Zdrowie publiczne 21.09.2013

Literatura:

1.A. Wojtczak. Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku PZWL , Warszawa 2009

2. red. J. Opolski. Zdrowie Publiczne wybrane zagadnienia. t.1 . Szkoła Zdrowia Publicznego CMKP w Warszawie, 2011.

Przypomnienie historii

Pierwsze zasady zdrowia publicznego w organizacji życia społeczeństw - cywilizacje starożytne:

- zapewnienie dostępu do świeżej wody

- budowa ogólnie dostępnych łaźni

- tworzenie warunków do ćwiczeń fizycznych

- wprowadzenie kwarantanny jako sposobu walki z chorobami zakaźnymi

- próby instytucjonalizowania pomocy medycznej (ok. 600lat p.n.e. - Grecja)

- w Imperium Rzymskim w roku 300 n.e. warunki sanitarne i działania chroniące zdrowie były bardzo dobre – w nowożytności osiągnięto ten poziom dopiero w XIX. (np. przepisy zapewniające dostarczanie żywności świeżej i dobrej jakości – nadzór nad wdrażaniem – urzędnicy- edyle, zasady grzebania zwłok)

2. Średniowiecze

Średniowiecze to czas regresu w dziedzinie zdrowia.

- choroba traktowana jako kara za grzechy

- profilaktyka chorób – ingerowanie w wolę bożą

- zapewnienie komfortu chorowania i opieki

- organizowanie przez kościół obiektów spełniających rolę szpitali

- podczas epidemii (ospy, dżumy, trądu, gruźlicy, róży, wąglika, jaglicy) segregowano i izolowano chorych oraz przeprowadzano kwarantannę.

- 1485r. W Wenecji powstał pierwszy w Europie urząd sanitarny

- pierwsze przepisy zwalczania epidemii

3. Renesans

- 1543 praca Girolamo Francastoro: „De contacione et contagiosis morbis” – przyczyna dżumy są zarodki przenoszone od człowieka do człowieka przez bezpośredni kontakt, przez przedmioty lub powietrze

- 1662 John Grant „ Natural and political observations upon the bills of morality” – statystyczne zależności pomiędzy umieralnością a warunkami życiowymi. Pierwsza próba użycia statystyki medycznej

- druga połowa XVIII w dyskusje nt. Odpowiedzialności władzy publicznej za ochronę zdrowia obywateli.

- Johann Peter Frank – ojciec współczesnego systemu zdrowia- pola aktywności dla państwa: wprowadzenie obowiązku posiadania świadectw zdrowia przed zawarciem małżeństwa, zapewnienie opieki nad macierzyństwem, pomocy w chorobie, urządzaniu szkół i organizowaniu nauki, zwalczanie alkoholizmu i prostytucji, zaopatrzenie w wodę i usuwanie nieczystości, standardy w nauczaniu medycyny 9 kształcenie przy łóżku chorego), stworzenie sieci szpitali publicznych, posługiwanie się statystyka medyczną, prowadzenie jej.

Następne wieki

-Badania Rene Villerme – wykorzystując analizę statystyczną (metoda numeryczna) pokazał różnice w umieralności pomiędzy robotnikami zatrudnionymi w przemyśle włókienniczym a ludźmi dobrze sytuowanymi.

-Rudolf Virchow – raport nt. epidemii duru plamistego na Górnym Śląsku (wystąpienie epidemii ma związek z niedożywieniem, złymi warunkami mieszkaniowymi i sanitarnymi, alkoholizmem i brakiem oświaty).

-Uważał, że medycyna jest nauką społeczną, a polityka medycyną na wielką skalę.

-Zdrowie jednostki nie jest sprawą prywatną i ma znaczenie dla ogółu społeczeństwa

-Warunki środowiskowe wywierają zasadniczy wpływ na zdrowie społeczeństwa i dlatego zależności te należy badać

-Konieczne jest prowadzenie działań chroniących zdrowie i zwalczających choroby. Działania powinny być natury medycznej i pozamedycznej

ewolucja pojęcia i zakresu zdrowia publicznego

*Koncepcja zdrowia publicznego narodziła się w Europie, jednak w znacznym stopniu ukształtowała się w Stanach Zjednoczonych.

*1920r. Charles Edward Winslow (Uniwersytet Yale) :

„Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, rzedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego przez wysiłek społeczności, nadzór nad higieną środowiska, zapobieganie zakażeniom, nauczanie zasad higieny osobistej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowanych na zapobieganie chorobom i wczesną diagnozę, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu członkowi społeczności warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia.”

Pojęcie zdrowia publicznego

-1952r. ŚOZ – przyjmuje definicję jako podstawę do działań w zdrowiu publicznym, dołączając do zdrowia fizycznego, zdrowie psychiczne.

-1976r. Mc Keown badania nad przyczynami obniżenia liczby zgonów w populacji Anglii i Walii w latach 1801 – 1971. Notowana poprawa zdrowia była wynikiem głównie lepszego żywienia i warunków życia, zmian zachowań i warunków środowiskowych.

-1977 r „ZDROWIE DLA WSZYSTKICH DO ROKU 2000” – rezolucja przyjęta przez 30. Światowe Zgromadzenie Zdrowia. – walka o zdrowie a nie walka z chorobami.

-1986r. Deklaracja Ottawska – Promocja prozdrowotnego stylu życia, zapobieganie chorobom, którym można zapobiegać oraz rehabilitacja stanowią priorytety nowego zdrowia publicznego.

Niejednoznaczność pojęcia „zdrowie publiczne

*Zdrowie publiczne najczęściej jest kojarzone z: bezpłatną opieka medyczną organizowana i finansowaną przez państwo.

*Zapobieganie chorobom zakaźnym, różnorodna problematyka zdrowotna są jedynie wąskim wycinkiem z szerokiego zakresu działań nowoczesnego zdrowia publicznego.

Definicje zdrowia publicznego

*1920r. Charles Edward Winslow (Uniwersytet Yale) :

„Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego przez wysiłek społeczności, nadzór nad higieną środowiska, zapobieganie zakażeniom, nauczanie zasad higieny osobistej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowanych na zapobieganie chorobom i wczesną diagnozę, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu członkowi społeczności warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia.”

*D. Acheson „ zdrowie publiczne jest sztuką i nauką zapobiegania chorobom, promowania zdrowia oraz wydłużania życia poprzez zorganizowane wysiłki społeczeństwa.”

*Amerykańska Akademia Nauk: „zdrowie publiczne to wszystko, co my jako społeczeństwo czynimy wspólnie, aby zapewnić warunki, w których ludzie mogą być zdrowi. Zakres tych działań jest odzwierciedleniem interesu, jakie ma społeczeństwo w zapewnieniu tych warunków.”

*Wg. definicji Jana Nosko zdrowie publiczne oznacza:

Stan zdrowia zbiorowości (populacji) społeczeństwa, narodu (wymiar makrospołeczny), mieszkańców miast, gmin, powiatów i województw (wymiar lokalny), dzieci, młodzieży, kobiet, mężczyzn, populacji pracujących, niepełnosprawnych itp. (wymiar środowiskowy)

-Rolę czynników wpływających na stan zdrowia danej zbiorowości (populacji), między innymi czynniki genetyczne, społeczno-ekonomiczne, kulturowe, fizyczne, chemiczne, biologiczne oraz klimatyczne

-Aktywną rolę (troskę) różnych podmiotów – w tym przede wszystkim państwa – zobowiązanych do inicjowania (np. odpowiedniego ustawodawstwa), organizowania, a ściślej pozyskiwania i zachęcania do udziału we wspólnych przedsięwzięciach jednostek i grup społecznych, koordynowania i oceniania zbiorowych wysiłków na rzecz osiągania celów zdrowotnych i pożądanych standardów zdrowia.