Procayota

Eucayrota

-DNA jest w postaci długiej podwójnej nici, czyli genoforuta nic jest spętana w kłębek - nukleoid nie jest oddzielony błoną jądrową od cytoplazmy - nie ma osobnego jądra komórowego z jąderiem -w cytoplazmie znajdują się mezosomy, rybosomy i chromatofory bądź tylaoidy u bakterii fotosyntetujących -brak cytoszkieletu -rozmnażanie bez użycia procesu płciowego - przez podział komórkowy i horyzontalny transfer genów (dochodzi do wymiany bądź transferu DNA)

-obecnosc cytoszkieletu - występuje oddzielone od cytoplazmy jądro z jąderkiem -obecność mitochondriów zamiast mezosomu - rybosomy 70S i 80S - obecność peroksysomów - rozmnażanie płciowe i bezpłciowe

Podobieństwa:

- występują u obu rybosomy 70S

- błona komórkowa

Przegląd przez drobnoustroje:

1. Prokaryota

Eubakterie – nukleoid, ściana komórkowa, plazmid, rybosmy, fimbrie, błona komórkowa, otoczka, rzęski, protoplasty, skleroplasty. Różnią się kształctem, należące do eubakterii bakterie ziarniste podłużne nie mają ściany komórkowej, tylko podwójną błonę.

Archeabakteria - beztlenowce, ściana komórkowa zbudowana z pseudomureiny bądź luźnych białek, autotrofy. Różnią się budową wewnętrzną szkieletu od innych prokaryota.

Cyanobakteria (sinice) – syntetyzują cyjanoficynę, autrofy bezwzględnie fototroficzne. W zależności od ukłądu barwników różne ich zabarwienie. Jako pierwsze zaczęły produkować tlen! Pochewki wielobłonowe. Brak rzęsek, zdolne do ruchu pełzakowatego. Podział podwójny jest drogą jaką większość sinic się rozmnaża. Niektóre wielopłaszczyznowo.

Mykoplazmy – brak ściany komórkowej, plejomorficzne (różny gatunek = różna postać). In vitro tylko na specjalnych podłożach, kolonizacja błon śluzowych ukłądu oddechowego i moczowo-płciowego. Hodowla z sacharozą, penicyliną i PPCO. Nie są zatrzymywane na sączkach w sączeniu jałowym.

Riketsje – drobne patogeny, dwie rodziny wykrywalne u ludzi i zwierząt, przenoszone przez stawonogi, kleszcze, pchły, hodowane w zarodku kurzym. Niszczą nabłonki naczyń. Powodują m.in. gorączka Q-zakaźna, plamista, Gór Skalistych.

Chlamydie – drobne patogeny, bezwzględnie wewnątrzkomórkowe pasożyty, nie nadające się do hodowli in-vitro, tylko w zarodku kurzym. Kształt ichże kulisty.

Promieniowce – gram dodatnie bakterie glebowe, tlenowe, bardzo heterogenna grupa tworzą rozgałęzienia, Streptomyces (30 tys. Gatunków) służą do produkcji antybiotyków.

Nanobakterie – gram ujemne bakterie o bardzo małych rozmiarach, które umożliwiają im przechodzenie przez mikropory. Posiadają ścianę komórkową, ich najbardziej charakterystyczna cecha to tworzenie apatytu w pH obojętnym, co zapewnia im większą wytrzymałość. Ów apatyt prawdopodobnie jest przyczyną miażdżycy i kamieni nerkowych. Miażdżyca zachodzi w błonach zewnętrznych naczyń krwionośnych i pęcherza moczowego)

Eukaryota

Glony – eukariotyczne organizmy typowo wodne zdolne do przeprowadzania fotosyntezy, asymilują CO₂ na powierzchni oceanów. Mają zasadnicze znaczenie w produkcji pierwotnej i tworzeniu życia na ziemii jako produkujące tlen.

Pierwotniaki – należą do królestwa zwierząt, mikrofauna od kilku do kilkudziesięciu µm. Aktywny ruch jest cechą wspólną. Brak ściany komórkowej u niektórych gatunków.

Grzyby (Fungi) – plechowce, brak barwników, organizmy heterotroficzne, plecha znudowana jest z nitkowanych strzępek, niektóre wytwarzają zarodniki, pobierają pokarm ze środowiska, żywych organizmów i martwej materii – udział w jej rozkłądzie - wpływ na przemiany biogeochemiczne, produkcja związków organicznych, alkoholi, antybiotyków, białek. Mają znaczenie w bioremediacji.

1. Mikroczątki

1. Wirusy – patogenty niespełniające definicji życia, ściśle jednokomórkowe, potencjalnie chorobotwórcze, zdolne do powodowania fazy zakaźnej. Wirus jest kompleksem nukleinowo – białkowym, którego rdzeniem jest jeden typ kwasu nukleinowego (DNA v RNA – postać zazwyczaj dwuniciowa) . Ta cząstka otoczona jest białkowym kapsydem. Replikuje się w postacji swojego materiału gentycznego. Niezdolne do wzrostu i bezpośredniego podziału – potrzebują organizmu gospodarza. Brak układu Lingmana, czyli zespołu enzymów katalizujących procesy energetyczne. Dzielą się na bakteriofagi, wirusy roślinne i zwierzęce.

Wirion – cząstka wirusowa, materiał genetyczny wirusa otoczony kapsydem i niekiedy dodatkową osłonką.

1. Wirusoidy- cząstki zawieraja DNA/RNA, wnikaja do kapsydu pomocniczego dzieki czemu moga byc przenoszone z komorki do komorki.

2. Wiroidy- cząstki zbudowane z jednoniciowego DNA, w przeciwieństwie do wirusów nie otoczone kapsydem. Układ odpornościowy nie rozpoznaje ich jako obcych, nie powoduje zakażenia ani zapalenia.

3. Priony – cząsteczki białka, które są odporne na wysoką temperaturę i mogą się przenosic z organizmu do organizmu. Nieznany jest dokładnie sposób ich powielania, prawdopodobnie zmieniają struktury białek komórkowych.

1. Mikroflora prawidłowa człowieka

1. Synonimy
   Mikroflora prawidłowa zwana jest również mikroflorą fizjologiczną, bądź biocenozą naturalną.

2. Definicja – zbiór mikroorganizmów bytujących w i na powierzchni makroorganizmów (człowieka bądź innego makroorganizmu), utrzymujący się w stałych stosunkach ilościowych i jakościowych w stanie korzystnej równowagi biologicznej.

3. Geneza – płód po poczęciu w łonie matki znajduje się w warunkach jałowych, inny stan wywołany przez pasożyty wewnątrzkomórkowe jest stanem patologicznym. Po porodzie następuje kolonizacja przez drobnoustroje ze środowiska i od matki poprzez rooming. Ulega zmianom poprzez cały okres dojrzewania.

4. Charakterystyka poszczególnych biocenoz
   skóra:
   - 12 gatunków Staphylococcus (błona śluzowa nosa, pachy, pachwiny, przedramiona, między palcami) m.in
   (flora stała)
   Staphylococcus aureus, Micrococcus lutem
   (przejściowa)
   Bacillus sp., Staphylococcus sp., Escherichia Coli
   górne drogi oddechowe (nos, gardło)
   - Staphylococcus saprophytium
   - Streptococcus pneumoniae
   - Streptococcus sp.
   przewód pokarmowy
   żołądek
   -Bacillus subtilis
   -Lactobacillus acidophilus
   jelito grube
   - Escherichia Coli
   dwunastnica
   - Streptococcus sp.,
   -Bacillus subtilis
   Drogi rodne
   - laseczka krwiotwórcza, pałeczka rozwidlona
   Narządy moczowo-płciowe
   Peptococcus sp., E. Coli
   Mycoplasma sp.

5. Rola mikroflory prawidłowej
   - antagonizm pomiędzy drobnoustrojami powoduje usuwanie obcych drobnoustrojów.
   - wytwarzanie witamin (E.Coli – B6, B12, K)
   - możliwość wykorzystania pokarmu roślinnego
   -wytwarzanie enzymów ułątwiających trawienie
   - skolonizowana nisza nie zostanie skolonizowana przez drobnoustrój chorobotwórczy

6. Okoliczności utraty mikroflory prawidłowej
   -Chemioterapia
   - antybiotykoterapia

- kwasów organicznych do walki z pasożytem pszczelim varroa destructor niszczy mikroflorę ula

1. Odbudowa mikroflory prawidłowej – polega ona na kolonizacji niszy ekologicznej przez drobnoustroje ze środowiska, może dojść do negatywnego zjawiska polegającego na zakażeniu drobnoustrojami patogennymi. Po antybiotykoterapii warto dostarczyć organizmowi produktów fermentacji mlekowej zawierających bakterie Lactobactillus Acidophilus i Bacillus Lactis . Probiotyki można przyjmować również w postaci preparatów dopochowowych bądź doustnych.

1. Mikroflora gleby

Mikoryza-zjawisko symbiozy pomiędzy rośliną a grzybem. Oba symbionty czerpią korzyści. Wyróżniamy typy mikoryzy następujące:
1) Endotroficzna – charakterystyczna dla storczyków mikoryza, strzępki grzybów przenikają przez skórę do kory pierwotnej
2) Ektotroficzna – nie dochodzi do przeniknięcia strzępek grzybów do kory pierwotnej, korzeń otoczony jest przez grzybnię zwaną mufką.
3) Pseudomikoryza – typ pasożytniczy, grzyby atakują komórki roślinne.

Symbioza bakterii brodawkowych z roślinami motylkowymi – wiązanie wolnego azotu z powietrza przez bakterie.

W glebie znajdują się gram dodatnie tlenowe bardzo heterogenne bakterie prokariotyczne czyli promieniowce, których reprezentantami są Nocardia i Streptomyces. Streptomyces, których gatunków rozróżnia się 30 tysięcy służa do produkci antybiotyków.

Obecne są bakterie rozkładające celulozę, chitynę, ligninę .

Sa rowniez bakterie denitryfikacyjne oraz siarkowodorowe.

1. Mikroflora powietrza – bakterie niechorobotwórcze: saprofity
   bakterie chorobotwórcze, pleśnie, zarodniki grzybów, pyłki kwiatów, nasiona, merozole

Mikroflora wody – drobnoustroje w wodzie pochodzą z innych organizmów wodnych, cieków wodnych, w wodzie zachodzi rozmnażanie drobnoustrojów. Spłukiwanie bakterii glebowych z lądu. Mikroorganizmy wodne są silnie urzęsione, zazwyczaj dwubiegunowo.

Rodzaje: Vibrio, Spicilum. Bakterie nitkowate i listkowate.

1. Mikroflora zywnosci – mikroorganizmy znajdujące się w żywności, pełniące różne funkcje na przykłąd medyczne, konserwujące, przeciwutleniające.
   Geneza: podczas konserwacji, aromatyzowania, przetwarzania i transportu żywności może dojść do jej zakażenia drobnoustrojami. Pochodzenie mikroorganizmów w żywności: a) pierwotne, czyli zakażenie surowców, b) wtórne, czyli zakażenie podczas przetwarzania i transportu żywności. Głównie są to bakterie fermentacji octowej i mlekowej, E. Coli, Salmonella. i tam kilka chorób: salmonelloza, gruźlica, dur brzuszny.
   Surowce roślinne – flora z gleby: bakterie fermentacji mlekowej, octowej, drożdże i pleśnie. Clostridum, Salmonella, Shigella i E.Coli

Zatrucie pokarmowe
a) nagromadzenie w żywności toksyn
b) pobranie z żywności dużej ilości drobnoustrojów
Objawy zatrucia pokarmowego: wymioty, biegunka, spadek ciśnienia krwi i tętna.
Leczenie
1) Uzupełnianie płynów, podawanie kawy – zwiększanie ciśnienia krwi
Profilaktyka niespecyficzna polega na:
Zwalczanie nosicielstwa chorobotwórczych szczepów poprzez miejscowe stosowanie środków antyseptycznych do jamy nosowo-gardłowej lub eliminację nosicieli z oddziałów pediatrycznych, położniczych i chirurgicznych.
Ograniczaniu antybiotykoterapii – stosowanie antybiotyków, zwłaszcza w środowisku szpitalnym powinno być ograniczone jedynie do przypadków, w których ich podawanie jest rzeczywiście konieczne, by nie sprzyjać łatwo powstającej antybiotykooporności gronkowców
Wprowadzaniu i przestrzeganiu zarządzeń szpitalnych, które mają na celu zapobieganie szerzeniu się zakażeń gronkowcowych przestrzeganie zasad higieny
Postępowanie według zasad aseptyki (w miarę potrzeby)

Miano E. Coli- oznaczenie okreslajace najmniejsza ilosc wody, lub masę pokarmu wyrażoną w cm³ w której znajduje się 1 komórka bakteryjna z grupy Coli.

Zakażenie – wniknięcie i rozmnażanie się komórki bakterii do komórek wyższych organizmów, zawsze poprzedzone adhezją.
Zatrucie - zespół objawów chorobowych wywołanych działaniem trucizny na organizm

1. Współzależności między drobnoustrojami:
   a) synergizm
   - wzrostowy (przez wytwarzanie: dawca/biorca witamin
   przez pobieranie: tlenowiec/beztlenowiec)
   >pozytywny – drobnoustroje niechorobotwórcz
   >negatywny – drobnoustroje niechorobotwórcze ,działanie chorobotwórcze (O₂)

-czynnościowy (drobnoustroje chorobotwórcze + niechorobotwórcze/chorobotwórcze)
> toksyczny – w wyniku spierania się toksyn
> zakaźny – w wyniku niszczenia nabłonka lub tkanek

b) neutralizm – stan ekologiczny w którym zamieszkujące tą samą niszę ekologiczną z dwoma lub więcej gatunkami drobnoustroje nie oddziałują ze sobą. Zdarza się bardzo rzadko (błony śl. Bądź skóra)
c) antagonizm – wzrostowy (konkurencja/produkcja składników szkodliwych)
>pozytywny - drobnoustroje niechorobotwórcze, komensalizm: symbiont hamuje namnażanie się i wzrost zarazków)
>negatywny (przewaga komensali – oportunisty nad gatunkami)

1. Wspolzal. Organizmow miedzy mikro a makroorganizmami

a)abakterioza- naturalna, sztuczna (perm-free- po chemioterapii)

-to stan fizjologiczny, gdzie nie ma drobnoustrojow

-niekorzystne zjawisko

-celem chemioterapii jest zabicie patogennych drobnoustrojow- zabija tez naturalna mikroflorę i próżnia zaczyna być kolonizowana przez drobnoustroje z otoczenia/ środowiska (spontanicznie, czesto drobnoustroje patogenne), co powoduje wtórne zakażenie

b)Symbioza- stan w którym obie strony mają korzyści, wspierają swoje procesy życiowe, na przykłąd w warunkach fizjologicznych Escherichia Coli i człowiek. Człowiek daje pokarm i niszę ekologiczną, a E.Coli B6, B12, K oraz enzymy. Sama obecność tych drobnoustrojów nie dopuszcza do spontanicznej kolonizacji przez inne drobnoustroje. Pałeczki kwasu mlekowego dają barierę fizjologiczną dla drobnoustrojów, w pH ok. 4.
c) komensalizm
Stan między człowiekiem a drobnoustrojami. Drobnoustroje wykorzystują składniki pokarmowe i miejsce w organizmie wyższym nie uszkadzając go, a organizm wyższy nie czerpie z tego korzyści (neutral)
- komensalizm bezwzględny (właściwy) bez względu na warunki środowiskowe, nie ma zagrożenia dla gospodarza (np. Micrococcus)
- komensalizm względny (oportunizm) w niesprzyjających warunkach środowiskowych komensal staje się pasożytem. W prawidłowych nie powoduje szkód.
d) Pasożytnictwo- relacja wynikająca z funkcji, a nie z morfologii. Pasożyt dąży do rozwoju, a nie do zabicia gospodarza. Celem jest uzyskanie środowiska i pożywienia do rozwoju, przebywa na lub w organizmie. Stosunek pasożyt-gospodarz dąży do stanu równowagi, bezobjawowy przebieg zależy od m.in. cech pasożyta.
Cechy pasożyta:
1) Toksyczność (warunkownaa przez geny wirulencji)
2) Inwazyjność – często, z wektorem
3) Chorobotwórczość – zjadliwość jej miarą
4) Zakaźność – możliwość zakażenia

Toksyny – substancje aktywnie hamujące funkcje fizjologiczne i niszczące struktury morfologiczne komórek zwierzęcych i roślinnych

Endotoksyny	Egzotoksyny
- W czasie lizy, po obumaciu czesci sciany komorkowej bakterii Gram (-) uwalniana zostaje substancja lipopolisacharydowa - słabo toksyczne - trwałe w T>60C -nie pobudzają produkcji antytoksyn - brak aktywności enzymatycznej -brak receptorów	-uwalniane do środowiska, produkowane przez zywe komorki -silnie toksyczne - nietrwałe w temperaturze powyżej 60 C - pobudzają układ immunologiczny do produkcji antytoksyn -aktywność enzymatyczna poza chromosomem -na zewnątrz komórek

Enzymy bakteryjne i ich rola:
enzymy – specjalne białka, biokatalizatory, zwiększają szybkość reakcji chemicznych w organizmie, obniżają energię aktywacji, nie zużywają się w czasie reakcji mogą katalizować przekształcenia następnych cząstek substratu, często będącego związkiem organicznym. Niektóre enzymy wykazują działanie niebiologiczne w wyniku uwalniania amoniaku z aminokwasów, mogą wytrącac się związki żelaza. Rolą enzymów bakteryjnych jest rozkład związków organicznych na przykłąd białek, czy też kwasów nukleinowych.

1. Oddziaływania fizyczne i związki chemiczne a drobnoustroje.
   1) Wysoka temperatura – płomień z palnika Bunsena – wyjaławianie powietrza
   2) Antybiotyki – blokowanie aktywności enzymów bakteryjnych
   3) Temperatura poniżej 0 C jest letalna dla bakterii
   4) Wrażliwość na stężęnie jonów wodorowych przez niektóre bakterie.

5) Wrażliwość na niektóre metale, np na srebro koloidalne
6) Bakterie, szczególnie nie wykształcające endosporów są wrażliwe na promieniowanie jonizujące

1. Drobnoustroje a procesy biogeochemiczne
   - mineralizacja: przemiana związków organicznych w związki nieorganiczne. Organiczne połączeń pierwiastków zmieniają się w nieorganiczne. Nazywana regeneracją skłądników pokarmowych. Zmniejszają biogeochemiczną złożoność ekosystemu
   -immbobilisacja – proces przeciwstawny do mineralizacji, razem z mineralizacją tworzą cykle biogeochemiczne, przekształcanie form nieorganicznych w związki organiczne, biogeochemiczna złożoność ekosystemu rośnie. Pierwiaski włączane do komórek mikroflory zostają unieruchomione
   -utlenianie: heterotroficzne drobnoustroje utleniają związki organiczne
   -redukcja – proces zachodzący z przemiana energetyczną, lub nie związany z przemianą energetyczną, spowodowany zmianami środowiska (tworzenie kwasów)
   -ulatnianie bądź wiązanie form gazowych – formy gazowe pierwiastka przeprowadza się w formy niegazowe
   - tworzenie osadów geologicznych – różne formacje geologiczne powstają w wyniku reakcji przeprowadzanych przez drobnoustroje (utlenienie i redukcja)
   - produkcja substancji organicznych chelatowych i polimeryzujących
   -adsorbowanie substancji nieorganicznych – na powierzchni drobnoustrojów gromadzone są tlenki bądź wodorotlenki
   -frakcjonowanie izotopów – rozdzielenie na skutek selektywności, bądź różnicy w pobieraniu izotopów

2. Quorum sensing – quorum sensing to zjawisko chemicznego porozumiewania się drobnoustrojów polegające na wytworzeniu i wydzieleniu do otoczenia cząstek sygnałowych, które wykorzystywane są w różnych procesach fizjologicznych, m. in. w tworzeniu biofilmu.
   Inaczej
   system komunikacji dowodem koordynacji aktywności komórkowej. Język komunikacji oparty na autoinduktorach

   Mechanizmy molekularne

   Mimo tego, że skręcone białka są bardzo złożone i w rezultacie mało prawdopodobne, do wielu celów złożoność ta nie wystarcza. W wielu strukturach biologicznych białka są po prostu składnikami większych systemów molekularnych. Tak jak kineskop, przewody, metalowe sworznie i śruby składają się na odbiornik telewizyjny, tak wiele białek jest częściami struktur, które funkcjonują jedynie wówczas, gdy zebrane są razem wszystkie składniki.

   Jest to najistotniejszy etap działania leku. Wydaje

   się, że na tym etapie możliwy jest ciągle jeszcze duży postęp.

   Należy pamiętać, że celem molekularnym mogą być:

   ∗ makromolekuły (enzymy)

   ∗ struktury złożone z makromolekuł

   ∗ struktury złożonymi z cząsteczek średniej wielkości,

   ale wykazującymi organizację wyższego rzędu (błona

   biologiczna).

   Na tej zasadzie działają klasyczne anestetyki: chloroform,

   eter etylowy, alkohol: zmiana właściwości błony prowadzi do

   zaburzenia funkcji transportu jonów w komórkach kory

   mózgowej i zaniku świadomości.

3. Horyzontalny transfer genow- zachodzi tylko u niższych typów organizmów, u wyższych zachodzi transport poziomy. Przekazywanie genów z jednego organizmu do drugiego poprzez koniugacje, transformację, bądź transdukcję.

   - transformacja – przenoszenie materiału genetycznego występującego w środowisku w postaci wolnego DNA, pochodzącego z komórki dawcy do komórki biorcy. Rozróżniamy transformacje naturalną (zachodzi w środowisku naturalnym) oraz transformacje sztuczną, która zachodzi poprzezszok chemiczny, bądź elektryczny powstały w wyniku przyłożenia pola elektrycznego .
   - transdukcja – proces w którym przenoszenie materiału genetycznego od dawcy do biorcy następuje z udziałem bakteriofaga. Zakażenie bakteriofagami:
   - adsorpcja faga do receptora na powierzchni komórki
   - wprowadzenie DNA do wnętrza komórki
   -infekcja lityczna = replikacja faga => śmierć komórki
   - lizogenia = fagowe DNA włącza się do chromosomu bakterii
   koniugacja – proces w którym, w wyniku bezpośredniego kontaktu jedna komórka prokaryotyczna przekazuje innej materiał genetyczny. Główna droga horyzontalnego transferu genów. Warunkiem koniugacji jest ścisły kontakt, czyli powstanie mostka koniugacyjnego.

Znaczenie dla medycyny:
Koniugacja przekazuje przez mostki koniugacyjne plazmidowe DNA. Pozwala to na przenoszenie genów odpowiedzialnych za lekooporność, szlaki metaboliczne i determinanty patogenności. Korzysta z tego jedynie biorca, a nie dawca.

Znaczenie dla środowiska:
powstawanie szczepów o nowych cechach biochemicznych, zdolnych do rozkładania nowych związków zanieczyszczających – bioremediacja

1. Antybiotyki – naturalne produkty metabolizmu drobnoustrojów, działają wybiórczo na struktury komórkowe lub procesy metaboliczne innych drobnoustrojów hamując ich wzrost i podziały. Stosuje się je jako leki w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych. Naturalnie są wytwarzane przez grzyby (Penicillum), bakterie z Promieniowców (streptomycyna).

• Działanie bakteriobójcze – powoduje śmierć komórki bakteryjnej

• Działanie bakteriostatyczne – ograniczenie możliwości rozmnażania komórek bakteryjnych przez wpływ na ich metabolizm

Lekooporność – utrata wrażliwości drobnoustroju na leki. Jest związana z pojawieniem się drobnoustrojów o innych cechach biochemicznych; szczepy o odmiennych cechach fenotypowych.

Geny oporności są zlokalizowane w ruchomych elementach genetycznych, czyli plazmidach i transpozonach.

Pojawiają się również specyficzne cechy biochemiczne utrudniające identyfikację.

Zakażenie – wynik choroby wywołanej przez bakterie lub grzyby; inaczej infekcja organizmu drobnoustrojami chorobotwórczymi; możliwe przenoszenie drobnoustrojów z jednego organizmu na inny

Zapalenie – odczyn/ stan zapalny; reakcja odpornościowa organizmu np. na uszkodzenie; rumień, obrzęk, temperatura. Ostremu zapaleniu towarzyszy reakcja ogólnoustrojowa tzw. reakcja ostrej fazy

Postulaty Kocha: są to warunki uznania drobnoustroju za zarazek chorobotwórczy

1) występowanie tegoż drobnoustroju w organizmie dotkniętym chorobą

2) izolowanie zarazka w czystej hodowli ( identyfikacja)

3) eksperymentalne zakażenie zwierzęcia doświadczalnego

Zjadliwość – wytwarzanie specyficznych czynników chorobotwórczości, zdolność drobnoustrojów do utrzymania się w organizmie, zdolność do powodowania choroby

1. Mutacja – każda zmiana sekwencji nukleotydów DNA, będąca podstawą powstania zmutowanego organizmu. Zachodzą cały czas, większość mutantów ginie. Przeżywające mają nowe cechy, mogą zasiedlać nowe środowiska.

Mutageneza - zarówno spontaniczny jak i wywołany przez mutageny proces powstawania zmian – mutacji w DNA. Mutacją transpozonowa – inaktywacja genu poprzez poprzez włączenie transpozonu – uzyskany mutant może dodatkowo wykazywać cechy fenotypowe kodowane przez transpozon użyty do mutagenezy (np odporność na antybiotyk).