POMIARY WYMIARÓW KĄTOWYCH 

Kątomierze   

Przykłady zastosowania kątomierza uniwersalnego

Przebieg pomiaru za pomocą kątomierza uniwersalnego

Liniał sinusowy

Płytki Johanssona

Pytania

Do pomiarów i sprawdzania kątów i stożków stosuje się :

1) wzorce kątów, jak płytki kątowe, kątowniki 90^o oraz wzorniki różnych kątów ;

2) sprawdziany kątowe ;

3) uniwersalne i specjalne przyrządy pomiarowe, jak kątomierze, liniały sinusowe poziomnice, głowice podziałowe, optyczne, mikroskopy warsztatowe, goniometry, teodolity, przyrządy autokolimacyjne.

 

                                       

  rys.-  wzorce użytkowe kątów często stosowanych w praktyce.

 

Jednymi z najczęściej stosowanych przyrządów do pomiarów kątów są kątomierze.

Używane one są do bezpośredniego mierzenia wymiarów kątowych.

 

Wśród kątomierzy ogólnego zastosowania rozróżnia się następujące odmiany:

-Kątomierz zwykły, czyli kabłąkowy

-Kątomierz uniwersalny

-Kątomierz optyczny         

                    

 

Kątomierz zwykły nie ma żadnego urządzenia zwiększającego dokładność pomiaru, natomiast kątomierze uniwersalny i optyczny mają noniusze zwiększające dokładność odczytania.

 

                                

                         

    

                               

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dane techniczne niektórych kątomierzy

 

Nazwa kątomierza	Zakres mierniczy	Zakres wskazań podziałki	Wartość działki elementarnej	Niedokładność wskazania
zwykły	0 - 180^0	2 x 90^0	1^0	20’
uniwersalny noniusz 5’	0 - 360^0	4 x  90^0	5’	5’
optyczny noniusz 5’	0 - 360^0	4 x  90^0	5’	5’

 

Poniżej przedstawiono przykłady zastosowań kątomierza uniwersalnego.  

 

 

 

 

Przebieg pomiaru  kątomierzem uniwersalnym.

  1) Zluzować śrubę zaciskową ramienia ruchomego i wysunąć je na najwygodniejszą dla danego pomiaru długość. Zbyt długie wysunięcie ramienia ruchomego utrudnia pomiar.

  2) Dokręcić śrubę zaciskową ramienia.

  3) Lekko zluzować śrubę zaciskową, ustalającą położenie kątowe ramienia ruchomego.

  4) Ustawić wstępnie przybliżoną wartość kąta i lekko dokręcać śrubę zaciskową tarczy tak, aby uniemożliwić samoczynną zmianę wzajemnego położenia ramion kątomierza.

  5) Do trzymanego w jednej ręce przedmiotu przykładać trzymany w drugiej ręce kątomierz, poprawiając położenie ramienia ruchomego, aż uzyska się dokładne przyleganie krawędzi pomiarowych do powierzchni przedmiotu.

  6) Dokładność przylegania sprawdzić pod światło. Jeżeli szczelina świetlna nie jest widoczna lub jest wąska i równomierna, to przyleganie jest prawidłowe.

  7) Dokręcić śrubę zaciskową ustalającą położenie kątowe ramienia ruchomego.

  8) Odczytać wskazania kątomierza.

 

W kątomierzu uniwersalnym wskaz zerowy noniusza kątowego wskazuje całkowitą liczbę stopni, a wskaz noniusza stanowiący przedłużenie jednego ze wskazów podziałki głównej wskazuje liczbę minut. Należy pamiętać, że aby ustalić ilość minut, należy odczytać wskazanie noniusza po tej stronie, po której wzrastają wartości minut na podziałce głównej.

W przypadku pomiaru kąta rozwartego należy pamiętać, że wskazanie kątomierza stanowi kąt dopełniający do kąta pół pełnego.

 

Kąt rozwarty

 

 

Gdzie: a-wartość odczytana na podziałce głównej kątomierza.

 

Pomiar kąta za pomocą liniału sinusowego

Liniał sinusowy umożliwia ustawienie przedmiotu pod żądanym kątem
w stosunku do przyjętej powierzchni odniesienia ( zwykle do płyty pomiarowej )

Żądany kąt uzyskuje się przez podłożenie pod jeden z wałków stosu płytek
 o wymiarze h .

     

Między mierzonym kątem  i wymiarem h zachodzi zależność:

 

  Przeważnie L= 100mm lub 200mm

Z uwagi na szybki wzrost błędu dla kątów większych niż 45^0, liniałów sinusowych powinno używać się tylko dla kątów mniejszych niż 45⁰ .

 

Pomiar za pomocą płytek kątowych.  

  Płytki kątowe są to wzorce stosowane do bezpośredniego mierzenia i odtwarzania kątów oraz do sprawdzania narzędzi do pomiaru kątów.

Najczęściej stosuje się płytki kątowe typu Johanssona. Płytki mogą być stosowane pojedynczo lub składane parami w celu uzyskania kątów różnej wartości.

 

a, b, c- płytki kątowe Johanssona     d- płytka kątowa Kusznikowa 
e- wzorzec kąta złożony z dwóch płytek typu Johanssona.