Farmakologia

1.Działy farmakologii

- ogólna (szczegółowa)

- kinetyka (losy leku w organizmie)

- dynamika (wpływ leku na organizm)

- farmako-genetyka

- chrono-farmakologia

- doświadczalna (kliniczna)

- terapia objawowa (terapia przyczynowa)

- fitoterapia (leczenie ziołami i lekami ziołowymi)

- allopatia (leczenie lekiem działającym przeciwnie do przyczyny lub objawu)

- homeopatia (leczenie substancją wywołującą określone objawy, ale stosowaną w bardzo małych ilościach)

2. Badania kliniczne

I faza- wykonywana u ochotników zdrowych 18-35 lat. Ustalenie parametrów farmakokinetycznych dla stworzonej już postaci leków

II faza- dla wybranej fazy jednostki chorobowej stosuje się daną postać leku i obserwuje się jak się zmienia stan kliniczny pacjenta. Porównanie z lekiem oryginalnym

III faza- podobna do fazy II. Tu bierze udział 20-30 tysięcy ochotników

IV faza- rejestracja leku, dopuszczenie od stosowania

3. Lek- jedna lub kilka substancji chemicznych zwanej surowcem farmaceutycznym, przygotowanych w odpowiedniej formie- postaci farmaceutycznej stosowanej w określonych dawkach/ stężeniach w celach diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych.

4. Nazewnictwo leków (widoczne na opakowaniu)

- nazwa międzynarodowa

- nazwa chemiczna

- nazwa łacińska

- nazwa zwyczajowa

- nazwa firmowa

+ data produkcji

+ data ważności

+ ulotka

4. Apteki: Otwarte, szpitalne

Produkty lecznicze dopuszczone do obrotu 30-40 tys. Pozycji

ATC- leki na receptę- ok. 5 tys. Pozycji, w tym ok. 2 ty. Leki refundowane

OTC- leki wydawane bez recepty:

- Preparaty ziołowe

- preparaty homeopatyczne

- preparaty farmaceutyczne

- suplementy diety

- środki pielęgnacyjne i kosmetyczne

5. Źródła informacji o lekach:

- farmakopea

- wykaz lekow dopuszczonych do obrotu (USL)

- leki współczesnej terapii

- indeksy, kompendia leków np. fimowych

- pharmindex

- wykaz leków refundowanych

- lotki informacyjne ( w opakowaniach)

- plakaty, czasopisma medyczne, książki

- Internet

6. Surowce farmaceutyczne:

a) naturalne

- roślinne

- zwierzęce

- mineralne

b) syntetyczne

Leki naturalne- wszystkie związki mineralne, roślinne lub zwierzęce, znajdujące zastosowanie:

- w postaci wysuszonych organów/ tkanek

- wyciągów lub wyodrębnionych frakcji

- w postaci oczyszczonych związków chemicznych obecnie otrzymywane na skalę przemysłową w laboratoriach farmaceutycznych

Leki pochodzenie roślinnego:- jednorodne substancje chemicznie izolowane z surowca roślinnego (standaryzowane) o ustalonej budowie chemicznej i właściwości fizykochemicznej

Leki galenowe- kompleksy składników czynnych surowca roślinnego

Preparaty galenowe- soki ( mało trwały, można wydłużyć okres przydatności przez częściową pasteryzację, lub dodanie środka stabilizującego, dla owoców cukier, dla słonych soja), nalewki ( z suchych elementów roślinnych- zalewa się 90% alkoholem, po 24 h zalewa się płynem i odstawia do sedymentacji), intrakty ( wyciąg z produktów roślinnych suszonych zalewając płynem, wodą lub alkoholem albo olejem), syropy (10% roztworu cukru w wodzie + ciała czynne z nalewek, ekstraktów lub soków), zioła i ich mieszanki stosowane do przygotowania odwarów, naparów, maceratów), Ekstrakty- wyciąg 10x stężone niż nalewki

Odwar- z suchych ziół- 1 łyżka + ½ szklanki wody w temp. Pokojowej, podgrzewamy do temp. 90st. C przez 15-30 min. Odcedzić, dopełnić do ½ szklanki i można stosować do okładów, kąpieli, przemywania, płukania.

Napar- zioła zalewamy wrzątkiem i podgrzewamy 15-30 min. Zawarte ciała czynne niewrażliwe na temp. Okłady, kąpiele, do przemywania

Macerat- z roślin zawierających wielocukrowce(śluzy)- nasiona, bulwy, cebule, liście zielone, spichrzowe. Można zrobić świeży sok, lub macerat.

1 łyżka ziól+ 1 szkl. Letniej wody na ok. 1h. Nawilża, rozmiękcza, ochładza, odżywia, częściowo odkaża, regeneruje. Na skórę lub śluzówkę i można pić.

7. Leki- postaci i sposoby podawania:

a) droga pokarmowa

- podjęzykowo

- doustnie=dojelitowo

Tabletki, drażetki, kapsułki, proszki, granulaty, roztwory, krople, emulsje/zawiesiny, syropy

-doodbytniczo

Czopki, maści, wlewki

b) droga pozajelitowa

- dożylna iv – lek musi być jałowy, izotoniczny, izohydryczny

- domięśniowa im

- podskórna Sc

- doogonowa, dokanałowa

Ampułki, fiolki, flakony

c) stosowane zewnętrznie

- na skórę

Roztwory, zawiesiny, maści, żele, pasty, pudry

- na błonę śluzową

*do oczu

* do nosa

Roztwory, krople, zawiesiny, maści, żele

*odoskrzelowo-aerozole

*doodbytniczo- czopki, maści

*dopochwowo- tabletki, globulki, maści

8. Dawki leków:

Dawka jednorazowa

Dawka dobowa

Dawka nasycająca, podtrzymująca

Dawka maksymalna

Dawka toksyczna, śmiertelna

9. Farmakodynamika

-mechanizm działania

- objawy działania

- wskazania kliniczne

- działania niepożądane

- przeciwwskazania

- działania toksyczne

- zatrucia lekami i ich leczenie

Lek+ receptor- przekazywanie/ hamowanie sygnału efekt farmakologiczny

Lek+ enzym przekazywanie/ hamowanie reakcji efekt farmakologiczny

Receptory:

-egzocytarne

-przezbłonowe

- jonotropowe

- metabotropowe

Rec. : alfa beta, D, M wtórne przekaźniki Ca, IP3, DAG,AMP

10. Działanie Lekreceptor

Powinowactwo+ aktywność wewnętrznaefekt farmakodynamiczny

AGONISTA=P+Aw

Agonisto-antagonista

Antagonisto-agonista

Antagonista=P-Aw= bloker rec.

11. Interakcji leków

Działanie dwóch leków na receptor

-sybergizm

Addycyjny 1+1=2

Hiperaddycyjny 1+1=>2

-antagonizm (blok ery, odtrutki)

Chemiczny

Konkurencyjny/ niekonkurencyjny

Funkcjonalny

12. Farmakokinetyka

Matematyczna ocena ilościowa procesów kinetycznych, którym lek podlega w organizmie(losów leku w organizmie)

Losy leku w organizmie:

-wchłanianie

- dystrybucja

- eliminacja (metabolizm+ wydalanie)