Badania
naukowe
i innowacje

Z R O Z U M I E Ć

P O L I T Y K Ę

U N I I E U R O P E J S K I E J

Badania naukowe i innowacje
przyczyniają się bezpośrednio
do rozwoju dobrobytu w Europie
oraz do poprawy warunków życia
jej mieszkańców.

Przesuwanie

granic ludzkiego

poznania

i poprawa jakości

życia

2

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

SPIS TREŚCI

Dlaczego potrzebujemy

unijnej polityki w zakresie

badań naukowych i innowacji . . . . . . 3

W jaki sposób UE wspiera

badania naukowe i innowacje . . . . . . 5

Prognozy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Więcej informacji . . . . . . . . . . . . . . . 12

ZROZUMIEĆ

POLITYKĘ

UNII EUROPEJSKIEJ

Zrozumieć politykę Unii Europejskiej –
Badania naukowe i innowacje

Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej
Dział Informacji dla Obywateli
1049 Bruksela
BELGIA

Tekst zaktualizowano w listopadzie 2014 r.

Zdjęcie na okładce i na str. 2:
© Glowimages RF/F1online

12 str. – 21 × 29,7 cm
ISBN 978-92-79-42397-0
doi:10.2775/75059

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2014

© Unia Europejska, 2014
Zezwala się na powielanie niniejszej publikacji.
Wykorzystywanie lub powielanie pojedynczych zdjęć
wymaga bezpośredniej zgody posiadaczy praw autorskich.

Ta publikacja jest częścią serii wydawniczej poświęconej

działaniom, jakie podejmuje Unia w różnych obszarach,

powodom ich podejmowania i osiąganym wynikom.

Publikacje z tej serii można znaleźć na stronie:

http://europa.eu/pol/index_en.htm

http://europa.eu/!ud99qu

Jak działa Unia Europejska

Europa w 12 lekcjach

„Europa 2020” – europejska strategia

na rzecz wzrostu gospodarczego

Założyciele Unii Europejskiej

Agenda cyfrowa

Badania i innowacje

Bankowość i finanse

Bezpieczeństwo żywności

Budżet

Cła

Działania w dziedzinie klimatu

Energia

Gospodarka morska i rybołówstwo

Granice i bezpieczeństwo

Handel

Konkurencyjność

Konsumenci

Kształcenie, szkolenie, młodzież i sport

Kultura i sektor audiowizualny

Migracja i azyl

Opodatkowanie

Polityka regionalna

Pomoc humanitarna i ochrona ludności

Przedsiębiorstwa

Rolnictwo

Rozszerzenie

Rynek wewnętrzny

Sprawiedliwość, prawa podstawowe i równość

Sprawy zagraniczne i polityka bezpieczeństwa

Środowisko

Transport

Unia gospodarcza i walutowa oraz euro

Współpraca międzynarodowa i rozwój

Zatrudnienie i sprawy społeczne

Zdrowie publiczne

Zwalczanie nadużyć finansowych

3

B A D A N I A N A U K O W E I I N N O W A C J E

Badania naukowe i innowacje przyczyniają się do uczynienia
Europy miejscem, w którym dobrze się żyje i pracuje.
Przyczyniają się do zwiększenia jej konkurencyjności,
stymulują wzrost gospodarczy i ułatwiają tworzenie miejsc
pracy. Równocześnie badania naukowe i innowacje pomagają
nam lepiej żyć; umożliwiają podniesienie skuteczności opieki
zdrowotnej, transportu, usług cyfrowych oraz produkcję
niezliczonych nowych produktów i usług.

Unia Europejska jest jednym z głównych graczy w świecie
nauki i technologii, jest również liderem w wielu dziedzinach,
takich jak energia pochodząca ze źródeł odnawialnych
i ochrona środowiska naturalnego.

Przyszłość Europy jest ściśle związana z jej zdolnościami
do wprowadzania innowacji: do przekształcania pomysłów
w nowe produkty i usługi, które przyczynią się do rozwoju
naszej gospodarki i umożliwią tworzenie nowych miejsc
pracy. Inicjatywa „Unia innowacji”, będąca unijną strategią
popularyzowania tego procesu, stworzy środowisko,
w którym Europa będzie mogła realizować nowe pomysły.
„Unia innowacji” jest częścią strategii „Europa 2020”
na rzecz wzrostu gospodarczego, która ma na celu,
by do 2020 r. inwestowano 3 proc. produktu krajowego
brutto (PKB) w badania i innowacje w sektorze
publicznym oraz prywatnym.

Unia jest największą na świecie „fabryką” wiedzy. To w UE
wytwarzana jest niemal jedna trzecia produkcji bazującej
na nauce i technologiach. Mimo nękającego nas od kilku
lat kryzysu UE i jej państwa członkowskie zdołały utrzymać
konkurencyjną pozycję w zakresie tworzenia wiedzy umożli-
wiającej konkurencyjność.

Niemniej jednak UE musi stawiać czoła rosnącej globalnej
konkurencji w dziedzinie badań naukowych i technologii

produkcyjnych, dlatego też musimy zrobić wszystko, aby
nasze innowacyjne pomysły przeistaczały się w nowe,
skuteczne produkty i technologie. Każde państwo członkow-
skie ma swoją politykę w zakresie badań naukowych oraz
programy finansowania, jednakże istnieje wiele zagadnień
ogólnych, które najlepiej można rozwiązać, współpracując –
dlatego właśnie badania naukowe i innowacje finansowane
są także na poziomie unijnym.

„Horyzont 2020” – nowy unijny program ramowy w zakresie
badań naukowych i innowacji wzmocni pozycję UE jako
lidera, wspierając wysoki poziom badań naukowych oraz
rozwój innowacyjnych technologii. W latach 2014–2020
w projekty związane z badaniami naukowymi i innowacjami
zostanie zainwestowanych niemal 80 mld euro. Pomoże to
UE wytworzyć nowe produkty i usługi, które będą konkuren-
cyjne na rynku międzynarodowym.

Ale to nie wszystko! Do 2050 r. liczba ludności na świecie
może sięgnąć 9 mld osób, z czego prawie 2 mld będzie
miało ponad 50 lat. Również jedna trzecia ludności będzie
mieszkać w miastach, a ponad 60 proc. w niewielkich gospo-
darstwach domowych – w pojedynkę lub tylko z drugą osobą.
Te poważne zmiany demograficzne zajdą w ciągu zaledwie
kilku dekad. Dlatego właśnie znaczna część programu
„Horyzont 2020” jest poświęcona znalezieniu rozwiązania
takich problemów, jak stałe dostawy energii, ocieplenie
klimatu, zdrowie publiczne, bezpieczeństwo i dostawy wody
i żywności. Inwestowanie w badania naukowe i technologie
jest jednym ze sposobów wspierania różnorodności i efek-
tywnego wykorzystania zasobów, ochrony środowiska, walki
z ubóstwem i wykluczeniem społecznym – mówiąc krótko,
jest to sposób na tworzenie lepszych warunków życia dla
całego społeczeństwa.

Jeżeli Europa ma sprostać wyzwaniom stojącym przed
jej społeczeństwem, stymulując równocześnie wzrost
gospodarczy i konkurencyjność, musi dysponować skutecznie
funkcjonującą siecią ośrodków badawczych nastawionych
na osiąganie najlepszych wyników. Projektu badawczego
poświęconemu jednemu zagadnieniu nie należy finansować
28 razy z pieniędzy europejskiego podatnika. Trzeba
to zrobić tylko raz, w najlepiej do tego dostosowanym
ośrodku badawczym, wynikami badań zaś – podzielić się
z innymi krajami. Uwzględniając fakt, że wybitni badacze
są bardzo poszukiwani, należy stworzyć im takie warunki,
aby mogli łatwiej przemieszczać się po całej Europy, a nie
musieli wyjeżdżać do Ameryki. Potrzebujemy otwartych
i przejrzystych procedur rekrutacyjnych i równouprawnienia
w badaniach naukowych. UE potrzebuje jednolitego rynku
idei, który wesprze naukowców, oraz swobodnego przepływu
wiedzy i wyników badań w Europie, jak również możliwości

Dlaczego potrzebujemy unijnej polityki

w zakresie badań naukowych i innowacji

Inwestowanie w badania naukowe i technologie przyczynia się
do tworzenia lepszych warunków życia dla społeczeństwa.

©

European Union

4

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

badawczej, która wspólnie z „Horyzontem 2020” pomoże
zagwarantować, że każde euro wydane na badania przynie-
sie najbardziej pożądane wyniki.

swobodnego z nich korzystania. Dlatego właśnie państwa
członkowskie podjęły decyzję o współpracy mającej na
celu usunięcie barier i stworzenie europejskiej przestrzeni

Krótka historia unijnej polityki w zakresie
badań naukowych

Lata pięćdziesiąte: Europejska Wspólnota Węgla
i Stali przyjmuje przepisy dotyczące badań naukowych
(EWWiS, 1951) oraz traktaty dotyczące Europejskiej
Wspólnoty Energii Atomowej (EURATOM, 1958).

1957: Traktat ustanawiający Europejską
Wspólnotę Gospodarczą (EWG lub wspólny rynek)
umożliwia przeprowadzenie wielu programów
badawczych w dziedzinach uznawanych w tej
dekadzie za priorytetowe, takich jak energia,
ochrona środowiska i biotechnologia.

1983: Europejski Program Strategiczny na rzecz
Badań Naukowych i Technologii Informatycznych
(ESPRIT) obejmuje wybrane zintegrowane
projekty badawcze poświęcone technologiom
informatycznym oraz projekty rozwojowe i środki
dotyczące transferu technologii przemysłowych.

1984: Rozpoczęto pierwszy program ramowy
w dziedzinie badań naukowych. Programy ramowe
staną się głównym unijnym instrumentem
finansowania badań naukowych. 1PR poświę‑
cono badaniom w dziedzinie biotechnologii,
telekomunikacji i technologii przemysłowych.

1986: Badania naukowe zyskują status oficjalnej
polityki wspólnotowej, której poświęcono oddzielny
rozdział w Jednolitym akcie europejskim. Jej celem
jest „wzmacnianie bazy naukowej i technologicznej
europejskiego przemysłu i sprzyjanie zwiększaniu
jego międzynarodowej konkurencyjności”.

2000: UE zobowiązuje się działać na rzecz
utworzenia europejskiej przestrzeni badawczej,
która będzie jednolitą przestrzenią współpracy,
otwartą dla całego świata i opartą na rynku
wewnętrznym, umożliwiającą swobodny przepływ
badaczy, wiedzy naukowej i technologii.

2007: Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERBN)
działa w ramach siódmego programu ramowego UE
w dziedzinie badań naukowych (7PR). Jej misja polega
na wspieraniu badań pionierskich we wszystkich dzie‑
dzinach, w oparciu o zasadę doskonałości naukowej.

2008: W Budapeszcie utworzono Europejski Instytut
Innowacji i Technologii (EIT). Jest to pierwsza unijna
inicjatywa, która obejmuje wszystkie trzy boki trójkąta
wiedzy (szkolnictwo wyższe, badania naukowe i dzia‑
łalność gospodarczą), wspierając wspólnotę wiedzy
i innowacji. Instytut rozpoczął działalność w 2010 r.

2010: UE ustanawia unię innowacyjności, inicjatywę
obejmującą ponad 30 punktów odniesienia, której
zadaniem jest poprawa warunków i dostępu do finan‑
sowania badań naukowych i innowacji w Europie. Unia
innowacyjności leży w centrum strategii „Europa 2020”
i ma zagwarantować, że innowacyjne idee będzie
można przekształcić w produkty i usługi przyczyniające
się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy.

2014: Uruchomiono „Horyzont 2020”, największy
w UE program ramowy poświęcony badaniom
naukowym i innowacji. Jest to najważniejszy
instrument finansowy umożliwiający realizację
celów unii innowacyjności w okresie 2014–2020.
Jego budżet wynosi niemal 80 mld euro. „Horyzont
2020” jest jednym z bodźców stymulujących wzrost
gospodarczy i tworzenie miejsc pracy w Europie.

5

B A D A N I A N A U K O W E I I N N O W A C J E

W jaki sposób UE wspiera badania naukowe

i innowacje

Począwszy od 1984 r., Unia Europejska realizuje swoją
politykę badań naukowych i innowacji oraz udziela finan-
sowania w ramach wieloletnich programów ramowych.
W latach 1984–2013 zrealizowano siedem programów
ramowych. „Horyzont 2020”, będący nowym programem
UE w zakresie badań naukowych i innowacji, uruchomiono
na początku 1014 r.

Program „Horyzont 2020”: unijny program

ramowy w zakresie badań naukowych

i innowacji, zapewniający doskonałą bazę

naukową

„Horyzont 2020” jest największym jak dotąd unijnym
programem ramowym, poświęconym badaniom naukowym
i innowacji. Dzięki niemu będziemy mogli dokonać
więcej przełomów w badaniach, wzmocnić wynalazczość
i osiągnąć wiodącą pozycję w przekształcaniu pomysłów,
rodzących się w laboratoriach naukowych, w produkty
dostępne na rynku. W ciągu siedmiu lat (2014–2020)
dostępnych będzie 80 mld euro; większość z tych
pieniędzy zostanie przeznaczona na trzy cele: doskonała
baza naukowa, wiodąca pozycja w przemyśle i wyzwania
społeczne. Ponadto te inwestycje przyciągną prywatnych
i krajowych inwestorów publicznych.

„Horyzont 2020” został zaakceptowany przez rządy
państw członkowskich UE oraz przez Parlament Europejski.
Uzgodniono, że inwestycje w badania naukowe i innowacje
są niezbędne dla przyszłości Europy i dlatego znajdują
się w centrum strategii „Europa 2020”. Celem jest
zagwarantowanie, że nauka europejska będzie na poziomie
światowym, a technologia przysłuży się rozwojowi
gospodarczemu.

W ramach poprzednich programów z unijnego finanso-
wania przeznaczonego na badania naukowe korzystali
naukowcy i przedstawiciele przemysłu z Europy i z całego
świata, aby stawić czoła całemu szeregowi wyzwań. Ich
innowacje umożliwiły poprawę poziomu życia społeczeń-
stwa, pomogły chronić środowisko naturalne i sprawiły,
że przemysł europejski stał się bardziej zrównoważony
i konkurencyjny. W programie „Horyzont 2020” mogą
uczestniczyć naukowcy z całego świata.

W jaki sposób program „Horyzont 2020”

pomaga unijnym badaczom i przemysłowi

Nieodzowne jest ciągłe inwestowanie w badania pionierskie
na najwyższym poziomie. Bardzo często jest to podstawa
innowacyjności i postępu technicznego oraz zaczątek
nowych gałęzi przemysłu oraz rynków.

Pionierskie badania wspierane przez

Europejską Radę ds.

Badań Naukowych wybierane są wyłącznie na podstawie
ich poziomu doskonałości. A gdy badania naukowe
prowadzą do nieoczekiwanych odkryć technologicznych,
możliwe jest uzyskanie środków na ich dalsze opracowanie
w ramach „Horyzontu 2020”.

Szkolenia i rozwój kariery naukowej pomagają w kształce-
niu wybitnych naukowców. W ramach programu udzielane
jest wsparcie zarówno młodym, jak i doświadczonym bada-
czom, aby przyspieszyć ich rozwój zawodowy i rozwinąć
ich umiejętności dzięki szkoleniom lub stażom w innych
krajach bądź w sektorze prywatnym.

Szkolenia i rozwój kariery

pomagają w wykształceniu

wybitnych naukowców.

©

European Union

6

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

Działanie „Maria Skłodowska‑Curie” daje naukowcom
możliwość pozyskiwania nowej wiedzy i doświadczeń, a przez
to umożliwia pełne rozwinięcie potencjału.

Kryzys gospodarczy z całą mocą uświadomił nam zasadniczą
rolę, jaką odgrywa unijna baza przemysłowa, oraz unaocznił
potrzebę jej odmłodzenia. Niestety, niepowodzenia handlowe
mogą sprawić, że sektor prywatny będzie niechętnie dzielił się
środkami finansowymi i wiedzą niezbędną do modernizacji
naszego przemysłu.

Przywrócenie wzrostu gospodarczego i dobrobytu w Europie
wymaga większego skoncentrowania się na konkurencyjności
przemysłowej opartej na zaawansowanych technologicznie
produktach i procesach w całym globalnym łańcuchu wartości.
„Horyzont 2020” jest jak do tej pory najbardziej przyjaznym
przedsiębiorstwom unijnym programem na rzecz badań i inno-
wacyjności. Obejmuje szereg specjalnych środków wsparcia
przeznaczonych zarówno ogólnie dla przemysłu, jak i dla
małych i średnich przedsiębiorstw. Jednym z takich środków
jest ułatwienie dostępu do finansowania.

Unia musi stworzyć nowe źródła wzrostu gospodarczego
w oparciu o zaawansowane wytwarzanie, wspomagane przez
nowoczesne i dynamiczne środowisko biznesowe. W niektó-
rych dziedzinach, ważnych ze strategicznego punktu widzenia,
sektor prywatny nie będzie w stanie sam przeprowadzić nie-
zbędnej transformacji, ponieważ będzie potrzebował dostępu
do wyników najnowocześniejszych badań, aby opracować
przełomowe technologie. „Horyzont 2020” zawiera także
pakiet dotyczący inwestycji w innowacje, którego celem
jest wspieranie mocnych partnerstw prywatno-publicznych
w takich dziedzinach, jak produkty farmaceutyczne, aero-
nautyka i bioprzemysł. Inne partnerstwa i badania dotyczące

najważniejszych technologii wesprą przemysł europejski
w rozwijaniu niezbędnej wiedzy i bazy umiejętności.

Wsparcie

powstających technologii i technologii

przyszłości umożliwi badaczom przekształcenie wyników
podstawowych badań naukowych w nowe technologie,
które następnie może wykorzystać przemysł oraz małe
i średnie przedsiębiorstwa zajmujące się zaawansowanymi
technologiami, aby utrzymać odpowiedni poziom konku-
rencyjności. Program „Horyzont 2020” pomoże również
stworzyć światowej klasy

infrastrukturę badawczą,

dostępną dla wszystkich badaczy w Europie, aby mogli
w pełni wykorzystać swój potencjał na rzecz rozwoju
naukowego i innowacji.

W jaki sposób na programie „Horyzont

2020” skorzysta społeczeństwo

Skuteczna współpraca między

naukowcami a społe‑

czeństwem jest niezbędna, aby przyciągnąć nowe talenty
do świata nauki oraz połączyć doskonałość naukową ze
świadomością i odpowiedzialnością społeczną. Oznacza to,
że wszystkie strony będą musiały wyrazić zainteresowanie
współpracą. Dlatego też „Horyzont 2020” wspiera projekty,
w których uczestniczą obywatele kształtujący charakter
badań mających wpływ na ich życie codzienne. Szersze
porozumienie między specjalistami i laikami w zakresie
celów i środków służących ich realizacji umożliwi utrzy-
manie wysokiego poziomu badań, a społeczeństwu da
poczucie współautorstwa wyników.

BUDŻET PROGRAMU „HORYZONT 2020”

Inwestowanie w badania naukowe i innowacje, które
mogą przynieść wymierne korzyści obywatelom

Nauka w służbie społeczeństwa, upowszechnianie
doskonałego poziomu badań naukowych
i rozszerzanie zaangażowania obywateli,
niejądrowe działania bezpośrednie Wspólnego
Centrum Badawczego

Finansowanie unijnych badań nad rozszczepieniem jądrowym

i energią termojądrową; kwestie bezpieczeństwa i ochrony,

badania medyczne, ochrona przed promieniowaniem,

wykorzystanie promieniowania w przemyśle i energetyce

Zwiększenie konkurencyjności UE,

tworzenie miejsc pracy,

przyczynienie się do wyższych

standardów życia

Inwestowanie w obiecujące i strategiczne technolo-

gie, zachęcanie przedsiębiorstw do większych

inwestycji w badania i we współpracę z sektorem

publicznym na rzecz zwiększenia innowacji

Euratom (2014–2018)

1,6 mld euro

Doskonała baza naukowa

24,4 mld euro

Wiodąca pozycja w przemyśle

17 mld euro

Pozostałe

3,2 mld euro

Pełne wykorzystanie potencjału
europejskich talentów, zmaksymali-
zowanie i podział korzyści płynących
z innowacji na terenie całej UE

Europejski Instytut Innowacji

i Technologii

2,7 mld euro

Wyzwania społeczne

29,7 mld euro

7

B A D A N I A N A U K O W E I I N N O W A C J E

Jako przekrojowa kwestia o szerokim znaczeniu – badania
w zakresie

nauk społecznych i humanistycznych

stanowią integralną część ogólnych celów programu
„Horyzont 2020”. Włączenie tego rodzaju badań do
programu „Horyzont 2020” wzmocni jego skutki, jest także
niezbędne do zmaksymalizowania zysków społeczeństwa
z inwestycji w naukę i technologie. Wprowadzenie wymiaru
społeczno-ekonomicznego do opracowywania, rozwoju
i realizacji samych badań oraz nowych technologii może
dopomóc w znalezieniu rozwiązań problemów społecznych.

Właśnie podkreślenie znaczenia wyzwań społecznych,
a nie tylko skupianie się na samych dyscyplinach badań
naukowych, jest dowodem przyjęcia nowego podejścia
w ramach programu „Horyzont 2020”. Wyzwania stojące
przed społeczeństwem, takie jak stan zdrowia, ochrona
środowiska i transport, są ważne dla nas wszystkich. „Hory-
zont 2020” uwzględnia siedem takich wyzwań, opisanych
w dalszej części tej broszury, oraz inwestycje przeznaczone
na badania w dziedzinie innowacji, dających rzeczywiste
korzyści obywatelom.

ZDROWIE I ODPOWIEDNIE WARUNKI ŻYCIA

Każdy chce żyć długo, szczęśliwie i w dobrym zdrowiu,
a naukowcy robią wszystko, co w ich mocy, aby nam to
umożliwić. Zajmują się obecnie najważniejszymi proble-
mami zdrowotnymi oraz nowymi zagrożeniami, takimi
jak coraz powszechniej występująca choroba Alzheimera,
cukrzyca i odporne na antybiotyki superbakterie.

Unijne badania naukowe i innowacje są inwestycją
w nasze zdrowie, ponieważ pomogą przedłużyć aktywność
starszych osób i pozwolą im dłużej pozostać niezależnymi,
wesprą rozwój nowych, bezpieczniejszych i skuteczniej-
szych procedur i pomogą utrzymać wydajność systemów
opieki zdrowotnej. Dadzą lekarzom narzędzia, których
potrzebują oni do bardziej spersonalizowanej medycyny,
i wzmocnią skuteczność zapobiegania i leczenia chorób
przewlekłych i zakaźnych oraz pomogą w zwalczaniu
oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Ten „zwrot z inwestycji” będzie obejmował nowe sposoby
zapobiegania chorobom, lepszą diagnostykę i skutecz-
niejsze terapie oraz wprowadzanie nowych modeli opieki
zdrowotnej i technologii popularyzujących zdrowy tryb
życia w odpowiednich warunkach. Sposoby te bazują na
lepszym zrozumieniu zasadniczej natury zdrowia i chorób
oraz środków popularyzowania zdrowego trybu życia
i zapobiegania chorobom.

PRAWDZIWA HISTORIA: nanocząsteczki
pomagają w diagnozowaniu i leczeniu
choroby Alzheimera

Uruchomiony przez UE projekt

NAD ma na celu

opracowanie innowacyjnych terapii wykorzystują‑
cych nanocząsteczki w leczeniu choroby Alzheimera.
W ramach projektu zespół naukowców opracował
nanocząsteczki będące w stanie przekroczyć
barierę krew–mózg po to, aby chorobę można
było wykryć podczas rezonansu magnetycznego
lub pozytonowej emisyjnej tomografii kompu‑
terowej. W wyniku tych badań potwierdzono
również zdolności terapeutyczne nanocząsteczek
nośnikowych, tworzonych w celu przenoszenia
substancji leczniczych przez barierę mózgową oraz
zapobiegania łączeniu się powodujących chorobę
Alzheimera peptydów beta‑amyloidowych.

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI I ZRÓWNOWAŻONE
WYKORZYSTANIE ZASOBÓW BIOLOGICZNYCH

Odpowiednie odżywianie, ograniczenie marnowania jedzenia
oraz możliwość poznania pochodzenia żywności, którą
kupujemy sobie i swojej rodzinie, to są sprawy, o które
troszczy się każdy mieszkaniec Europy. Spodziewając się, że
do 2050 r. światowa populacja osiągnie 9 mld ludzi, musimy
znaleźć sposoby radykalnej zmiany naszego podejścia do
produkcji, konsumpcji, przetwarzania, przechowywania,
recyklingu i pozbywania się odpadów przy równoczesnym
zminimalizowaniu naszego wpływu na środowisko naturalne.

Będą one polegały na znalezieniu równowagi w wykorzysta-
niu zasobów odnawialnych i nieodnawialnych pochodzących
z ziemi, mórz i oceanów, przetworzeniu odpadów w wartoś-
ciowe zasoby oraz na zrównoważonej produkcji żywności,
pasz, produktów biologicznych i bioenergii.

©

iStockphoto.com/annedde

8

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

To biogospodarka jest kluczem do stworzenia nowego,
postpaliwowego społeczeństwa, które na trwałe zmieni swój
styl życia i sposób wykorzystywania zasobów we wszystkich
sferach społecznych i gospodarczych. Dobrobyt i dobrostan
obywateli Europy i przyszłych pokoleń zależy od sposobu
wprowadzenia tych zmian.

PRAWDZIWA HISTORIA: dania z drukarki
pomagają osobom mającym trudności
z przeżuwaniem

Osoby, które są w stanie żywić się wyłącznie
jedzeniem w formie papki ze względu na problemy
z przeżuwaniem lub połykaniem, często tracą apetyt
i niedostatecznie się odżywiają. Taka sytuacja może
być groźna dla ich zdrowia i samopoczucia. Aby
pomóc osobom cierpiącym z powodu podobnych
dolegliwości, w ramach finansowanego ze
środków UE projektu

PERFORMANCE naukowcy

starają się opracować tanie i zróżnicowane posiłki
przy pomocy innowacyjnych technologii 3D,
umożliwiających drukowanie miękkich potraw.

ZRÓWNOWAŻONA ENERGIA

Energia jest mocą napędową współczesnej gospodarki. Ale
już samo utrzymanie obecnego standardu życia wymaga
olbrzymich jej ilości.

Jako druga największa na świecie gospodarka Europa w zbyt
dużym stopniu jest zależna od reszty świata jako źródła
zaopatrzenia w energię produkowaną z paliw kopalnych
wpływających na przyspieszenie zmian klimatu. Dlatego
też UE przyjęła ambitne cele związane z ochroną klimatu
i wykorzystaniem energii.

Zużywamy o wiele więcej niż nas na to stać, przez co sami
powodujemy zagrożenie dla naszego bezpieczeństwa, konku-
rencyjności i zatrudnienia.

©

De Grood Inno

vations

Unia Europejska musi zapoczątkować nową rewolucję przemy-
słową, której wynikiem będzie stworzenie niskoenergetycznej
gospodarki, równocześnie gwarantując, że energia, którą zuży-
wamy, aby utrzymać obecny standard życia, oraz nowoczesne
urządzenia będą bezpieczniejsze, bardziej konkurencyjne,
tańsze i wytworzone w sposób zrównoważony.

PRAWDZIWA HISTORIA: nowe materiały
do produkcji nowych baterii

Technologia baterii litowo‑jonowych utorowała drogę
nowej generacji pojazdów o napędzie elektrycznym,
nie wspominając o nowym źródle energii dla również
potrzebujących jej przenośnych urządzeń elektro‑
nicznych. Naukowcy poszukują nowych sposobów
zwiększenia wydajności tej technologii i już teraz
w kilku projektach badawczych, takich jak np.

SOMA‑

BAT, badane są nowe, bardzo obiecujące prototypy.
Niemniej jednak eksperci zgadzają się, że aby osiągnąć
wartość 250Wh/kg – jest to przewidywany limit tech‑
nologii baterii litowo‑jonowych – potrzebne są nowe
materiały dla nowej generacji baterii postlitowo‑jono‑
wych. Obecnie w ramach projektu

LABOHR testowana

jest nowa technologia litowo‑powietrzna, natomiast
w ramach projektu

ORION badane są wybiegające

w przyszłość alternatywne hybrydowe technologie
organiczne i nieorganiczne, służące przekształcaniu
energii i jej przechowywaniu, które mogą sprawić, że
UE stanie się liderem rynkowym w tej dziedzinie.

©

iStockphoto.com/apomares

9

B A D A N I A N A U K O W E I I N N O W A C J E

TRANSPORT

Skuteczny transport jest podstawowym warunkiem
zrównoważonego zdrowia i dobrobytu w Europie. Mobilność
stymuluje zatrudnienie, wzrost gospodarczy, dobrobyt
i globalny handel. Transport przybliża ludzi i społeczeń-
stwa. Niemniej jednak nasze systemy transportowe i nasze
przyzwyczajenia nie służą zrównoważonemu rozwojowi.

Obecnie w zbyt dużym stopniu jesteśmy zależni od ropy
naftowej, która jest jednym z poważniejszych źródeł
zanieczyszczenia, a w dodatku jej zasoby się wyczerpują.
Problemy związane z transportem, takie jak zagęszczenie
ruchu, wypadki drogowe, zanieczyszczenie atmosfery – to
wszystko ma wpływ na nasze zdrowie i życie.

Koszty gospodarcze zatorów komunikacyjnych wzrosną
o połowę do 2050 r., możliwości dojazdu z centrów miast
na obrzeża pogorszą się, a koszty społeczne powodowane
przez wypadki i hałas będą rosły.

XXI w. stawia przed nami wyzwania, które wymagają
wspólnej, europejskiej reakcji.

Jeżeli razem im nie sprostamy, możliwości przemieszcza-
nia się – oraz rozwój gospodarki – ulegną ograniczeniu,
a jakość życia pogorszy się. W sektorze transportu
naukowcy dokładają wszelkich starań, aby rozwijać inno-
wacyjne technologie oraz sposoby pracy, które umożliwiają
przeprowadzenie zmian niezbędnych do utrzymania
mobilności społeczeństwa przy niskim koszcie.

PRAWDZIWA HISTORIA: nowe technologie
zmniejszają emisje zanieczyszczeń
i poziom hałasu pochodzące z ruchu
lotniczego

Pierwszy etap partnerstwa „Czyste niebo” zaowo‑
cował stworzeniem kilku nowych technologii, które
przetestowano w tunelu aerodynamicznym, co jest
niezbędne do ich dalszego rozwoju. Jedna z tych
technologii to

naturalne skrzydło laminarne.

Takie skrzydło będzie charakteryzować się
mniejszym tarciem i umożliwi oszczędności paliwa
sięgające nawet 4 proc. Dwie inne innowacyjne
technologie opracowane w ramach tego projektu
to

silnik dwuprzepływowy (innowacyjny rodzaj

silnika samolotowego) oraz systemy zapobie‑
gania obladzaniu i usuwania lodu, które również
przeszły z powodzeniem pierwsze testy w tunelu
aerodynamicznym. Ukończono też z powodzeniem
testowanie nowego innowacyjnego silnika
zorganizowane przez Rolls Royce’a oraz SNECMA,
francuskiego producenta silników samolotowych
i rakietowych działającego na światowych rynkach.

©

dutchpilot22

10

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

KLIMAT

Era pozornie niekończących się i tanich zasobów kończy
się – musimy oddzielić wzrost gospodarczy od zużywania
tych zasobów. Połączone skutki zmian klimatu oraz
obecnych wzorców produkcji i konsumpcji szkodzą naszym
ekosystemom i bioróżnorodności.

Rozwiązaniem są inwestycje w innowacje wspierające
gospodarkę ekologiczną – taką, która będzie funkcjonować
w symbiozie ze środowiskiem naturalnym.

Obecnie, gdy zasoby naturalne kończą się, zachęcanie do
bardziej zrównoważonego wykorzystania ich ograniczonej
ilości jest niezbędne zarówno dla naszego dobrostanu, jak
i dla rozwoju gospodarczego Europy. Jednym ze sposobów
na to jest zminimalizowanie produkcji odpadów oraz ich
ponowne wykorzystanie jako jednego z zasobów. Europa
dysponuje praktycznym doświadczeniem w przetwarzaniu
odpadów, dlatego też zajmuje wiodąca pozycję, jeżeli
chodzi o innowacje w tym sektorze.

Wykorzystanie tych atutów przyczyniłoby się do bardziej
skutecznego i innowacyjnego zapobiegania powstawaniu
odpadów i zarządzania nimi w celu ograniczenia zależności
Europy od importu surowców naturalnych i wzmocnienia jej
pozycji lidera na światowym rynku.

Woda jest podstawowym składnikiem ludzkiego zdrowia,
bezpieczeństwa żywności, zrównoważonego rozwoju
i środowiska naturalnego. Jest również zyskującym na
znaczeniu sektorem gospodarki europejskiej. Jego obroty
wynoszą około 80 mld euro rocznie, co sprawia, że jest
to ważne źródło wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Niemniej jednak zasoby wodne znajdują się pod ciągłą
presją powodowaną zmianami klimatu, urbanizacją,
zanieczyszczeniami, nadmiernym wykorzystaniem zasobów
wody pitnej i rosnącą konkurencją różnych grup użytkow-
ników. Szacuje się, że jeżeli w przyszłości nie zwiększymy
efektywności tego sektora, to za 20 lat popyt na wodę
przewyższy podaż o 40 proc.

Zdolność gospodarki do odporności na zmiany klimatu
i dostosowania się do nich, do bardziej efektywnego
wykorzystywania zasobów przy równoczesnym utrzymaniu
konkurencyjności zależy od zaawansowanych ekoinnowa-
cji – społecznych i technologicznych.

PRAWDZIWA HISTORIA: zmniejszenie obaw
dotyczących podnoszenia się poziomu
mórz

Dwie trzecie powierzchni naszej planety pokrywa
woda. Nawet niewielkie zmiany w poziomie morza
mogą mieć daleko idące konsekwencje, więc zdol‑
ność do zmierzenia, prześledzenia i przewidywania
potencjalnych zmian poziomu oceanów jest pilną
kwestią, którą zajmują się obecnie naukowcy. Komi‑
sja Europejska finansuje projekt

Ice2sea, w ramach

którego współpracują ze sobą glacjologowie, klima‑
tolodzy i oceanolodzy z 13 krajów, aby przedstawić
decydentom politycznym dokładny obraz przyszłego
wzrostu poziomu morza spowodowanego zmianą
klimatu. Dzięki temu będzie można skuteczniej
przygotować infrastrukturę, z której korzystają spo‑
łeczeństwa. Projekt ten powstał w wyniku obaw, że
przewidywania dotyczące przyszłego podniesienia
się poziomu morza nie są wystarczająco precyzyjne.
Dzięki projektowi Ice2sea wzrosła pewność co
do prognoz, natomiast Międzyrządowy Zespół ds.
Zmian Klimatu (IPCC) uzyskał bardziej rzetelne
dane, które wykorzystał w najnowszym, piątym
sprawozdaniu oceniającym (październik 2013).

WŁĄCZENIE SPOŁECZNE

Ograniczenie nierówności i wykluczenia społecznego są
fundamentalne dla przyszłości Europy.

Badania naukowe prowadzone w UE są oparte na interdy-
scyplinarnym podejściu, wykorzystującym nauki społeczne
i humanistyczne. Badania te mogą pomóc w stawieniu
czoła wyzwaniom poprzez zbadanie nowych form innowacji
i wzmocnienie bazy dowodów dla działań politycznych,
zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. Popularyzują
również spójną i skuteczną współpracę z krajami niena-
leżącymi do UE, obejmują takie zagadnienia, jak pamięć,
tożsamość, tolerancja i dziedzictwo kulturowe.

©

doethion

11

B A D A N I A N A U K O W E I I N N O W A C J E

PRAWDZIWA HISTORIA: otoczenie przyjazne
dla starszych – nowa, ogólnoeuropejska
sieć innowacjI

Według WHO, środowisko fizyczne i społeczne
to główne determinanty ludzkiego zdrowia,
niezależności i autonomii, trwających do późnego
wieku. Tworzenie otoczenia przyjaznego dla osób
starszych jest jednym z najskuteczniejszych
sposobów reagowania na zmiany demograficzne.
W tym celu powołano sieć tematyczną poświęconą
innowacjom na rzecz otoczenia przyjaznego
dla osób starszych

AFE‑INNOVNET, przy

wsparciu europejskiego programu CIP ICT PSP
(program na rzecz wspierania polityki w zakresie
technologii informacyjnych i komunikacyjnych).
Będzie ona działała przez dwa lata.

BEZPIECZEŃSTWO

Zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa jest jednym
z podstawowych obowiązków każdego państwa. Żadne
społeczeństwo nie może się rozwijać, nie czując się
bezpiecznym. Rządy dbają o bezpieczeństwo obywateli,
zwalczając przestępczość i terroryzm, chroniąc mieszkań-
ców przed kataklizmami i katastrofami, zabezpieczając
bezpieczeństwo cybernetyczne i chroniąc granice przed
przemytem.

Bezpieczeństwo obywateli jest fundamentalnym zadaniem
każdej administracji państwowej, równocześnie jest to
dziedzina bardzo delikatna, w której należy szanować
prywatność ludzi i ich podstawowe prawa. Poszanowa-
nie prywatności i wolności obywatelskich stanowi podstawę
unijnych badań w zakresie bezpieczeństwa.

©

Comugnero Silvana

Konkurencyjne, działające w UE firmy zajmujące się
bezpieczeństwem mogą w znaczny sposób przyczynić się
do kształtowania jakości życia europejskich społeczeństw.
Europejskie firmy oferujące usługi w zakresie bezpieczeń-
stwa należą do światowych liderów rynku tego typu, dzięki
innowacyjnym technologiom, z których korzystają.

Sektor bezpieczeństwa cechuje się możliwością rozwoju
i tworzenia miejsc pracy w UE.

PRAWDZIWA HISTORIA: dzięki projektowi
finansowanemu przez UE udoskonalane są
biometryczne systemy bezpieczeństwa

Systemy biometryczne okazują się jednym z najsku‑
teczniejszych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa.
Niemniej jednak również z tą technologią wiążą się
pewne obawy, niektóre z nich były szeroko opisy‑
wane w światowych mediach. W skład konsorcjum
Tabula rasa wchodzi 12 różnych organizacji z 7
krajów, które przez 3 lata pracowały nad różnymi
problemami wiążącymi się z zabezpieczeniami
biometrycznymi, starając się znaleźć odpowiednie
rozwiązania, i w ten sposób tworząc nową genera‑
cję bezpieczniejszych systemów biometrycznych.

©

European Union

12

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

N

A-0

6

-1

4

-0

47

-P

L-

C

Więcej informacji

ISBN 978-92-79-42397-0
doi:10.2775/75059

X

Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds . Badań Naukowych i Innowacji:
http://ec.europa.eu/research/index.cfm?pg=home&lg=en

X

„Horyzont 2020” w skrócie: http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/news/horizon-2020-brief-eu-
framework-programme-research-innovation

X

Magazyn „Horyzont”: http://horizon-magazine.eu

X

Na pytania na temat Unii Europejskiej odpowie serwis Europe Direct: 00 800 6 7 8 9 10 11
http://europedirect.europa.eu

Prognozy

Istnieją niezbite dowody na to, że kraje, które od dłuższego
czasu inwestowały więcej w badania naukowe i innowacje,
radzą sobie lepiej niż te, które inwestowały mniej. Unia
Europejska przyjęła cel dotyczący zainwestowania 3 proc.
PKB w badania naukowe i innowacje w sektorze publicz-
nym i prywatnym do 2020 r.

Inwestowanie w zdrową i konkurencyjną gospodarkę
europejską jest tak samo ważne jak zobowiązanie
do ograniczenia europejskiego zadłużenia i deficytu.
Dzięki przeznaczaniu 3 proc. unijnego PKB na badania
naukowe i innowacje do 2020 r. można będzie stworzyć
3,7 mln miejsc pracy i zwiększyć roczne PKB o niemal
800 mld euro do 2025 r.

W obliczu takich wyzwań, jak starzejące się społeczeństwo
i silna konkurencja ze strony rozwijających się gospodarek,
przyszły wzrost gospodarczy w Europie musi mieć źródło
w innowacyjnych produktach, usługach i modelach bizne-
sowych, a także w innowacyjnym sektorze publicznym.

Inwestowanie w badania naukowe i innowacje może
w znaczny sposób przyczynić się do osiągnięcia efektu
zwielokrotnienia wyników, szczególnie na poziomie euro-
pejskim. Niestety, Europa obecnie wydaje mniej niż USA i
Japonia na badania naukowe i innowacje – musimy podbić
stawkę, aby pozostać konkurencyjni. Dlatego właśnie pro-
gram „Horyzont 2020” wspiera naukowców i innowatorów.

Zwiększenie wydatków na badania naukowe mogłoby

przyczynić się do stworzenia milionów nowych miejsc pracy

i zwiększenia rocznego unijnego PKB o miliardy euro.

©

European Union

Badania i innowacje znalazły odzwierciedlenie w dziesięciu
priorytetach przewodniczącego Komisji Jeana-Claude’a
Junckera, zwłaszcza w priorytetach dotyczących pobu-
dzenia zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i inwestycji,
utworzenia połączonego jednolitego rynku cyfrowego,
silnej unii energetycznej, przyszłościowej polityki klima-
tycznej oraz wzmocnienia bazy przemysłowej i pozycji UE
na arenie międzynarodowej.