1. Opady zróżnicowanie cechy

1. Zwrotnikowy-inwersja konwekcyjna trwa tylko przez niewielką cześć roku, kiedy Słońce znajduje się nad zwrotnikiem lub jego pobliżu. Opad ma charakter deszczu okresowego, a niekiedy epizodycznego. Przyczyny: wysokie ciśnienie, prądy zstępujące, wysoka temperatura, niska wilgotność względna. Większą część roku obejmuje okres suchy. Wielkość opadu rocznego 100-250 mm. Występowanie: Pustynia Sahara, Arabska, Australijska.

2. Monsunów zwrotnikowych- powstają na wschodnich krańcach kontynentów, gdzie występują okresowo wiatry monsunowe. Wyraźny kontrast między letniej pory deszczowej i zimowej pory suchej. Wielkość opadu rocznego 2000-7000 mm. Występowanie: Indie, południowo-wschodnie Chiny, północna Australia, wybrzeże Zatoki Gwinejskiej.

3. Podzwrotnikowy suchy- znikoma roczna suma opadów, spowodowana dynamicznymi wyżami barycznymi i związanymi z nimi prądami zstępującymi oraz wpływ położenia wewnątrz kontynentu, przeważnie w cieniu gór. Roczna suma opadów ok.100mm. występowanie: Pustynia Mohave w Kalifornii, Kara-Kum, Kyzył-Kum oraz Pustynia Słona w Azji.

4. Podzwrotnikowy morski- opady przypadają głównie na miesiące chłodniejsze, a latem są sporadyczne. Przyczyną jest przesunięcie zimą ku zwrotnikowi układów cyklonalnych z frontu polarnego. Roczna suma opadów 500-900 mm. Występowanie: Wybrzeża basenu Morza Śródziemnego, Kalifornia, południowe Chile, południowa Afryka i Australia.

1. Charakterystyka kontynentów

1. Europa południowa: klimat podzwrotnikowy- średnia temperatura w miesiącu najchłodniejszym od 10 C w regionach o klimacie morskim do 0 C w obszarach o klimacie kontynentalnym suchym. Średnia temperatura w miesiącu najcieplejszym od 18C-28C. na chłodne półrocze przypada najwięcej opadów 70-75% rocznej sumy. Lata przeważnie suche, słoneczne i ciepłe. Klimat morski (wybrzeże zatoki Biskajskiej, Lwiej, Genueńskiej, na adriatyckim wybrzeżu półwyspów Apenińskiego i Bałkańskiego i w zachodniej części Sycylii). Pośredni między morskim a kontynentalnym (pd część płw Iberyjskiego, zachodnia część płw Apenińskiego, na Sardynii, Na Korsyce, we wsch części Sycylii). Kontynentalny i kontynentalny suchy (środkowa część płw Iberyjskiego, środkowa i wschodnia część płw Bałkańskiego, Nizina Padańska)

2. Azja: *podzwrotnikowy- średnia temp. W miesiącu najcieplejszym 15-20C w klimacie morskim, oraz >20C w klimacie kontynentalnym. 10C w kimacie morskim, ok.0C w klimacie kontynentalnym. Średnie sumy opadów od poniżej 100 mm na Wyżynie Irańskiej i Tybetańskiej do 1000 mm na wybrzeżach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego i do powyżej 2000 mm na Wyspach Japońskich. Kontynentalny suchy(Wyżyna Irańska i Tybetańska), pośredni między kontynentalnym a morskim (wybrzeża Morza Śródziemnego, Czarnego i Kaspijskiego oraz Nizinie Chińskiej), morski monsunowy (południowa część Wysp Japońskich).

*zwrotnikowy-średnia temp powietrza w dni najchłodniejsze przekracza 10 C, a w miesiącu najcieplejszym nie spada poniżej 20C. maksymalne dobowe temperatury w wielu miejscach wahają się od 40-45C. roczne sumy opadów są zróżnicowane. Na pustyniach nie sięgają nawet 50mm, jednak u podnóża Himalajów przekraczają 10 000 mm. Monsunowy (na wschód od gór Sulejmańskich), kontynentalny suchy i wybitnie suchy( od Zatoki Sueskiej i Morza Czerwonego, aż po wschodnie krańce Niziny Indusu i gór Arawali)

c) Afryka: *zwrotnikowy-miesiąc najchłodniejszy 10-20C,miesiąc najcieplejszy powyżej 40C. roczne sumy opadów do 200mm, na ogromnych obszarach nie przekraczają 50 mm. Klimat suchy (śródsaharyjskie masywy górskie, kotlina Kalahari), kontynentalny skrajnie suchy( Sahara, Zapadlisko Danakilskie, Afryka pd-zach), wilgotny (Afryka pd-wsch, pd krańce Madagaskaru).*podzwrotnikowy- najchłodniejsze miesiące od powyżej 10C w klimacie morskim do poniżej 0C w klimacie kontynentalnym i suchym. Latem temperatury podobne do strefy zwrotnikowej. Morski(północne wybrzeża Afryki, Góry Przylądkowe), pośredni między morskim i kontynentalnym oraz kontynentalny (północ Afryki, południowa i wschodnia część gór Atlas, na wschód od gór, w pasie wybrzeża M. Śródziemnego)

d) Ameryka PN- *podzwrotnikowa-najchłodniejszy miesiąc od poniżej 0C w klimacie kontynentalnym do powyżej 10C w klimacie morskim, najcieplejszy miesiąc temp nie spada poniżej 20C. klimat kontynentalny(Kordyliery i Wielkie Równiny), morskie (wybrzeża oceaniczne). *zwrotnikowa- najchłodniejszy miesiąc od 10C w regionach nadmorskich do 0C w klimacie kontynentalnym suchym, w miesiącu najcieplejszym temp nie spada poniżej 20C. najwyższą temp odnotowano w Dolinie Śmierci 56,7C. najwilgotniejsze to niziny rozciągające się wokół Zatoki Meksykańskiej. Otrzymują one 750-1500 mm opadów rocznie. Północna część kontynentu ma klimat kontynentalny suchy, z opadami poniżej 250 mm rocznie, co wiąże się z występowaniem zimnego Prądu Kalifornijskiego przepływającego wzdłuż wybrzeży.

e) Ameryka PD- *zwrotnikowa-w tej strefie wyróżnia się cztery typy klimatów. Wilgotny klimat z opadami do 2000 mm rocznie, występuje na Wyżynie Brazylijskiej, we wschodniej przyatlantyckiej części tej strefy. Pośredni, między wilgotnym a suchym kontynentalnym, z opadami 400-800 mm rocznie, ciągnie się na obszarze Gran Chaco-Nizina La Platy. Suchy, kontynentalny klimat wysokogórski, z opadami 200-300 mm rocznie, obszar Altiplano. Wybitnie suchy, z opadami poniżej 10 mm rocznie panuje na zachód od Kordyliery Zachodniej aż po wybrzeże Oceanu Spokojnego obmywane wodami zimnego Prądu Peruwiańskiego. *podzwrotnikowa- morski, z opadami zimowymi, do 1000-1500 mm rocznie( wybrzeże Oceanu Spokojnego, nad Oceanem Atlantyckim na północ od Rio de la Plata),

pośredni między morskim a kontynentalnym(wschodnia część Pampy), kontynentalny( zachodnia część Pampy), suchy, kontynentalny klimat górski(Andy), wybitnie suchy (pas otaczający Pampę od zachodu i południa).

1. Australia i Oceania- zwrotnikowy- z opadami do 1500 mm rocznie( wschodnie wybrzeża i Góry Wododziałowe), w najwyższych partiach gór odmiana górska, zachodnie stoki pośredni między morskim a kontynentalnym. Zachodnia część kontynentu, nizin Nullarbor, wyżynny środek Australii-kontynentalny suchy, z opadami 250-500 mm rocznie. Wielka Pustynia Piaszczysta, pustynia Tanami, Pustynia Gibsona, Wielka Pustynia Wiktorii, Pustynia Simpsona- wybitnie suchy, z opadami poniżej 200 mm rocznie. *podzwrotnikowy- morski- pd-zach skraj Australii, Góry Flindersa, zatoka Spencera i Św. Wincentego, pd-wsch skraj kontynentu wraz z Tasmanią. Kontynentalny suchy- Góry Flindersa, zatoki Spencera i Św. Wawrzyńca. Klimat pośredni- wschodnie wybrzeża Tasmanii.

Komórka Hadley’a-

Klimat zwrotnikowy-wilgotny, pośredni, kontynentalny-suchy, kontynentalny-wybitnie suchy.

Klimat podzwrotnikowy-morski, pośredni, kontynentalny, kontynentalny-suchy, kontynentalny-wybitnie suchy.

klimat zwrotnikowy - w klasyfikacji klimatów Okołowicza, jedna z 5 głównych stref klimatycznych, obejmująca obszary kuli ziemskiej w okolicach obu zwrotników. Średnie roczne temperatury w tej strefie przekraczają 20 °C, ale średnie miesięczne są bardziej zróżnicowane w ciągu roku niż w klimacie równikowym: temperatura najchłodniejszego miesiąca może wynosić od 10 do 20 °C natomiast temperatury najcieplejszego miesiąca są wyższe niż we wszystkich pozostałych strefach (często przekraczają 30 do 35 °C). Cechą charakterystyczną klimatów zwrotnikowych są duże amplitudy dobowe temperatur. Opady występują najczęściej lub wyłącznie w półroczu letnim. W klimatach suchych są one sporadyczne lub całkowicie ich brak.

Obszary wybitnie zwrotnikowe występują m.in. na pustyniach: Sahara(największa z pustyń), Ar-Rub al-Chali, Wielka Pustynia Australijska oraz najsuchsze miejsce na Ziemi - pustynia Atacama

Strefa klimatów zwrotnikowych obejmuje następujące obszary kuli ziemskiej: północną część Meksyku, południowo-wschodnie krańce Stanów Zjednoczonych (m.in. Florydę), północną Afrykę bez wybrzeża śródziemnomorskiego, Półwysep Arabski i Bliski Wschód, Półwysep Indyjski i Indochiński, środkowy pas Ameryki Południowej (w tym wąski pas wybrzeża pacyficznego sięgający od 30°S aż w okolice równika), południową Afrykę (bez samego południowego krańca kontynentu) oraz większą część Australii (bez północnych i południowych krańców kontynentu). Na obszarach lądowych strefy zwrotnikowej występują wyże okołozwrotnikowe, stąd też opady w tych obszarach są znikome, co powoduje, że jest w nich sucho lub skrajnie sucho. Ukształtowały się tutaj największe pustynie świata, m.in. Sahara, Ar-Rub al-Chali, Wielka Pustynia Australijska oraz najsuchsze miejsce na Ziemi - pustynia Atacama, gdzie przez kilkaset lat nie spadła ani jedna kropla wody. Z kolei brak opadów na wschodnich wybrzeżach strefy zwrotnikowej związany jest z występowaniem chłodnych prądów morskich. Natomiast wybrzeża zachodnie są wilgotniejsze, co związane jest z występowaniem wiatrów wschodnich, które przynoszą wilgotne powietrze znad oceanu. Dodatkowo w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej obfite opady przynosi co roku monsun letni.

trefa klimatów zwrotnikowych

• Rozgraniczenie geograficzne

Strefa klimatów zwrotnikowych rozciąga się wzdłuż Zwrotnika Raka i Zwrotnika Koziorożca. Klimat wilgotny występuje na półwyspie Floryda, w Ghatach Zachodnich i wybrzeżu Azji – odmiana monsunowa, w południowych Górach Wododziałowych. Klimat pośredni obejmuje tereny północnej części Niziny La Platy, Góry Smocze, północne Góry Wododziałowe, Półwysep Indyjski i Półwysep Indochiński.
Klimat kontynentalny suchy występuje na Wyżynie Meksykańskiej, w środkowych Andach, Kotlinie Karahari, Nizinie Eufratu i Tygrysa, we wnętrzu Australii.
Klimat kontynentalny skrajnie suchy występuje na Saharze, pustyni Namib, pustyni Atakama, Półwyspie Kalifornijskim, Półwyspie Arabskim, Nizinie Indusu, Wielkiej Pustyni Piaszczystej, Wielkiej Pustyni Wiktorii.

• Temperatura i opady

Na wszystkich wymienionych terenach panują wysokie temperatury, natomiast średnie miesięczne temperatury są bardziej zróżnicowane, w najchłodniejszym miesiącu mogą wynosić od 10 do 20 oC, natomiast temperatura najcieplejszego miesiąca często przekracza 30-35 oC. W klimacie zwrotnikowym Można zauważyć także ogromną dobową i roczną amplitudę. Na terenach pustynnych temperatura może przekraczać 50 oC w dzień, natomiast w nocy często spada poniżej 0 oC.  Jest to spowodowane silnym nagrzewaniem powierzchni Ziemi w ciągu dnia i jeszcze szybszym oddawaniem ciepła w ciągu nocy.
Najczęściej opady występują w półroczu letnim, a zdarzają się lata, że deszcz pada tylko i wyłącznie w tym okresie. 
Dlatego też na terenach klimatu zwrotnikowego występują największe pustynie świata. W strefach klimatu zwrotnikowego suchego opady nie przekraczają 250 mm natomiast w wilgotnym mogą przekraczać 1200 mm. Duże opady mogą występować tylko w okolicy wybrzeży morskich i tam mogą osiągać nawet  3000- 4000 mm.

Strefa klimatów podzwrotnikowych

• Rozgraniczenie geograficzne

Klimat morski występuje w Górach Nadbrzeżnych , południowych Apallachach, na  zachodnim wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego, wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego, w południowych Górach Smoczych, w południowej części Wysp Japońskich.
Klimat kontynentalny występuje w północnej części  Równin Centralnych, na Nizinie Padeńskiej, we wschodniej części Półwyspu Bałkańskiego, nad Zatoką Spencera w Australii.
Klimat kontynentalny suchy występuje w południowej części Wielkich Równin, we wnętrzu Półwyspu Iberyjskiego, we wnętrzu Azji Mniejszej (góry Zagros, Elbrus, Hindukusz)
Klimat kontynentalny skrajnie suchy występuje na Wyżynie Kolorado, Wielkiej Kotlinie, w południowych Andach, południowych stokach gór Atlas, na Wyżynie i w Tybecie.

• Temperatura i opady

W przeciwieństwie to klimatu zwrotnikowego, klimat podzwrotnikowy ma wyraźnie zaznaczone dwie pory roku, lato i zimę. Jest to uwarunkowane kierunkiem, z którego przepływa powietrze nad te tereny. Jeżeli do strefy podzwrotnikowej dociera gorące i  suche powietrze ze zwrotnika, mamy do czynienia z latem.  Wtedy nie występują tu praktycznie żadne opady atmosferyczne. Zimą sytuacja ta ulega diametralnej zmianie, ponieważ powietrze napływa ze strefy umiarkowanej, dlatego też jest dużo chłodniejsze i wilgotne. O tej porze roku notuje się znaczny wzrost ilości opadów atmosferycznych, przy jednoczesnym spadku temperatury (czasami wynosi ona tylko 0oC).
Dla klimatu podzwrotnikowego suchego charakterystyczne są długie i upalne lata  (temperatura dochodzi do 40°C) i krótkie, ostre zimy. Roczne sumy opadów są niewielkie (nie przekraczają 500 mm) i występują w porze zimnej.
W klimacie podzwrotnikowym wilgotnym lato jest tylko odrobinę chłodniejsze niż w typie suchym, ale zimy są dużo bardziej łagodne i z dużą ilością opadów.

Można ogólnie przyjąć, że strefy niskiego i wysokiego ciśnienia występują na Ziemi przemiennie, w układzie równoleżnikowym:
- stałe wyże biegunowe w strefach okołobiegunowych,
- tzw. strefa wędrujących niżów w średnich szerokościach geograficznych,
- stałe wyże zwrotnikowe wzdłuż Zwrotników,
- stałe niże równikowe wzdłuż Równika (równikowy pas ciszy).

Taki układ wywołuje stałe przemieszczanie się powietrza w określonych kierunkach. Ruch ten odbywa się przy powierzchni Ziemi, co odczuwane jest jako wiatr. Jednak oprócz tego powietrze przemieszcza się również do wyższych warstw troposfery i tam także krąży, co w sumie składa się na ogólną cyrkulację powietrza wokół Ziemi.

Przykładem dobrze ilustrującym część tego procesu jest cyrkulacja pasatowa. Na obszarach górowania Słońca w zenicie powietrze ogrzewa się najbardziej i jako lżejsze unosi się do góry. W ten sposób przy powierzchni Ziemi wytwarza się niskie ciśnienie, do którego ściągane jest powietrze z zewnątrz. Tak powstają pasaty - stałe wiatry wiejące od Zwrotników do Równika. Jednocześnie w górnych warstwach troposfery, aby wyrównać ubytek powietrza nad Zwrotnikami, w kierunku przeciwnym do pasatów wieją antypasaty.

Warto też przy tej okazji zwrócić uwagę na deszcze zenitalne, które codziennie po południu padają w strefie zbieżności pasatów. Wraz ze wzrostem wysokości spada temperatura wznoszącego się wilgotnego powietrza, co powoduje skraplanie się zawartej w nim pary wodnej i powstawanie chmur deszczowych.

Krążenie powietrza zmienia się w ciągu roku – cyrkulacja zimowa nieco różni się od letniej. Na przykład zimą strefa zbieżności pasatów przesunięta jest na południe, a latem na północ od Równika. Wynika to pozycji Słońca, które góruje w zenicie odpowiednio nad Zwrotnikiem Koziorożca i Zwrotnikiem Raka.

Znacznie większe zmiany w krążeniu powietrza zachodzą nad kontynentem azjatyckim – występuje tam cyrkulacja monsunowa. W zimie w głębi lądu rozbudowuje się potężny Wyż Wschodnioazjatycki, który kieruje suche i mroźne powietrze do wschodnich i południowych wybrzeży. Z kolei latem głęboki Niż Południowoazjatycki ściąga do siebie wilgotne powietrze znad oceanów. Powstające w ten sposób wiatry – suchy monsun zimowy i wilgotny monsun letni – mają zasadniczy wpływ na klimat w całej Azji Południowej i Wschodniej.

Powyższy rozkład temperatur ma charakter ogólny i na mapach stycznia, lipca oraz roku można zaobserwować wiele odchyleń od niego. Na przykład wyraźnie zaznaczają się chłodniejsze obszary górskie (Himalaje z Tybetem, Andy) – to wynik spadku temperatury wraz ze wzrostem wysokości na poziomem morza. Dobrze widoczne jest też występowanie skrajnych temperatur w głębi lądów (Grenlandia, Australia w styczniu, Afryka, Antarktyda w lipcu) – suche powietrze kontynentalne w porównaniu z powietrzem wilgotnym, nadmorskim znacznie szybciej się nagrzewa i ochładza. Z kolei leżąca w strefie silnych wpływów Oceanu Atlantyckiego Europa Zachodnia jest zimą znacznie cieplejsza od innych obszarów z tej samej szerokości geograficznej. Przyczynia się do tego również ciepły Prąd Zatokowy. Innym przykładem wpływu prądu morskiego na temperatury jest zimny Prąd Benguelski, który ochładza południowo-zachodnie wybrzeża Afryki (zwłaszcza w styczniu).

Rozkład średnich rocznych sum opadów przedstawiony jest na mapie poniżej. Zauważyć można, że największe opady występują w sąsiedztwie Równika oraz w Azji Południowo-Wschodniej. Okolice Równika w Ameryce Południowej, w Afryce i na Archipelagu Malajskim praktycznie przez cały rok nawiedzają codzienne deszcze zenitalne. Z kolei w Azji Południowo-Wschodniej decydujący wpływ na wielkość opadów ma cyrkulacja monsunowa. Jest to szczególnie dobrze widoczne przy porównaniu mapy opadów lipca z mapą opadów stycznia (patrz niżej) – wilgotny monsun letni przynosi w zasadzie jedyne, choć bardzo intensywne, deszcze padające na tym obszarze.

Warto też zwrócić uwagę na podwyższone sumy opadów wzdłuż wybrzeży morskich (zwłaszcza w sąsiedztwie ciepłych prądów morskich) – to efekt napływającyc tam wilgotnych mas powietrza.

Natomiast opady najmniejsze występują generalnie wzdłuż Zwrotników. Na skutek cyrkulacji pasatowej powietrze jest stamtąd wywiewane, a na jego miejsce z wyższych warstw atmosfery opadają suche masy powietrza. Dlatego na Zwrotnikach powstały największe pustynie (Sahara, Kalahari). Wyraźnym odstępstwem od tego stanu jest Azja, gdzie cyrkulacja monsunowa znacząco zakłóciła ruch pasatów.
Niewielkie opady notowane są również wewnątrz zwartych obszarów lądowych, dokąd wilgotne, morskie powietrze ma utrudniony dostęp (Azja, Ameryka Północna). Podobnie jest w przypadku Antarktydy, gdzie dodatkowo niska temperatura nie sprzyja powstawaniu opadów – woda w chmurach występuję tu w postaci bardzo drobnych kryształków lodu, które niechętnie łączą się ze sobą i jako niewystarczająco ciężkie rzadko spadają na ziemię.
Także chłodne powietrze niesione zimnymi prądami morskimi wpływa na obniżenie opadów — tak działa np. Prąd Peruwiański w Ameryce Południowej, Prąd Benguelski w Afryce.

Klimat monsunowy obejmuje swym zasięgiem południowe i wschodnie wybrzeża Azji (niekiedy jego wpływy docierają też do północnych krańców Australii i Półwyspu Somalijskiego w Afryce). Oddziałuje praktycznie tak samo na każdy typ klimatu (od umiarkowanego chłodnego morskiego po zwrotnikowy wilgotny) - latem przynosi duże opady, a zimą w znacznym stopniu je ogranicza.