Struktury administracyjne, paradoksy budowy.

1. Państwo dąży do demokratyzacji a z drugiej strony administracja pochłania coraz więcej dziedzin życia codziennego.

2. Rozrost struktur administracyjnych ( organy chcą przekazywać część swoich zadań innym organom -organy pomocnicze ; organy tworzą ograny tworząc miejsca pracy dla konkretnych osób – korupcja etc. )

3. Tworzenie organów ograniczających w celu ograniczenia tworzenia organów nowych. Ciągły rozrost ale wybranie mniejszego zła.

Jakie czynniki wpływają na budowę struktur administracyjnych

Polityczne – konsekwencje ustroju państwa na strukturę administracyjną, skutkami są (parlamentarnego) najwyższe organy administracji publicznej podporządkowane są władzy parlamentarnej.

Techniczne – niezależne od ustroju państwa. Mają zapewnić efektywność, skuteczność i szybkość działania administracji. Tworzenie wyspecjalizowanych organów.

Podmioty administrujące – wszystkie podmioty wykonujące zadania administracji publicznej;

organy administracji; zakłady administracyjne; niektóre przedsiębiorstwa państwowe, te które wykonują zadania administracji publicznej; organizacje społeczne, które wykonują zadania administracji publicznej

**Zakłady administracyjne np. zakłady karne.

Organy administracji publicznej :

• człowiek lub grupa ludzi, który charakteryzuje się następującymi cechami :

wyodrębnieniem w ramach aparatu administracji ( techniczne, organizacyjne; nadanie formy organizacyjnej , utworzenie jednostki )

• działaniem w imieniu i na rachunek państwa w ramach nadanych kompetencji(zespół praw i obowiązków, uprawnienie do działania i wiążące się z nim zadania i obowiązki) przez państw

• upoważnieniem do posługiwania się środkami władczymi ( stosowania przymusu państwowego do wyegzekwowania swoich decyzji i rozstrzygnięć np. grzywna gdy osoba nie dostosuje się do wydanej decyzji )

**Organ musi realizować swoje kompetencje w ramach swojej właściwości.

Właściwość organu:

• rzeczowa - rodzaj spraw,typ jakimi zajmuje się organ

• miejscowa – obszar terytorialny działania organu

• instancyjna – szczebel instancji (nie zawsze występują)

• funkcjonalna – występuje w podzielonych na działy organach, który z działów lub pracowników jest odpowiedni do załatwienia sprawy

Przepisy ustaw opisują właściwości organu , regulują działalność danego organu. Są określone przez prawo.

Podział organów

ADMINISTRACJA PUBLICZNA + ADMINISTRACJA PRYWATNA

ADMINISTRACJA PUBLICZNA

Rządowa : Centralna( całe państwo ) ; Terenowa ( określone terytorium , wybierane przez organy rządowe np. Wojewoda )
Samorządowa : Samorząd terytorialny ( reprezentanci wybierani przez społeczeństwo ) ; Samorząd zawodowy

Kryterium terytorialnego zasięgu działania :

centralne ( właściwość obejmuje cały kraj np. ) , terenowe ( właściwość miejscowa obejmuje określoną część kraju w oparciu o podział terytorialny podstawowy lub specjalny )

Organ kolegialny – wiele osób, przynajmniej 2 osoby , powołanych do wspólnego podejmowania rozstrzygnięć.

Zalety : wyważenie decyzji, bardziej przemyślane, mniej korupcji

Wady : wolny proces podejmowania decyzji; koszty utrzymania

Organ monokratyczny – jedna osoba, uprawniona do podejmowania rozstrzygnięć.

Zalety: szybkość działania, konsekwencje, koszty utrzymania.

Wady: radykalne kroki, problem korupcji

Zagadnienie ogólne przedmiotu : zjawiska związane z administrowaniem w Polsce. Charakterystyka ogólnych wyznaczników organizacji i funkcjonowania administracji.

Ujęcia badania administracji publicznej

Punkt widzenia normatywny – związany z prawem , bada wpływy wprawa administracyjnego na administrację

Socjologiczny – socjologia władzy, stosunków hierarchicznych w administracji.

Czynniki polityczne – koncentruje się na czynnikach politycznych

Stopień racjonalności administracji i zasada organizacji i funkcjonowania administracji publicznej- odcięcie od socjologii i polityki , koncentracja na organizacji i funkcjonowaniu w praktyce.

Aby poznać jak funkcjonuje administracja trzeba się zapoznać z prawem administracyjnym.

Co składa się na prawo administracyjne (3 typy reguł prawnych )

1. Część prawa administracyjnego regulująca tworzenie, strukturę administracyjną, zasady, zakres i formę działania podmiotów administrujących .

2. Część regulująca relacje pomiędzy podmiotami administracyjnymi ( organami administracji publicznej , wewnątrz administracji )

3. Część regulująca prawa i obowiązki podmiotów administrowanych ( stosunki między podmiotami administrującymi a podmiotami administrowanymi; czego wzajemnie mogą od siebie wymagać ) ~mało informacji o strukturach administracji ( na II roku )

Podstawowe pojęcia organizacyjne
Cel : określenie treści podstawowych kategorii organizacyjnych, które zostały sformułowane w kontekście tzw. Prakseologii- nauki o sprawnym działaniu oraz teorii organizacji i zarządzania.

Część I : Pojęcie organizacji

-zjawisko organizacji

-organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu

Pojęcie organizacji

Zjawisko organizacji :

• jest wyrazem rozumnego, uporządkowanego działania, przejawem racjonalizacji, czyli przygotowaniem działania przez uprzedni namysł

• Przejawy : otaczająca nas rzeczywistość jest złożona z różnorodnych systemów organizacyjnych będących rezultatem uporządkowanych działań ( składa się z zorganizowanych rzeczy i zorganizowanych zdarzeń )

Organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu:

• Łac./grec. Organion – narzędzie, narząd stanowiący wyspecjalizowaną pod względem funkcji i dostosowania potrzeb całości części.

• 3 podstawowe znaczenia terminu organizacji: rzeczowe, czynnościowe, atrybutowe

W sensie rzeczowym- odnosi się do określonego zorganizowanego obiektu/ jednostki . Uporządkowanie, ustalenie struktur w ramach obiektu/jednostki. Np.

W sensie czynnościowym – nie odnosi się do złożonych przedsięwzięć i polega na wiązaniu elementów (lub części) w sensowną całość

W sensie atrybutowym – organizacja jest cechą określonych przedmiotów złożonych, których elementy ( lub części ) współprzyczyniają się do powodzenia całości.

• Aspekty statyczne lub dynamiczne organizacji :
  
  W aspekcie statycznym organizacja to zorganizowany obiekt ( rzecz, przedmiot, jednostka ). Aspekty statyczne- odzwierciedlają przede wszystkim związki przestrzenne, odnoszą się do obiektu zorganizowanego. ( pierwsze ujęcie – rzeczowe ).
  
  W aspekcie dynamicznym jest zorganizowaną czynnością.
  Aspekty dynamiczne to przede wszystkim ujęcia przebiegów poszczególnych procesów.

Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość złożoną z czterech podstawowych elementów:

1.Celów zrealizowanych przez organizację i wynikające stąd konkretne zadania;
2.Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami. Ludzi realizujących te cele;
3.Wyposażenia materialno-technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim;
4.Formalnej struktur, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności ;

FORMY DZIAŁAŃ ZORGANIZOWANYCH

1. Cel działania : rzecz lub zdarzenie, które jest pożądane przez działającego, na którego osiągnięcie działanie to jest skierowane;

2. Różne formy realizacji potrzeb:
   -działalność indywidualna: określone czynności podejmowane przez jedną osobę w warunkach niewymagających współdziałania innych ludzi;
   -działalność zbiorowa: wykonywanie przez grupę ludzi w tym samym czasie i miejscu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu, czynności samodzielnych, bez zarysowanego podziału pracy;
   -działalność zespołowa( współdziałanie ): wykonywanie przez grupę ludzi czynności, które łącznie prowadzą do osiągnięcia określonego celu. Czynności te cechują współzależnośći, występuje specjalizacja oraz podział funkcji i tworzy się zespół.

Współdziałanie w pionie : podział w stosunku podwładny – zwierzchnik i w drugą stronę.

[np. Prezes rady ministrów a minister]

Współdziałanie w poziomie: zadania, odpowiedzialność podzielone na równorzędne jednostki.
[np. między różnymi ministrami]

*TIP*Problem w Polsce : brak doceniania współdziałania w poziomie. Przecenianie działania w pionie. Następuje brak współodpowiedzialności za działalność poszczególnych organów. Problematyka pod względem wyboru lepszej współdziałalności.

Osiąganie celów :

• Następuje poprzez wyspecjalizowane czynności poszczególnych członków społeczności;

• Funkcjonowanie społeczności jest uwarunkowane istnieniem pewnego spoiwa łączącego ludzi w ich celowych działaniach

• Spoiwa są tworzone przez różnorodne reguły, wzorce działania ( sposoby zachowań w różnorodnych sytuacjach, powszechnie akceptowane przez społeczeństwo )

Działanie zespołowe jest nieodzownym elementem instytucji, które jest zasadniczą formą trwałej organizacji zespołowej

Administracja publiczna – nazwa z łac. Administrale – rządzić, zarządzać, służyć . Początkowo tylko rządzenie i zarządzanie, służenie dołączyło dopiero w XX wieku. Można rozumieć przedmiotowo jako określoną działalność albo podmiotowo jako zespół osób, organów , wykonujących określone działania. Administracja istniała już w czasach starożytnych – Egipt i Chiny ale nie była tak pojmowana jak teraz. Z czasem administracja zaczęła „wychodzić do obywatela” wcześniej służyła władzy. Przełomem jest wiek XIX gdzie człowiek staje się z poddanego obywatelem. Obywatel otrzymuje prawo pewnej kontroli administracji. Najważniejsze są tutaj rewolucje, które miały miejsce w XIX wieku.

Definicja administracji

1.Definicja wielkiej reszty( negatywną ): to działalność państwa, która pozostaje po wyodrębnieniu ustawodawstwa i sądownictwa.

2. Definicje podmiotowe i przedmiotowe:

Podmiotowa : administracja to osoby lub zespoły osób, powołane do wykonywania w imię interesu publicznego zadań państwa.

Przedmiotowa( funkcjonalna ): administracja to wykonywanie ustaw i działalność twórcza (organizatorska) państwa czy też bezpośrednio praktyczna działalność organizatorska państwa. Koncepcja administracji jako wykonywanie służby/misji publicznej.

Definicja mieszana administracji publicznej :

1. Prof. Kulesza – administracja to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach.

2. Prof. Jemonlita(??)- administracja to system złożony z ludzi , zorganizowany w celu stałej, systematycznej i skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie, choć nie wyłącznie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonej w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne.

Na gruncie nauki administracji : administracja publiczna to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy ,a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających z współistnienia ludzi w społecznościach.

Pojęcie nauki administracji – administracja publiczna jako przedmiot badań

• Prof. Starościak – Nauka administracji to nauka o związku zjawisk zachodzących w procesie administrowania

• Prof. Jałowiecki – NA to nauka, zajmująca się organizacją i funkcjonowaniem administracji państwowej.

• Prof. Kowalewski – NA to dyscyplina badająca prawidłowości występujące w dziedzinie zjawisk administracyjnych

• Prof. Leoński – NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( opartych na doświadczeniach), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Definicja prof. Leońskiego oznacza, że NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( np. obserwacji ), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Przedmiot badań nauki administracji stanowi system administracji publicznej w określonym miejscu i czasie.

**TIP**Nauka administracji znajduje się pomiędzy naukami teoretycznymi i praktycznymi.

Pozwala nie tylko opisać administrację ale prowadzić oceny i formułować wnioski dotyczące praktycznych potrzeb- usprawnianie administracji.

Nauka administracji obejmuje w szczególności:

• Wpływ ustroju państwa na kształt administracji

• Otoczenie, w którym działa administracja

• Wzajemne związki, jakie zachodzą pomiędzy tymi dwoma elementami

• Sprawy struktur organów administracyjnych i wzajemnego powiązania aparatu administracyjnego

• Problem kadr w administracji ~ważny problem [ dobór kadr – odpowiednie przeprowadzanie selekcji, problematyka przygotowania kadr do pracy, dokształcania, awanse etc. ]

• Funkcjonowanie aparatu administracyjnego

• Problematykę kontroli funkcjonowania administracji ~[ zapewnienie obiektywności ]

• Zagadnienia techniki w administracji

Wyodrębnienie nauki administracji(Triada)

• Dyscypliny, których wyłącznym przedmiotem zainteresowania jest administracja publiczna to nauki administracji.

• Tradycyjne do katalogu dyscyplin nauki o administracji zalicza się:

1.Naukę administracji

2.Naukę prawa administracyjnego – badanie i analiza przepisów prawa administracyjnego do których zaliczamy przepisy regulujące :

• tworzenie, strukturę administracyjną, zasady działania, zakres i formy działania podmiotów administrujących

• relacje pomiędzy podmiotami administrującymi

• prawa i obowiązki podmiotów administrowanych

3.Naukę polityki administracyjnej/o polityce administracyjnej – bada i wyjaśnia zagadnienia dotyczące osiągania przez administrację celów, stara się również podpowiadać, jak doskonalić politykę administracji.

**TIP** Polityka administracji – sztuka osiągania przez administrację celów.

Istota instytucji

• Utrwalenie celów realizowanych zespołowo;

• Tworzy się trwała organizacja zespołowa, która umożliwia ciągłą realizację określonych celów;

• Powstaje instytucja ( pojęcie to odnosi się do całości organizacyjnych działań zespołowych polegających utrwaleniu poprzez stałe powtarzanie realizacji celów );

Pojęcie instytucji mieści w sobie następujące elementy:

• Cele i wynikające z nich zadania poszczególnych członków zespołu;

• Zespół ludzi powołany do realizacji celów;

• Aparatura;

• Struktura wyrażająca układ współzależności ludzi i aparatury współprzyczyniających się do powodzenia całości;

• Określony sposób i stopień formalizacji;

W takim ujęciu instytucją jest np. uczelnia ,która posiada te właściwości.

**TIP** Nie ma instytucji bez utrwalenia-formalizacja.

• Utrwalenie systemu działania jako element instytucjonalizacji

• Utrwalenie odbywa się przez oparcie go na wzorcach najbardziej racjonalnych opisach rzeczy lub zdarzeń, których odtworzenie mieści się w celach działającego

• Wzorce – pozwalające na utrwalenie działania

• Pisane(graficzne) i pamięciowe( normy obyczajowe, moralne )

• Prawne i pozaprawne

• Techniczne i społeczne

**TIP**Formalizacja jest jednym z typów utrwalenia – wzorzec pisany.

FORMALIZACJA

Szczególną formą instytucjonalizacji organizacji jest formalizacja- utrwalenie organizacji , działań za pomocą znaków graficznych.

Formalizacja – proces, którego przedmiotem jest utrwalenie celów, struktury, wymogów kadrowych i reguł współdziałania, określenie środków i sposobów osiągania celów, powiązań instytucji z otoczeniem.

Funkcje formalizacji

• Utrwalanie wzorców działań zespołowych

• Eliminacja(w pewnym stopniu) niepewności działania

Pojęcie organizacji i instytucji a administracja publiczna

Administracja publiczna – może być rozpatrywana w ujęciu instytucjonalnym jako instytucja w rozumieniu teorii organizacji. Organizacja trwała , zinstytucjonalizowana.

W tym ujęciu administrację publiczną traktujemy jako :

• System zorganizowany będący częścią aparatu państwowego;

• System trwały, którego główną cechą jest organizowanie- osiąganie postawionych zadań;

GENEZA NAUKI ADMINISTRACJI

_____________________________________________ Rzekomo nie obowiązuje na egzamin______________________________________________

• XVII wiek – centralizacja władzy w monarchii absolutnej i związany z nią wzrost liczbowy kadry urzędniczej;

• Refleksja nad jakością administrowania, nad uprawnieniem, ulepszaniem działań kadr i całej administracji publicznej;

• Administrację – zarządzanie państwem;

**Tip** administracja pierwotnie jako przedłużenie władzy rządzącego państwem, nie miała nic wspólnego z obecnie istniejącą.

• XVII, XVIII wiek , kameralistyka( camera- skarbiec ) / policystyka ( policja ) – wątki mieszczące się w różnych dziecinach wiedzy, jako prawo, ekonomia, filozofia. Rezultatem – wnioski zmierzające do usprawnienia administracji;

• Opis ówczesnej policji lub wskazówki dla panującego, jak zarządzać państwem, by skarbiec królewski był pełen;

• XIX Wiek- prof. Lorenz von Stein :

• Dążenia do budowy silnego państwa opartego na rządach prawa;

• Fundament państwa- konstytucja ( „wszystkie formy, przez które władza państwowa kształtuje oraz realizuje swą wolę” ) a realizacją konstytucji – administracja;

• Administracja – cała działalność państwowa poza ustawodawstwem polegająca na wykonywaniu ustaw;

• Powstała nazwa „nauka administracji”

• Zadania nauki administracji – wskazywanie związków pomiędzy poszczególnymi dziedzinami i całością działania administracji a kształtowaniem świadomości o najwyższym przeznaczeniu wszystkich funkcji władzy państwowej;

• Nie stworzył metody badań charakterystycznej dla nauki administracji, podobnie jak kameraliści łączył opis rzeczywistości administracyjnej z rozważaniami natury ekonomicznej i politycznej;

• XX Wiek –ważny okres – Ignaz Jastrow i Fritz Stier-Stolomo

Ignaz Jastrow wyodrębnienie Nauk Administracji :

• Wskazał na konieczność wyodrębnienia nauki administracji ( jako odrębnej dziedziny od nauki prawa administracyjnego );

Przedmiot nauki administracji :

• jak się administruje ;

• jak należy administrować;

Fritz Stier-Stolom –dalsze rozgraniczenie na gruncie wiedzy administracyjnej , do tej pory uznawane :

• Triada nauk administracyjnych

• XX wiek – intensywny rozwój nauk o zarządzaniu ( USA ) – Henry Fayol ( Fr )

• „Administracja ogólna i przemysłowa” – pomost pomiędzy amerykańskim naukowym zarządzaniem a tradycyjnym pojmowaniem nauki administracji;

• Przeniesienie doświadczeń z przedsiębiorstwa na teren aparatu państwowego

• Analogie pomiędzy przemysłem, życiem gospodarczym a administracją publiczną

• XX wiek – rozwój licznych nurtów badawczych

• Polska :

• Brak bogatych tradycji badawczych w zakresie nauki administracji

• Pojawiły się pewne opracowania w XIX wieku , ale brak ośrodków badawczych i szeregu zainteresowania

• Okres po II wojnie światowej również nie sprzyjał badaniom

• Pewne syntezy problematyki administracji w czasie socjalizmu

• Lata 80’ i 90’ nie sprzyjają (zmiana systemu, obawy przed wmieszaniem politycznym)

Rada ministrów, prezes rady ministrów, ministrowie kierujący działami administracji publicznej, ministrowie będący członkami rady ministrów,ale nie kierujący działami administracji publicznej, kierownicy komitetów wchodzących w skład rady ministrów.

Najbardziej typowe urzędy centralne to przede wszystkim inspekcje, urzędy regulacyjne, urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne, urzędy nadzorcze i kontrolne, urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne.

Organy o kompetencji ogólnej i specjalnej

Organy o kompetencji specjalnej- organy kompetentne w jednym określonym dziale/resorcie/dziedzinie administracji publicznej.

Organy decydujące i przedmioty doradcze

Organy decydujące -mają kompetencje do wydawania aktów władczych. Te organy, które podejmują decyzje w granicach określonych w prawie i w warunkach przyjętych przez prawo kompetencji.

Podmioty doradcze – jednostki, podmioty, które przyczyniają się do podjęcia decyzji w sposób sformalizowany( określony w prawie ). Czynią to poprzez analizy etc.

Proces decyzyjny – pamiętać jaki jest cel oraz to, że dotyczy określonych problemów.

Cechy administracji publicznej

CZEKAM NA CIASTO TY MAŁY PERFIDNY OBŁUDNIKU !

1. Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swoich uprawnień

2. Możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji, możliwość działania w formach władczych administracja może jednostronnie w sposób autorytarny dokonywać konkretyzacji prawa i jej działanie jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego

3. Działanie w interesie publicznym polityczny charakter administracji- oceniana w kategoriach politycznych

4. Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania(!)

5. Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości, administracja działa z własnej inicjatywy – administracja musi w wielu przypadkach obligatoryjnie opracować strategie i programy działania. Ma też obowiązek podejmowania działań faktycznych z własnej inicjatywy.

6. Działa w sposób ciągły i stabilny

7. Opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym (z wyjątkiem organów społecznych i organów pochodzących z wyborów- bezpośrednio lub pośrednio)

8. Szczególny sposób jej zorganizowania- ujednolicenie struktur organizacyjnych i wyodrębnienie organizacyjne (określone w ustawach, co zapewnia jednolitość i trwałość)

**TIP** Co nie jest dozwolone – w prawie jest zakazane **

1. Działa NIEODPŁATNIE – teoretycznie. Praktycznie ujmując:

• Wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową

• Dodatkowo pojawiają się formy organizacyjne administracji publicznej w postaci agencji, które nastawione są na osiąganie zysków

• Są przejawy bezpłatności, ale czy jest to cecha inherentna administracji publicznej?

1. Ogranicza ją wymóg przejrzystości i jawności działania
   Art. 61 Konstytucji RP

Należy pamiętać o trwałej potrzebie dostosowania pojęcia administracji do całości okoliczności politycznych, ustrojowych i społecznych panujących w danym miejscu i czasie.

Jednakże, choć elementy te są zmienne to podstawowa konstrukcja administracji jest raczej trwała.

Podziały i funkcje administracji

Administracja publiczna i prywatna

1. Administracja PUBLICZNA – jej podstawowe działy to:

• Spraw wewnętrznych

• Spraw wojskowych(obrony)

• Sprawiedliwości

• Skarbowa

• Spraw zagranicznych

1. Administracja PRYWATNA

Administracja państwowa i samorządowa

1. Administracja PAŃSTWOWA (rządowa) – działa w imieniu i na rachunek państwa

2. Administracja SMORZĄDOWA – wykonują ją odrębne od państwa podmioty władzy publicznej, którym państwo przekazało część swoich uprawnień. Działają samodzielnie i we własnym imieniu. Niezależna i brak jej zwierzchnictwa ze strony administracji rządowej !

Art. 165 Konstytucji RP

Administracja centralna i terenowa(terytorialna) –obszar działania

1. Administracja CENTRALNA – obszar działania obejmuje cały kraj.

2. Administracja TERYTORIALNA- obszar działania obejmuje określone terytorium.

Administracja ogólna i specjalna – zakres zadań

1. Administracja OGÓLNA – zakres działania jest bardzo szeroki i najczęściej określony klauzulą generalną.

2. Administracja SPECJALNA ( szczególna ) – wąski zakres spraw, najczęściej enumeratywnie wyliczony.

Podział administracji ze względu na przedmiot działania

• Celna

• Finansowa

• Gospodarcza

• Szkolna(oświatowa)

• Skarbowa

• Ochrony środowiska

• Rolnictwa

• Porządku i bezpieczeństwa publicznego

• Wojskowa

• Górnicza i geologiczna

Podział administracji ze względu na charakter działań administracji

Administracja WŁADCZA( reglamentacyjna ):

• Zadania reglamentacyjno-dystrybucyjne, realizowane za pomocą władczych form działania administracji, zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu państwowego

• Nakazy, zakazy, zarządzenia, stosowanie kar

1. Policja administracyjna

• Przedmiotem działania policji administracyjnej jest ochrona szeroko rozumianego porządku i bezpieczeństwa publicznego.

• Z podmiotowego punktu widzenia policja administracyjna, to służby i straże, których część zorganizowana jest w sposób wojskowy np. służba więzienna, celna, graniczna, straż pożarna, rybacka, leśna, inspekcja sanitarna, nadzór budowlany, policja, straż miejska, straż graniczna.

• Działanie prawne i faktyczne podejmowane przez administrację dla odsunięcia niebezpieczeństwa często realizują to przy pomocy przymusu bezpośredniego

1. Administracja reglamentacyjna

• Wykonywanie ustaw i stosowanie prawa w formie aktów administracyjnych, zabezpieczone systemy gwarancji praw obywateli z sądownictwem administracyjnym na czele.

• Polega na wprowadzaniu ograniczeń w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania i obrotu towarowego w imię szeroko podjętego interesu społeczno-ekonomicznego

• Związane jest to z sytuacjami, gdy administracja reglamentuje dostęp do określonych dóbr czy świadczeń ze względu na interes publiczny.

1. Administracja regulacyjna

• Kształtuje uczestnictwo w określonych rynkach, rozwój konkurencji i ochronę wolnego dostępu do kluczowych gałęzi gospodarki reglamentacja w zakresie usług powszechnych.

• Często wykorzystywane instrumenty to zwolnienia, licencje i koncesje.

Administracja NIEWŁADCZA ( świadcząca, zawiadowcza )

• Związana z funkcją organizacji usług publicznych, zobowiązaniem do tworzenia odpowiedniej bazy materialnej i świadczenia tych usług.

• Segment działań administracji, który związany jest ze świadczeniem wszelkiego rodzaju usług publicznych, przede wszystkim zakresu użyteczności publicznej, oświatowych, w zakresie szkolnictwa wyższego czy ochrony zdrowia.

• Związane ze świadczeniem przez administrację usług na rzecz obywatela- zaspokajanie zbiorowych potrzeb poprzez bezpośrednie świadczenie usług lub tworzenie warunków korzystania z dóbr publicznych.

• Oferta ma uwarunkowania ekonomiczne i zależy od sytuacji finansowej państwa i samorządu( poza obowiązkowymi standardami minimalnymi)

• Pojęcie służby publicznej- określenie administracji świadczącej, jej celem jest aktywność pożyteczna społecznie, a nawet niezbędna w interesie ogółu, w danej epoce i w danym miejscu, dla której nie jest wystarczająca inicjatywa i realizacja prywatnej

New Public Management

• Menadżerskie podejście do administracji publicznej

• Wykształcone w latach 80’ i 90’ XX wieku w Wielkiej Brytanii oraz U.S.A

• Opiera się na założeniu, iż administracja publiczna powinna koncentrować się na osiąganiu wyników, a żeby je osiągnąć, powinna stosować sposoby i mechanizmy konkurencji rynkowej, w tym metody rachunku ekonomicznego, uzupełnione wartościowym lub etycznym administrowaniem, opartym na zasadach demokratycznego państwa prawnego

• Związane z ideą marketingu w administracji

Ustrój państwa

Prawo

Doktryna polityczna oraz ogólne poglądy na świat

Normy moralne i obyczajowe

Normy techniczne i wymogi racjonalizacji

Prawo

• Źródło prawa- akt prawotwórczy tzn. zawierający, co najmniej jedną normę generalną. Tzn. ogólną i abstrakcyjną.

• Norma jest ogólna, gdy jest adresowana do nieoznaczonego imiennie kręgu adresatów, tylko do klasy, grupy, kategorię osób.

• Norma jest abstrakcyjna, jeżeli jej obowiązywanie nie wyczerpuje się poprzez jednorazowe zastosowanie. Może być stosowana wielokrotnie, ilekroć zaistnieje sytuacja przewidziana w treści normy.

• Źródła prawa administracyjnego:

Tworzone i wydawane przez władzę ustawodawczą/wydawane przez administrację publiczną(tylko prawo administracyjne).
Powszechnie obowiązujące(administrację i osoby spoza administracji) obowiązujące  wewnętrznie(tylko wewnątrz administracji)

Cechy swoiste, specyficzne źródeł prawa administracyjnego

1. Rozległość regulacji życia społecznego

2. Hierarchiczność struktury źródeł prawa administracyjnego

3. Część źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji, mimo tego, że jest to działalność wykonawcza

4. Delimitacja źródeł prawa administracyjnego na: źródła prawa powszechne i źródła prawa wewnętrznego

5. Część źródeł prawa administracyjnego to prawo miejscowe, obowiązujące tylko na części terytorium państwa

6. W skład systemu źródeł prawa administracyjnego wchodzą także swoiste akty prawotwórcze np. statuty, regulaminy, normy techniczne, normy planowe

7. Dynamizm, płynność, zmienność regulacji