Myślenie – proces świadomy, kontrolowany

Bruner- myślenie jako wychodzenie poza dostarczone informacje. Charakter generatywny, dochodzimy do takich informacji, których nie mieliśmy wcześniej.

Newell i Simon – myślenie jako proces przeszukiwania przestrzeni problemu.

Za pomocą myślenia tworzy się pewien model rzeczywistości. Craik- symbole wewnętrzne.

Craik, fazy procesu myśleniowego:

1. Przekład obiektów lub zjawisk na symbole,

2. wytwarzanie innych symboli za pośrednictwem rozumowania

3. wysuwanie hipotez lub też dokonywanie obliczeń

4. przekład nowych, uzyskanych w wyniku myślenia symboli na procesy zewnętrzne.

Proces świadomy- charakter logiczny, sekwencyjny i uporządkowany

Nieświadomy- mniej uporządkowane, w dużym stopniu intuicyjne, wcale nie muszą być logiczne

Teoria modularności- A Fodor, umysł sklada się z procesów modularnych i niemodularnych. Do procesów stanowiących odrębne moduły należą spostrzeganie i język. Modułem jest proces który spełnia dwa warunki:

1. jest specyficzny dla danej dziedziny

2. jest „otorbiony” informacyjnie – na treść sądów lub przekonań w jednej dziedzinie nie wpływają sądy i przekonania wywodzące się z innej dziedziny.

Przy analizie związków myślenia i języka ważna jest nie tylko kolejność występowania jednego i drugiego w rozwoju osobniczym, ale również czas dostępny przy realizacji jakiegoś zadania

Behawioryzm- koncepcja postulująca pierwotność języka

Podwójna artykulacja- budowanie struktur obdarzonych znaczeniem z jednostek, które tego znaczenia nie mają.

Uczenie się języka w późnym wieku – dwujęzyczność współrzędna

Uczenie się języka we wczesnym okresie życia- dwujęzyczność złożona

Myślenie realistyczne- występuje głównie w sytuacjach rozwiązywania problemów

Myślenie autystyczne- postać swobodnego przepływu różnych symboli, wyobrażeń, spostrzeżeń, czy pomysłów przez świadomośc.

Myślenie produktywne – wyniki nowe dla podmiotu

Myślenie reproduktywne – odtworzenie znanych informacji.

Kiedy człowiek przygotowuje plan wykonania pewnej znanej mu czynności, a potem musi dostosowywać go do zmienianych warunków.

Myślenie to ciche mówienie- obwodowa teoria myślenia- myślenie to wykonywanie różnych czynności.

Myślenie autystyczne- niezależne od rozmaitych czynników sytuacyjnych. Proces myślowy nie jest nastawiony na osiągnięcie jakiegoś konkretnego celu, ale kieruje się własnymi, często zmiennymi i nieprzewidywalnymi regułami. Np. fantazjowanie, myślenie o niebieskich migdałach. Aktywność myślowa pełni tu funkcje:

1. motywacyjną- jakie cele są ważne dla człowieka a jakie nie.

2. Kompensacyjną- myślenia autystyczne pozwala się człowiekowi oderwać od doskwierającej rzeczywistości

3. „treningowa”, pozwala na ćwiczenie własnych procesów poznawczych. Np. wytwarzanie nowych idei, człowiek zyskuje dostęp do alternatywnych reprezentacji świata.

4. Uzyskiwanie samowiedzy – analiza własnych marzeń człowiek dowiaduje się, jakie rzeczy są dla niego najważniejsze, oraz co stanowi przeszkodę w realizacji jego pragnień. Wykorzystany w jednej z technik terapeutycznych Terapia Ustalonych Ról – terapeuta namawia pacjenta by zachowywał się tak jakby miał pewną cechę.

Myślenie ukierunkowane – w sytuacjach problemowych. W niektórych przypadkach te operacje prowadzą do rzeczywistych zachowań. Występuje sytuacjach źle określonych: niejasność, np. problemy pozaosobiste np. organizacja komunikacji w wielkim mieście.

Myślenie ukierunkowane w sytuacjach dobrze określonych. Kiedy występuje jeden cel, albo też wiele celów.

Jeden cel-> myślenie konwergencyjne, czyli zbieżne

Proces rozwiązywania problemów:

1. Wykrycie problemu

2. Określenie problemu i stworzenie jego reprezentacji – reprezentacja jest budowana zarówno na podstawie informacji zawartych w sytuacji, jak i posiadanych wcześniej przez jednostkę.

3. Konstruowanie rozwiązywania strategii problemu – metoda kolejnych kroków, bądź metoda całościowa

4. Organizacja informacji dotyczących problemu

5. Alokacja dostępnych zasobów poznawczych

Algorytmy – zbiory operacji umysłowych, które trzeba wykonywać, aby osiągnąć pewien cel. Mają charakter mechaniczny

Heurystyki- reguły zawodne, często mają charakter intuicyjny, ale pozwalają sobie radzić w sytuacjach nowych.

1. Ciągła kontrola stanu zawaansowania pracy

2. Ocena końcowa

Podstawowy czynnik określający trudność problemu – wielkość jego przestrzeni

Sposoby przeszukiwania przestrzeni problemu

1. Strategia przeszukiwania losowego- tworzenie przypadkowych zestawów kroków, które łącznie mogłyby stanowić rozwiązanie.

2. Strategie przeszukiwania heurystycznego- wykorzystanie informacji zawartych w problemie, oraz na tworzeniu własnych reguł analizy danych w trakcie rozwiązywania problemu.

3. Strategie oparte na zasadzie bliskości – grupa technik, w których poszukuje się odpowiedniej ścieżki rozwiązania poprzez wprowadzenie modyfikacji do ścieżki poprzedniej. Odmiany:

- metoda „ciepło-zimno”

- metoda wspinaczki – osiągnięte rozwiązanie nie musi być rozwiązaniem najlepszym.

- metoda analizy w kategoriach środków i celów – po ustaleniu celu staramy się określić, jakimi środkami należy go osiągnąć

4. strategie oparte na wykorzystaniu analogii – zależności występujące w jednej dziedzinie do rozwiązywania problemów w innej dziedzinie. Analogia występuje wtedy kiedy mamy dwie dziedziny rzeczywistości.

Operacje- podstawowy element myślenia.

Rozumowanie- proces poznawczy, przekształca informacje, zwane zbiorem przesłanek, tak, aby wyprowadzić z nich wniosek.

1. Występuje przy rozwiązywaniu zagadek, czy łamigłówek.

2. Wykorzystuje reguły logiki.

Wnioskowanie od ogółu do szczegółu- cechy, które przysługują całej kategorii, przypisuje się poszczególnym obiektom, wchodzącym w skład tej kategorii Rozumowanie dedukcyjne – prawdziwe są przesłanki, to prawdziwy jest wniosek.
p->q- implikacja

Rozumowanie indukcyjne- od szczegółu do ogółu. Cechuje się pewną siłą indukcyjną. Siła ta odnosi z jednej strony do obiektywnej prawdziwości tego wnioskowania, z drugiej zaś dotyczy subiektywnego przekonania o jego pewności.

Heurystyki:

1. Reprezentatywność- zdarzenia, które wydają się bardziej reprezentatywne dla danego zbioru są oceniane jako częstsze, albo jako bardziej prawdopodobne.

2. Heurystyka dostępności- zdarzenia łatwiej dostępne poznawczo są oceniane jako bardziej prawdopodobne albo częściej występujące. Podłożem tej heurystyki jest niewielka odległość pomiędzy różnymi zdarzeniami.

3. Złudzenie gracza- ludzie przyjmują, że mała próbka zdarzeń jest bardziej podoba do ogólnej populacji zdarzeń, aniżeli dzieje się to w rzeczywistości.

4. Heurystyka zakotwiczenia- ludzie zmieniają swoje oszacowania nieznanych wartości zależnie od tego, jakie podano im wartości wyjściowe. Np. w negocjacjach. A także przy wywieraniu wpływu społecznego

5. Wgląd wsteczny – „wiedziałem że to się zdarzy”, ludzie przeceniają możliwość wystąpienia pewnych zdarzeń, kiedy wiadomo, że te zdarzenia już nastąpiły. Pozwala podnieść samoocenę,

6. Heurystyka symulacji – ludzie wyobrażają sobie pewne scenariusze rozwoju pewnej sytuacji i na tej podstawie mogą podejmować rozmaite działania. Zwiększa to dostępność rozmaitych informacji, a także może prowadzić do wzrostu zaufania do własnych sądów.

7. Ignorowanie prawdopodobieństw bezwarunkowych- ludzie bardzo często nie doceniają znaczenia prawdopodobieństw jakiegoś zdarzenia w sytuacji wyboru.

8. Ignorowanie koniunkcji prawdopodobieństw

Klasyczna teoria prawdopodobieństwa ( Leibniz, Bernoylli, Kołomogorow), odnosi się ona do sytuacji, w których mamy do czynienia z długimi seriami zdarzeń, zdarzenia te mają charakter losowy i są niezależne od siebie.

Teoria Bacona- prawdopodobieństwo powodzenia związku osób A i B zależy nie od tego, jak wysoki jest wskaźnik rozwodów w danej populacji, ale od tego jak duża jest pula czynników, które są w stanie zakłócić ten związek, a także tych które mogą go utrzymać.

Metoda Wprowadzania Normy – na podstawie dokładnej analizy zachowania badanych badacz poszukuje modelu, do którego można dopasować ich reakcje.