzalną i nieuchwytną.
-Wśród relacji międzyludzkich wyróżnił :
- relację osobową (nacechowana miłością, dostrzeganie w człowieku osoby) i
- relację rzeczową (ludzie traktują się w sposób instrumentalny, jako środki a nie cele same w sobie)
- osoba to indywidualna substancja natury intelektualnej i rządząca swoimi czynami.
- Z godnością osoby wiążą się jej prawa, zarówno ludzkie, jak i obywatelskie i społeczno ekonomiczne
- używa także terminu "humanizm wcielenia", mając na myśli dążenie do uczynienia człowieka bardziej ludzkim.
Polscy przedstawiciele personalizmu:
- Karol Wojtyła
– wychowanie wg. Wojtyły to twórczość o pewnym przedmiocie osobowym,
-celem wychowania jest to by człowiek stawał się bardziej człowiekiem, aby bardziej był a nie więcej miał.
-Istota wychowania jest stawanie się osoba,
-człowiek sam wychowuje, samostanowi.
-Zadaniem wychowawcy jest stworzenie odpowiednich warunków w których będzie się rozwijać w jego wychowanku wolność osoby, rola wychowawcy jest pomocnicza, ograniczona, wychowawca wprowadza w świat wartości