Problem podstawowy – jakie

badania



Pierwszy dylemat: zyski versus koszty



- należy ocenić realne zyski z podjętych

badań (przegląd literatury)



- należy realnie ocenić koszty, które

poniosą uczestnicy badań



- nie należy zapominać, że kosztem jest

także czas poświęcony na udział w badaniu



Badania niepoprawne metodologicznie to

badania nieetyczne (Brzeziński)

Rodzaje zgody na udział w

badaniu



1. Świadoma, dobrowolna, poinformowana

zgoda



2. Zgoda poinformowana, brak informacji, w

jakiej części eksperymentu uczestniczy w
danym momencie badany



3. Zgoda na okłamywanie



4. Zrzeczenie się do bycia poinformowanym

Rodzaje zgody na udział w

badaniu - cd



5. Zgoda pozornie poinformowana –

dezinformacja na temat części badania



6. Brak informacji, brak zgody – badani nie

wiedzą, że uczestniczą w eksperymencie



7. Oszukiwanie – cel badania jest różny od

tego czego spodziewa się uczestnik



8. Oszukiwanie przez osobę trzecią –

współpracownik gra rolę uczestnika badania i

wprowadza badanego w błąd

Zwodzenie badanych



1. Fałszywe informacje o głównym celu badania



2. Fałszywe informacje o stosowanych

bodźcach



3. Wprowadzenie współpracownika, jako

badanego



4. Przekazywanie fałszywych informacji

zwrotnych

Zwodzenie badanych - cd



6. Mimowolne uczestniczenie w badaniu



7. Nieświadomość, że badanie jest w toku



8. Rejestracja badania bez uzyskania zgody



9. Dwa zależne badania przedstawiane są jako

niezależne



Nie każda z procedur oszukiwania

(maskujących) jest w sposób oczywisty

nieetyczna czy przynosząca cierpienia

Problemy etyczne związane z

oszukiwaniem badanych



1. Naruszenie prywatności



2. Ponoszenie przez badanego ryzyka, na

które nie wyraził zgody



3. Brak możliwości decydowania o sobie



4. Brak odkłamania



5. Brak odreagowania



6. Błędne założenia metodologiczne

Wprowadzanie instrukcji

maskujących



Zanim wprowadzimy instrukcję maskującą,

zastanówmy się:



- czy jest to konieczne;



- czy instrukcja maskująca nie wpłynie na

wyniki;



- w jaki sposób wyjaśnimy badanym, o co

naprawdę chodziło w badaniu i czemu ich
oszukiwaliśmy

Cechy relacji badacz – uczestnik

badania



Relacja badacz – uczestnicy badania może

wpłynąć na otrzymywane wyniki, a także na
samopoczucie badanych:



- oczekiwania badanego



- lęk badanego przed oceną



- oczekiwania badacza

Możliwe konsekwencje relacji

badacz - uczestnik badania



Badania Orne’a



Osoba badana spostrzega sytuacje badawczą

zgodnie z założeniami badacza, badanie jest w
pełni dobrowolne, a jego wyniki nie są dla
uczestnika zagrażające



Badany pragnie odkryć cel badania i pomóc

badaczowi w potwierdzeniu hipotezy

Zagrożenia dla uczestników

badania

2. Koncepcja Rosenberga



Sytuacja badania wywołuje w uczestnikach lęk

– badani są nastawieni na ochronę poczucia
własnej wartości – czują się oceniani.



Stosunek badacz badany jest niesymetryczny;



- badacz ocenia – badany jest oceniany



- badany obawia się zderzenia obrazu samego

siebie z obrazem, który może wyłonić się z
badania

Efekt Rosenthala



Badacz nastawiony jest na potwierdzenie

hipotezy badawczej



Źródła oczekiwań wstępnych:



- osobowość badacza (autorytaryzm,

dogmatyzm, sztywność, nieufność,

konformizm)



- dane o badanym – obiektywne i subiektywne



- uprzednie kontakty z uczestnikiem badań



(minimalizujmy, nie badając znanych osób –

albo kategorii osób – np. studenci)

Efekty Rosenthala



Efekt Galatei



- lubimy badanych, oczekujemy tylko

„pozytywnych” wyników i takie otrzymujemy (np.

badamy emocje matek po urodzeniu pierwszego

dziecka)



Efekt Golema



- źle myślimy o badanych, oczekujemy negatywnych

wyników i takie właśnie otrzymujemy (np. badamy

emocje więźniów skazanych za zabójstwo)



Innymi słowy samosprawdzająca się przepowiednia

Wprowadzanie wyników badań do

świadomości społecznej



1. Obowiązki wobec uczestników



- przekazanie informacji zwrotnych



- dbałość o utrzymanie anonimowości



- dbałość o stan psychiczny w trakcie i po badaniu



2. Obowiązki wobec społeczeństwa



- ostrożność w formułowaniu wniosków



- ostrożność w interpretacji



- ostrożność w generalizowaniu



Podstawową cechą badacza powinna być

wyobraźnia społeczna

Niepełnoletni, jako

uczestnicy badań

naukowych



Specyficzne cechy dzieci:



- większa wrażliwość na stres



- mniejsze możliwości rozładowania stresu



- trudniej im docenić wartość badań



- trudniej zrozumieć procedury badawcze



Najczęstszy błąd badaczy: ocenianie

wieku społecznego i emocjonalnego na
podstawie wyglądu

Podstawowe zasady w

badaniach z udziałem

nieletnich



1. Procedura nie może szkodzić dziecku



2. Konieczna jest także świadoma zgoda

dziecka



3. Konieczna zgoda rodziców (opiekunów) – do

18 lat



4. Wzmocnienia muszą być pozytywne i nie

powinny zbytnio wykraczać poza te, jakie są dla
niego normalne



5. Szczególna ostrożność w sytuacji

wprowadzania dziecka w błąd



6. Szczególna dbałość o anonimowość

(również instytucji)



7. Wzajemność i odpowiedzialność

wszystkich uczestników (w tym rodziców)



8. Niebezpieczeństwo (np. dla prawidłowego

rozwoju dziecka) – badacz musi
porozmawiać z rodzicami i zapewnić pomoc



9. Nieprzewidziane skutki – konieczność

zmiany procedury



10. Poufność – badacz musi zachować w

tajemnicy, także wobec rodziców to, czego
dowiedział się w badaniu



11. Omawianie wyników – w sposób

odpowiedni do wieku



12. Implikacje wyników – należy zachować

szczególna ostrożność

Obowiązki formalne

badacza



Przechowywanie wyników badań



Udostępnianie wyników innym badaczom

(nawet niepublikowanych)



Nie „zakrywanie” odkryć