Jaki było znaczenie słowa „filozofia” w starożytności? A. C
Odp: Filozofia = umiłowanie mądrości
Na czym polega przełom w myśli Zachodu, jaki zaczął się dokonywać za sprawą filozofów jońskich w VI w. p.n.e.?
Odp. Myślenie mityczne przestało im wystarczać. Chcieli dotrzeć do zasady, która rządziłaby całym światem. P.R.
Jakie zagadnienie było głównym przedmiotem rozważań filozofów presokratejskich?
Odp. Co jest przyczyną/tworzywem świata ARCHE K.B.
Skreśl z poniższej listy filozofów, którzy NIE SĄ filozofami presokratejskimi: M.B.
Tales Seneka Parmenides Marek Aureliusz
Heraklit Platon Anaksymander Arystoteles
Anaksymander Sokrates Sekstus Empiryk Zenon z Elei
Przyporządkuj wypowiedzi filozofom, którzy je wygłosili: M.B.
„Wiem, że nic nie wiem.” SOKRATES Heraklit
„Wszystko płynie.” HERAKLIT Sokrates
„Człowiek jest miarą wszechrzeczy.” PROTAGORAS Heraklit
„Nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki” HERAKLIT Marek Aureliusz
„Co jest poza moim umysłem, nie ma żadnego wpływu MAREK AURELIUSZ Protagoras
na mój umysł. Zrozum to, a odzyskasz na stałe spokój.”
Przyporządkuj poniższe, skrótowo wyrażone, stanowiska filozofom, którzy je głosili.
atomizm DEMOKRYT Sokrates
zmienność bytu HERAKLIT sofiści
niezmienność bytu Parmednides i inn.;) Heraklit
relatywizm (poznawczy)SOFIŚCI Parmenides i Eleaci
intelektualizm etyczny SOKRATES Demokryt
<nosferatu-ona>
Za jaką tezą argumentował Zenon z Elei przedstawiając argument dotyczący Achillesa i żółwia?
Odp: Argumentował przeciw ruchowi i mnogości, potwierdzał elejskie tezy o niezmienności bytu. A.C
Teza szczególowa;) najszybszy biegacz nigdy nie dogoni najwolniejszego, bo : goniący najpierw musi dotrzeć do miejsca, z którego wyszedł goniony, ten zaś posunął się do przodu i tak będzie w nieskończoność
( pozostałe argumenty Zenona przeciwko ruchowi:
Dychotomia - przedmiot znajdujący się w ruchu i mający przebyć jakąś drogę, najpierw musi przebyć połowę tej drogi, ale nim to zrobi, musi przebyć połowę tej połowy' niezależnie od tego, jak mała jest droga do pokonania, musi przebyć nieskończoną ilość odcinków (gdyż zawsze istnieje jakaś połowa połowy), a to jest niemożliwe w skończonym czasie
Strzała - lecąca strzała nie porusza się, tylko spoczywa w powietrzu, nie przebiega żadnej przestrzeni, a ponieważ czas składa się z chwil, strzała nie może się poruszać w powietrzu, tylko na nim spoczywa
Stadion - szybkość jest w tym samym momencie różna w zalezności od układu/obiektu odniesienia; skoro zaś ruch odbywa się z względną prędkością (która jest jego charakterystyczną własnością), jest sprzeczny i nie może istnieć (względność wyklucza obiektywność i realność ruchu).
<n-o>
Jakimi zagadnieniami zajmowali się sofiści i Sokrates, w odróżnieniu od poprzedzających ich filozofów przyrody?
Filozofia humanistyczna* - w centrum jej zainteresowań nie była przyroda, ale człowiek i sprawy mu bliskie
etyka, polityka, retoryka, sztuka, język, religia, wychowanie,
czyli to wszystko, co my dzisiaj nazywamy kulturą humanistycznq,
sofiści podejmowali szeroką problematykę społeczno-polityczną, filozofię uczynili nauką praktyczną
skupili się ponadto na nauczaniu, pedagogice, wychowywaniu swoich uczniów
<n-o>
*Filozofia “humanistyczna” to trochę niefortunny termin, bo dotyczy prądu, który pojawi się dopiero tysiąc lat później, doradzałbym zamiast tego mówić/pisać - “sofiści zajmowali się filozofią ANTROPOCENTRYCZNĄ”. - kaac
Jak Sokrates rozumiał cnotę? A.C
Cnota to wiedza o tym, co dobre i słuszne - “ Dla Sokratesa cnota nie tylko jest niemożliwa bez wiedzy, lecz jest z wiedzą tożsama. Cnota jest wiedzą, a wiedza jest cnotą. Arete14 jest tym samym, co episteme. "Wiedzieć, co jest sprawiedliwe, to znaczy zarazem postępować sprawiedliwie. I na odwrót: postępować sprawiedliwie nie można, jeżeli się nie wiec, czym jest sprawiedliwość, jeżeli zaś tę wiedzę się posiada, to nie można postępować niesprawiedliwie".
Opisz główną różnicę pomiędzy poglądami Sokratesa i poglądami sofistów.
sofiści - płatni nauczyciele sztuki argumentacji, pokazujący, że przy odrobinie sprytu i błyskotliwości można przekonać słuchacza do każdej tezy. Szybko zaczęto ich uznawać za przejaw degeneracji kultury, wiedzy i moralności. Najsławniejszym był Protagoras, głoszący relatywizm moralny i poznawczy, czyli pogląd, że dobro i prawda są subiektywne i pozostawione uznaniu każdego człowieka. Pogląd ten wyrażała maksyma "Człowiek jest miarą wszechrzeczy".
Sokrates z pozoru przypominał sofistów, w istocie był jednak absolutystą, wierzącym, iż prawda i dobro są obiektywne, wspólne dla wszystkich ludzi. (Sokratesa prowadził ku nim wewnętrzny głos, Dajmonion.) Zajmując się wyłącznie problemami moralnymi dokonał zwrotu w filozofii. Nie głosił jednak swoich poglądów wprost, lecz posługiwał się paradoksem .
Na czym polega intelektualizm etyczny? M.B.
INTELEKTUALIZM ETYCZNY- pojęcie, które stworzył Sokrates. Twierdził on, że ludzie czynią źle z niewiedzy czy raczej z wiedzy pozornej. A zatem cnoty można się nauczyć, a od nas samych zależy, czy dobro to nabędziemy.
Dlaczego według Platona należy przyjąć istnienie idei (form)?
Poza światem odbieranym przez zmysły, musi istnieć jakiś inny świat- wyższa forma rzeczywistości, coś innego niż byt cielesny, fizyczny czyli świat idei. Człowiek poznaje idee za pośrednictwem duszy. Dusza istnieje w świecie idei jeszcze zanim wejdzie w ciało człowieka. Jednakże wraz z tym wcieleniem wiedza o ideach ulega zapomnieniu.
Według Platona poznanie M.B.
a) to poznanie rzeczy zmysłowych
b) jest niemożliwe
c) to poznanie tego, co ogólne
Wymień cechy idei (form) wg Platona. (Maksymalna liczba punktów za cztery cechy.) M.B.
- bytowość w sensie pełnym
- niecielesność
- nieinteligibiloność
- niezmienność
- jedność
-rzeczywiste
-stałe,niezmienne
-naprawde istnieja,samoistne
-nie maja poczatku ani końca,wieczne
-niezalezne od innych bytów
-poza czasem i przestrzenia
-doskonałe,wieczne,idealne,niematerialne M.M
Jaki był sens platońskiej metafory jaskini? M.B.
Odp. Sens platońskiej metafory jaskini jest taki, że nie ma dwóch rodzajów bytu, lecz tylko jeden, mianowicie idee.
Opisz problemy teorii idei (form) Platona. (Maksymalna liczba punktów za opis trzech problemów.)
Odp:
Wyjaśnienie stosunku idei do rzeczy
Problem 3-go człowieka
Ustalenie idee czego istnieją a czego nie K.B.
Opisz różnicę poglądów nt. istnienia bytów ogólnych pomiędzy Arystotelesem a Platonem. M.B.
Odp. Dla Platona byty ogólne (forma/istota) istnieją transcendentnie (są poza rzeczami), zaś dla Arystotelesa byty ogólne są w rzeczach, istnieją immanentnie.
Wymień typy przyczyn według Arystotelesa. M.B.
- materialna
- formalna
- sprawcza
- celowa
Sformułuj Arystotelesa „zasadę złotego środka”. mh
Odp. Każda cnota jest pomiędzy dwoma niepełnymi bytami, a sprawiedliwość ma status nadrzędny.
Np. TCHÓRZOSTWO MĘSTWO PRZEROST EGO - (raczej, BRAWURA/ ZUCHWALSTWO, niż przerost ego - kaac)
Sformułuj zasadę izostenii, której hołdowali starożytni sceptycy. J.B.
Wg sceptyków nie istnieje kryterium odróżniania prawdy od fałszu: za każdym z dwóch sądów sprzecznych przemawiają równie silne racje.
Na czym polega główna różnica pomiędzy racjonalizmem a empiryzmem?
[ Racjonalizm - istnieją IDEE WRODZONE, empiryzm - CAŁA WIEDZA pochodzi z doświadczenia. LUB/Ewentualnie Racjonalizm - źródłem poznania jest rozum, empiryzm - źródłem poznania jest doświadczenie.
Na Teutatesa, wyższość rozumu/wiedza z doświadczenia to nie jest żadna różnica, nie piszcie tak. - kaac]
Do czego Kartezjuszowi potrzebne było w jego systemie stwierdzenie „Myślę, więc jestem”?
Jako fundament pod resztę teorii? MH
Odp. Stwierdzenie to miało być zdaniem pewnym, prawdą absolutnie oczywistą dla rozumu, intuicyjną, na której Kartezjusz chciał oprzeć nowy system wiedzy, prawd niepowątpiewalnych.
Jakie stwierdzenia mamy prawo według Kartezjusza uznać za prawdziwe? M.B.
Odp. Za prawdziwe możemy uznać te sądy, które są JASNE i WYRAŹNE.
Czy koncepcja Kartezjusza to monizm, czy też dualizm psychofizyczny? Odpowiedź uzasadnij.
Dualizm psychofizyczny. Dusza to res cogitans, rzecz myśląca. Ciało to res extensa, rzecz rozciągła. Rene podzielił wszystko na dwie substancje, stąd dualizm. - kaac
Czy koncepcja Spinozy to monizm, czy też dualizm w kwestii istnienia substancji? Odpowiedź uzasadnij.
Odp: • Monizm: istnieje tylko 1 substancja, czyli to co istnieje samo w sobie (Bóg, czyli przyroda - PANTEIZM), my poznajemy 2 atrybuty substancji (myślenie i rozciągłość), które Kartezjusz błędnie rozdzielił na dwie substancje K.B.
Jakie według Leibniza były dwa fundamentalne typy prawd? Nazwij i sformułuj zasady rządzące według niego prawdami należącymi do owych typów.
Odp: • Rozumowy - jest konieczny a rządzi nim zasada sprzeczności, która głosi, że każdej rzeczy możemy przypisać jedno z pary przeciwstawnych określeń. Coś jest białe albo nie-białe, żywe albo nie-żywe. To, co narusza zasadę sprzeczności, jest niemożliwe.
• Faktyczny - jest przygodny a rządzi nimi zasada racji dostatecznych - głosi, że nic nie może zaistnieć czy też być prawdą, jeżeli nie ma racji dostatecznej po temu, by było to takie a nie inne. K.B.
Sformułuj Leibniza zasadę tożsamości nieodróżnialnych. J.G
Odp. Jeśli dwa przedmioty mają dokładnie te same cechy, to są tym samym przedmiotem.
Opisz pomysł Leibniza na pojmowanie stosunku duszy do ciała.
Odp: Dusza i ciało to zegary zsynchronizowane przez Boga, które później trwają bez regulacji - DEIZM (nie wiem czy to cała odpowiedź) K.B.
Jak Leibniz nazywał substancje proste? M.B.
Odp. Substancje proste Leibniz nazywał “MONADAMI”.
Opisz krótko stanowiska nowożytnych racjonalistów w kwestii stosunku duszy (umysłu) do ciała. (Maksymalna liczba punktów za cztery stanowiska.) MH
Odp.:
• Kartezjusz: dusza i ciało to dwie odrębne substancje (dualizm), które wzajemnie na siebie wpływają (interakcjonizm), ma miejsce ruch tchnień życiowych, stykają się w szyszynce.
• Malebranche: jest związek umysłu z ciałem, ale oddziaływanie przyczynowe za każdym razem zachodzi wyłącznie za sprawą woli Boga (dualizm, okazjonalizm).
• Spinoza: problem stosunku umysły do ciała nie istnieje, ich związek jest oczywisty, skoro są one związane z atrybutami tej samej substancji (monizm,)
• Leibniz: związek duszy i ciała polega na ich wzajemnej zgodności, dostrojeniu ustanowionym przez Boga; działania jednego następują po lub towarzyszą działaniom czy zmianie drugiego; dusza i ciała to zsynchronizowane przez Boga zegary; (pluralizm, harmonia przedustawna)
Według Locke'a rzeczy poznajemy J.G
a) bez doświadczenia
b) bepośrednio ich doświadczając
c) za pośrednictwem idei
Jakie jest Locke'a kryterium podziału idei na idee proste i złożone? A.S.
Odp. - proste - umysl je tylko odbiera
- zlozone - umysl konstruuje je z idei prostych
Opisz Locke'a rozróżnienie pomiędzy cechami pierwotnymi i wtórnymi. A.S.
Odp. pierwotne - nieodlacznie towarzysza rzeczom (ksztalt, ruch, liczba)
wtorne - zdolnosc wywolywania w nas roznych wrazen dzieki cechom pierwotnym (kolory, dzwieki)
Co według Locke'a jest znaczeniem nazw ogólnych? M.B.
Odp. Znaczeniem nazw ogólnych jest idea ogólna, która zawiera w sobie idee szczegółowe (proste), pochodzące z doświadczenia.
Według Berkeleya za większość błędów w filozofii odpowiedzialne jest przekonanie M.B.
a) o istnieniu idei abstrakcyjnych
b) o istnieniu idei ogólnych
c) o istnieniu Boga
Berkeley krytykuje M.B.
a) przekonanie o istnieniu rzeczy
b) pojęcie substancji jako „nagiego” podmiotu cech
c) pojęcie substancji jako postrzegającego ducha
Dlaczego Berkeleya można uznać za przedstawiciela empiryzmu? MH
Odp. Ponieważ wg Berkeleya możemy konstruować w swoim umyśle idee przy pomocy pamięci i wyobraźni dzięki temu, że przeszłości podobnych doświadczyliśmy, tak więc opiera on ludzkie poznanie na doświadczeniu, które jest właśnie wyznacznikiem empiryzmu. ?
Załóżmy, że mamy podejrzenie, iż - wbrew temu, co sądzą inni - jakiemuś słowu nie przysługuje żadna idea (a jeśli tak, to nie powinniśmy się nim posługiwać). Co według Hume'a powinniśmy sprawdzić? A.S.
Odp. Pozostaje nam sprawdzić z jakiej impresji wywodzi się owa idea. Jeśli zadnej impresji nie da się wykazać, potwierdzi to slusznosc naszych podejrzeń.
Zarysuj stanowisko Hume'a w kwestii pochodzenia idei przyczynowości. A.S.
Odp. Tylko z doświadczenia możemy wywnioskowac o istnieniu jakiejś rzeczy na podstawie innej.
II wariant odpowiedzi: Tak naprawdę nie ma związku przyczynowego, istnieje jedynie następstwo zdarzeń. Jako ludzie upraszczamy jednak rzeczywistość i zdarzeniu, które konsekwentnie poprzedza inne zdarzenie przypisujemy miano jego przyczyny. Oddziałuje na nas przyzwyczajenie. (Odpowiedź A. S. jest dla mnie bardzo niejasna. - E.N.)