Równowaga rynkowa- występuje wtedy, gdy wielkość podaży, jaką pragną dostarczyć sprzedawcy, jest równa rozmiarom popytu, jaki zgłaszają nabywcy. To czy na wszystkich rynkach dochodzi do równowagi –a jeśli tak , to w jakim tempie- pozostaje najważniejszym problemem makroekonomii.
Osiągnięcie i utrzymanie równowagi ekonomicznej jest bardzo trudne, z uwagi na ogromną liczbę czynników, które oddziałują na popyt i podaż na każdym z rynków, wytrącając je stale z ukształtowanego stanu równowagi.
Rynki nie osiągają automatycznie stanu równowagi. Dotyczy to szczególnie rynku pracy. Przy niedoskonałej elastyczności płac zmniejszenie globalnego popytu na dobra i zapotrzebowania na pracę prowadzi do mniejszej produkcji i zatrudnienia. W takiej sytuacji ekspansywna polityka fiskalna i pieniężna mogą spowodować wzrost realnej produkcji.
Równowaga gospodarcza to stan gospodarki, w którym zachowana jest równowaga globalnego popytu i globalnej podaży na wszystkich rynkach: dóbr i usług oraz czynników wytwórczych, a także w wymianie z zagranicą – jest równoczesne występowanie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej. Osiągnięcie i utrzymanie równowagi gospodarczej jest bardzo trudne, z uwagi na ogromną liczbę czynników, które oddziałują na popyt i podaż na każdym z rynków, wytrącając je stale z ukształtowanego stanu równowagi.
W przypadku nadwyżkowego popytu, zagregowany popyt przekracza lub zbliża się do pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki. W takiej sytuacji mogą wystąpić dwa zjawiska lub ich kombinacja: wzrost cen (inflacja), ograniczający realny popyt do możliwości jego zaspokojenia, lub wzrost deficytu handlowego i deficytu obrotów bieżących zwiększający podaż dóbr dzięki ich importowi z zagranicy.
• W przypadku nadwyżkowej podaży, zagregowany popyt jest znacznie niższy od zdolności produkcyjnych gospodarki. W takiej sytuacji część zasobów czynników produkcji jest niewykorzystana, czego najbardziej widocznym efektem jest utrzymywanie się wysokiego bezrobocia.
Skala nierównowagi w gospodarce jest przedmiotem uwagi polityki makroekonomicznej, dążącej zazwyczaj do przywrócenia w niej stanu równowagi. Nadmierny poziom nierównowagi stanowi bowiem zagrożenie dla procesów wzrostu gospodarczego. Przykładowo, wysoka inflacja prowadzi do pojawienia się w gospodarce szeregu niekorzystnych zjawisk, określanych jako koszty inflacji. Z kolei wysoki deficyt handlowy i deficyt obrotów bieżących grozi wybuchem kryzysu walutowego.
Rozwój zrównoważony – polega na dążeniu do wysokiego poziomu wzrostu gospodarczego przy poszanowaniu środowiska naturalnego oraz zachowania sprawiedliwości międzypokoleniowej. Polega na właściwym zużywaniu we właściwych proporcjach trzech kapitałów: ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego (ekologicznego).W Konstytucji jest zapisane, że Polska rozwija się zgodnie z rozwojem zrównoważonym.
Zasady zrównoważonego rozwoju:
zasada ekorozwoju:
o równorzędne traktowanie polityki gospodarczej, ekologicznej i społecznej i ich współgranie,
o harmonizacja procesów gosp. z przyrodą,
o trwały, stabilny, samopodtrzymujący się rozwój,
zasada integralności środowiska (ekosystemu) „Myśleć globalnie, działać lokalnie”,
zasada kooperacji w ochronie środowiska – współpracy podmiotów na rożnych szczeblach zarządzania,
zasada ekonomizacji (zanieczyszczający płaci, użytkownik płaci, zasada wspólnej odpowiedzialności),
zasada etapowania i wyboru priorytetów,
zasada uwzględnienia,
zasada prewencji (zapobieganie zanieczyszczeniom),
zasada obowiązku reagowania na istniejące/pojaw. się zagrożenia ekol.,
zasada partycypacji publiczna (prawo od roszczeń i informacji o stanie środowiska),
zasada regionalizacji polityki ekol.,
zasada praworządności,
zasada sprawiedliwości międzypokoleniowej – jednakowe prawo do korzystania ze środ. wszystkich i obowiązek dbania o nie,
zasada subsydiarności (pomocniczości) – wyższy szczebel zarządzania wyłącznie gdy niższe są wykorzystane.
Instrumenty polityki ekologicznej (w Polsce):
opłaty za zanieczyszczenie,
opłaty za korzystanie (np. woda),
kary pieniężne,
subsydiowanie ekol. źródeł energii,
opłaty produktowe i depozyty ekolog.,
opłaty użytkowe za korzystanie z przyrządów ekol.