2. Pedagogika opiekuńcza jako subdyscyplina nauk o wychowaniu.

Pedagogika - to nauka o wychowaniu w której przedmiotem jest działalność wychowawcza mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa a przede wszystkim młodego pokolenia w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe zainteresowania, systemy wartości postawy i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozum. Wg W. Okonia- ,, pedagogika opiekuńcza to dział pedagogiki powiązany z pedagogiką społeczną i pedagogiką specjalną, zajmujący się problemami opieki nad młodym pokoleniem powierzonym pieczy osób dorosłych, głównie nauczycieli i wychowawców. Przedmiot badań pedagogiki opiekuńczej stanowi działalność opiekuńcza w instytucjach opieki całkowitej, stowarzyszeniach, związkach i organizacjach skupiających dzieci i młodzież” .

Pedagogika –subdyscypliny (główne działy):

• Pedagogika ogólna

• Historia wychowania

• Teoria wychowania

• Teoria kształcenia (dydaktyka)

Po tych czterech głównych istnieją jeszcze pedagogiki szczegółowe :

• Jedne podzielone są ze względu na wiek np. prenatalna, przedszkolna, wczesnoszkolna, szkolna itd.

• Inne ze względu na rolę pedagoga, jaką pełni wobec podopiecznych i wychowanków, np. :

- pedagogika resocjalizacyjna

- pedagogika specjalna

- pedagogika społeczna

- pedagogika wychowawcza.... i wreszcie , ta, która nas interesuje , czyli :

PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA (wywodząca się z pedagogiki społecznej)

Przedstawiciele :

Cz. Babicki, K, Jeżewski, K, Korczak, M. Grzegorzewska, J, H.Pastalozzi, J, Maciaszkowa, Z. Dąbrowski, H. Radlińska

Definicje PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZEJ :

Wg J. Maciaszkowej ,,w centrum zainteresowania pedagogiki opiekuńczej jest tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb dzieci i młodzieży, potrzeb związanych z rozwojem osobowości” .

Wg Z. Dąbrowskiego,, pedagogika opiekuńcza nie jest rodzącą się subdyscypliną ani bliżej niesprecyzowaną nauką pogranicza. Ma ona wyraźnie określone miejsce wśród innych dyscyplin humanistycznych, wyznaczone przez specyficzne rodzaje praktyki, jakimi są: opieka międzyludzka, wychowanie przez opiekę i wychowanie opiekuńcze” .

Wg H. Radlińskiej „specjalizacja istniejąca w obrębie pracy społecznej, która obejmuje pomoc dziecku i rodzinie”.
Z przedstawionych powyżej definicji , pedagogikę opiekuńczą można nazwać subdyscypliną badającą, opisującą i wyjaśniającą fakty, sytuacje i procesy oraz relacje między nimi związane z zaspokajaniem potrzeb zwłaszcza dzieci i młodzieży.

Dla pedagogiki opiekuńczej ważne pojęcie : ,,opieka”( opieka, to działalność której nie wyznaczają potrzeby podopiecznego w ogóle, ale jego podstawową cechą- niezdolność do samodzielnego zaspokojenia i regulowania tych potrzeb, sprawia, że staje się podopiecznym )

Główne zadanie pedagogiki opiekuńczej :

tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb dzieci i młodzieży.

Przedmiot pedagogiki opiekuńczej :

opieka międzyludzka, zwłaszcza nad dzieckiem;

wychowanie przez opiekę ,wychowanie opiekuńcze, czyli nadawanie różnym formom wychowania, a szczególnie edukacji szkolnej, walorów opiekuńczych.

Funkcje pedagogiki opiekuńczej:

- dostarcza niezbędnej wiedzy o potrzebach ludzkich (ponadpodmiotowe)

- daje obiektywną diagnozę rzeczywistych zewnętrznych warunków, w jakich przebiegają procesy opiekuńczo- wychowawcze

- wskazuje jakie należy stosować zasady, formy, metody i techniki sprawowania opieki, żeby jej przebieg był prawidłowy

- dostarcza wiedzy o t sposobach opieki

- dostarcza niezbędnej wiedzy o tym, jak należy realizować cele i zadania

- opisuje i wyjaśnia wszelkie istotne relacje zachodzące między opieką a wychowaniem,

Pedagogika należy do nauk społecznych ze względu na przedmiot którym się zajmuje, jest ściśle powiązana z nauką współdziałającymi (czyli czerpie z tych nauk):

-         filozofia

- historia

-         psychologia

-         socjologia

- etyka

-         biologia

-         antropologia

-         cybernetyka

-         informatyka

-         matematyka

- ekonomia

Pedagogika opiekuńcza a pedagogika ogólna

wiedza o wychowaniu przez opiekę i wychowaniu opiekuńczym, zawiera się w dużej mierze w zakresie pedagogiki ogólnej;

Pedagogika opiekuńcza a pedagogika społeczna wspólne tereny poznania:

· rodzina i instytucje opiekuńcze.

Pedagogika społeczna zajmuje się nimi jako środowiskami wychowawczymi,

w tym kompensacją społecznych niedostatków w ich funkcjonowaniu

z punktu widzenia teorii środowiska wychowawczego.

Pedagogika opiekuńcza a pedagogika specjalna

spotykają się one w sposób naturalny na gruncie opieki nad osobami niepełnosprawnymi (szczególnie dziećmi niepełnosprawny).
Pedagogika opiekuńcza a psychologia

psychologia ogólna i rozwojowa, zajmująca się badaniem funkcjonowania psychiki a zwłaszcza jej indywidualnego rozwoju.

8. Funkcje i zadania świetlic szkolnych .

Świetlica spełnia ważną funkcję w realizacji zadań opiekuńczo -  wychowawczych szkoły i jest z nią integralnie związana.

To wewnątrzszkolna komórka, która wspomaga i uzupełnia pracę szkoły we wszystkich obszarach.

Podstawą do funkcjonowania świetlicy szkolnej jest Ustawa z 7 września 1991r. o systemie oświaty.

Za zorganizowanie świetlicy odpowiada za to dyrektor szkoły.

Środki finansowe na jej działalność, w tym na zajęcia świetlicowe oraz wyposażenie świetlic, zapewnić musi organ prowadzący szkołę.

Główna funkcja:
funkcja opiekuńcza, ( świetlica powinna czuwać nad zdrowiem, bezpieczeństwem i prawidłowym rozwojem dzieci.)

W ramach tej funkcji jeszcze takie funkcje jak :

- profilaktyczna polega na zapobieganiu nieprawidłowościom w somatycznym i psychoruchowym rozwoju dziecka.

- stymulacyjna polega na dążeniu do pobudzania procesów rozwojowych, do optymalnej aktywizacji dzieci przez wykorzystanie ich własnej inicjatywy (na miarę ich indywidualnych możliwości).

- reedukacyjna dotyczy dzieci, których rozwój przebiega nieprawidłowo. Polega na podejmowaniu działań zmierzających do wyrównania braków, skorygowania wad i nieprawidłowości rozwojowych powstałych we wcześniejszych okresach życia dziecka.

- kompensacyjna polega na wyrównywaniu niedoborów środowiska rodzinnego, które mogą stanowić przyczynę nieprawidłowości i odchyleń w rozwoju.

Zadania świetlicy szkolnej:

- zapewnienie opieki i zorganizowanie wolnego czasu dla uczniów między zakończeniem nauki w klasie
a powrotem do domu rodzinnego;
- dożywianie dzieci, zwłaszcza z rodzin ubogich i zaniedbanych;
- pomoc dydaktyczna dla dzieci z różnych środowisk rodzinnych w ramach
wyrównywania szans edukacyjnych;
- rekompensowanie warunków wychowawczych dzieciom z rodzin niezaspakajających podstawowych potrzeb.

- zapewnienie odpowiednich warunków do nauki własnej,

- systematyczna współpraca z rodzicami i wychowawcami uczniów; a także pedagogiem

szkolnym celem rozwiazywania napotkanych trudności wychowawczych.
- organizowanie zajęć mających na celu ujawnienie i rozwijanie
zainteresowań oraz uzdolnień wychowanków;

- prowadzenie pracy wychowawczej zmierzającej do kształtowania u wychowanków

właściwej postawy społeczno-moralnej (odpowiednie zachowanie się szkole, domu i środowisku lokalnym).

10. Dom Dziecka jako środowisko wychowawcze

DOM DZIECKA jest placówką opiekuńczo-wychowawczą, socjalizacyjną, która dzieciom i młodzieży pozbawionym trwale lub okresowo opieki i rodziny własnej zastępuje rodzinę, zapewnia opiekę i wychowuje, odpowiednie do potrzeb warunki rozwoju, przygotowuje do samodzielnego życia.

DOM DZIECKA stanowi zespół dzieci wraz z małą grupa dorosłych. Zarówno dzieci jak i dorośli są ze sobą powiązani i współzależni w swoich działaniach.

DD realizuje zadania opiekuńczo-wychowawcze określone w standardach , zaspokaja potrzeby dzieci kierując się przede wszystkim zasadami ;

- dobra dziecka

- poszanowaniem praw dziecka

- potrzebą wyrównywania deficytów rozwojowych

- koniecznością wspierania rozwoju dziecka poprzez umożliwienie kształcenia, rozwój zainteresowań, indywidualizowanie oddziaływań wychowawczych

- potrzebę działań przygotowujących do samodzielnego życia

- poszanowaniem praw rodziców wynikających z przepisów prawa rodzinnego, w przede wszystkim do prawa kontaktowania się z dzieckiem

- potrzebę działań utrzymywania więzi dziecka z rodziną i umożliwienia jego powrotu do rodziny

DO WYPEŁNIENIA SWYCH ZADAŃ DOMY DZIECKA MAJĄ:

- celowo ukształtowaną strukturę organizacyjną
-przyznane przez państwo środki materialne
- odpowiednio wykwalifikowany zespół wychowawców, a także grupy innych pracowników
W Domu Dziecka zatrudnia się:
-pracowników pedagogicznych: dyrektora, zastępcę dyrektora, nauczycieli-wychowawców, pedagoga, psychologa
-pracowników administracji
-pracowników medycznych

Struktura i funkcjonowanie

Elementy składowe:

Wychowankowie, wychowawcy, dyrektor, pracownicy socjalni, pedagog, psycholog,, pracownicy administracji, obsługi, samorząd wychowanków, zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka.

Wychowankowie

Rodzaje grup

- od wieku, od płci, od szczebla, od finansów placówki

- gr, rodzinkowe, gr. rozwojowe, gr. jednorodne, gr. Mieszane, gr. Usamodzielnienia

Wychowawca

Kieruje procesem wychowawczym całej grupy oraz każdego z osobna, metoda pracy gr. i indywidualnego przypadku. W odniesieniu do każdego wychowanka wychowawca prowadzi kartę pobytu dziecka oraz opracowywuje wraz z innymi indywidualny plan pracy. Te dokumenty sa odwierciedleniem zasady indywidualizacji.

Pobyt w DD powinien pomóc wychowankom w osiągnięciu celów:
a) bycie dobrym człowiekiem i obywatelem Polski, który troszczy się o dobro innych i dba o własny rozwój

b) uzyskanie wykształcenia przynajmniej na poziomie zawodowym
c) zdobycie i utrzymanie pracy
d) założenie szczęśliwej rodziny