Niedostosowanie społeczne to rodzaj zaburzeń w zachowaniu, spowodowany negatywnymi warunkami środowiskowymi bądź zaburzeniami równowagi procesów ośrodkowego układu nerwowego, zespół zachowań świadczący o nieprzestrzeganiu przez jednostkę pewnych podstawowych zasad postępowania obowiązujących młodzież w danym wieku, to także nieadekwatne reakcje na standardy i oczekiwania kierowane wobec jednostki. Głównym elementem odróżniającym zjawiska wskazujące na nieprzystosowanie społeczne młodzieży to zachowanie, które są sprzeczne z powszechnie uznawanymi normami. Należy zadać pytanie jakie są główne przyczyny niedostosowania społecznego i co należy zrobić żeby zminimalizować ich skutki.

Na nieprzystosowanie społeczne składają się dwie przyczyny:

-  biologiczne tzw organiczne, np. uszkodzenia centralnego układu nerwowego (powodują charakteropatie); psychiczne, uwarunkowane przede wszystkim czynnikami dziedziczności i obejmujące sferę emocjonalną i wolicjonalną
w zakresie popędów, co powoduje zmiany psychopatyczne;

-  środowiskowe – wadliwa struktura rodziny, zaniedbania środowiska wychowującego, błędy wychowawcze rodziny i szkoły, wpływ środków masowego przekazu
na kształtowanie postawy społeczno – moralnej dzieci i młodzieży, czy wreszcie zaburzenia rozwojowe oraz czynniki ekonomiczno – gospodarcze i przyrodniczo – ekologiczne.

Na biologiczne poniekąd nie mamy wpływu podam na własnym przykładzie:

W pierwszy trymestrze ciąży stwierdzono u mnie ospę, lekarze ostrzegali przed następstwami, uświadomiona wszelkich konsekwencji, zdecydowałam się na poród. Skutki oczywiście i fizyczne i psychiczne. Etiologia zachowań mojego dziecka po dziś dzień nieznane i niezdefiniowane przez zespół nawet biegłych lekarzy psychiatrów. Z porażeniem mózgowym i niedowładem prawostronnym byłam sobie w stanie poradzić, ale jeśli zaś chodzi o sferę psychiczną, to długa i ciężka praca nad dzieckiem właśnie po to żeby było dostosowane społecznie. I tu przyczyny biologiczne ja połączyłam ze środowiskowymi, bo byłam na tyle świadoma, że dom, ciepło w nim, miłość, zainteresowanie dzieckiem spowoduje to, że będzie czuło się potrzebne mimo dysfunkcji i potrafi się odnaleźć w innych środowiskach, z jakimi przyjdzie mu się w przyszłości zetknąć. Bardzo dużo młodzieży z wieloma dysfunkcjami, wywodzące się ze środowisk społecznych, gdzie przewyższa patologia, np: brak odpowiedniego wzorca rodzinnego, alkoholizm, narkomania czy przemoc w rodzinie powoduje u osób z dysfunkcjami wzrost agresji, która siłą rzeczy musi znaleźć ujście. I to ta grupa dzieci i młodzieży stanowi duży odsetek niedostosowanych społecznie. Drugim miejscem zauważalnym, gdzie młodzież ma problemy z dostosowaniem jest szkoła, jak wiadomo większą część czasu spędzamy w szkole, w miejscu gdzie styka się ze sobą mnóstwo młodzieży z różnych środowisk społecznych. Zdarza się ,że młodzież niedostosowana zastrasza nie tylko kolegów i koleżanki ale nawet i cale grono nauczycielskie. Nie należy zwalać winy wychowawczej na szkołę, bo od tego są rodzice, ale brak zainteresowania problem w szkołach czy innych placówkach wychowawczych odpowiednich władz doprowadza do wzrostu przestępczości wśród młodzieży.

Jak temu zaradzić? Oczywiście ze nie ma cudownego środka do zwalczania, ale współpraca rodziców ,z wychowawcami, z odpowiednimi władzami powołanymi do tego celu może przynieść znaczną poprawę oraz spadek nie dostosowania społecznego wśród młodzieży. To bierność odpowiednich służb, pracujących w wielu zagrożonych środowiskach, udających, że nie widzi problemu doprowadza do wzrostu tego rodzaju problemu. Ten zalążek należy zdusić nim się rozwinie, bo później nawet najlepsza resocjalizacja nie pomoże.