- 3 kategorie kompetencji Parlamentu: legislacyjne, kontrolne i budżetowe
- Legislacyjne – 4 procedury:
1) konsultacyjna – Rada musi konsultować się z parlamentem (wymóg formalny, opinie nie mają charakteru wiążącego dla Rady)
2) współpracy (kooperacyjna) – dwukrotne czytanie projektu – Komisja ->Rada Unii->Parlament (pierwsze czytanie, ew poprawki)
-> przyjęcie stanowiska – Rada może uchwalić projekt w wersji pierwotnej
-> nieprzyjęcie – Rada (uchwalenie ponowne lub własne zmiany – wymagają jednomyślności)->Parlament (drugie czytanie, ew poprawki)-> Komisja-> Rada
3) współdecydowania – wprowadzenie trzeciego czytania i postępowania pojednawczego – 3 czytanie po przyjeciu wspólnego stanowiska przez Radę i przekazania go do Parlamentu. W przypadku jego odrzucenia – Komitet Pojednawczy – składający się w równej liczbie z przedstawicieli Rady i Parlamentu, jego zadaniem jest wyjaśnienie stanowisk obu stron. W przypadku gdy Rada nie akceptuje poprawek Parlamentu lub Komisji, ponownie Komitet Pojednawczy – po 12 reprezentantów Rady i Parlamentu. Jeśli Komitet ustali wspólny projekt, może go przyjąć Parlament lub Rada.
4) akceptacji – w określonych przypadkach Rada nie może przyjąć nowego aktu prawnego bez akceptacji Parlamentu np. Porozumienia o stowarzyszeniu czy przyjmowanie do Wspólnoty nowych państw. Wszystkie zewnętrzne traktaty, ważniejsze porozumienia, mianowanie Prezydenta i członków Komisji.
- Kontrolne – instytucja interpelacji i pytań, wotum nieufności dla Komisji
- Budżetowe – rola różna – wydatki obligatoryjne (wynikające z realizacji traktatów lub aktów prawnych na ich podstawie) – jedynie prawo do poprawek, decyzja Rady (np. Wspólna Polityka rolna). Wydatki nieobligatoryjne – decyduje o wysokości i strukturze wydatków (np. Polityka regionalna).

Polityczna organizacja Parlamentu opiera się na dwóch formach organizacyjnych – frakcjach partyjnych oraz transnarodowych federacjach partii politycznych.