• 1.Omów wieloparadygmatyczność współczesnej psychologii na przykładzie psychologicznej koncepcji człowieka

Koncepcja psychologiczna człowieka jest to jawna lub ukryta idea proponowana przez dany w tym okresie nurt teoretyczny w psychologii dotyczy kliku kwestii : kim jest człowiek jaki jest człowiek oraz jakie sa podstawowe mechanizmy jego zachowania .

Jest ona wiec zbiorem założeń na temat tego co w ludziach jest uniwersalne i ponadczasowe

Wieloparadygmatyczność współczesnej psychologii można zaobserwować odpowiadając na pytanie kim jest człowiek ? można odpowiedzieć ze jest on jednym z wielu organizmów żywych podlegających tym samym prawom albo ze jest unikatem.

Przy czym miedzy jedna a druga odpowiedzią możliwych jest mnóstwo innych wariantów. Pojawiają się także problemy typu czy człowiek jest wytworem czynników biologicznych czy raczej własnej aktywności itp. Pytanie czym jest człowiek zawiera szereg kwestii szczegółowych np. jakie ma cechy , czy jest stały czy zmienny, czy działa racjonalnie. Odpowiedzi nie są oczywiste i jednoznaczne. Prawie każdy człowiek ma własna odpowiedź na postawione tu pytania. Koncepcje psychologiczne człowieka muszą odbywać się w sposób jawny lub ukryty do pewnego zbioru założeń dotyczących jednostki ludzkiej.Wyróżniamy koncepcje :

• Każdy człowiek ma pewne właściwości wspólne dla swojego gatunku . wszyscy ludzie sa podobni umozliwia to uogólnienie faktow i przenoszenia wiedzy dotyczącej jednego człowieka na innych

• Jednostka dysponuje pewnym zbiorem stałych właściwości . zmienność posiadana przez ludzi nie jest duza. Umozliwia to formułowanie przewidywanodowlujacych się do stwierdzonych faktow

• Założenie ze da się wyodrebniczbiorczynnikow zewnętrznych które w sposób staly i powszechny wpływają na kształt ludzkich zachowań

• Jednostka ludzka jest podmiotem wyodrębnionym z otoczenia oraz towarzyszące temu założenie kolejne ze człowiek jest elementem większej calosci (ekologicznej, społecznej) człowiek-otoczenie

Koncepcje psychoanalityczne człowieka:

Psychoanalityczna koncepcja człowieka

Behawiorystyczna koncepcja człowieka

Humanistyczna koncpecja człowieka

Poznawcza koncepcja człowieka

2.Przedstaw różnice w założeniach i koncepcji człowieka między neobehawioryzmem a psychologią humanistyczną
Neurobehawioryzm- (behawioryzm)
W ujęciu Skinnera zachowanie człowieka jest odwzorowaniem struktury i dynamiki środowiska .środowisko jest aktywne zas człowiek reaktywny. Zachowania uruchamiane jest przez popęd ale utrwalane i podtrzymywane przez wzmocnienie np. jakiś obiekt lub stan rzeczy redukujący popęd. Znaczenie maja obiektywne mierzalne cechy sytuacji warunkujące popędy oraz te czynniki zewnętrzne które popęd redukują . Podstawową role w kształtowaniu zachowania maja wzmocnienia pozytywne.operując wzmocnieniami uzyskuje się kontrolę nad zachowaniami. wielokrotne powtarzanie zachowan skutecznych prowadzi do ukształtowania nawyku.
Psychologia humanistyczna- powstała w reakcji na behawioryzm . odrzuca przekonanie o zewnętrznej sterowności człowieka (typowe dla behawioryzmu)a postuluje o wewnętrznym mechanizmie sterowania zachowań . specyficzne dla psychologii humanistycznej jest natomiast przeświadczenie o istniejącym w każdym człowieku potencjale wewnątrz sterowności , który realizuje się tylko wtedy gdy nie ma blokad zewnętrznych , wymuszających określone zachowania . nadrzędnym interesem człowieka jest jego rozwój silanapedowa rozwoju jest potrzeba samoaktualizacji .
Człowiek sterowany z zewnątrz jest zdeterminowany ,człowiek sterowany od wewnątrz dysponuje swobodą wyboru zachowania. Człowiek wewnątrz sterowany jest podmiotem w odróżnieniu od człowieka przedmiotu którego zachowanie jest efektem manipulacji zew
Abraham Maslow zaproponował dwa ważne składniki podejścia humanistycznego – teorie potrzeb i teorie samo aktualizacji
Teoria potrzeb mechanizm sterujący ludzkimi zachowaniami są potrzeby pojmowane jako brak czegoś i stanowiące hierarchie wstępującą.
Teoria samoaktualizacji specjalny proces stawania się tym kim się jest ; dążeniem do wewnętrznej spójności jedności z samym sobą , spełnienia sowjego przeznaczenia lub powolania
Podstawową rolę w kształtowaniu zachowania mają wzmocnienia , szczególnie pozytywne

3.Scharakteryzuj podstawowe różnice między psychologią naukową a potoczną

Psychologia naukowa zbiór twierdzeń dotyczących regularności i zależności, zawiera opis i wyjaśnienie faktów należących do sfery psychiki stanowi podstawe do przeiwdywania nowych zjawisk

Psychologia potoczna stanowi mniej lub bardziej powszechne społeczne przekonania dotyczące ludzkiej natury mechanizmów ludzkiego zachowania.

Psychologia precedensu, ewenementu i osobliwości( cos zdarzyło się raz może zdarzyć się więcej i zapewne zdarza się często ale nie zdajemy sobie sprawy)

Psychologia naukowa	Psychologia potoczna
Nacisk na zależności przyczynowe	Nastawienie indeterministyczne
Dąży do ścisłego i skrajnego obiektywizmu	Zwraca uwagę na intuicję, przeżycia
Podporządkowana idei poznania	Nad poznanie przekłada poczucie , przeświadczenie wiarę
Poszukuje zależności skutków od zbioru przyczyn działających w interakcji	Zorientowane na poszukiwanie przyczyny wystarczającej
Dotyczy oceny prawdziwości twierdzeń	Koncentruje się na wartościach faktów
Ze zdrowym rozsadkeim często pozostaje w sprzeczności	Stara się być w zgodzie ze zdrowym rozsądkiem

Psychologia naukowa od potocznej rożni się także pod względem metodologicznym

• Jasnością przyjmowania założeń i bardziej lub mniej zaawansowaną tendencją do ich formalizacji

• Wewnętrzną spójnością i zgodnością . twierdzenia naukowej psychologii w obrrębie pewnego systemu musza być niesprzeczne

• Ukazaniem zależności przyczynowo –skutkowej warunków, w jakich dane zależności obowiązują, warunków w jakich przestają obowiązywać

• Postulatem rozróżnienia między strukturą i funkcją danego zjawiska oraz przebiegiem procesów związanych z tym zjawiskiem

• Wymogiem podatności zbioru twierdzeń nie tylko na procedury potwierdzające hipotezy (weryfikacja) ale także na procedury zaprzeczające hipotezy (falsyfikacja):słowem , postulatem odrzucenia niepodważalności systemu twierdzeń

• Gotowością do asymilowania nowych informacji i gotowością do akomodacji koncepcji pod wpływem nowcyh danych

• Przekładaniem twierdzeń ogólnych nad szczegółowe, oraz przypisywaniem egzemplifikacjom roli ilustracji lub zapowiedzi pewnego sensu

Psychologia potoczna odwołuje się do konkretnego faktu jako rostrzygającego dowodu jest niejasne spójna i niepodważalna . psychologia naukowa takie cechy dyskwalifikuje

4.Zdefiniuj pojęcie rozwoju i opisz najważniejsze jego cechy

Rozwój – zmiany odczuwania zachowania zmieniające się na przestrzeni okresu niemowlęcego, dzieciństwa dorastania i dorosłości. Ujmujące wielorakie perspektywy fizyczne emocjonalne poznawcze i społeczno kulturowe

Wyróżniamy rożne stadia rozwoju:
Rozwój prenatalny
Rozwój układu nerwowego –Rozwój mózgu- Rozwój poznawczy rzeczywistości od dzieciństwa.
Rozwój społeczny i emocjonalny-Psychospołeczny rozwój

W trakcie rozwoju bardzo ważne są początkowe lata od 4 do 11 mozg się rozrasta srodowisko w którym przebywa dziecko jest bardzo istotne ponieważ możemy wywnioskować po tym jakie zdolności będzie miał bardziej rozwinięte.

Ważne jest także rozwijanie poczucia niezależności lub autonomii, dzieci musza poczuć wolność samodzielne wykonywanie rożnych czynności.

Wykształcenie inicjatywy aby dziecko samodzielnie podejmowało działania a nie tylko reagowało na innych.

Rozwijanie u dzieci kompetencji nabywanie umiejętności intelektualnych i ruchowych . uczenie pewności siebie

5. Opisz, co to znaczy „rozwój człowieka w procesie całego życia”
Rozwój człowieka, wedle psychologii, to seria etapów, przez które przechodzi jednostka, aby osiągnąć pełnię rozkwit. U człowieka rozwój jako taki nie sprowadza się jedynie do wzrostu, ale także do pojawianie się nowych form funkcjonowania - zazwyczaj warunkowanych fizjologicznie. Zmiany zachodzące podczas tego procesu z reguły mają określony kierunek - od braku do coraz lepszej regulacji stosunków społecznych z otoczeniem. Każda jednostka charakteryzuje się właściwym sobie rytmem rozwoju - występują tu okresy wzmożonego rozwoju lub przyrostu danej strefy funkcjonowania a niekiedy także przerwy lub nawet regres do poprzednich faz.
Rozwój jednostki dotyczy tak fizycznej, jak i psychicznej sfery, i co ważne - tempo wzrostu obu sfer nie zawsze się pokrywa. Ponadto szybkość zmian czy też jego rytmy, a także akceleracja (czyli wzmożenie tempa rozwoju charakterystyczne dla nowych pokoleń) zmieniają się wraz z otaczającym nas światem oraz w zależności od jednostki - każdy człowiek bowiem charakteryzuje się indywidualnym i właściwym sobie rytmem rozwoju.
Proces strukturalnych przemian, powstawanie nowych gat. Określa się terminem rozwoju. Cechą rozwoju jest stały postęp uniemożliwiający cofanie się i powrót do pierwotnego stanu wyjściowego. Cechą charakterystyczną zjawiska rozwojowego jest zmiana progresywna (przechodzenie od prostych do coraz bardziej zróżnicowanych poziomów).
ROZWÓJ – proces ukierunkowanych zmian, w których można wyróżnić następujące po sobie etapy przemian (fazy rozwojowe) danego obiektu, wykazujące różnicowanie się tego obiektu pod określonym względem. Rozwój ma charakter progresywny jeżeli w jego wyniku powstaje nowa wyższa jakość.

6. Charakterystyka wrodzonych zdolności noworodka a problem tzw. Jego bezradności i bezbronności
Obecnie postrzegamy nowo narodzone dzieci jako posiadające zadziwiający zestaw zdolności dzięki genom, w które są wyposażone (odruchy i zachowania instynktowne). Posiadają biegłość w lokalizowaniu pokarmu i unikaniu potencjalnych obrażeń. Również ich społeczna natura sprzyja ich przetrwaniu.

• Ssanie-zdobywanie pożywienia

• Unoszenie dłoni- by osłonić oczy przed silnym światłem

• Krzyk i płacz- zwrócenie na siebie uwagi

• Odruch chwytania- znaczenie adaptacyjne

• Odruch kroczenia

• Zdolności społeczne: umiejętność naśladowania ( neurony lustrzane – uaktywniają się w reakcji na celowe zachowania innych osób i wywołują natychmiastową reakcję „lustrzanego odbicia” ); synchroniczność (ścisła koordynacja między wpatrywaniem się, wokalizacją, dotykaniem a uśmiechaniem się u dziecka i matki lub innych opiekunów)

7.Opisz fazy (etapy) rozwoju dziecka w pierwszym roku jego życia.
W pierwszym miesiącu życie dziecko reaguje na dźwięki, wycisza się kiedy jest brane na ręce, od czasu do czasu wokalizuje. W drugim miesiącu życia dziecko uśmiecha się społecznie, rozpoznaje matkę, kołysze się na boki, podnosi główkę i utrzymuje ją prosto i stabilnie. W kolejnym miesiącu wokalizuje widząc uśmiech i mowę dorosłych, wyciąga się w kierunku źródła dźwięku, siedzi podparte stabilnie utrzymując głowę. Następnie (4 miesiąc) rozgląda się za bujającym się dzwoneczkiem, znikającą łyżeczką, piłeczką toczącą się po stole. Siedzi z lekkim podparciem. Podczas 5 miesiąca odróżnia już znajomych od obcych, przewraca się z pleców na bok, prezentuje zróżnicowane znaczeniowo wokalizacje. W 6 miesiącu podnosi kubeczek i uderza nim, uśmiecha się do odbicia w lustrze, bierze małe przedmioty. Podczas 7 miesiąca prezentuje wesołe miny i gesty przed lustrem, siedzi samodzielnie, pełza. Następnie (8 miesiąc) wokalizuje cztry różne sylaby np. „da-da” słucha wybiórczo znanych słów, podciąga się, żeby wstać. W 10 miesiącu bawi się w „koci koci łapki”. W 11 stoi samodzielnie. Gdy ma rok już chodzi.

8. Scharakteryzuj rozwój w okresie dzieciństwa: wczesne dzieciństwo, średnie dzieciństwo i późne dzieciństwo.

Wczesne dzieciństwo:

Małe dziecko nabywa wiele sprawności motorycznych, rozwija się jego kompetencja komunikacyjna, nabiera zaufania do swoich opiekunów i siebie samego. Wzrok rozwija się bardzo intensywnie. Niemowlę osiąga poziom ostrości wzroku charakterystyczny dla dorosłego. Między 3 a 5 miesiącem rozwija się spostrzeganie głębi oraz zestrajania w korze mózgowej informacji przesyłanych z obojga oczu. W 3 miesiącu dzieci rozróżniają cztery podstawowe barwy. Już trzytygodniowe niemowlęta rozpoznają głos swojej matki. U dwumiesięcznego niemowlęcia obserwuje się koordynację słuchu ze wzrokiem: dziecko słysząc dźwięk, zwraca wzrok w jego stronę. Niemowlęta od 2 do 4 miesiąca życia są wrażliwe na brak synchronizacji ruchu warg i dźwięków. Reagują także na odpowiedniość miny i tonu głosu. W 1 roku życia intensywnym zmianom podlega koordynacja wzrokowo-ruchowa. Od 4 miesiąca rozpoczyna się chwytanie i sięganie pod kontrolą wzroku. Na 2 rok życia dziecka przypada okres rozwoju manipulacji specyficznej. Uczy się dostrajać swoje ruchy do kształtu przedmiotów. We wczesnym dzieciństwie następuje również rozwój lokomocji. W 2 i 3 roku życia dziecko czyni znaczne postępy w opanowywaniu języka i posługiwaniu się nim w różnych celach. Pod koniec 1 roku życia dziecko operuje 4-5 słowami a w następnych latach opanowuje dziennie po 9-10 słów.

Średnie dzieciństwo:

Jest to okres od 3 do 6 lat. Następuje intensywny rozwój sprawności motorycznych, osiągnięcia w rozwoju orientacji w przestrzeni, postępy w myśleniu opartym na wyobrażeniach, tworzenie się umysłowej reprezentacji, zmiany w kontaktach z rówieśnikami. Dzieci bardzo szybko rosną, potrzebują dużo ruchu. Rozwija się orientacja w czasie. Pojawia się zdolność do przypominania sobie nieobecnych przedmiotów i zjawisk za pomocą symboli i znaków. Następuje również rozwój dziecięcych teorii umysłu. Pozwala to przewidywać i wyjaśniać zachowania innych osób. Między 2 a 6 rokiem życia dziecko coraz lepiej rozumie emocje własne i innych osób. Od 2 roku życia wzrasta zdolność i skłonność do mówienia o emocjach. Dzieci nabywają umiejętności zaradczych. W wieku przedszkolnym nawiązują się pierwsze przyjaźnie, które nie śa jeszcze trwałe.

Późne dzieciństwo:

Jest to okres od 7 do 11 lat. Następuje przejście na wyższy, operacyjny poziom myślenia. Dziecko potrafi kierować się zasadami przyjętymi przez grupę, której jest członkiem. Tworzy się zróżnicowany, a jednocześnie uporządkowany obraz własnej osoby. Dziecko potrafi koncentrować swoją uwagę i obejmować nią więcej elementów niż w poprzednim okresie. Następuje rozwój moralny. Ma on charakter sekwencyjny. Zmiany w zakresie rozumowania moralnego zachodzą według stałej kolejności. Bez możliwości pominięcia jakiegoś stadium. Dziecko staje się członkiem formalnej grupy, jaką jest klasa szkolna. W wieku poniemowlęcym dzieci przejawiają zaczątkowe cechy woli i charakteru. W późnym dzieciństwie ujawnia się rozwój zainteresowań.

9. Ustosunkuj się do problemu wrodzonych zdolności językowych człowieka i przedstaw kilka argumentów potwierdzających tę hipotezę.
Jedną z cech wyróżniających człowieka jest zdolność komunikowania się poprzez mówione i pisane słowa. Noworodki nie znają żadnych słów ale w ciągu kilku lat stają się biegłymi użytkownikami języka. Specjaliści od rozwoju sądzą, że posiadamy wrodzone zdolności pomagające przy nauce mowy. Psycholingwista Noam Chomsky był zdania, że dzieci rodzą się z wbudowanymi w mózg strukturami umysłowymi, które umożliwiają pojmowanie i produkowanie mowy. Badania oparte na Projekcie Genomu Ludzkiego dostarczyły dowodów, że fundamenty mowy są częściowo uwarunkowane genetycznie. Chomsky określał te struktury jako urządzenie do przyswajania języka. Jedna z zasad zakłada rozróżnianie między rzeczownikami a czasownikami. Dodatkowe potwierdzenie teorii Chomsky’ego bierze się z faktu, że dzieci na całym świecie uczą się języka ojczystego podobnymi etapami i w podobnym czasie. Nie należy jednak ignorować roli oddziaływania środowiska. Dzieci rodzą się ze zdolnością produkowania wszystkich dźwięków z około 4000 języków ale około 6 miesiąca życia nastawia się na język dominujący w ich środowisku. Wbudowana zdolność do używania języka nie jest więc bezwzględnym urządzeniem, ale raczej zestawem „reguł słuchania” lub wytycznych do odbierania języka. Urządzenie do przyswajania języka jest elastyczne a nie sztywno zaprogramowane.

10.Scharakteryzuj pojęcie wiedzy językowej – opisz kompetencje językowe i kompetencje komunikacyjne.

Kompetencja językowa - nieuświadomiona wiedza na temat budowania zdań gramatycznie poprawnych i sensownych. Warunkuje ją opanowanie systemu (kodu) językowego na jego trzech poziomach: fonologicznym, morfologicznym i składniowym. System językowy jest zbiorem znaków i zespołem reguł gramatycznych, które pozwalają ze znaków prostych budować znaki złożone, tj. zdania gramatycznie poprawne - zatem znajomość systemu językowego jest kompetencją językową. Według teorii generatywno - transformacyjnej Chomsky'ego kompetencja językowa to wiedza o abstrakcyjnych regułach językowych, które wyznaczają zarówno budowanie wypowiedzi jak i odbiór (rozumienie).

Chomsky w pojęciu kompetencji językowej zawarł 4 następujące idee:

*kreatywność (zdolność tworzenia nieskończonego zbioru zdań ze skończonego zbioru elementów językowych oraz umiejętność tworzenia nowych zdań spójnych z sytuacjami nowymi dla mówiącego),

*gramatyczność (ujawniająca się w procesie budowania zdań poprawność formalna - znajomości syntaktycznych reguł języka oraz poprawność znaczeniowa - znajomość leksyki i reguł łączenia wyrazów ze sobą),

*akceptabilność (zdolność rodzimego użytkownika języka do uznawania wypowiedzi za poprawną, tj. zgodną z obowiązującą normą),

*interioryzacja (proces nieuświadamianego opanowywania ojczystego języka).

Kompetencja komunikacyjna - wiedza na temat użycia języka w grupie społecznej. Jest to umiejętność zachowania się językowego:

- w różnych układach (zależnych od społecznej pozycji nadawcy i odbiorcy, rodzaju kontaktu: oficjalny - nieoficjalny, od trwałości kontaktu), które narzucają konieczność realizowania rozmaitych ról społecznych;

- w określonych sytuacjach użycia języka, wpływających na kształt i rodzaj

wypowiedzi (liczba rozmówców, czas i miejsce rozmowy, temat rozmowy, kanał

przekazu informacji, gatunek wypowiedzi);w zależności od celu wypowiedzi;

w zależności od emocjonalnej, informacyjnej i modalnej funkcji wypowiedzi oraz od funkcji działania.

W rozumieniu teorii socjolingwistycznego rozwoju mowy kompetencja językowa to zdolność posługiwania się językiem zarówno w sposób skuteczny, jak i dostosowany do sytuacji, ze względu na oczekiwania, jakie ma mówca wobec słuchacza, cele jakie sobie stawia mówca, oraz społeczne konwencjonalne reguły użycia języka. O nabywaniu i rozwoju wymienionych rodzajów kompetencji i sposobach ich wykorzystania decydują określone sprawności biologiczne (procesy percepcyjne i realizacyjne) i komunikacyjne czynności umysłowe (umysłowe sprawności realizacyjne: sprawność systemowa i komunikacyjna).

11.Przedstaw koncepcję społeczno – kulturowych uwarunkowań języka.

12. Opisz relacje zachodzące między językiem a myśleniem.

a) myślenie jest niezależne od (używania) języka, istnieje myślenie pozajęzykowe,

b) myślenie i język są tożsame ze sobą, może być tylko myślenie głośne (wypowiadane) i ciche (nie wyrażane),

c) zachodzi ścisła jedność myślenia i języka, są to dwie strony tego samego (stanowisko m.in. marksizmu).

Zagadnienie relacji między myśleniem a językiem (i dalej - między poznaniem a językiem) jest trudne, a wchodzące w grę sytuacje niełatwo poddają się analizie zarówno na terenie fenomenologii, jak i współczesnej, neobehawiorystycznej psychologii.

Z jednej strony trzeba wziąć pod uwagę to, że czym innym jest myślenie, a czym innym język i jego użycie, że świadome przeżywanie nie łączy się zawsze z np. świadomością nazwy przeżycia czy nazwy przedmiotu, do którego się ono odnosi, ze językowo nie są ujęte i wyrażane te elementy psychiki, które (doznawane lub przeżywane) nie są tematyzowane, przedmiotowo ujęte, że znane nam są stany poszukiwania odpowiedniej formuły językowej, tworzenia języka pod wpływem rezultatów naszego myślenia, naszego poznania.

Z drugiej strony należy stwierdzić, że myślenie jasne i wyraźne, myślenie pojęciowo artykułowane, jest uformowane językowo - okazuje się operacją posługującą się strukturami językowymi. Niemniej i wtedy czym innym jest forma językowa, a czym innym posługujące się tą formą intelektualne ujęcie poznawcze czegoś. Można by co najwyżej bronić tezy, że myślenie poza-językowe jest niejasną, przejściową (zaczątkową) postacią myślenia, dążącego do doskonalszej, językowo artykułowanej postaci. Trzeba by przy tym wykazać, iż stany szukania odpowiednich słów, przekształcania czy wzbogacania języka mają postać stanów językowo artykułowanych.

13. Opisz krótko komunikację językową a komunikację niewerbalną.

14. Przedstaw rolę pamięci w poznawczym i emocjonalnym funkcjonowaniu człowieka.

15.Scharakteryzuj rodzaje pamięci i ich funkcje

Pamięć krótkotrwała

• Aby informacja została zapamiętana musi dostać się do pamięci krótkotrwałej gdzie zostanie przetworzona.

• Pojemność pamięci krótkotrwałej jest bardzo mały w porównaniu do rejestru zmysłowego

• W pamięci krótkotrwałej zachodzą procesy, które z ogromnej liczby informacji rejestru zmysłowego, wybiorą tylko tyle ile może pomieścić pamięć krótkotrwała

• W tej pamięci następuje redukcja liczby informacji za pamięcią procesów kontrolnych:

-w rejestrze zmysłowym to uwaga kieruje daną osobę na jakiś szczegół bodźców

-uwaga jest selektywna, kontroluje wiec które spośród informacji znajdujących się przejściowo w rejestrze zmysłowym wybrać i przenieść do pamięci krótkotrwałej.

- uwaga pełni funkcje kontrolną

e) W pamięci krótkotrwałej funkcję kontroli pełni także przepisywanie znaczenie. Wrejestrze zmysłowym nie zachodzi przetwarzanie treści

• Przypisywanie znaczenia jest obok kierowania uwagi- ważnym procesem kontrolnym

• Tworzenie sensownych jednostek- umożliwia zapamiętywanie

• Cechą tej pamięci jest ograniczony czas pamiętania już ok. 18s. nie ma po niej śladu

• Można wydłużyć ten czas powtarzając informacje albo na głos albo w myślach- ma to ustrzec zapamiętywaniu treści przez zapomnieniu - tzw. ”powtórzenie zachowujące”

• Powtarzanie w pamięci krótkotrwałej pełni niekiedy funkcję wiążącą nowy materiał z danymi z pamięci długotrwałej – tzw. „powtórzenie opracowujące”.

• Gdy przetworzenie opracowujące zostało zachowane na dłuższy czas to mówimy o przetworzeniu automatycznym

• Jest to pamięć aktywna

Funkcje pamięci:
- wyrzucanie z pamięci niektórych informacji
- przekazywanie informacji do pamięci długotrwałej
Pamięć długotrwała
a)Informacje zachowywanie na dłuższy okres
b)Są w niej zapisywane informacje które można odtworzyć, jednak niektóre (prawdopodobnie) ulegają zanikowi
1)Pamięć proceduralna - pamięć przebiegu ruchów, zawiera także rezultaty uczenia się przez warunkowanie klasyczne i sprawcze ( wyuczone związki S-R), pozwala przypomnieć sobie uczucia które towarzyszyły jakiemuś wydarzeniu.
Pamięć długotrwała dzieli się na :
- pamięć zawierającą wiedzę ( wiedza ogólna pamięć semantyczna i pamięć epizodyczną tzw. Przeżycia
- pamięć przebiegu ruchów relacji S-R
c) W pamięci zawierającej wiedzę gromadzą się fakty
d) wyróżnia się wiedzę ogólną i wiedzę o przeżyciach
e) wiedza werbalna gromadzona jest w innym miejscu w mózgu niż wiedza motoryczna

16.Organizacja zawartości pamięci
A)Brown i McNeil- uzyskali oni wskazówki dotyczące porządkowania materiału werbalnego w pamięci, przez dokładną analizę problemu przypomnienia sobie określanego pojęcia które musi się znać – ma się je „ na końcu języka”. Przy swoich badaniach opisywali swoim badanym przedmiot i prosili o podanie jego nazwy. Ludzie wiedzieli o co są pytani, potrafili nawet dokładnie opisać przedmiot, ale nie mogli przypomnieć sobie nazwy tego przedmiotu. Ludzie podawali skojarzenia słowa ( niepoprawne) na podstawie cech wizualnych i artystycznych.
B) Qilian, Anderson, Chang, Collins.
Mówią oni o sieciach, bo informacje w pamięci długotrwałej SA ze soba powiązane. Informacje w pamięci długotrwałej są zapisane w sposób hierarchiczny (od bardziej ogólnych do bardziej szczegółowych) Organizacja zawsze kieruje się logiką
Mechanizm odtwarzania mienionych wydarzeń
BarHelt w swoich badaniach doszedł do wniosku że doświadczenia ludzie przechowują w pamięci w formie schematów. Uważał je za aktywną formę porządkowania. Istnieje skłonności do przyporządkowywania nowych informacji do tych które już istnieją. W tym procesie nowa informacja zostaje tak zmieniona że pasuje już do istniejącej wiedzy( dodawanie lub odejmowanie szczegółów).

17. Opisz krótko, lecz sensownie rolę hipokampu.

Hipokamp odgrywa ważną rolę w przenoszeniu (konsolidacji) informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej oraz orientacji przestrzennej. Stwierdzono doświadczalnie, że uszkodzenie hipokampu w znacznym stopniu upośledza u zwierząt zdolności uczenia się.

18. Opisz główne obszary doświadczania indywidualnego
-doświadczenia dotyczące świata zewnętrznego
Świat zewnętrzny jest najlepiej poznanym obszarem doświadczenia na który składają się informacje odbierane od najwcześniejszego okresu życia za pomocą narządów zmysłowych. Początkowo informacje dotyczące świata nabywane są w toku bezpośrednich z nim interakcji. W wieku późniejszym świat poznajemy poprzez informacje „preparowane” w specjalny sposób czyli wyselekcjonowane i skondensowane. Ta „preparowana” wiedza pochodzi od rodziców, z lektury, ze środków masowego przekazu lub też szkoły. Im człowiek jest starszy tym mniej informacji dociera do niego drogą bezpośrednią. W efekcie jego doświadczenie kształtowane jest w sposób w jaki informacja na temat świata została spreparowana. Informacje na temat świata zewnętrznego dzielimy na dwie grupy: świat społeczny i świat pozaspołeczny.
-doświadczenia dotyczące własnej osoby
Przez całe życie odbieramy informacje dotyczące naszej osoby, które silnie wpływają na nasze samopoczucie i determinują rodzaj działań podejmowanych przez nas w przyszłości. Doświadczenie dotyczące siebie dzielimy na 2 grupy: konsekwencje własnych działań i cech. Pierwsza grupa obejmuje rezultaty własnych czynności. Na ogół nie rejestrujemy samych czynności chyba że są one wykonywane po raz pierwszy lub mało zautomatyzowane. Istnieje również specjalne kategorie sytuacji, w których pojawiają się zaburzenia oceny samego siebie (sytuacje wyuczonej bezradności). W nich zanika związek między własnymi działaniami a ich wynikami. Działanie to prowadzi raz do sukcesu, a raz do porażki. Doświadczenia tworzone są w najwcześniejszym dzieciństwie przez rodziców, a szczególnie przez matkę.
-doświadczenia dotyczące własnych relacji ze światem zewnętrznym
Wśród tych działań odrębną grupę stanowią doświadczenia dotyczące relacji ze światem społecznym, a wśród nich te, które dotyczą własnych relacji z innymi ludźmi. Spostrzeganie relacji jest możliwe tylko kiedy dziecko ma odpowiednią pojemność pamięci operacyjnej oraz kiedy potrafi ujmować pewne rzeczy lub zjawiska nie tylko w sposób konkretny. W toku interakcji ze światem zewnętrznym zmienia się jednostka oraz świat.

19. Scharakteryzuj rolę skryptów poznawczych w przechowywaniu doświadczenia jednostki.
Skrypty poznawcze to reprezentacje sekwencji zadań, mających sens dla obserwatora, zawierające informacje o aktorach rekwizytach, kolejności zdarzeń oraz celu danego zdarzenia. Konstruktywną cecha skrypty jest cel, który może występować tylko wtedy, kiedy mamy do czynienia z działaniami intencjonalnymi. Zapis może mieć charakter konkretny, np. skrypt wizyty u lekarza. Składa się on wtedy z sekwencji prostych zdarzeń. Skrypty stanowią wynik wielokrotnego stykania się z dana sekwencją zdarzeń, które ulegają uogólnieniu. Ta uogólniona reprezentacja zawiera informacje odnoszące się do typowego przebiegu jakiegoś zdarzenia (kolejność elementów relacji między elementami współwystępującymi ze sobą). Poszczególne skrypty mogą się łączyć. Zmiana kolejności elementów tworzących skrypt utrudnia zapamiętywanie lub prowadzi do takich modyfikacji zapamiętanego materiału, które odpowiadają typowemu przebiegowi jakiegoś zdarzenia.

20. Opisz funkcje pamięci autobiograficznej
Indywidualne doświadczenie życiowe zapisywane jest w pamięci autobiograficznej. Sekwencyjne uporządkowanie wszystkich informacji jest po postu niemożliwe ponieważ pamięć ma ograniczoną pojemność. Pamięć ta ma charakter hierarchiczny. Na poziomie najogólniejszym zapamiętywane są głównie fazy własnego życia, które mają stałą kolejność. Ta hierarchiczna organizacja pamięci pozwala ekonomicznie wykorzystywać dostępne zasoby pamięciowe. Niektóre elementy są zapamiętywane w sposób nie zależny i poza hierarchią. Te zdarzenia podlegają datowaniu. Pamięć autobiograficzna ma trzy zjawiska pod względem upływu czasu:
-efekt względnej świeżości – polega na tym, że dużo naszych wspomnień to wspomnienia z ostatniego roku
-reminiscencja – polega na tym, że po przekroczeniu 50 roku życia lepiej pamięta się zjawiska z okresu od 10r.ż – 30 r.ż
-amnezja dziecięca – polegająca na niemal całkowitej niepamięci zdarzeń które miały miejsce przed 5 r.ż

21.. Na czym polega kreatywne rozwiązywanie problemów przez człowieka
Psychologia nie zna wszystkich warunków odkrywania problemów. O znajdowaniu problemów i ich uwarunkowaniach psychologia wie jeszcze niewiele. Aby zrozumieć sytuacje problemowa trzeba przeprowadzić dokładną analizę sytuacji i celu. To czy człowiek zrozumie określoną sytuacje problemową zleży przede wszystkim od tego, na co zwróci uwagę. Procesy uwagi są zawsze selektywne. Im człowiek dokonuje większej ilości starań doprowadzających do zrozumienia problemu tym szybciej przebiegną kolejne etapy procesu jego rozwiązania.
W życiu codziennym stosuje się często strategie analizy środka i celu. Stosując te heurystykę na każdym etapie rozwiązywania problemu szuka się środków, które mogłyby skrócić odległość między istniejącą sytuacją a pożądanym celem. Kolejna strategia wykorzystuje możliwość porównania reprezentacji obrazowych. W wypadku niektórych strategii poszukiwania i znajdywania rozwiązań wykorzystuje się wiedzą zdobytą przez doświadczenie o częstość występowania określonych zjawisk.

22.Przedstaw współczesne ujęcie koncepcji i model zdrowia.

23. Na czym polega swoistość psychologii zdrowia.

24. Opisz strategie radzenia sobie we współczesnych koncepcjach stresu.

25. Zdefiniuj mechanizm stresu i opisz jego rolę w funkcjonowaniu człowieka
Niepożądane wydarzenia same nie doprowadzają do stresu. Dopiero gdy jakieś zdarzenie zostanie ocenione jako negatywne, to zaistnieje możliwość wystąpienia stresu. Być może przyczyną stresu są nie tylko znaczące wydarzenia, co zjawiska, które im towarzyszą. A to oznacza, że nie sam rozwód, ale związane z nim kłótnie, problemy finansowe, niewyjaśnione sprawy władzy rodzicielskiej czy trudności ze znalezieniem mieszkania itp. Utrudniają codzienne życie.
Dochodzą do tego dokuczliwe zmartwienia i frustracje, które tworzą stres codzienności. Człowiek denerwuje się np. z powodu niepunktualnych autobusów i tramwajów. Niektórzy psychologowie uważają, że większość ludzie dosyć dobrze radzi sobie z ważnymi wydarzeniami w swoim życiu, cierpi natomiast raczej z powodu tych mniej znaczących, ponieważ one właśnie towarzyszą im przez prawie całe życie.
Zmartwienia, które występują tylko przejściowo, u większości ludzie nie doprowadzają do przeżywania stresu. Prawdziwy problem pojawia się wtedy gdy działanie stresu ma charakter stały

26. Opisz relacje zachodzące między stresem a podatnością na chorobę.

27. Jak ludzie radzą sobie ze stresem spowodowanym przez chorobę

28.Czym jest piętno społeczne i jakie są podstawowe jego wymiary.
Piętno, piszę Goffman , to narzędze za pomocą którego konstruuje się i jest podtrzymywana hierarchia społeczna a dyskurs piętna – jest częścią kodeksu moralnego , który wykorzystujemu aby utrzymać ludzi na swoim miejscu. Jeśli zatem nosiciel piętna może być w ogóle nazwany dewiantem (odstępstwem) , lepiej użyć określenia normalny dewiant.
Piętno ma służyć do konstruowania i podtrzymywania hierarchii w społeczeństwie – każdy na swoim miejscu.
Podaje 3 rodzaje piętna:

• brzydota cielesna (deformacje ciała)
• wady charakteru „przypisywane słabej woli, nieujarzmionym bądź nienaturalnym namiętnościom, niebezpiecznym lub dogmatycznym przekonaniom oraz nieuczciwości”
• piętna dotyczące grup ze względu na rasę, narodowość czy wyznanie
Kiedyś piętno społeczne dotyczyło przede wszystkim osób zajmujących się tym , co w kulturze chrześcijańskiej stanowiło tabu. Wiązało się z rozlewem krwi (żołnierz, kat, rzeźnik, fryjer), ze śmiercią (żołnierz, kat, grabarz), z nieczystością (praczka, ogrodnik, kucharz), a także z pieniędzmi (prawnik, notariusz, kupiec). drugą grupę nosicieli piętna tworzyli ludzie znajdujący się na samym dole hierarchii społecznej, a więc bezproduktywne dla ładu: prostytutki , łaziebne i łaziebni, hazardziści, błaźni, akrobaci a także włóczędzy, żebracy i przestępcy. Trzecia grupa wykluczeń wiązała się z różnicą etniczną, religijną i społeczną- obejmowała Żydów, kolorowych a także osoby niezamężne/nieżonate.

29. Dlaczego ludzie tak silnie stygmatyzują zdradę?

30. przedstaw w skrócie mechanizm społecznej stygmatyzacji na podstawie schizofrenii.
Wyróżniamy różne wymiary piętna (stygmatyzacji) :
Możliwość ukrycia
Przebieg
Stopień zakłócenia interakcji społecznych
Wymiar estetyczny
Pochodzenie
Zagrożenie
Do trzeciego wymiaru piętna stopnie zakłóceń interakcji społecznych zaliczamy wpływ zaburzeń psychicznych na przebieg interakcji społecznych. Niedostosowane zachowania zaburzenia myślenia , przejawy napięcia zakłócają kontakt interpersonalny .
Eksperymenty behawioralne wykazują ze osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne sa gorzej oceniane przy innych np. w eksperymencie Penna objawy negatywne schizofrenii wykazywały silniejszy związek z dystanesme społecznym niż pozytywne.
Za stygmatyzację z powodu choroby psychicznej uważa się negatywne postawy i reakcje która znaczna cześć społeczeństwa przejawia wobec osób chorych psychicznie.
Schizofrenia jest na wysokim miejscu jeśli chodzi o odrzucenie społeczne, należy do najbardziej stygmatyzujących zaburzeń psychicznych , budzi bardziej negatywne reakcje niż depresja. Należy mieć na uwadze ze zaburzenia mniej stygmatyzujące pod pewnymi względami sa oceniane gorzej niż zaburzenia uważane za piętnujące silniej.
Przykładem takim jest zaburzenie odżywiania jednostka ponosi odpowiedzialność za swoją chorobę i jestw stanie ja kontrolować .