Antropologia Platona – grecki filozof, pozostawił po sobie ważny obraz człowieka (to co wpłynęło u niego na obraz człowieka) zrozumienie obrazu człowieka dzięki
wierzenia orfickie
dualistyczna metafizyka Platona
sytuacja polityczna w której żył Platon
człowiek jest dla niego:
duchem uwięzionym w ciele
nie jest istotą konstytuowaną przez ciało
ciało to więzienie
duch znalazł się tam za karę- wcieleni jesteśmy w ciało by wyzwolić grzech i powrócić do prawdziwej ojczyzny, ten powrót jest możliwy za sprawą:
: filozofii
„państwa === to nieodzowne środki zbawcze
ducha nazywa towarzyszem bogów, istotą nieśmiertelną
tuż przed połączeniem się z ciałem ludzki duch musiał przepłynąć rzekę letho (zapomnienie) dziecko rodzi się z amnezją, nie pamięta nic – dusza uwięziona w ciele dziecka utraciła pamięc
lekiem jest filozofia bo dostarcza prawdy
aletheia- prawda, cofnięcie zapomnienia
życie człowieka to myślenie, to dyskurs
życie jest zapodmiotowane w duchu, w życiu intelektualnym
w człowieku są jeszcze 2 inne dusze
w głowie- dusza rozumna
w sercu dusza zwierzęca
w wątrobie? dusza wegetatywna, a prawdziwe życie jest racjonalne, przypominanie sobie zapomnienia
dusza ludzka jest nieśmiertelna:
jest zasadą życia i nie może umrzeć, nie może nosić w sobie przeciwieństwa czyli śmierci
akcentowanie niematerialności duszy → nie może zostać uśmiercona, jest nieśmiertelna
anamnesis → przypomnienie, dyskurs filozoficzny, ma w głowie pojęcie które są skutkiem oglądania świata idei przed narodzinami
ciało umiera a dusza nie umiera, żyła przed ciałem i żyje po ciele
potrzebuje filozofii do zapomnięcia zapomnienia
większość ludzi nie chce używać rozumu, woli ciała, zabawa- jeśli nie zacznie używać rozumu nie zbawi sierpień
Teoria reinkarnacji- wcieleń
- trzeba pomoc człowiekowi się zbawić, pomoże mu w tym dobre państwo, do używania go rozumu
Antropologia filozoficzna w8 2.12.09
Platon
geniusz, ojciec wielu nieszczęść w kulturze, które wypływają z jego antropologii
definicja człowieka → duch uwięziony w ciele,
→ narodziny biologiczne to świadectwo upadku człowieka
→ życie w ciele jest pokutą
→ podstawowym środkiem zbawienia jest prawda płynąca z filozofii
→ życie ludzkie = życie ducha, dyskurs intelektualny
→ słowo życie dla Platona dotyczy ducha
DUCH ludzki to właściwie BÓG
BÓG- ktoś opisywany przez nurty, ale też pewnego rodzaju siła występująca w przyrodzie
Bogowie starożytni nie byli racją istnienia rzeczywistości. Oni nie stworzyli świata, byli elementami świata.
U Platona bóg- w postaci duszy ludzkiej, idea dobra z której wylewają się inne dobra,
demiurg- który ulepił świat. To nie jest absolut
człowiek stoi przed zadaniem zbawienia – skutek posiadania wiedzy
żeby uprawiać rozum / wiedzę, używać rozumu/ potrzebne jest państwo
Platon = Arystoteles
człowiek potrzebuje państwa- takiego, które odzwierciedla prawdziwą naturę człowieka
3 dusze: Państwo :
rozumna (serce) - filozofowie
wegetatywna (wątroba) - wojsko, żołnierze
rozumna (głowa) - rzemieślnicy
Platon- był pierwszą feministką- zrównanie praw kobie i mężczyzn
*Dusza rozumna przytłoczona przez zwierzęcą, przeciwstawienie się złu
Klasy społeczne:
filozofowie
wojsko, żołnierze
chłoporobotnicy, rzemieślnicy- nie mają rozumu, nadają się do pracy, mogą jeść i się rozmnażać, dostarczają środków do życia
Każda z tych klas ma właściwą sobie cnotę
Filozofowie- roztropność
Żołnierze- męstwo- sprawność, która pozawala przeciwstawić się złu
Rzemieślnicy- umiarkowanie
Całość zbudowana wg tych cnót realizuje sprawiedliwość
Zdaniem Platona rzemieślnik (wierz, że) może w przyszłości być żołnierzem → reinkarnacja
Żołnierz w przyszłym życiu może urodzić się filozofem, jeśli będzie cnotliwie wypełniał swoje obowiązki, będzie miał szansę przenieść się dzięki rozumowi do świata idei.
Jak ma wyglądać życie społeczne?
ma być upodobaniem człowieka, wszystkich rzeczy, do tego co doskonałe, odzwierciedlenie doskonałego
Życie społeczne wymaga:
likwidacji własności prywatnej – majątek powoduje korupcję człowieka, egoizm, pychę/ przeciwstawiają się one dobru społecznemu. MUSI BYĆ WŁASNOŚĆ WSPÓLNA
nie powinno być rodziny opartej na małżeństwie – psuje człowieka, tak pojęta rodzina jest miejscem płodzenia.
Platon mówi, że często ojciec jest głupi, matka fleją/ dziecko powinno być wychowywane przez państwo- łącznie z płodzeniem.
Filozof ma rozum, łączy się z kobietą → poczęcie ducha, które zaraz po urodzeniu ma trafić do państwowego żłobka.
Rodzina odrywa człowieka od życia publicznego
Wszyscy obywatele staną się jedną rodziną → jest to konieczne aby zlikwidować rodzinną własność prywatną.
Państwo powinno przejąć wszystkie funkcje rodziny. Zlikwiduje się słabych i nieudolnych,
Miłość macierzyńska zamieni się w obywatelską
Platon jest ojcem totalitaryzmu- u jego podstaw jest przekonanie, że człowiek nie może rozpoznać
prawdziwego dobra, ukochać go oraz realizować.
Tą decyzję należy od czegoś zabrać, przerzucić na urzędnika państwowego.
Wszystko jest poza człowiekiem, bo u Platona jest pogarda dla człowieka- prawdziwe życie ducha jest obecne tylko u filozofów.
U Platona nie ma żadnych podstaw aby mówić o rodzinie, rodzicach. Człowiek u Platona nie ma rodziny.
Początek człowieka to upadek ducha, Mama, tata to zewnętrzne instrumenty, rodzina to konstrukt społeczny niepotrzebny człowiekowi.
W Państwie komunowskim? Realizowano ten ideał. Platon jest pierwszym komunistą.
Jest ona doskonałym przykładem tego co się dzieje z życiem społecznym, kiesy nasz intelekt oderwie się od.....
ZASADNICZNYM kontekstem jest UTOPIA → projekt budowy raju na ziemi, nie ma tu zła, człowiek jest bez zła, za pomocą struktury państwowej.
U Platona utopia powstała na kanwie życia = doświadczeń społeczeństwa.
Platon widzi zło, własność prywatną-> stąd pojawiają się utopia- recepta uwolnienia człowieka od zła- jednak w rzeczywistości przyczynia się do jeszcze większego zła
*zło jest z kapitalizmu, religii, rodziny
Wszystkie utopie mają ten sam mechanizm powstawania- doświadczenie zła → niezgoda na zło.
Utopia ma najbardziej mechaniczny element
język militarny
gilotyna- narzędzie do likwidacji tych, którzy nie nadają się do raju (u Platona: dzieci i chorzy)
„cała filozofia to przypisy do Platona”
Nieznajomość Platona jest nieznajomością podstaw kultury.
Edukacja opiera się na 3 filarach
= równości
= wolności
= przyjemności
Był przekonany o tym, że ustroje zawsze ewaluowały i będą ewaluowały
monarchia – ulega korupcji, pojawia się:
tolerancja – forma ustrojowa w której jest mniej rozumu, podstawą rządów jest statu majątkowy, zasługi militarne
oligarchia- forma w której nieliczni rządzą dla swojego zysku, ulega zepsuciu
demokracja – może kończyć się poprzez nagłą śmierć tyrana spowodowaną zepsutym trybem życia albo jego zabójstwem, aby pojawiła się ludność- wszystko dla dobra tyrana
* monarchia- to ojciec, jeden rządzi dla dobra wielu
Platon był ważnym obserwatorem życia społecznego= władza państwowa powinna wkraczać we wszystkie dziedziny życia nawet sztukę.
U Platona mamy do czynienia z 2 koncepcjami sztuki
koncepcja sztuki monicznej- jest wynikiem wejścia mowy w artystę- używa człowieka do wyrażenia przesłania, artysta jest wybrańcem bogów, jest natchniony.
Platon chce ich wygonić z miasta (artystów) gdyż mieszają boskie natchnienia z własnymi wyobrażeniami, czym psują człowieka. Mieszają prawdę ze zmysłami.
Koncepcja oparta na naśladowaniu- to nie kopiowanie, ale działalność naśladująca zmierzająca do upodobania
Co można naśladować?
–---- rzeczywistość zmysłową (rzeźby, kobiety)
Nie toleruje się takich artystów, bo oddalają człowieka od prawdziwego świata- świata idei.
Doskonale czyni to rzemieślnik, odnajduje ideę jakiegoś przedmiotu np. krzesło- takich artystów potrzeba.
Co ze sztuką piękną??
Platon
artystów poetów też potrzeba, ale ich trzeba podporządkować filozofom
sztuka piękna ma być narzędziem zależnym od władz państwowych
sztuka jest najlepszym środkiem formacji człowieka bo ona trafia do całego człowieka
sztuka jest czymś łatwiejszym dla człowieka, niż nauka, jej działanie jest szybsze
sztuka jest narzędziem wychowania skuteczniejszym niż edukacja- trzeba usunąć z niej cały fałsz, błąd kłamstwo
Sztuka może deprawować, artysta może błądzić.
Platon dostrzegł, że sztuka nie jest autonomiczna w stosunku prawdy, dobra i piękna, bo albo buduje albo niszczy człowieka.
Był przekonany o tym, że trzeba dać szansę prawdzie, dobru i pięknu w sztuce.
→ konsekwencje przyjęcia platońskiej antropologii
Pozytywne
dostrzeżenie wyakcentowania rozumności człowieka, tego, że realizuje się poprzez ciało, ale wychowanie duchowe, podkreśla transcendencję człowieka, dopatrywanie się pozytywnego pierwiastka w człowieku
pokazanie społecznego kontekstu wychowania – to nie prywatna rzecz w rodzinie → wychowanie również przez prawo, państwo
Najmocniejszym środkiem wychowania jest sztuka
podstawowym dobrem człowieka jest wiedza
Negatywne
pogarda w stosunku do ciała ludzkiego- wiązanie dla ducha, nie konstytuuje człowieka ludzka płciowość, nie wchodzi w istotowość człowieka
*trzeba ciało upodlić, aby wyzwolił się jej duch
w teorii życia społecznego, państwo kreuje człowieczeństwo człowieka, państwo może unicestwić człowieka, nieposłuszeństwo wobec państwa jest samogwałtem
Zawsze należy być podległym państwu
błędem jest upolitycznienie sztuki, cenzura tej dziedziny
Nie ma wolność do zła, jest tylko wolność do dobra, wolność jest tam, gdzie jest moje uprawnienie do dobra.
Edukacja jest często (kierowana?) na platonizm → intelektualizm moralny (mówienie co wolno, a co nie)
Platon
Rodzina zadaniem Platona promuje to co najgorsze np. egoizm- mąż dba o żonę zamiast dbać o kobiety w ogóle, to odbiera człowiekowi siłę i możliwości do realizacji D.W.
mówi, że albo troszczysz się o wszystkich albo o jednostkowe dobro osoby, jest to niebezpieczne bo niszczy D.W. wszystkich ludzi
Autorem sformułowania altruizmu (coś dobrego) jest August Comte,
to pewnego rodzaju postawa która łączy się z troską o ludzkość z pominięciem konkretnego człowieka, bo konkretny człowiek deformuje naszą miłość (deformuje ludzkie działanie)
jest to bardzo wielki błąd antropologiczny
bo jeśli człowiek nie jest dobry dla 1 osoby to jak może być dobry dla ludzkości?
Służba- to jedyna droga realizacji D.W. drugiemu człowiekowi