DZIECKO POWINNO CZYTAĆ CODZIENNIE!
GŁOŚNE CZYTANIE JEDNORAZOWO NIE MOŻE TRWAĆ DŁUŻEJ NIŻ 10 – 15 MINUT
CODZIENNIE CZYTAJ DZIECKU!!!!

ĆWICZENIA W CZYTANIU
1. Gdy nasze dziecko ma znaczne trudności w czytaniu, np. czyta litera po literze, nie potrafi tych literek złożyć, przeprowadzamy wówczas „ czytanie we dwoje” . Czytamy razem z dzieckiem, ale głos dorosłego musi być cichy, dziecka głośny, wyraźnie słyszany. Czytać trzeba powoli, ale tak aby nie dzielić wyrazów, lecz starać się odczytywać je w całości. Można przy tym wyraz „rozciągać” tak, jakby się go trochę śpiewało.
Nazywa się to czytaniem z zaśpiewem. W miarę uzyskiwania wprawy w czytaniu, głos dorosłego będzie stopniowo ulegał zanikowi, a śpiewne rozciąganie będzie ulegało skróceniu.
2. Jeśli dziecko już nie literuje i czyta samodzielnie, lecz jeszcze popełnia błędy prowadzimy z nim „czytanie pod kontrolą”. Dziecko czyta powoli, a dorosły poprawia jego błędy, poleca przeczytać zdanie jeszcze raz, pilnuje, aby dziecko czytało dokładnie, całymi wyrazami, przestrzegało przecinków i kropek. Jeżeli nikt nie poprawi jego błędów, to będą się one utrwalać i dziecko nie nauczy się czytać poprawnie.
W czasie czytania ( we dwoje i pod kontrolą ) dziecko powinno posługiwać się wskazówką. Dziecko przesuwa tę wskazówkę pod wierszem tekstu w sposób ciągły, prowadzi oczy dziecka, reguluje tempo i kierunek gałki ocznej.
3. Można organizować czytanie sposobem kombinowanym. Dziecko czyta najpierw głośno pod kontrolą dorosłego, np. przez 10 min. a kiedy widzimy, że już się zaczyna męczyć polecamy, aby pozostałą część przeczytało po cichu. Następnie opowiada treść przeczytaną. Pamiętajmy o tym, że zawsze , po każdym czytaniu, dziecko ma opowiedzieć to, co przeczytało. Jeśli opowiada niedokładnie albo tylko częściowo musimy pomóc mu odpowiednio postawionymi pytaniami. Kiedy już opowie treść przeczytanego tekstu, możemy mu zaproponować, aby narysowało jakiś obrazek związany z treścią czytanki- trzeba przy tym zawsze zainteresować się tym obrazkiem, porozmawiać z dzieckiem na jego temat.

Czytanie metodą sylabową
W tekstach wyeksponowana jest sylaba, by ograniczyć koncentrację dziecka do określonej, niewielkiej części wyrazu. W przypadku dziecka, które ma zaburzoną zdolność percypowania wzrokowego i słuchowego, ma to szczególnie ważne znaczenie, ponieważ ułatwia identyfikację i syntezę głosek, reguluje tempo czytania, eliminuje błędy, ułatwia analizę i syntezę liter w sylabie i sylab w wyrazie, zmniejsza wysiłek przy czytaniu.
Czytając z dzieckiem zaznaczamy każdą sylabę łukiem bądź wystukujemy sylaby. Proponuje się tu dwie formy czytania: czytanie sukcesywnie utrudniane – dziecko czyta wystukując sylaby. Później czyta ponownie bez akcentowania sylab.
Drugą formą czytania jest czytanie w duecie: będzie to czytanie naprzemienne, sukcesywnie utrudniane. Rozpoczynamy od czytania sylabami ( zawsze zaczyna osoba prowadząca) i utrudniamy czytanie jak w poprzednim ćwiczeniu ( wystukując sylaby).

METODA TRENINGU CZYTANIA

Umiejętność czytania jest jedną z kluczowych kompetencji, w które wyposażamy ucznia u progu szkolnej edukacji. Pierwsze lata życia dziecka to budowanie fundamentów pod przyszłą sprawność szybkiego czytania. Badania dowodzą jednoznacznie, że im szybciej czytamy, tym lepiej rozumiemy treści zaszyfrowane w znakach pisma.

Tempo czytania jest bardzo ważne !
Pracę nad tempem czytania warto uczynić ważnym celem już od początku nauki.
Im szybciej uczeń opanuje technikę czytania, tym łatwiej przyjdzie mu nauka innych umiejętności przewidzianych w programie nauczania. Nie jest możliwe bowiem opanowanie umiejętności poprawnego pisania, jeżeli dziecko nie czyta ze zrozumieniem. Jak ma , np. osiągnąć sukcesy matematyczne, skoro nie jest w stanie poznać treści zadania?
Trening to systematyczne ćwiczenia mające na celu uzyskanie maksymalnej sprawności w uprawianej „ dyscyplinie”. Umiejętność czytania, tak jak dowolną umiejętność sportową można wytrenować. Trening, który proponuję, jest treningiem ze wzmocnieniem. Polega on na unikaniu stosowania „ kija i marchewki” a stosowaniu pozytywnego wzmocnienia czyli... zachęty, zainteresowania dziecka.

Jeżeli chcemy, by dziecko poćwiczyło technikę czytania na znanym mu tekście wystarczy powiedzieć : „ Potrenuj tempo czytania” zamiast „ Musisz pięknie czytać”i zmierzyć ile to zajmie czasu. Po krótkim treningu niech dziecko znów przeczyta czytankę , mierzcie czas, a okaże się , że ta czynność trwała o wiele krócej. ZAPISZCIE , O ILE SKRÓCIŁ SIĘ CZAS CZYTANIA. TAKIE ZAPISKI TO DOSKONAŁY DOWÓD NA TO, ŻE ĆWICZYMY I CORAZ SPRAWNIEJ CZYTAMY. TO TAKŻE POKUSA „ BICIA WŁASNYCH REKORDÓW”
EFEKT WIDOCZNY JEST NATYCHMIAST, WIĘC I MOTYWACJA DO WYKONANIA ĆWICZENIA DUŻO WIĘKSZA ( M.Małyska, 2009).

KOLEJNYM SPOSOBEM NA POMIAR REZULTATÓW TRENINGU CZYTANIA BĘDZIE SYSTEMATYCZNE MIERZENIE LICZBY PRZECZYTANYCH WYRAZÓW W CIĄGU 1 MINUTY.
Comiesięczne pomiary pozwolą na zaobserwowanie przyrostu umiejętności. Do przeprowadzania ćwiczeń potrzebny jest tekst, stoper i osoba dorosła. Liczą się poprawnie przeczytane wyrazy. Dla zobrazowania przyrostu umiejętności warto posłużyć się skalą na której można zaznaczać wyniki comiesięcznych pomiarów. Od razu widać, że umiejętności rosną.
Warto zapoznać się z następującą literaturą:
1. B. Zakrzewska „ 3,2,1,0 start- czytanie treningowe” 2010, Gdańsk, wyd. Harmonia
2. B. Zakrzewska „ Chcę dobrze czytać”,2009, Gdańsk, wyd. Harmonia.
3. M. Małyska „ Twoi uczniowie mistrzami w czytaniu” . 2009, Warszawa, wyd. WSiP

Anna Januszko

Dobre przygotowanie dziecka do pierwszego czytania jest niezmiernie ważne, gdyż może zaważyć na dalszych losach czytania i stosunku dziecka do tej czynności. Jeżeli przeczytanie pierwszego samodzielnego tekstu odbędzie się z sukcesem (dziecko zrozumie go, a jego wysiłek zostanie doceniony) ogromnie podnosi to motywację do podejmowania następnych wysiłków. Tak więc chwalmy nasze dzieci, za każdy choćby najmniejszy sukces ! ! !
Jak nauczyć dzieci czytać, by proces ten nie kojarzył się ze stresem i nerwowymi godzinami spędzonymi nad książką ?

J.Zborowski wyróżnia następujące zasadnicze etapy nauki czytania:
głoskowanie
czytanie sylabami
bezpośrednie czytanie wyrazów
W klasie I czytanie głośne powinno być poprawne i wyraziste, od klasy II także płynne, ze zmianą siły i tonu głosu, tempa czytania, stosowania pauz gramatycznych i logicznych, a od klasy III ma się odznaczać ponadto akcentem logicznym, nie mówiąc już o zwiększonej biegłości i szybszym tempie czytania.
Czytanie wbrew pozorom nie jest łatwe. To bardzo złożony proces fizjologiczno- psychologiczny. Niewielka nawet dysfunkcja esów poznawczych sprawia, opanowanie techniki czytania jest dla dziecka niezwykle trudne.
Bardzo ważne jest, aby już w klasie pierwszej kształcić u uczniów umiejętność poprawnego cichego czytania ze zrozumieniem. Czytanie głośne w pewnym stopniu utrudnia zrozumienie treści . Przy czytaniu głośnym uwaga dziecka zajęta jest zarówno treścią tekstu , jak i jego stroną językową, jego poprawnym odczytaniem, wymową poszczególnych wyrazów. Przy cichym czytaniu odpadają te czynniki hamujące zrozumienie treści. Uwaga dziecka jest skupiona jest na samej treści. Pracę nad nauką czytania należy zaczynać od szlifowania czytania głośnego, by doprowadzić do zautomatyzowania czytania. Im szybciej i sprawniej dziecko zacznie czytać, tym łatwiej będzie rozumiało czytany tekst. Ciche czytanie ze zrozumieniem możliwe jest tylko na podłożu śladów wytworzonych w czytaniu głośnym.

Pragnę zwrócić uwagę, że nie wszystkie dzieci posiadają wrodzona predyspozycję do szybkiego opanowania trudnej sztuki czytania. Niektórzy uczniowie kończąc III klasę, wykazują słabe tempo czytania, nie do końca rozumieją przeczytany tekst, a sam proces czytania nie został w pełni zautomatyzowany.

Czytanie metodą sylabową
W tekstach wyeksponowana jest sylaba, by ograniczyć koncentrację dziecka do określonej, niewielkiej części wyrazu. W przypadku dziecka, które ma zaburzoną zdolność percypowania wzrokowego i słuchowego, ma to szczególnie ważne znaczenie, ponieważ ułatwia identyfikację i syntezę głosek, reguluje tempo czytania, eliminuje błędy, ułatwia analizę i syntezę liter w sylabie i sylab w wyrazie, zmniejsza wysiłek przy czytaniu.
Czytanie metodą,,ślizgania się’’
Czytanie metodą,,ślizgania się’’ można rozpocząć wtedy gdy:
- dziecko bardzo dobrze rozpoznaje litery
- błyskawiczne łączy literę z głoską
- dobrze opanowało syntezę i analizę fonemową z utrudnieniami.

Metoda,,ślizgania się" z litery na literę polega na wydłużaniu tych głosek, które można wydłużać, gdyż nie zmieniają one swojego brzmienia w trakcie wydłużania. Są to samogłoski: a, o, u, e, i, y oraz spółgłoski: r, m., n, f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch. Nigdy nie wolno wydłużać pozostałych głosek, gdyż są one nie trwałe.,,Ślizganie się" przez wydłużanie głosek trwałych ma dać dziecku czas na rozpoznanie następnych liter, służy ono rozpoznawaniu liter mniej znanych. W miarę postępów w procesie czytania ten czas będziemy stopniowo zmniejszać. Tyle teorii, w praktyce wygląda to tak, że najpierw uczymy dzieci długiego wymawiania głosek trwałych (można robić zawody) a potem odczytujemy w ten sposób sylab, stopniowo przechodząc do 3 głoskowych wyrazów (osa, nos, mur, rak). Świetnie nadają się do tego klocki LOGO których pisałam wcześniej. Dziecko trzyma w ręku klocek z literą a i przesuwa go powoli w czasie wymawiania głoski, gdy kończy ją wymawiać zatrzymuje klocek. W ten sposób ćwiczymy wszystkie głoski trwałe. W drugim etapie potrzebne nam będą 2 klocki jednocześnie np.: m. a. Najpierw dziecko pierwszy klocek (m.) przesuwa do drugiego (i w tym czasie wymawia głoskę /m/ bez dodawania /y/), a potem płynnie przechodzi do wymawiania głoski /a/. Musimy zadbać o to, by między głoskami nie pojawiła się nawet minimalna pauza. Taka jest idea metody,,ślizgania’’

CELE:
• Usprawnianie analizy i syntezy fonemowej wyrazów
• Doskonalenie spostrzegawczości i pamięci wzrokowej
• Rozwijanie umiejętności skupienia uwagi
• Podnoszenie poziomu sprawności grafomotorycznej ręki

METODY: aktywizujące

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
Hasła dotyczące prawidłowego przebiegu pracy z dzieckiem ze zwróceniem uwagi na osiąganie sukcesu (umieszczone na tablicy), obrazki ze ślimakami niosącymi różne rzeczy, wędka, nakrywki białe, czerwone i niebieskie, rebusy sylabowe, domino sylabowe, jeżyk do zabawy w kole, chusta animacyjna, klasery z obrazkami, cyframi i litery alfabetu ruchomego, plansza do gry „Wyścig z niespodziankami”, tablica, kreda, kostka do gry, obrazki przedstawiające różne przedmioty, plansza do czytania mapy, kolejka wykonana z kopert, domino obrazkowo – wyrazowe, obrazki do pary, karty pracy do rozwijania sprawności grafomotorycznej, tekst do czytania ze zrozumieniem (dla rodziców), tablica i kreda, tekst „Bajki o czterech królewiczach”, kolorowe karteczki, kwestionariusz „Ankiety dla rodziców”, odtwarzacz CD, płyta z muzyką relaksacyjną.

PRZEBIEG SPOTKANIA:

1. Zabawa integracyjna na podstawie „Bajki o czterech królewiczach”.
2. Wprowadzenie do tematu warsztatów. Zapoznanie rodziców z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi umiejętności czytania:
• Wyjaśnienie pojęć: głoska – litera, nagłos, śródgłos, wygłos, analiza, synteza.
• Podział wyrazu na sylaby, głoski: samogłoski i spółgłoski (różnicowanie), układania schematu i modelu wyrazów.
• Prawidłowy kierunek czytania i pisania, również dla dzieci leworęcznych.
3. Przedstawienie rodzicom propozycji gier dydaktycznych, zabaw i ćwiczeń doskonalących umiejętność czytania i pisania do wykorzystania w domu – zapoznanie z regułami gier. (patrz: załącznik nr 1)
Przeprowadzenie 5 z nich z rodzicami: (patrz: załącznik nr 1 )
a) Odkodowywanie znaków (piktogramów) metodą Wygotskiego.
b) „Co znalazły ślimaki w ogrodzie?”
c) „Dodaj sylabę”
d) „Wybieranki literowe”
e) Zabawy z chustą animacyjną „Imiona”, „ Kolory”, „Morze”.
4. Wykonanie karty pracy – tekst ze zrozumieniem (test).
5. Ewaluacja warsztatów – wypełnienie „Ankiety ewaluacyjnej” przez rodziców.
Rozdanie rodzicom materiałów do wykorzystania w pracy z dzieckiem w domu (propozycje gier, zabaw i ćwiczeń).

Załącznik nr 1
Gry i zabawy rozwijające umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania

Czytanie to czynność rozpoznawania znaków pisarskich i głośne lub ciche ich wyrażanie oraz rozumienie myśli zawartych w czytanym tekście.
J. Pieter

Opanowanie techniki czytania stanowi bardzo ważny moment w życiu człowieka, dlatego trzeba dostarczyć dziecku motywacji do czytania. Musi ono zrozumieć, że umiejętność ta jest niezbędna w życiu, umożliwia bowiem zdobywanie informacji, ułatwia porozumiewanie się oraz dostarcza rozrywki. Równolegle z opanowaniem przez dziecko techniki czytania należy rozwijać zdolność rozumienia czytanego tekstu.
Kształtowanie u najmłodszych umiejętności czytania poprzez wzbogacanie słownictwa i pojęć, kształcenie zdolności rozumienia myśli, umożliwia osiągnięcie dojrzałości czytelniczej, która pozwala interpretować znaczenie czytanego tekstu. Jest to jednak proces złożony i długofalowy. Rozumienie czytanego tekstu to uchwycenie jego sensu.
Do zrozumienia całości tekstu potrzebne jest logiczne powiązanie treści słów zawartych w poszczególnych zdaniach oraz powiązania treści zdań, stanowiących całość tekstu, w logiczną strukturę myślową.
Umiejętność czytania i pisania to nie tylko niezbędny warunek opanowania we właściwym czasie treści programowych i prawidłowego funkcjonowania w szkole, umiejętność czytania i pisania decyduje o losach i przyszłości dziecka, o rozwoju jego osobowości i realizacji planów życiowych , o postawie wobec ludzi i otaczającego świata.
Czytanie wzbogaca sferę poznawczo – intelektualną człowieka i rozwija jego wartości moralno – społeczne.
W procesie czytania stosowaną metodą jest czytanie sylabowe, zwłaszcza dłuższych, wielogłoskowych wyrazów. Zgłoskowanie – jest to pośrednia forma czytania w drodze do osiągnięcia płynnego czytania całymi wyrazami. Metoda czytania sylabami ułatwia dziecku analizę wyrazów oraz zmniejsza wysiłek przy czytaniu wyrazów wielosylabowych.
Umiejętne kształtowanie zainteresowania dziecka czytaniem powinno stanowić istotny cel nauczania w okresie edukacji przedszkolnej.

Przykłady zabaw, ćwiczeń i gier dydaktycznych wspierających naukę czytania i pisania, które mogą być wykorzystywane w pracy z dzieckiem w domu:

1. Zabawa metodą Wygotskiego – odkodowanie znaków (piktogramów) i wyrażanie za pomocą ruchu lub też sylab czy liter. Umawiamy się z dzieckiem, że np. trójkąt to podskok, koło to klaśnięcie, kwadrat – tupnięcie nogą, a kreska – wymach ramion w górę. Rysujemy ciąg w/w znaków w dowolnej kolejności, a dzieci odgadują co się pod nimi kryje wykonując te właśnie ruchy.
2. Zabawa „Co znalazły ślimaki w ogrodzie?” – ćwiczenie analizy i syntezy fonemowej wyrazów. Na dywanie rozłożone są obrazki ze ślimakami niosącymi różne rzeczy. Dzieci stojące dookoła „łowią” wędką dowolny obrazek. Następnie dziecko dzieli na głoski nazwę przedmiotu na wybranym obrazku. Może też określić głoski w nagłosie, wygłosie czy śródgłosie.
3. Gra planszowa „Wyścig z niespodziankami” – ćwiczenie analizy i syntezy głoskowej wyrazów. Mogą brać w niej udział 2-4 dzieci. Dziecko rzuca kostką i przesuwa pionek o tyle pól do przodu, ile jest oczek na kostce. Jeśli uczestnik gry w drodze do mety znajdzie się na polu z obrazkiem, głoskuje jego nazwę przesuwając się o tyle pól do przodu.
4. Gra „Tajemnicza kostka” – wyodrębnianie kolejnych głosek w wyrazach i przeliczanie. Dzieci kolejno rzucają kostką. Liczba oczek na kostce oznacza liczbę głosek w nazwie obrazka. Zadaniem danego dziecka jest wybrać spośród leżących obrazków taki, w którego nazwie jest tyle samo głosek.
5. Zabawa „Dodaj sylabę” - tworzenie wyrazów poprzez dopowiadanie sylab. Dzieci siedzą w kole. N. podaje jeżyka dziecku siedzącemu obok i mówi sylabę, a ono dopowiada sylabę kolejną tworząc wyraz. Następnie mówi sylabę dla dziecka następnego, itd. Odczytywanie rebusów sylabowych. Prezentacja „Domina sylabowego”.
6. Zabawy z chustą animacyjną „Imiona”, „Kolory”, „Morze”. Niespodzianka – lizaki dla rodziców znalezione w chuście.
7. Zabawa „Pociąg wyrazowy” - wyodrębnianie głoski w wygłosie i wyszukiwanie wyrazu na tą głoskę. N. mówi wyraz, zadaniem dziecka jest podać wyraz na ostatnią głoskę wyrazu poprzedniego. Zabawa trwa dalej.
8. Gra dydaktyczna „Co, gdzie?” – odczytywanie wyrazów, orientowanie się na płaszczyźnie (górny, dolny róg, strona prawa, lewa, nad, pod, obok...). dzieci kolejno odczytują określone wyrazy umieszczone w różnych polach na planszy.
9. Zabawa „Wybieranki literowe” – usprawnianie analizy i syntezy słuchowej. Do zabawy wykorzystujemy przygotowane z kieszonkami klasery oraz zestaw cyfr i liter alfabetu ruchomego. W górnej części klasera umieszczamy obrazki, pod każdym z nich umieszczamy cyfry, które określają, którą literę z nazwy obrazka ma wybrać dziecko. Z liter alfabetu ruchomego dziecko wybiera wskazane litery, umieszcza je w dolnej części klasera i odczytuje wyraz.
10. Gra „Kolejka samogłoskowa” – wyodrębnianie samogłosek w nagłosie wyrazów, utrwalenie obrazu graficznego samogłosek. Przygotowujemy pociąg z wagonikami wykonanymi z kopert oznaczonych samogłoskami. Dzieci „łowią” wędką dowolny obrazek, wyodrębniają pierwszą głoskę w nazwie obrazka i „ładują” do odpowiedniego wagonika.
11. Odczytywanie rebusów, rozwiązywanie krzyżówek – doskonalenie analizy i syntezy fonemowej wyrazów, utrwalenie liter.
12. Gra „Domino obrazkowo - sylabowe” – rozwijanie umiejętności odczytywania wyrazów.
13. Układanie elementów wg wzoru, rysowanie danego układu elementów, dorysowywanie brakujących elementów – ćwiczenie spostrzegawczości i pamięci wzrokowej (karty pracy, np. buda dla psa, łamańce, układy geometryczne.)
14. Gra „Super detektyw” – ćwiczenie spostrzegawczości wzrokowej, koncentracji uwagi i pamięci wzrokowej. Rozkładamy obrazki odwrotną stroną, dzieci kolejno odkrywają po 2 obrazki. Jeśli okaże się, że są to obrazki rozpoczynające się tą samą głoską, to uczestnik zabiera je i odkrywa 2 kolejne obrazki. Jeśli rozpoczynają się na inną głoskę, odwracamy je i pozostawiamy z innymi do odkrycia, a obrazki odkrywa inne dziecko. Wygrywa ten, kto zbierze najwięcej obrazków.
15. Wyszukiwanie i zaznaczanie w tekście określonych liter lub sylab.
16. Tworzenie nowych wyrazów poprzez przestawianie liter.
17. Zabawa „Co widziałeś na ilustracji?” – opis ilustracji po demonstracji.
18. Wykonywanie ilustracji po wysłuchaniu lub obejrzeniu bajki.
19. Odwzorowywanie szlaczków literopodobnych, rysowanie po śladzie, łączenie kropek wg kolejności cyfr, labirynty.

W wieku przedszkolnym dziecko nie umie maskować i tłumić swych przeżyć uczuciowych. Odzwierciedlają się one natomiast w jego zachowaniu się, uzewnętrzniają się w ruchach i gestach, w okrzykach i słowach.
Emocje dziecka przejawiają się w sposób bardzo ekspresyjny. Mimika i pantomimika przeżyć emocjonalnych jest bogata. Dziecko, do końca okresu przedszkolnego, uzewnętrznia radość, gniew czy strach w śmiechu, płaczu, w żywych gestach, ruchach, w słowach, którym nadaje w zależności od przeżycia emocjonalnego odpowiednią informację.
Prawie do końca okresu przedszkolnego wskutek niepełnej dojrzałości układu nerwowego i niewykształconych jeszcze procesów hamowania – dziecko jest bardzo pobudliwe. Dlatego też nawet słabe bodźce mogą wywołać zarówno przykre, jak i przyjemne stany emocjonalne. Emocje mają charakter przejściowy. Dziecko przechodzi bardzo łatwo z jednego nastroju emocjonalnego w drugi, diametralnie od niego różny. Zmartwione i zapłakane za chwilę śmieje się i cieszy (M.Przetacznik-Gierowska, G.Makiełło-Jarża, 1992, s.173).
Dopiero końcem okresu przedszkolnego dziecko zdobywa umiejętności powściągania afektów, co jest świadectwem stopniowego osiągania dojrzałości emocjonalnej. Obserwuje się w tym wieku wydatny rozwój uczuć wyższych – intelektualnych, społecznych, moralnych i estetycznych. W miarę upływu lat dzieci przeżywają radość nie tylko podczas działania, a raczej cieszy je końcowy etap działania – wynik.
W oparciu o elementarne wrodzone, podstawowe emocje tj. gniew, strach, przyjemność w toku rozwoju dziecka i obcowania z dorosłymi i innymi dziećmi wraz z bogaceniem się jego doświadczenia kształtują się w wieku przedszkolnym bardziej złożone, rozwinięte emocje, jakimi są uczucia.
Uczucia mogą być wyrazem stosunku dziecka do siebie, bądź wyrazem jego stosunku do otaczającego je świata. Zmiany i rozwój życia emocjonalnego dziecka następuje dzięki procesowi uczenia się dzięki kojarzeniu bodźców i sytuacji dotychczas obojętnych z takimi, w którym dana emocja czy uczucie wystąpiło. W miarę rozwoju działalności oraz w miarę tworzenia się u dziecka nowych zainteresowań, powstania nowych potrzeb, uczucia jego zmieniają się, przekształcają i rozwijają
Uczucia określone jako przyjemne tj. zadowolenie, radość, miłość, przyjemność są bardzo istotnym czynnikiem normalnego rozwoju dziecka.
Natomiast uczucia przykre-strach, złość, zazdrość zwłaszcza kiedy są silne i częste, mogą hamować działalność dziecka a nawet opóźniać jego rozwój.
W wieku przedszkolnym przypada okres największego nasilenia strachu specyficznego w ramach prawidłowego rozwoju dziecka. Szereg zachowań emocjonalnych jest ściśle związane ze strachem, w tym sensie, że strach jest u nich elementem dominującym. Do najważniejszych zaliczamy: nieśmiałość, zakłopotanie, zmartwienie, lęk.
Gniew, złość wywołują u dzieci przedszkolnych podobne przyczyny, co i w innych okresach, a więc przymus, ograniczenie swobody działania, zabranie ulubionej zabawki, nagana, kara czyli sytuacje frustrujące.
Dość powszechnym uczuciem u dziecka w wieku przedszkolnym jest zazdrość, najczęściej o uczucia bliskich osób, czasami o inne dziecko- bardziej wyróżnione, czy zabawki. Zazdrość wywołuję silne napięcie i przejawia się w różnych formach zachowania się dziecka: w agresji, wrogości, przygnębieniu, niechęci, chęci zwrócenia na siebie uwagi.
Emocje, które staną się siłami dominującymi w życiu dziecka, zależą głównie od środowiska w jakim dziecko wzrasta, od stosunków łączących je z osobami znaczącymi, oraz od otrzymywania wskazówek jak należy kontrolować swoje emocje. Emocje, które uzyskały znaczenie dominujące, oddziałują na osobowość dziecka, a poprzez nią na jego przystosowanie psychiczne i społeczne. Rozwój społeczny polega na zdobywaniu przez dziecko dojrzałości do współżycia w społeczeństwie. Dorośli wprowadzają dziecko w świat wytworów społecznych i uczą form zachowania przyjętych w danej kulturze.
W okresie przedszkolnym obserwuje się wyraźny postęp w uspołecznieniu dzieci Uczą się one przystosowywać do innych, brać udział w zabawach grupowych, podporządkowywać prawidłom i przepisom obowiązującym w grupie. Ich udział w życiu grupy staje się aktywny Rozwija się u nich poczucie odpowiedzialności, samodzielność, umiejętność podporządkowania swoich działań określonemu celowi, umiejętność samooceny. Kształtują się uczucia przyjaźni do innych potrzeba aprobaty, uznania i współdziałania.
Pod koniec wieku przedszkolnego, dziecko zdolne jest przeżywać uczucia wyższe bardziej świadomie i głęboko. Dzieci dojrzewają emocjonalnie, uczą się opanowywać swoje reakcje oraz ich przejawy zewnętrzne-ruchowe i słowne. Budzą się u 5-6 latka uczucia wyższe: intelektualne, społeczne, moralne i estetyczne np. 6 latek opiekuje się młodszym rodzeństwem lub słabszym rówieśnikiem.
Jeszcze zmienne są jego nastroje i uczucia, jego emocje szybko przeradzają się w inne, np. śmiech w płacz, radość w smutek. Dojrzewając emocjonalnie zaczyna rozumieć emocje innych. W relacjach z innymi zachodzi większa elastyczność.
Duże znaczenie ma dla 5-6 latka grupa rówieśnicza, w której zawiera pierwsze przyjaźnie i w której współzawodniczy. Jest radosny i szczęśliwy, kiedy się go akceptuje.
Ważne jest także, aby dziecko 5-6 letnie umiało współdziałać z rówieśnikami i przestrzegało określonych norm zachowania się. Zaczyna ono przewidywać intelektualne i emocjonalne skutki swego działania. Potrafi także podporządkować się wymaganiom innych. Chce postępować zgodnie z zasadami reprezentowanymi przez osoby z którymi chce się identyfikować.
Otoczmy dziecko mądrą opieką, bo tylko ona spowoduje, że dziecko będzie kiedyś pozbawionym egoizmu umiejącym się cieszyć z życia dorosłym człowiekiem.